INNKIRTLAKERFIÐ Flashcards

Læknispróf (73 cards)

1
Q

Tauga og innkirtlakerfið samhæfir..

A

Alla starfsemi líkamans

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Taugakerfið gerir það í gegnum..

A

Taugafrumur og Taugaboðefni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Innkirtlakerfið notaðast við..

A

Hormón sem framleitt eru á ýmsum stöðum í líkamanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hormón

A

Flytja boð frá einum stað til annars
Autocrine, Paracrine og Endocrine

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Leysanlegt hormón

A

Hægt að skipta í 2 meginflokka
1. Fituleysanlegt
- Sterar
- Tyrosine
- Nirtic oxide
2. Vatnleysanlegt
- Prótein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Virkni hormóna

A
  • Stýra vökvajafnvægi líkamans
  • Stýra efnaskiptum og orkuframleiðslu
  • Stýra þroskun og sérhæfingu vefja
  • Stýra stressi, svara viðbrögðum við stressi og álagi
  • Yfirstjórn kynæxlunar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Innkirtla líffæri

A
  1. Heiladingull
  2. Skjaldkirtill
  3. Kalkkirtlar
  4. Nýrnahettur
  5. Heilaköngull
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Bæði innkirtla og eh önnur virkni

A
  1. Undirstúka
  2. Hóstakirtill
  3. Bris
  4. Eggjastokkar
  5. Eistu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Önnur líffæri með innkirtlavirkni

A
  1. Nýru
  2. Magi
  3. Lifur
  4. Smáþarmar
  5. Húðin
  6. Hjartað
  7. Fylgjan
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Sjúkdómar í Heiladingli

A

Acromegaly Gigantism
= Oframleiðsla á vaxtarhormónum
Diabetes Insipidus
= Skortur á DH myndun. Aukin vatnslosun úr líkamanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Vatnsleysanlegt Hormón

A

Hormón sem leysist upp í VATNI kemst EKKI í gegnum frumuhimnu. Bindast viðtökum á frumuyfirborðinu og virkja innanfrumuboðferli
t.d. peptíðhormón, Aminóhormón
- SKAMMTÍMAÁHRIF

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Fituleysanlegt Hormón

A

Hormón sem leysist í FITU. Komast auðveldlega í gegnum frumuhimnur og binda viðtökum inn í frumunni
t.d. Sterahormón, Sjaldkirtilshormón
- LANGVARANDI ÁHRIF

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Undirstúkan

A
  • Stýrir virkni í heiladinguls sem er eitt mikilvægasta innkirtlalíffærið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Undirstúkan tengir saman..

A

Tauga og innkirtlakerfið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Heiladingull hangir niður úr..

A

Undirstúku með stilk sem kallast INFUNDIBULUM

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Fremri heiladingull er um 75% af..

A

Þyngd kirtilsins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Fremri heiladingull

A

Kirtill í heilanum sem stýrir seytingu mikilvægara hormóna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Þessi mikilvægu hormón eru…(5)

A
  1. Vaxtarhormón (GH)
  2. Stýrihormónskjaldkirtils (TSH)
  3. Barkastýrihormón (ACTH)
  4. Gondotropin (LH og FSH)
  5. Prólaktín (PRL)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Þessi hormón..

A
  • Samhæfir starfsemi ýmissa líffæra með hormónalosun
  • Stjórnar vexti, efnaskiptum, streitusvörum og æxlunarkerfi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Aftari heiladingull..

A
  • Losar en myndar EKKI hormón
  • Vasópressin (ADH), stjórnar vökvajafnvægi með því að minnka þvagmyndun og auka endurupptöku vatns í mýrum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Oxýtósín

A

Örvar samdrátt í legi við fæðingu, stuðlar að losun brjóstamjólkar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Hvernig litur skjaldkirtill út?

A

Hann er fiðrildalaga, sem liggur framman á barkanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Eru þeir hlið við hlið?

A

Þeir eru hliðlægir bleðlar tenging á milli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Skjaldkirtill er samsettur..

A

Af svokölluðum folliklar frumum
- Geyma tyroxin hormónin á formi tyhroglobulins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Thyroglobulin
Er stórt prótein sem bindur og varðveitir skjaldkirtilshormónin T4 og T3
26
Þegar þörf er á hormónum..
Þá losar T3 og T4 sem eru svo tekin upp með innfrumum í folliklar frumunar síðan seytt út í blóðið
27
Skjaldkirtill er LYKILLÍFÆRI
Í stjórnun orkuframleiðslu og líkamsstarfsemi
28
Kalkkirtlar
Eru litlir hringlafa kirtlar staðsettir aftan á skjaldkirtlinum tveir á hvorum bleðli
29
Kalkkirtilshormón
- PTH framleitt af chief frumum kirtilsins
30
PTH eykur...
Upptöku á Ca2+ frá smáþörmum og örvar virkni Osteclasta (bein niðurbrot) svo að Ca2+ losna frá beinum og út í blóðið
31
Kalkkirtlar tryggir..
Stöugt kalsíummagni fyrir taug- og vöðvastarfsemi
32
Kalkkirtlar mikilvæg fyrir..
Beinheilsu og blóðstorknun
33
Nýrnahettur
-Tvær nýrnahettur sem staðsettur ofan á sitt hvoru nýranu
34
Í fósturþroska þroskast nýrnahettur..
í 2 ólíka vefi með mismunandi starfsemi (cortex, medulla)
35
Cortex
Steriod hormones like cortisol
36
Medulla
Catecholamines like norepinephrine
37
Nýrnahettur framleiða..
Mikilvægt hormón Stjórna: streituvörn, efnaskiptum, blóðþrýsting
38
Nýrnahettubörkur (Cortex)
- Cortex er utar og telur 80-90% af heildarþ.kirtilsins
39
Cortex skiptist í 3 svæði..
Hvert seytir mismunandi gerðum af sterahormónum sem öll eru mynduð frá kólestról
40
Þessi 3 svæði
1. Caspula 2. Adrenal cortex 3. Adrenal medulla
41
1. Caspula
Ysta lag nýrnahetta, verndar og styður kirtla nýrnahettubörkur
42
2. Adrenal cortex
Framleiðir sterahormón
43
Adrenal medulla
Framleiðir katekólamin, auka hjartslátt, blóðþrýsting
44
Hormón í nýrnahetturberki (3)
1. Zono glomerulos 2. Zone Fasiciculate 3. Zina Reticularis
45
Zono Glomerulos
Myndar mineralocortisol hormones - ALDESTERON
46
Zone Fasiciculate
Myndar aðallega glucorticoid hormones - CORTISOL
47
Zina Reticularis
Myndar kynhormón
48
RAAS
- RAAS örvast við lækkun í blóðrúmmáli og eða lækkun á blóðþrýstingi - Leið til myndunar á hormónina - Renin í nýrunum
49
RAAS ferli (langt)
1. RENIN: umbreytir plasma próteinum angiotensinogen (myndað í lifur) í angiotensin I 2. Angiotensin I: fer með blóðinu TIL lungna og er umbreytt þar í Angiotensin II af ACE 3. Angiotensin II örvar adrenal cortex til að seyta aldosterone sem örvar salt og vatnsupptöku í blóðinu. Afleiðingin er hækkun á blóðþrýstingi
50
Glucocorticoids
Er aðallega kortisol, stýra efnaskiptum með því að örvar niðurbrot á próteinum og fitu til geta myndað glúkósa
51
Glucocorticoids hindra..
Bólgu með því að hindra virkni hvítra blóðkorna
52
Glucocorticoids sterar..
Eru hjálplegir við meðhöndlun krónískra bólgusjúkdóma eins og t.d. LUPUS
53
Nýrnahettu medulla
- Það er innra svæði nýrnahettanna kallast ADRENAL MEDULLA - Umbreytt sympatýska taugahnoð ítauguð af sympatyskum peragnglion taugum - Catecholamines
54
Briskirtill er..
- Bæði inn og útkirtill
55
Innkirtlastarfsemi
Insúlin, glúkagon og samotostain
56
Útkirtlarstarfsemi
Seytir meltingarensímum í skeifugjörn til að melta kolvetni, fitu og prótein
57
Tilgangur...
Stjórnar blóðsykri og meltingu, mikilvægur fyrir jafnvægi í efnaskiptum
58
Kynhormón (KVK)
- ESTROGEN - PROGESTRONE
59
Kynhormón (KK)
- GNH - TESTATERONE - ANDRÓGEN - ESTRÓGEN
60
Heilaköngull - Pineal gland
- Framleiðir melatonin - Stýrir dægursveiflum
61
Hóstakirtill - Thymus
- Seytir thymosin sem stýrir frumufjölgun og sérhæfingu T-Fruma
62
Munur á Berki og Mergi í innkirtlum
- Börkur: Ytra lag kirtils, framleið sterahormón - Mergur: Innra lag framleiðir katekólamin
63
Börkur
LANGTÍMAÁHRIF (Efnaskipti blóðþrýsting)
64
Mergur
SKAMMTÍMAÁHRIF (Fight og flight)
65
Autacrine
- Fruman sem seytir boðefni er sú sama og tekur á móti því t.d. ónæmisfrumur
66
Paracrine
- Fruman losar boðefni sem verkar á nærliggjandi frumur - Ferðast stuttu boðefnin t.d. Taugaboðefni, losuð í taugamótum
67
Endocrine
- Boðefni eru losuð í blóðrásina og berast til fjarlægða frumna -Áhrif á frumur sem eru langt í burtu t.d. Insúlin frá brisi sem stjórna blóðsyrki í líkamanum
68
Hvað stoðfrumur eru fyrir taugafrumunar?
Glial Frumur
69
Úr hverju er aftari heiladingullinn myndaður?
Axon taugafrumur sem hafa frumuboli í undirstúku
70
Hvað er virkni innkirtlakerfisins stjórnað af
hormónum sem eru mynduð í undirstúkunni
71
Skjaldkirtillinn er samsettur af
- Folliklar frumum - þær geyma tyroxin hormón á formi thyroglobulins
72
Frumur sem framleiða testósterón
Leydig frumur og þær eru staðsettar í eistum
73
Hvaða efni framleiðir heilaköngull
Melatoninn