Kafli 10

Question 1

Vinnuréttur

Answer 1

Réttarreglur sem gilda á vinnumarkaði
Fjallar um:
réttindi og skyldur aðila á vinnumarkaði, ráðningarsamninga og túlkun á þeim
Samskipti aðila á vinnumarkaði

Question 2

Félög launafólks

Answer 2

Stéttarfélög sem gæta hagsmuna félaga
Til stéttarfélög bæði í einkageiranum og opinberum fyrirtækja
Eru viðsemjenedur í kjarasamningum
Aðstoða félagsmenn við að sækja rétt sinn
Sjóðir reknir á vegum stéttarfélaga

Question 3

Félög atvinnurekanda

Answer 3

Viðsemjendur í kjarasamningum

Question 4

Félagsdómur

Answer 4

Sérdómstóll sem dæmir í málum sem rísa vegna túlkunar og brota á kjarasamningum og brjóta á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur

Question 5

Kjarasamningur

Answer 5

Samningur nær til allra launamanna sem vinna á félagssvæði viðkomandi stéttarfélags
Laun
Önnur kjör
Lágmarkssamningur

Question 6

Réttindi og skyldur aðila vinnumarkaðsins (vinnuveitandi)

Answer 6

Tryggja öruggt umhverfi á vinnustað
Starfsmaður á að sinna sínu starfi og hlýða fyrirmælum
Atvinnurekendur á að greiða umsamin laun og tryggja öruggt starfsumhverfi

Question 7

Réttindi og skyldur starfsmanna

Answer 7

Vinna þau störf sem hann er ráðinn til og þarf að hlýða lögmætum skipunum atvinnurekanda

Question 8

Ráðningarsamningar

Answer 8

Hver sá er ræður sig til vinnu gerir ráðningarsamning
Það er persónulegur samningur starfsmanns við atvinnurekanda
Skylt er að gera slíkan samning skriflega ef ráðning er til lengri tíma en eins mánaðar

Question 9

Uppsagnir

Answer 9

Skrifæeg og miðast við næstu mánaðarmót ef ekkert stendur í kjarasamningi
Uppsagnarfrestur fer eftir kjarasamningi en lágmark er einn mánuður eftir eins árs starf

Question 10

Brottrekstur

Answer 10

Þegar starfsmaður vanefnir samning verulega er unnt að rifta samningi með brottrekstri
Undanfari er áminning nema brot sé þeim mun alvarlegra
Fær ekki neitt borgað eftir uppsögn

Question 11

Atvinnuleysisbætur

Answer 11

Skilyrði:
18 ára eða eldri
Búsettur á Íslandi
Unnið 10 vikur síðustu 12 mánuði
Vera reiðubúinn að ráða sig til almennra starfa

Question 12

Eigendaskipti við fyrirtæki

Answer 12

Nýr eigandi tekur við réttindum og skyldum vegna fyrri eiganda
Þarf að virða áfram launakjör og starfsskilyrði skv. kjarasamningi með sömu skilyrðum og giltu fyrir fyrri atvinnurekanda

Question 13

Ábyrgðarsjóður launa

Answer 13

Ábyrgist greiðslu launa við gjaldþrotaskipti við atvinnurekanda eða þegar dánarbú atvinnurekanda eða þegar dánarbú atvinnurekanda er tekið til opinberra skipta

Question 14

Orlof

Answer 14

Tveir dagar fyrir hvern unnin máunuð

Lágmark er 24 dagar pr. ár

Question 15

Vinnuslys og sjúkdómar

Answer 15

á í flestum tilfellum rétt á launum í ákveðinn tíma í veikindum
Slysatryggingar
Sjúkrakostnaður vegna vinnuslysa greiðast af Sjúkratryggingum Íslands

Question 16

Fæðingar- og foreldraorlof

Answer 16

Samtals níu mánuðir
Fæðingarstyrkur
Foreldraorlof - ólaunað

Question 17

Jafnrétti

Answer 17

Sömu laun fyrir sömu vinnu

Question 18

Jafnréttistofa

Answer 18

Ríkisstofnun sem heyrir undir félagsmálaráðuneytið og hefur eftirlit með því að lögunum sé framfylgt
Hægt að kæra mál til kærunefndar jafnréttismála

Question 19

Lífeyrir

Answer 19

Skuldatrygging lífeyrisréttinda
Lágmarksiðgjald í lífeyrissjóð er 15,5% af launum. Launþegi greiðir4% og atvinnurekandi 11,5%
Viðbótarlífeyrissparnaður er 2-4% frá launþega en 2% frá atvinnurekanda