Hjúkrun krabbameinssjúklinga ógleði , uppköst og cancer Cachexia

Question 1

Hvort er algegnara hjá krabbameinssjúklingum ógleði eða uppköst?

Answer 1

Ógleði er algegnara og veldur meiri vanlíðan og er erfiðara að meðhöndla.

Question 2

Hverjar eru orsakir og afleiðingar ogleðis/uppkasta

Answer 2

• Krabbameinslyfjameðferð: alltaf fletta upp hvað má búast við mikilli ógleði af lyfinu.
• Geislameðferð
• Krabbameinsskurðaðger
• Vegna krabbameinssjálfs
• Annað lyf eða einkenni+- Einstaklingsáhættuþættir

Question 3

Krabbameinstengd ógleði: skiptist í 5 hluti hver eru þeir

Answer 3

Bráð (0-24 klst frá lyfjagjöf)
Síðkomin ( eftir fyrstu 24 tímana, oft mest 48-72 tímum eftir gjöf og getur varað í 7 daga eða lengur)
Fyrirfram (skilyrt svörun, tengd fyrri reynslu/kvíða
Gegnumbrotseinkenni (innan 4 daga. þörf á pn viðbót þrátt fyrir föst velgjuvarnarlyf
ERfið/óviðráðanlega (þráttt fyrir föst lyf og pn

Question 4

Áhættan á ógleði er mismikil eftir tegundum krabbameinslyfja, áhættuflokkun sem styður við ákvörðun um velgjulyf hver er hún?

Answer 4

1. Mjög mikil 90%
2. Miðlungs 30-90%
3. Lítil 10-30
4. Mjög lítil (undir 10%

Question 5

Hvað gerum við, við kvíðatengdri ógleði?

Answer 5

• Best að fyrirbyggja og nota árangursríka ógleðilyfjameðferð við bráðum og síðkomnum einkennum strax frá upphafi.
• Annað sem mælt er með er atherlismerðferð eins og slökun, dáleiðsla, tónlistarmeðferð, nálastundur

Question 6

Hvernig fyrirbyggjum við og lágmörkum einkennin við ógleði?

Answer 6

• Þekkjum áhættuna: sjúkdóminn, meðferðina, krabbameinslyfin,
• Þekkjum sjúklinginn
• Hvaða velgjuvarnameðferð er notuð
• meta einkennin
• nota velgjuvarnarlyf og viðbótameðferð
• leiðbeina og fræði

Question 7

• MAT (MASCC antiemesis Tool) www.mascc.org/mat:

Answer 7

mat á bráðum og síðbúnum einkennum. Sjúklingur metur sig 24 tímum eftir lyfjagjöf og aftur 4 dögum síðar (viðauki í klín leiðbein LSH)

Question 8

Matur og ógleði

Answer 8

• lyfjameðferðadagana áhersla á létt fæði, borða minni máltíðir og oftar. Forðast fæðu sem ser sterk, feti og söltuð og borða mat sem fer vel í magan. Huga að umhverfisþáttum eins og lykt og ilmvötunum og taka velgjuvarnarlyf pn 30 mín fyrir máltíðir þarnnig. að áhrif vari meðan og eftir máltíð

Question 9

Hvað er cancer cachexia eða krök

Answer 9

Lystarleysi (anorexia), og þyngdartap

Question 10

Hversu mörg % krabbameinssjúklinga eru með lystarleysi við greiningu? og hversu margir með langt gegnigð krabbbamein

Answer 10

um 40% og um 70% með langt gegnin krabbamein

Question 11

Hvaða áhrifaþættir geta haft áhrif á cancer anorexia eða lystarleysi?

Answer 11

Vanlíðan og streita, minnkað bragð og lyktarskyn, ógleði, verkir, geislameðferð, krabbameinslyfjamefðerð, hægðatregða, garnastífla og fl.

Question 12

Hvað er oft fyrsta einkennið um krabbamein?

Answer 12

Ósjálfra´tt þyngdatap og getur verið óháð matarlyst. Það er tap hjá um 10% af fyrri líkamsþyngd hjá 45% sjúklingum við greinnigu sem heldur áfram einkum ef ólæknandi krabbi

Question 13

Hvaða krabbamein eru algegnust til að valda þyngdartapi?

Answer 13

Magakrabbamein
Briskrabbamein
Önnur krabbamein í meltingarvegi
Lungarkrabbamein

Question 14

Hvernig útskýriru cancer cachexia eða kröm?

Answer 14

Flókið fyrirbæri næringarskorts og vannæringar. Sambland af lystarleysi, minnkaðri fæðuinntaekt, ósjálfráðu þynggdartapi og óeðlilegum orku og efnaskiptum. Þetta einkennist af viðvararnid og stöðugro vöðvarýrnun og þettta er ástanf sem ekki er hægt að snúa við að fullu með hefðbundinni næringarmeðferð

Question 15

Hver eru 3 stig sachexiu?

Answer 15

• Pre-cachexia: þyngdartap er <5%, lystarleysi, vægar efnaskiptatruflanir
  o Mögulega hægt að snúa ástandinu við
• Cachexia : Þyngdartap er >5% eða BMI <20 +þyngdartap >2%, minnkuð fæðuinntekt og miklar metabólískar truflanir
• Refractory cachexia: alvarlegt ástand, lítil virkni, lífshorfur < 3mán

Question 16

Hverjir eru lykil áhættuþættir við kröm?

Answer 16

• Langt genginn sjúkdómur (oft með krabbamein í brisi og maga)
• Aldur (aldraðir og börn)
• Aðrir sjúkdómar til staðar
  o COPD (hefur áhrif á efnaskipti)

Question 17

Hverjar eru afleiðingar kröm?

Answer 17

o Auknar líkur á fylgikvillum tengdum meðferð (morbidity) t.d. sýkingum
o Verri svörun við meðferð
o Styttir lífslíkur
o Lengri sjúkrahúslega
o Skerðing á lífsgæðum (QOL)

Question 18

Anorexia-Cachexia - Skimun og mat

Answer 18

• Skiptir máli að greina sjúklinga á pre-cachexiu stiginu
• Skima alla sjúklinga með krabbamein fyrir lystarleysi og næringarvandamálum (klínískar leiðbeiningar á LSH)
• Skima alla sjúklinga við greiningu og með reglulegu millibili eftir það
• Meta bæði vandamál sem eru þegar til staðar og merki um að hætta sé á vandamálum til að hægt sé að grípa inn snemma og forðast alvarleg vandamál
• Fólk sem er of þungt getur líka verði vannært

Question 19

Hver er meðferð við anorexia cachexia?

Answer 19

Auka fæðuinntöku, minnka orkunotkun, draga úr þáttum og einkennum sem minnka fæðuinntöku og auka orkunotkun