KLİNİK BAKTERİYOLOJİ - 2 Flashcards

(45 cards)

1
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - CORNYBACTERİUM DİPHTHERİAE

A

Kapsülsüz, hareketsiz, aerop gram pozitif basildir.

Hücre duvarında Mycobacterium tuberculosis gibi kord faktörü, arabinogalaktan ve mikolik asit bulundurur. Bu bakterideki mikolik asit zincirleri oldukça kısadır, bu nedenle aside rezistan boyanmaz

Metakromatik cisimcikleri (Babes Ernst granülleri) belirgindir.

Toksin yapımı beta faj kontrolündedir aynı zamanda belirli bir oranda demir varlığına ihtiyaç duyar.

Toksin özellikte kalp hücresi ve nöronların yüzeyinde bulunan heparin bağlayan epidermal büyüme faktörüne (CD9) tutunur.

Toksin protein sentezini önleyerek etki eder. Bu etkisini Elongasyon faktör-2 (EF-2) (tRNA translokaz) İnhibisyonu ile sağlar. Bu etki P. aeruginosa ekzotoksin-A etkisiyle aynıdır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - CORNYBACTERİUM DİPHTHERİAE - KLİNİK TABLOLAR

A

Boğaz difterisi: Özellikle 2-8 yaş arası çocuklarda görülen, ekzotoksinle oluşan ve kısa inkübasyon süresine sahip (2-4 gün) hastalıktır. Sadece insanlarda enfeksiyona neden olmaktadır. Boğazda kaldırmaya çalışınca kanayan gri beyaz yalancı membranlar (pseudomembran) izlenir. Servikal lenf bezlerindeki büyüme sonrası boğa boynu görüntüsü ortaya çıkar. Hafif bir ateş izlenir ya da ateş görülmez.

Toksin tüm vücudu etkileyebilir fakat miyokardit, nöropati (kranial nöropati, periferik nörit, motor defekt, total paralis) ve tübüler nekroz en sık oluşan komplikasyonlardır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - CORNYBACTERİUM DİPHTHERİAE - TANI

A

Membranların Gram, Neisser boyamasında tipik bakterilerin görünmesi yardımcıdır. Sitoplazmada metakromatik cisimcikleri (Babes Ernst granülleri) belirgindir.

Serumlu besiyerlerinde (Löffler by) iyi ürer.

Tellüritli besiyerlerinde siyah koloniler oluşturur.

Elek testi ve PCR ile difteri toksini gösterilerek tanısı kesinleştirilir.

Kişinin difteriye bağışıklığı Schick testi ile araştırılabilir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - CORNYBACTERİUM DİPHTHERİAE - TEDAVİ

A

Asıl tedavi antitoksin tedavisidir. Antitoksin dozu yerleşim yeri ve klinik bulgulara göre ayarlanır. Antibiyotik olarak penisilin, eritromisin tercih edilebilir.

Rutin aşı programında karma aşı içinde bulunur (DBT: Difteri Boğmaca Tetanoz). Sonra 10 yılda bir tetanoz toksoidi ile beraber rapel uygulanır (Td).

Tetanoz ve botulizmde olduğu gibi difteri geçiren kişilerde kalıcı bağışıklık gelişmez. Bunun nedeni doğal hastalıktaki toksin miktarının antikor yapımını uyarmaya yetmemesidir. Antikor sentezini uyaracak kadar yüksek miktarda toksin hayatla bağdaşmaz. Bu nedenle hastalığı geçirenler aşılanmalıdır. Bu durum tetanoz için de geçerlidir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - CORNYBACTERİUM UREALYTİCUM

A

Lipofilik gram pozitif çomak morfolojisinde bir bakteridir

Üriner sistem enfeksiyonlarına yol açabilir. Üreaz enzimine sahiptir bu nedenle üriner sistemde taş oluşturabilir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - CORNYBACTERİUM MINUTISSIMUM

A

Koltuk altı, kasık gibi kıvrım yerlerinde kırmızı kahverengi lezyonlar oluşturur (Eritrasma), Mantar enfeksiyonları ile karışabilir.

Tanıda uv lambası (Wood ışığı) altında kırmızı floresans vermesi faydalıdır. Tedavide eritromisin önerilir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - LİSTERİA MONOCYTOGENES

A

Hareketli, sporsuz, katalaz (+), gram pozitif basildir. Gram (+) olmasına rağmen LPS tabakaya sahiptir.

Beta hemolitiktir. Fakültatif hücre İçidir. Bu özelliği sağlayan hemolizin (Listeriolizin O) hücre içinde canlı kalabilmesinden sorumludur.

Fagolizozom oluşumu sonrası membranı eriterek kurtulur. Mononükleer hücreler içinde yaşamını sürdürür aktin filamanlarını yeniden organize ederek hücre dışına hiç çıkmadan hücreler arasında yayılabilir ve böylece savunma sisteminden kaçabilir

İnsana kontamine süt, iyi pişirilmemiş tavuk ve et gibi gıdalarla bulaşabilir. Buzdolabı sıcaklığında üreyebildiğinden bu şekilde saklanan gıdalarla da bulaşabilir. Hayvanlardan direkt temas ile bulaşabilir (zoonot) Anneden fetusa geçebilir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - LİSTERİA MONOCYTOGENES - KLİNİK TABLOLAR

A

Gastroenterit: Kontamine gıdalarla (süt, peynir, kavun gibi) oluşan gastroenterit salgınları bildirilmiştir.

Yenidoğan enfeksiyonları (granulomatosis infantiseptica)

Menenjit, meningoensefalit: Yenidoğan, yaşlı ve hücresel immünite kusuru olan bireylerde sık menenjit ve meningoensefalit etkenidir.

Meslek hastalığı: Hayvanlarla uğraşanlarda subklinik ülsere yara enfeksiyonlarına neden olur.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - LİSTERİA MONOCYTOGENES - TANI

A

Kültürde üretilmesiyle tanı konulur. Soğuk zenginleştirme ve yüksek tuz içeren ortamlarda üreyebilme özelliği ile karışık ortamlardan ayılabilir.

CAMP deneyi (+)’tir.

Düşük ısılarda hareketi belirginleşir. 37°C’de hareketsiz iken oda ısısında (22-24°C) takla atar gibi hareketli olması tipiktir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - LİSTERİA MONOCYTOGENES - TEDAVİ

A

Ampisilin+aminoglikozit en uygun seçimdir. Sefalosporinler deneylerde duyarlı bulunsa bile doğal dirençli olduklarından etkisizdir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - RHODOCOCCUS EQUİ

A

Gram (+), başlangıçta basil gibi daha sonra kokkoid formlara dönen zayıf asidorezistan boyanma özelliği gösteren bakteridir.

Özellikle atlar ve diğer otoburlarda görülebilen çiftçi ve veterinerlerde meslek hastalığına neden olabilen hayvan patojenidir.

AIDS olgularında ve immünsüprese hastalarda pnömoni etkeni olarak göze çarpar. Besiyerinde somon rengi mukoid koloniler oluşturarak ürer.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - ERYSİPELOTHRİX RHUSİOPATHİAE

A

Gram (+), pleomorfik, katalaz (-), mikroaerofil, hareketsiz ve H2S pozitiftir.

Domuzlarda ve hindilerde sık rastlanır.

Kasaplar başta olmak üzere hayvanlarla uğraşanlarda risk fazladır. Deriden bulaş olmaktadır.

Erizipeloid (yılancıksı) denilen cilt enfeksiyonu ve bazen sepsis ve endokardit oluşturur. Deride koyu menekşe renkli lezyonları karakteristiktir.

Vankomisine doğal dirençlidir. Seçkin ilaç penisilindir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - NOCARDİA

A

Dallanan, filamanter (ipliksi), aerop, gram (+) çomaklardır.

Mikolik asit içerirler. Kısmen aside dirençli boyanırlar.

Çevrede yaygın olarak bulunup özellikle topraktan inhalasyonla bulaşarak AIDS’li veya steroid tedavisi alan hastalarda ekzojen enfeksiyonlara yol açarlar.

AIDS’li hastalarda akciğer apsesi ve multiloküle beyin apseleri tipiktir.

N. asteroides genelde akciğer, beyin gibi organları tutarken, N. brasiliensis sıklıkla madura ayağı etkeni olarak belirlenir.

Tedavide sulfonamidler, ko-trimoksazol kullanılır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

SPORSUZ GRAM POZİTİF AEROP BASİLLER - ARCANOBACTERİUM HAEMOLYTİCUM

A

Besiyerlerinde beta hemoliz yapan, katalaz (-), pleomorfik gram (+) çomaklar şeklinde görülür.

A grubu beta hemolitik streptokok ile karışabilen, bakteriyel farenjit etkenlerinden birisidir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA CİNSİ

A

Neisseria cinsi insanlarda mutlak patojen olan Neisseria gonorrhoea ve Neisseria meningitidis türlerine ek olarak 10 türden oluşur. Gram negatif, tipik kahve çekirdeği yahut böbrek şeklinde (birbirine bakan komşu kenarları yassı) diplokoktur. Oksidaz pozitiftir.

Gonokok sadece glikozu, meningokok ise hem maltozu hem de glikozu oksitleyerek asit üretir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA GONORRHOEAE (GONOKOK)

A

Gram negatif, böbrek-kahve tanesi şeklinde diplokoklardır.

Üretilmeleri için % 5-10 CO2 li ortam gerekir (Kapnofil).

En önemli virülans faktörleri piluslarıdır. Bunlarla genital mukozaya yapışırlar.

Bakterinin antijenik varyasyonundan piluslardaki değişiklik sorumludur. Bu da immün yanıttan kaçışa, dolayısıyla tekrarlı enfeksiyonlara sebep olur.

Çok sayıda antijenik varyasyon gösterirler. Tekrarlı enfeksiyonlara sebep olur.

Endotoksinleri lipooligosakkarit (LOS) yapısındadır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA GONORRHOEAE (GONOKOK) - KLİNİK TABLOLAR

A

Gonokoklar ultraviyoleye ve çevresel şartlara dayanıksızdır. Bu nedenle sadece direkt temas ile (cinsel temas ve doğum esnasında anneden bebeğe) bulaşabilir.

Servisit, üretrit, homoseksüellerde farenjit ve proktit, yenidoğanda körlüğe yol açan oftalmia neonatarum yapar

Erkek enfeksiyonları: En sık üretrit (gonore, bel soğukluğu) meydana gelir. En kısa inkübasyon süreli (2 gün) cinsel temas ile bulaşan hastalıktır. Kompleman eksikliği (MAC) olanlar risk altındadır.

Kadın enfeksiyonları: En sık servisit etkenleri gonokoklar ve klamidyalardır. Salpenjit, pelvik inflamatuar hastalık (PID), infertilite gelişimine neden olur.

Cinsel aktif (15-50 yaş arası) kişilerde görülen en sık septik artrit etkenlerindendir. Artritın görülmesi, olguda disseminasyonun kesin delili olarak kabul edilir.

Yenidoğan enfeksiyonları: Doğum sırasında yenidoğana bulaş gerçekleşir. İhmal edilirse körlüğe yol açan iki tarafı göz enfeksiyonları (ophthalmia neonatarum) gelişir. Bunu önlemek için rutin olarak tüm yenidoğanlara eritromisin tetrasiklin ya da gümüş nitratlı göz damlaları damlatılmaktadır

Akut diş eti iltihabı, açıklanamayan oral ülserasyonlar ve intraoral apse vakalarında N. gonorrhoeae izole edilmiştir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA GONORRHOEAE (GONOKOK) - TANI

A

inceleme materyali hasta başında, erkekte üretral akıntıdan kadında ise serviksten alınır.

Çok sayıda lökosit ve bunların içinde ve dışında tipik gram negatif diplokok morfolojisinde bakteriler görülür

Semptomatik erkeklerde Gram boyamanın duyarlılık ve özgüllüğü >% 95’dir

Kadınlarda en güvenilir tanı etkenin üretilmesidir (hasta başı ekimi). Etkeni üretmek için özel besiyerleri (Thayer-Martin, çikolatamsı agar, New York City besiyerleri) kullanılır, Sadece glukoza etki eder.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA GONORRHOEAE (GONOKOK) - TEDAVİ

A

Gonokoklar, meningokokların aksine penisilinaz üretebilirler. PBP değişimi ile de penisilin direnci geliştirebilirler. Eşlerin bir arada tedavi edilmeleri gerekir.

20
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA MENİNGİTİDİS (MENİNGOKOK)

A

Gram negatif kapsültü diplokoktur. Sağlıklı kişilerin % 5’inin nazofarinksinde hastalık yapmadan kolonize olur.

Polisakkarit kapsül ile fagositozdan korunur. Pilusları ile özellikle nazofarinkse tutunmayı sağlar. IgA proteaz lokal savunma sisteminden kaçışı sağlar.

LOS hücre duvarı çok toksiktir.

21
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA MENİNGİTİDİS (MENİNGOKOK) - KLİNİK TABLOLAR

A

Sadece insanda hastalık yapar. Yerleşik mikrobiyotanın zararsız bir üyesi olarak bulunabileceği gibi akut, hızla ilerleyen, bir günden daha kısa sürede ölüme neden olur. Hızlı öldürmesi ve ani salgın yapması panik oluşturur.

Erişkin menenjitlerinin pnömokoktan sonra ikinci sık etkenidir. Meningokok toplu yaşanılan yerlerde (kışla, okul) salgınlar oluşturabilir (Epidemik menenjit).

Antikor yanıtı yetersiz 2 yaş altı çocuklar, kompleman sistemi bozuklukları, membran atak kompleks eksikliği (C5-9), properdin eksikliği, splenektomili kişilerde hastalık riski yüksektir.

MENİNGOKOKSİK MENENJİT

Meninks irritasyon bulguları ile birlikte, ateş ve döküntü (peteşi, maküler döküntü) varlığında önce meningokoksemi akla gelmelidir.

Hastalık seyrinde sürrenal içine kanama ile ani ölüm olasılığı (Waterhouse Friderichsen sendromu, fulminan meningokoksemi) vardır.

22
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA MENİNGİTİDİS (MENİNGOKOK) - TANI

A

Selektif besiyerlerinde (Thayer -Martin, Çikolatamsı agar, New York City besiyerleri) üretilebilir. Meningokoklar, glukoz ve maltozu kullanmaları ile sadece glukozu kullanan gonokoklardan aynlabilirler.

BOS’ta nötrofil hakimiyeti vardır, glikoz azalmış, protein artmıştır. BOS ve peteşiden hazırlanan örneklerde hücre içi ve dışında tipik gram negatif diplokok şeklinde bakterilerin görülmesi tanı koydurucudur.

23
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA MENİNGİTİDİS (MENİNGOKOK) - TEDAVİ

24
Q

GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - NEİSSERİA MENİNGİTİDİS (MENİNGOKOK) - KORUNMA

A

Temas öncesi: Kapsül aşıları (A+C, A+C+Y+W 135 aşıları) etkin olarak kullanılmaktadır. B serotipine karşı üretilen iki aşı da onay almış ve kullanılmaya başlanmıştır.

Temas sonrası:

Tek doz : Siprofloksasin (oral) veya seftriakson

İki günlük : Rifampisin

25
GRAM NEGATİF DİPLOKOKLAR - MORAXELLA (BRANHAMELLA) CATARRHALİS
Neisseria görüntüsünde (gram negatif diplokok), non-fermentatif ve başlıca solunum yollarını tutan bir patojendir. Normal üst solunum yolu ve cilt florasında yer alır. Neisseria türlerinden farkları; DNaz üretmeleri ve nitrat redüksiyonu yapabilmeleridir. Kolonilerinin besiyeri yüzeyinde bozulmadan, hokey pakı gibi kaydırılması ilginç özelliğidir. KOAH hastalarında akut alevlenme ve pnömoni etkenidir. Sinüzit ve otitlerin üçüncü en sık nedenidir. Yüksek oranda beta laktamaz yapmaktadır.
26
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ENTEROBACTERİACEAE
Katalaz (+), oksidaz (-), glukozu fermente eden, gram (-) basillerdir. Dışkıda bulunan en yoğun fakültatif anerobik bakteri popülasyonunu oluştururlar. Escherichia, Salmonella, Shigella, Klebsiella, Proteus, Enterobacter, Yersinia, Serratia, başlıca cinsleri oluşturur. Çoğu hareketlidir. (Klebsiella ve Shigella hareketsiz). Mac Conkey agar, Endo agar, Eosin-Metilen Blue (EMB) agar besiyerlerinde ürerler. Bu besiyerlerinde bulunan laktozu fermente etme özelliklerine göre ayırıcı tanıları yapılabilir. Sadece Escherichia coli, Klebsiella ve Enterobacter laktoz pozitif, diğerleri ise negatiftir. Klebsiella ve Proteus'un üreaz pozitif olması önemlidir. Salmonella ve Shigella laktoz negatif ishal etkenleri olarak önemlidir.
27
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ
Bağırsakta bulunan en yoğun fakültatif anaerop bakteridir. Hareketli, laktoz (+) ve indol (+) olmasıyla tanınır. EMB besiyerinde metalik parlaklık veren koloniler oluşturur. O, H ve K antijenleri bulunur.
28
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - VİRÜLANS FAKTÖRLERİ
Endotoksin Kapsül Fimbria/pili Ekzotoksin: Enterotoksinleri (LT, ST) ve verositotoksin
29
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - KLİNİK TABLOLAR
Üriner sistem enfeksiyonlarında tüm yaş gruplarında en sık etkendir. Üriner sistem enfeksiyonu tanısı için tam idrar tetkikinde ≥10/mm3 lökosit, idrar kültüründe ≥100.000 cfu/ml bakteri saptanması önemlidir. Yenidoğan menenjiti ve sepsislerinde grup B streptokoklarla beraber en sık etkenlerdendir. Bu klinik tablodan özellikle K1 kapsüler antijeni olanlar sorumludur. Peritonitin en sık etkenidir.
30
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - ENTEROTOKSİJENİK ESCHERİCHİA COLİ (ETEC, İNCE BAĞIRSAK)
Gelişmekte olan ülkelerde çocuk ishallerinin en önemli nedenidir. Su kaynaklı salgınlar oluşturabilir. Turist ishalinin de önemli nedenlerinden birisidir. Labil toksini adenilat siklaz aktivitesiyle CAMP'yi; stabil toksini de guanilat siklaz aktivitesiyle cGMP miktarını arttırarak sulu ishal oluşturur. Labil toksin, kolera toksinine benzer etki gösterir. Hastada bol sulu ishal vardır, dışkıda lökosit, eritrosit görülmez.
31
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - ENTEROİNVAZİV ESCHERİCHİA COLİ (EIEC, KOLON)
H antijeni bulunmaz ve çoğunlukla laktoz negatiftir. Shigella benzeri tablo oluşturur.
32
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - ENTEROPATOJEN ESCHERİCHİA COLİ (EPEC, İNCE BAĞIRSAK)
Bakteri, aderans faktörü ve intimin proteini etkinliği ile enterositlere sıkıca bağlanır. İnce bağırsak mukozasına tutunarak, mukozada mikrovilluslarda bozulma oluşturarak etkili olur. Mikrovilluslarda pedestal adı verilen uzantılar gelişmesine, şekil bozukluğuna ve dejenerasyona yol açar. Sonuçta bağırsak hücresinde yapış-boz-dök mekanizması sonucu mikrovillus destrüksiyonu gelişir. İnflamatuvar yanıt oluşturabilir.
33
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - ENTEROAGREGATİF ESCHERİCHİA COLİ (EAEC, İNCE BAĞIRSAK)
Bağırsak mukozasına yaygın tutulum, bakterilerin kümeler oluşturarak agregasyon oluşturmaları ile karakterizedir. Uzun süreli ishallere neden olabilmektedir. İnvazyon-inflamasyon oluşmaz.
34
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - ESCHERİCHİA COLİ - ENTEROHEMORAJİK ESCHERİCHİA COLİ (EHEC, STEC, VTEC, KOLON)
Özellikle iyi pişmemiş etlerle (hamburger) oluşan olgular ve salgınlar sıktır. Verositotoksin (Shiga-like toksin) oluşturur. Sitotoksik etkilidir. Toksin üretimi lizojenik faj kontrolündedir. Kanlı-sulu ishal oluşturur. Asıl önemli nokta, bu toksin etkisiyle hemolitik-üremik sendrom, trombotik trombositopenik purpura (TTP) oluşabilmesidir. En sık suşu O 157-H 7 serotipidir; fakat başka serotiplier de hemorajik ishal oluşturabilirler. Laboratuvarda, sorbitollü Mac Conkey besiyerinde sorbitolü fermentlememeleriyle belirlenebilirler. Tedavisinde antibiyotik kullanımı kontrendikedir.
35
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - SALMONELLA
Gram negatif çomak morfolojisinde laktoz (-), H.S (+), üreaz (-), hareketlidir. S. Typhi, S.Paratyphi sadece insanda hastalık oluşturan bir türdür. Non-typhi Salmonella türleri hayvanlarda ve insanda hastalık oluşturma yeteneğindedir. Bu Salmonellalar insana sıklıkla hayvansal besinlerle (yumurta) bulaşır. Son yıllarda sürüngenler (su kaplumbağası, iguana, yılan) ile oluşan salgınlar artmaktadır. S. Typhi tifonun etkenidir. Fakültatif hücre içi bakteridir. Salmonella cinsi bakteriler; O, H ve Vi antijenleri ile tanımlanırlar (Kaufmann- White şeması). Vi antijeni aslında polisakkarit yapıda bir yüzey antijenidir. Önemli bir nokta O antijenlerini örterek serotiplemeye engel olmasıdır. Ancak ısıtılarak tekrarlandığında aglütinasyon belirlenebilir. Vi antijenine karşı antikorlar portörlük açısından faydalıdır. O antijenine karşı antikorlar aktif hastalık (IgM) H antijenine karşı antikorlar bağışıklık (IgG) göstergesidir.
36
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - SALMONELLA - TİFO
TİFO Elken S. Typhi'dir. Alınan bakteri 10-14 günlük kuluçka süresinde önce ileumdaki Peyer plaklarında (M hücrelerinde) invazyonla alınarak mezenter lenf nodlarına, oradan dolaşıma katılır. Bakteriler primer bakteriyemide ulaştıkları karaciğer, dalak, kemik iliğinde makrofajlar içinde çoğalırlar. Buradan tekrar kana ve safra yoluyla tekrar bağırsağa ulaşırlar. En önemli klinik bulgular; ateş diskordans (rölatif bradikardi), splenomegali taş rose denilen döküntüler, şuur bozukluklarıdır. Laboratuvarda en uyarıcı bulgu lökopenidir. TANI 1. haftada hemokültür ve kemik iliği, 3. haftadan sonra özellikle dışkı örneklerinden kültür yapılabilir. Serolojik tanıda Gruber Widal deneyi kullanılır. Akut enfeksiyonlarında O antijenine karşı antikorlar belirlenir. Sadece H antijenine karşı antikorlar saptanıyorsa eski enfeksiyon ya da aşı olduğu anlamlarına gelebilir. TAŞIYICILIK Dışkıda 1 yıldan uzun süre bakteri bulunması kronik taşıyıcılık adını alır. Genelde odak safra kesesidir. Üriner sistem patolojisi (taş, şistosoma inf) olanlarda idrar taşıyıcılığı da olasıdır. TEDAVİ Tifo tedavisinde antibiyotik duyarlılık deneyleri önemlidir. Eğer bakteri duyarlı ise azitromisin kloramfenikol, sefalosporin ve kinolonlar kullanılabilir. İlk dozlar düşük olmalıdır. Aksi halde Herxheimer reaksiyonuna neden olabilir. Taşıyıcılara yüksek doz amoksisilin veya ampisilin kullanılır. Tıbbi tedaviye dirençli safra taşlı olgularda kolesistektomi yapılabilir. Vi ag içeren aşı enjektabldır, güvenlidir. 3 yıl koruyucudur. Riskli bölgeye seyahatte uygulanır.
37
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - SALMONELLA - ENTEROKOLİT
En sik etkenler S. Enteritidis, S. Typhimurium'dur. TANI Tanı dışkı kültürü ile konulur. Yeşilimsi bir ishal ve örnekte bol lökosit görülür. Çoğu kendi kendine iyileşir. TEDAVİ Taşıyıcılık oranını artırdığı için özel risk grubundakiler (küçük çocuklar, immünsüprese hastalar, yaşlılar) dışında antibiyotik tedavisi önerilmez. Salmonella enterokolit tedavisi destekten ibarettir.
38
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - SHİGELLA
Laktoz (-), H2S (-), hareketsiz enterik bakterilerdir. İnsandan insana bulaşırlar. Bağırsak bakterileri arasında virülansı en yüksek olanıdır. Kuluçka süresi 2-4 gündür. Kana yayılmaz, taşıyıcılık görülmez. Tüm şigellaların oluşturduğu tablo basilli dizanteridir. Kalın bağırsakta invazyonla karakterize bir tablodur. Dışkıda bol lökosit ve eritrosit izlenir. S. dysenteriae, shiga toksin salgılaması nedeniyle daha ağır klinik tabloya neden olur. Shiga toksin hem bağırsağa hem de MSS'ye etki eder (enterotoksin, nörotoksin). Bu yüzden kanlı ishali olan, özellikle çocuk ve genç erişkinlerde, hastalığa nörolojik bulgular (meninjizm, koma), konvülziyon, konfüzyon eşlik ediyorsa akla ilk gelecek hastalık şigelloz olmalıdır. Shiga toksin konak hücre glikolipidine (Gb3) bağlanarak, memeli hücresinin 60S ribozomal alt biriminin 28S'ini irreversibl olarak inaktive eder. Hücre protein sentezi yapamaz, ölür. Bazı olgularda hemolitik üremik sendroma yol açabilir (EHEC gibi). Shigella dysenteria immün yetmezlikliler, bebekler ve yaşlılarda ağır nörolojik bulgularla seyreden Ikari sendromuna yol açabilir
39
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - KLEBSİELLA
Kapsüllü, laktoz pozitif ve hareketsiz gram negatif basildir. Çoğu Mac Conkey besiyerinde mukoid koloniler oluşturarak ürer. En önemli tür K.pneumoniae'dir. Bu bakteri Friedlander basili olarak da anılır. Özellikle alkoliklerde, diyabetiklerde, KOAH'lılarda, iki yaşın altındaki çocuklarda ve immün yetmezliklerde pnömoni oluşturabilir. Ampiyem ve apse gelişimi sıktır ve ağır seyreder. Klebsiella türleri üst solunum yolu içeriğinin aspire edilmesi nedeni ile akut, hemorajik, nekrotizan, kaviteleşmeye ve apseleşmeye eğilimli, kanlı balgama yol açan, ağır seyirli, %60-80 mortaliteli lober pnömoniye (Friedlander promonisi) yol açarlar. Ayrıca bu bakteri önemli bir hastane enfeksiyonu etkenidir ve özellikle yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde salgınlar oluşturur. K.rhinoscleromatis burun ve üst solunum yollarını tutan kronik granülomatöz bir enfeksiyon etkenidir (rinoskleroma). K. ozaenae, burun mukozasında ilerleyici atrofi'ye neden olabilir (ozena). Hastane enfeksiyonu etkeni Klebsiella cinsi bakterilerde tedavide önemli sorun plazmitle kazanılan genişlemiş spektrumlu betalaktamaz (GSBL-ESBL) yapımıdır. Hastane enfeksiyonu etkenleri arasında en sık GSBL enzimi sentezleyen enterik bakteridir. Bu tür dirence sahip bakteriler karbepenemler ve sefamisinler (sefoksitin, sefotetan, sefmetazol) hariç tüm beta laktam antibiyotiklere dirençli kabul edilir. Tedavisinde beta laktam grubu antibiyotiklerden sadece karbapenemler, beta laktamaz inhibitörlü kombinasyonlar ve kolistin kullanılabilir. Ayrıca son yıllarda metallobetalaktamaz üretimi de bildirilmektedir. Metallobetalaktamaz üreten kökenler karbapenemlere de dirençlidir. Bu gibi çoğul dirençli olgularda kolistinli rejimler (kolistin & tigesiklin) kullanılır
40
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - PROTEUS
Laktoz (-), hareketli ve H2S (+)'tir. Biyokimyasal özellikleri ile S. Typhi ile karışabilir. Ayrıcı tanıda üreaz pozitifliği önemlidir. Bu bakteriler özellikle üriner sistemde enfeksiyon oluştururlar. Üreaz enzimi üretimi ile üreyi yıkarak alkali idrar oluşumuna ve magnezyum- amonyum fosfat taşları (strüvit) oluşumuna yol açar. P.vulgaris O antijenleri ile riketsiya antijenleri çapraz reaksiyon verdiklerinden Riketsiyal hastalıkların serolojik tanısında kullanılırlar (Weil - Felix aglütinasyon deneyi). Fenilalanin deaminaz enzimi ile fenilalanini yıkabilir. Besiyerinde yayılma (swarming) ve kötü kokuları ile kolayca tanınabilirler. En sık enfeksiyon yapan tür P. mirabilis'tir
41
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - YERSİNİA PESTİS
Veba'nın etkenidir. Fakültatif hücre içi üreme özelliği gösterir. Majör virülans faktörü protein kapsül yapısıdır.
42
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - YERSİNİA PESTİS - KLİNİK TABLO
Bakteri enfekte sincap ve fare pirelerinin insanı sokması ile bulaşır. Akciğer vebasında insandan insana bulaş olasıdır. A grubu biyoterörizm etkenidir.
43
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - YERSİNİA PESTİS - TANI
Örnekte bakteriler kutupsal (bipolar) boyanma (çengelli iğne görüntüsü) özellikleriyle tanınabilirler.
44
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - YERSİNİA PESTİS - TEDAVİ
Streptomisin
45
GRAM NEGATİF ENTERİK BAKTERİLER - YERSİNİA ENTEROCOLİTİCA
Çevrede, hayvanlarda (domuz, çiftlik hayvanları, tavşanlar) yaygın olarak bulunur +4°C'de üreyebilir ve soğuk besinlerle ya da kan ürünleriyle bulaşabilir. Enterokolit, mezenter lenfadenite bağlı akut apandisit tablosunu taklit eden ishal oluşumu tipiktir. 37°C'de hareket yokken 22°-28°C'de hareketli olmaları önemli özellikleridir. Soğukta zenginleştirme yöntemi de üretilir