Hoorcollege 1 - Familierecht

Question 1

Personen- en familierecht is te vinden in het Nederlands Burgerlijk Wetboek (Boek 1). Hierin staat:

Answer 1

• Juridisch ouderschap
• Ouderlijk gezag
• Contact en omgang na de scheiding/einde van de relatie

Question 2

IVRK Artikel 3:

Answer 2

Bij alle maatregelen betreffende kinderen vormen de belangen van het kind een eerste overweging.

Rechters en overheidsinstanties moeten bij het nemen van beslissingen altijd vaststellen wat het belang van het kind is en hoe dat meeweegt. Dat betekent niet dat het belang van het kind altijd voor gaat op andere belangen.

Question 3

Staatscommissie Herijking Ouderschap identificeert 7 kernen van goed ouderschap:

Answer 3

1. Een onvoorwaardelijk persoonlijk commitment
2. Continuïteit in de opvoedingsrelatie
3. Verzorging en zorg voor lichamelijk welzijn
4. Opvoeding tot zelfstandigheid en sociale & maatschappelijke participatie
5. Het organiseren en monitoren van de opvoeding in het gezin, de school en het publieke domein
6. Zorg dragen voor de vorming van de afstammingsidentiteit
7. Zorg dragen voor contact- en omgangsmogelijkheden

Question 4

Juridische relatie tussen ouders en kinderen bevat tenminste 3 aspecten:

Answer 4

• Juridisch ouder: Wie is de juridisch ouder van het kind?
  Juridisch ouderschap is een levenslange band.
• Gezag: Geeft ouders het recht en de plicht om het kind op te voeden.
  Geldt tot het kind 18 jaar is.
• Omgang en contact: Speelt bij gescheiden ouders. Welke rechten heeft ouder/kind op contact en omgang met elkaar?

Vaak vallen deze 3 vakjes samen, maar het kan ook zijn dat de vakjes door verschillende mensen worden ingevuld.

Question 5

Wie zijn de juridische ouders van het kind?

Answer 5

• Meestal worden de biologische ouders de juridische ouders, maar de sociale ouders (Bv. stiefouder, meemoeder) kunnen ook de juridische ouders worden in speciale omstandigheden.
• Maximaal 2 ouders, zelfs als er 3 of meer biologische/sociale ouders betrokken zijn.
• Het basismodel is een moeder en een vader als juridische ouders, maar 2 moeders kunnen
  ook beiden juridische ouders van het kind worden.
• Voor 2 vaders is het lastiger om beiden de status van juridisch ouder te krijgen.

Question 6

Hoe worden ouders juridische ouders?

Answer 6

• Door het baren van een kind.
• Door getrouwd te zijn met/geregistreerd partnerschap te hebben met de geboortemoeder.
  Bij meemoeders alleen als een voor hen onbekende donor is gebruikt, anders niet.
• Door erkenning (bij niet-gehuwden).
• Door adoptie: Vereist altijd een beslissing van de rechtbank.

Question 7

Getrouwd stel:

Answer 7

• Vrouw-man: Moeder en vader worden automatisch juridisch ouder, ook al is hij niet de biologische vader.
• 2 vrouwen: Geboortemoeder wordt automatisch juridisch moeder, de tweede moeder alleen als er een onbekende donor is gebruikt. Zo niet, dan moet de meemoeder het kind erkennen of adopteren. Eventueel kan ook de bekende donor het kind erkennen, hangt af van de gemaakte afspraken.
• 2 mannen: Hooguit 1 van hen kan het kind erkennen als de draagmoeder niet gehuwd is met een andere man. Als de draagmoeder getrouwd is, moeten beiden mannen het kind adopteren.

Question 8

Niet-getrouwd stel:

Answer 8

• Vrouw-man: Moeder wordt automatisch moeder, vader moet kind erkennen. Samenwonen is niet vereist, toestemming van moeder wel. Man hoeft niet de biologische vader te zijn. Erkennen kan ook al voor de geboorte (prenatale erkenning).
• 2 vrouwen: Geboortemoeder wordt automatisch juridisch moeder, de tweede moeder moet
  het kind erkennen of adopteren. Eventueel kan ook de bekende donor het kind erkennen, hangt af van de gemaakte afspraken.
• 2 mannen: Hooguit 1 van hen kan het kind erkennen als de draagmoeder niet gehuwd is met
  een andere man. Als de draagmoeder getrouwd is, moeten beiden mannen het kind adopteren.

Question 9

Als een ouder geen juridisch ouder wil worden:

Answer 9

• Gerechtelijke vaststelling van het ouderschap. Komt heel weinig voor.
• Rechter moet dat verzoek toewijzen als die ouder de verwekker is, of als het de levensgezel van de moeder is, die heeft ingestemd met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad (Bv. Kunstmatige inseminatie).
• Geregeld in artikel 207.

Question 10

Heeft de biologische vader die niet de juridische vader is een recht om de juridische vader te worden
als de moeder niet instemt?

Answer 10

Als biologische vader kun je aan de rechter om vervangende toestemming vragen als moeder die niet wil geven. Je moet dan wel de verwekker van het kind zijn.

Rechter kan die toestemming verlenen. Het belang van het kind en van de vader om juridisch ouder te worden weegt in beginsel zwaarder dan het belang van de moeder op een ongestoorde omgang met het kind.

Als het tegen het belang van het kind ingaat, zal de rechter het verzoek afwijzen (Bv. als vader meermaals geweld heeft gepleegd tegen moeder). Dan weegt het belang van moeder zwaarder. Raad voor de Kinderbescherming wordt dan altijd ingeschakeld om het belang te bepalen.

Doorgaans wordt de toestemming verleend, als er geen gevaar is.

Question 11

Ouderlijk gezag:

Answer 11

Verantwoordelijkheid en zorg met betrekking tot minderjarigen.
1. Zorg en opvoeding
2. Bewind over het vermogen van het kind
3. Wettelijke vertegenwoordiging

Question 12

Gezag en juridische positie van minderjarigen

Answer 12

Wie is een minderjarige? → iedereen onder de 18 jaar

Onderwijs: 5-16 jaar (& 18 jaar)

Werk: 13-15 jaar max. 12 uur per week

Question 13

Juridische positie van minderjarigen:

Answer 13

• Minderjarigen worden vertegenwoordigd door degenen met gezag.
• Ze mogen alleen rechtshandelingen aangaan met de toestemming van ouders, tenzij…
  o Het passende zaken zijn voor hun leeftijd (Bv. aankopen in de supermarkt).
  o Als ze aankopen doen die te groot zijn voor hun leeftijd (Scooter, vliegtickets) kunnen ouders dit terugdraaien.
• Speciale regeling van civiele aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door kinderen.
  o Jonger dan 14 jaar: Ouders zijn aansprakelijk voor schade gemaakt door het kind.
  o 14-16 jaar: Kind en ouders zijn beide aansprakelijk. Vaak wordt schade toch verhaald bij ouders, omdat die meer geld hebben.
  o Ouder dan 16 jaar: Als het schade is die ouders niet hadden kunnen voorkomen, is het kind alleen aansprakelijk.
• Participatierechten.
• Recht op/verplichting tot onderwijs.
• Medische behandelingen.

Question 14

Wie heeft ouderlijk gezag?

Answer 14

• Ouders getrouwd of geregistreerd partnerschap: Beide ouders hebben automatisch gezag.
• Andere ouders:
  o Erkenning (Afstammingsrecht), gevolg door
  o Een simpele registratie in een register (voor ouderlijk gezag) bij de rechtbank
• Een ouder alleen (Meestal de moeder)
• Een ouder en een niet-biologische, sociale ouder: Verzoek bij de rechtbank. Belang van het
  kind is een criterium.

Question 15

Bij scheiding of uit elkaar gaan

Answer 15

• Huwelijk: Altijd een beslissing van de rechter.
• Geregistreerd partnerschap: Voor ouders met minderjarige kinderen altijd een beslissing van de rechter.
• Informeel samenleven: Geen beslissing van de rechter nodig, tenzij er een conflict is.

Question 16

Ouders met een minderjarig kind moeten bij de scheiding een ouderschapsplan opstellen over minimaal de volgende zaken:

Answer 16

• Verdeling van zorg en opvoeding/contact (Zorg- of omgangsregeling)
• Overeenkomst over informatie en consultatie
• Kinderalimentatie

Question 17

Gezamenlijk ouderlijk gezag na scheiding:

Answer 17

• Na de scheiding oefenen beide ouders gezamenlijk het gezag uit en moeten dus samen belangrijke beslissingen nemen.
  o Belangrijke beslissingen zijn bv. over school, medische behandeling, verhuizen naar een andere stad, paspoort, vaccinaties.
  o Als ouders er niet uitkomen, kan de rechter beslissen.
• Plicht om de band met de andere ouder te bevorderen, ook bij eenhoofdig gezag.
• Recht kind op gelijkwaardig ouderschap na scheiding bij gezamenlijk gezag.
  o Hoewel het wel de bedoeling is om beide ouders na scheiding betrokken te houden, hoeft dit niet 50/50 verdeeld te worden.
• Alleen in uitzonderlijke gevallen kan de rechtbank het gezag toewijzen aan 1 ouder.
  o Indien er een onacceptabel risico bestaat dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen.
  o Of als wijziging van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.

Question 18

Contact en omgang

Answer 18

geldt niet alleen voor juridische ouders, maar voor iedereen met een nauwe en persoonlijke betrekking tot het kind (Bv. biologische vader die niet de juridische vader is, grootouders)

Question 19

Wie heeft recht op contact?

Answer 19

• Alle juridische ouders.
• Degenen die in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staan.
  o Bv. biologische ouders, hier zijn rechters vrij makkelijk in. Grootouders zijn rechters vaak strenger in.
• Andersom ook: Het kind heeft recht op contact met deze personen.

Question 20

Op verzoek wordt door de rechter een omgangsregeling vastgesteld (Als partijen het niet eens kunnen worden), tenzij:

Answer 20

• Ernstig nadeel voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind.
• Kennelijk ongeschikte ouder.
• Kind van 12(+) heeft ernstige bezwaren tegen omgang.
• Anderszins in strijd met zwaarwegende belangen van het kind.

Omgangsregeling kan gewijzigd worden, maar is wel verplicht om opgesteld te worden.

Question 21

Kan een gescheiden ouder gedwongen worden contact te hebben met het kind?

Answer 21

Nee, als het in strijd is met de belangen van het kind kan dit niet. Bv. wanneer een ouder helemaal niet op het kind zit te wachten.

Question 22

Er zijn verschillende mogelijkheden om vastgelopen contactregelingen weer op gang te krijgen:

Answer 22

• Mediation, begeleide omgang.
• Beëindiging van het gezag, wijziging hoofdverblijfplaats, andere zorgregeling.
• Omgangsondertoezichtstelling, benoeming bijzondere curator.
• Dwangsom, lijfsdwang (Ouder in het gevang zetten als hij/zij iets niet nakomt), kind gedwongen ophalen door de politie.
• Strafrecht.

Artikel 8 EVRM: Zware verplichting op staten (Rechter en andere instanties) om omgang van de grond te krijgen.

Question 23

Recht op participatie van het kind in scheidingszaken:

Answer 23

• Kinderen van 12+ hebben het recht om gehoord te worden.
• Jonge kinderen kunnen ook gehoord worden.
• Kinderen mogen zelf de rechter vragen om een regeling van zorg, contact of informatie.
• Bijzondere curator kan benoemd worden om de belangen van het kind te vertegenwoordigen.
• Wanneer een kind bv. aangeeft ‘ik wil mijn vader niet meer zien’, geeft de rechter daar niet zonder meer gehoor aan, maar hij zal dan de RvdK inschakelen om onderzoek te starten om de redenen hierachter uit te zoeken.
• Hoe ouder het kind is, hoe meer er wordt geluisterd naar het kind.