Leki wpływające na przekaźnictwo cholinergiczne Flashcards
(79 cards)
1
Q
nerwy cholinergiczne
A
- wszystkie przedzwojowe włókna autonomicznego UN
- pozazwojowe włókna układu przywspółczulnego
- w układzie adrenergicznym nerwy unerwiające gruczoły potowe i komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy
- w układzie somatycznym włókna nerwowe działające na płytkę mięśniową
2
Q
receptory muskarynowe
A
wszystkie są receptorami metabotropowymi
3
Q
receptor M1
A
- zwany “neuronalnym”
- w neuronach OUN, zwojach (jelitowych i autonomicznych), i komórkach okładzinowych żołądka
4
Q
+ rec. M1
A
białko Gq –> wzrost IP3 i DAG
- pobudzenie OUN
- wzrost wydzielania soku żołądkowego
- wzrost perystaltyki
5
Q
receptor M2
A
- zwany “sercowym”
- występuje w przedsionkach serca, tkance przewodzącej serca, zakończeniach presynaptycznych neuronów
6
Q
+ rec. M2
A
białko Gi –> spadek produkcji cAMP
- spadek HR
- hamowanie presynapyczne
- spadek czynności neuronów
7
Q
receptor M3
A
- zwany “gruczołowym”
- występuje w gruczołach egzokrynnych, mięśniówce gładkiej i na śródbłonku naczyń
8
Q
+ rec. M3
A
białko Gq –> wzrost IP3
- wzrost wydzielania gruczołów
- skurcz mięśni gładkich
- rozkurcz naczyń krwionośnych
9
Q
leki cholinomimetyczne
A
- agoniści muskarynowi
- inhibitory acelinocholinesterazy
10
Q
agoniści muskarynowi
A
leki cholinomimetyczne działające bezpośrednio na receptory muskarynowe w błonie postsynaptycznej obwodowej synapsy parasympatycznej
11
Q
efekty sercowo - naczyniowe agonistów muskarynowych
A
- bradykardia
- spadek objętości wyrzutowej serca
- rozszerzenie naczyń /zależne od NO/
- spadek CTK
12
Q
efekty agonistów muskarynowych w mięśniach gładkich
A
- skurcz mm gładkich
- wzrost perystaltyki przewodu pokarmowego /możliwe kolki/
- skurcz mm gładkich oskrzeli i pęcherza
13
Q
muskarynowe pobudzenie gruczołów egzokrynnych
A
- pocenie
- łzawienie
- ślinienie
- sekrecja oskrzelowa
14
Q
efekty muskarynowe w oku
A
AKOMODACJA DO BLISKIEGO WIDZENIA
- skurcz mm rzęskowego -> spadek napięcia wiązadła soczewki -> wzrost grubości soczewki -> spadek ogniskowej soczewki
- skurcz mm zwieracza źrenicy -> zwężenie źrenicy -> spadek ciśnienia śródgałkowego
15
Q
wskazania dla agonistów muskarynowych
A
- atonia przewodu pokarmowego
- hipotonia pęcherza moczowego
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- próby prowokacyjne w diagnostyce astmy
- zatrucie ATROPINĄ
16
Q
przeciwskazania dla aonistów muskarynowych
A
- astma oskrzelowa
- czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- stany skurczowe przewodu pokarmowego
- niedrożność dróg żółciowych i dróg moczowych
- choroba Parkinsona
- ciężkie niedociśnienie
- zaburzenia przewodzenia w sercu
- zawał mm sercowego
- nadczynność tarczycy
17
Q
działania niepożądane agonistów muskarynowych
A
- nudności, wymioty
- biegunka
- zwężenie źrenic, łzawienie, zaburzenia widzenia
- ślinotok
- pocenie się
- bradykardia
18
Q
ACETYLOCHOLINA
A
AGONISTA MUSKARYNOWY
- szybkie zwężenie źrenicy w zabiegach na oku
- syntetyzowana endogennie z choliny i acetylokoenzymu A przy udziale acetylotransferazy cholinowej
- rozkładana przez acetyocholinesterazę /w synapsie cholinergicznej/ i butyrylocholinesterazę /nieselektywna, w osoczu i tkankach/
19
Q
KARBACHOL
A
AGONISTA MUSKARYNOWY
- ester choliny z kwasem karbaminowym
- działa dłużej niż ACETYLOCHOLINA -> wolno podlega rozkładowi przez AChE
- leczenie pooperacyjnej atonii jelit i pęcherza moczowego
- obniżanie ciśnienia śródgałkowego gdy przeciwskazania do podania PILOKARPINY w jaskrze z zamkniętym kątem przesączania
20
Q
BETANECHOL
A
AGONISTA MUSKARYNOWY
- ester b-metylocholiny z kwasem karbaminowym
- w pooperacyjnej hipotonii pęcherza moczowego lub przewodu pokarmowego
21
Q
METACHOLINA
A
AGONISTA MUSKARYNOWY
- ester b-metylocholiny z kwasem octowym
- w badaniach nadmiernej reaktywności oskrzeli w astmie oskrzelowej
22
Q
MUSKARYNA
A
AGONISTA MUSKARYNOWY
- alkaloid pochodzenia roślinnego z grzybów “Amanita muscaria”
- w farmakologii eksperymentalnej
23
Q
PILOKARPINA
A
AGONISTA MUSKARYNOWY
- alkaloid pochodzenia roślinnego z liści krzewu potoślinu “Pilocarpus jaborandi”
- w jaskrze z zamkniętym kątem przesączania
- w zatruciach ATROPINA i innymi cholinolitykami
- pobudzanie czynności gruczołów ślinowych po radioterapii i w zespole Sjoegrena
- w próbie potowej jako lek napotny w diagnostyce mukowiscydozy
24
Q
inhibitory acetylocholinesterazy - cechy
A
- cholinomimetyki działające pośrednio za pośrednictwem endogennej acetylocholiny /hamują jej rozkład/
- powodują gromadzenie się Ach we wszystkich synapsach cholinergicznych
25
wskazania dla inhibitorów AChE
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- diagnostyka i leczenie miastenii
- zatrucia lekami cholinolitycznymi
- odwrócenie bloku nerwowo - mięśniowego
- choroba Alzheimera
26
przeciwskazania dla inhibitorów AChE
JAK W PRZYPADKU AGONISTÓW MUSKARYNOWYCH
- astma oskrzelowa
- czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- stany skurczowe przewodu pokarmowego
- niedrożność dróg żółciowych i dróg moczowych
- choroba Parkinsona
- ciężkie niedociśnienie
- zaburzenia przewodzenia w sercu
- zawał mm sercowego
- nadczynność tarczycy
27
działania niepożądane inhibitorów AChE
JAK W PRZYPADKU AGONISTÓW MUSKARYNOWYCH
- nudności, wymioty
- biegunka
- zwężenie źrenic, łzawienie, zaburzenia widzenia
- ślinotok
- pocenie się
- bradykardia
28
EDROFONIUM
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- zbyt krótki czas działania
- w diagnostyce miastenii
29
FIZOSTYGMINA
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- alkaloid bobu kalabarskiego "Physostigma venenosum"
- dobrze przenika do OUN
- w leczeniu ciężkich zatruć lekami parasympatykolitycznymi
30
NEOSTYGMINA
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- czwartorzędowy związek amoniowy
- nie przechodzi przez BBB
- w leczeniu miastenii
- do pooperacyjnej atonii jelit i pęcherza moczowego
- w zatruciach ATROPINĄ lub innymi lekami cholinolitycznymi
- do odwrócenia bloku nerwowo mięśniowego w zatruciu lekami zwiotczającymi niedepolaryzującymi
31
PIRYDOSTYGMINA
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- wchłania się lepiej i działa dłużej niż NEOSTYGMINA
- w leczeniu miastenii
32
EKOTIOPAT
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- długi czas działania
- w kroplach do oczu do leczenia jaskry z zamkniętym kątem przesączania
/jak DYFLOS/
33
DYFLOS
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- długi czas działania
- w kroplach do oczu do leczenia jaskry z zamkniętym kątem przesączania
/jak EKOTIOPAT/
34
DONEPEZYL
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- przenika przez BBB
- zalecany w leczeniu objawowym łagodnej-średnio ciężkiej postaci demencji w chorobie Alzheimera
/jak GALANTAMINA i RYWASTYGMINA/
35
GALANTAMINA
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- przenika przez BBB
- zalecany w leczeniu objawowym łagodnej-średnio ciężkiej postaci demencji w chorobie Alzheimera
/jak DONEPEZYL i RYWASTYGMINA/
36
RYWASTYGMINA
INHIBITOR ACETYLOCHOLINESTERAZY
- przenika przez BBB
- zalecany w leczeniu objawowym łagodnej-średnio ciężkiej postaci demencji w chorobie Alzheimera
/jak DONEPEZYL i GALANTAMINA/
37
zatrucie inhibitorami AChE
- przez estry kwasu fosforowego, tiofosforowego, pirofosforowego i fosfonowego oraz karbaminowego
- działanie związane z obecnością reszt dialkilofosforanowej i dialkilokarbaminowej /inaktywują hydrolazy/
- obecne w pestycydach
38
objawy zatrucia inhibitorami AChE
- muskarynowe
- nikotynowe
- z OUN
39
objawy muskarynowe zatrucia inhibitorami AChE
- obfite pocenie się
- ślinienie
- łzawienie
- wydzielanie śluzu w oskrzelach
- nudności i wymioty
- bolesne kurcze jelit
- wzmożona perystaltyka
- biegunka
- ucisk w klatce piersiowej
- duszność o charakterze astmatycznym
- sinica
- zwężenie źrenic
- bradykardia
40
objawy nikotynowe zatrucia inhibitorami AChE
- drżenie włókienkowe mięśni
- drętwienie
- ogólne osłabienie mięśniowe
- zesztywnienie mięśni
- drgawki kloniczno - toniczne o charakterze epileptycznym
41
objawy z OUN zatrucia inhibitorami AChE
- wzmożenie pobudliwości nerwowej
- uczucie lęku (niepokoju), majaczenie
- niestałość emocjonalna
- koszmary senne
- apatia
- zawroty i bóle głowy
- zniesienie wrażliwości na ból
- zaburzenia świadomości (śpiączka)
42
śmiertelność w zatruciach inhibitorami AChE
10% - 15%
43
leczenie zatrucia inhibitorami AChE
ATROPINA - znosi muskarynowe objawy zatrucia
SIARCZAN ATROPINY - dożylnie, domięśniowo lub podskórnie do czasu atropinizacji /rozszerzenie źrenic, suchość skóry, ustąpienie wzmożonej sekrecji w drogach oddechowych, przyspieszenie akcji serca/
REKAKTYWATORY AChE - "oksymy": PRALIDOKSYM, OBIDOKSYM
- reaktywują zablokowany enzym tylko we wczesnym okresie zatrucia, tylko przy zatruciu związkami fosfoorganicznymi /nie KARBAMINIANAMI!/
44
leki cholinolityczne
- antagoniści muskarynowi
- parasympatykolityki
- wybiórczo blokują aktywność układu przywspółczulnego
45
główne efekty działania antagonistów muskarynowych
- hamowanie wydzielania gruczołów
- suchość w jamie ustnej
- tachykardia
- rozszerzenie źrenicy i porażenie akomodacji
- rozkurcz mm gładkich /jelit, oskrzeli, przewodów żółciowych, pęcherza moczowego/
- hamowanie wydzielania soku żołądkowego
- efekty ośrodkowe OUN: pobudzające po ATROPINIE, hamujące z niepamięcią po HIOSCYNIE - działanie przeciwwymiotne i przeciwparkinsonowskie
46
wskazania dla antagonistów muskarynowych
- skurcze mm gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych dające często dolegliwości bólowe (kolki)
- zaburzenie rytmu serca z bradykardiami
- wyłączenie odruchów z nerwu błędnego, zmniejszenie wydzielania śluzu w DO w trakcie znieczulenia ogólnego
- rozszerzenie źrenicy /mydrasis/ przed badaniem dna oka, w zapaleniu tęczówki i ciała rzęskowego
- astma oskrzelowa, przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy / leki selektywne dla rec. M1/
- choroba lub zespół Parkinsona
- zatrucie inhibitorami AChE
47
przeciwskazania dla antagonistów muskarynowych
- jaskra
- przerost gruczołu krokowego
- niedrożność dróg moczowych
- niedrożność przewodu pokarmowego
- ostrożnie w chorobie niedokrwiennej serca
48
działania niepożądane antagonistów muskarynowych
- zatrzymanie moczu
- zaparcia
- rozszerzenie źrenic, niewyraźne widzenie, światłowstręt
- podwyższenie ciśnienia śródgałkowego
- suchość w jamie sutnej
- zmniejszenie wydzielania potu
49
roślina zawierająca ATROPINĘ
wilcza jagoda "Atropa belladonna" z rodziny psiankowatych
50
roślina zawierająca HIOSCYNĘ
bieluń dziędzierzawa "Datura stramonium" z rodziny psiankowatych
51
ATROPINA
| działanie
- nieselektywny antagonista rec. M
- dobrze się wchłania po podaniu doustnym
- pobudza OUN
- uwalnia bezpośrednio histaminę z mastocytów /obok TUBOKURARYNY i MORFINY/
52
ATROPINA
| wskazanie
- premedykacja anestezjologiczna
- zatrucie inhibitorami AChE
- bradykardia
- stany skurczowe dróg moczowych i żółciowych
- zwiększona perystaltyka jelit
- dawniej w astmie oskrzelowej, ale powodowała mukostazę
53
HIOSCYNA
/SKOPOLAMINA/
działanie
- właściwości podobne do ATROPINY
| - działa depresyjnie na OUN
54
HIOSCYNA
| wskazania
ANALOGICZNE JAK W PRZYPADKU ATROPINY
- premedykacja anestezjologiczna
- zatrucie inhibitorami AChE
- bradykardia
- stany skurczowe dróg moczowych i żółciowych
- zwiększona perystaltyka jelit
- zapobieganie chorobie lokomocyjnej i jej leczenie
OBECNIE ZASTĘPOWANA PREPARATAMI O WIĘKSZYM BEZPIECZEŃSTWIE
55
BUTYLOBROMEK HIOSCYNY
| budowa
- pochodna skopolaminy
| - nie przechodzi przez BBB
56
BUTYLOBROMEK HIOSCYNY
| wskazania
- w stanach skurczowych narządów trawiennych /kolki/
| - w przygotowaniu do badań diagnostycznych
57
TROPIKAMID
| wskazania
- w celu rozszerzenia źrenicy /mydrasis/ przy badaniu dna oka
- porażenie mięśni rzęskowych, co skutkuje niemożnością akomodacji oka /cykloplegia/
jak CYKLOPENTOLAT, ale działa krócej
58
CYKLOPENTOLAT
- w celu rozszerzenia źrenicy /mydrasis/ przy badaniu dna oka
- porażenie mięśni rzęskowych, co skutkuje niemożnością akomodacji oka /cykloplegia/
jak TROPIKAMID, ale działa dłużej
59
IPRATROPIUM
| budowa
- czwartorzędowa pochodna amoniowa
| - słabo wchłania się przez błony biologiczne
60
IPRATROPIUM
| wskazania
- jako lek wziewny / w postaci inhalacji/ do rozszerzania oskrzeli
- w POChP i astmie oskrzelowej
- brak objawów niepożądanych ATROPINY
61
TIOTROPIUM
| budowa
- pochodna IPRATROPIUM
IPRATROPIUM - czwartorzędowa pochodna amoniowa
62
TIOTROPIUM
| działanie
- działa 10-krotnie silniej niż IPRATROPIUM
| - oddziałuje silniej na rec. M1 i M3 niż na rec. M2 /przez inną szybkość odłączania się od receptorów/
63
PIRENZEPINA
| działanie
- selektywny antagonista rec. M1
64
PIRENZEPINA
| wskazania
- w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
65
BENZATROPINA
stosowana w chorobie Parkinsona i w zespołach parkinsonowksich na różnym tle /także polekowych/
66
receptory muskarynowe w oskrzelach
- korzystne hamowanie rec. M1 i M3
| - niekorzystne hamowanie rec. M2
67
IPRATROPIUM
| działanie
- w POChP /niweluje wzmożone napięcie cholinergiczne/
- w astmie oskrzelowej /działa na rec. M3 w dużych oskrzelach, później niż b2-agoniści/: często łączone z FENOTEROLEM
- brak selektywności działania: wpływa głównie na rec. M3, hamuje również autoreceptory M2 -> paradoksalny bronchospazm po inhalacji leku
68
zatrucie ATROPINĄ
- po spożyciu owoców wilczej jagody, nasion lulka czarnego, bielunia dziędzierzawego
- rozpalony jaki piec: pobudzenie ośrodka termoregulacyjnego
- ślepy jak nietoperz: rozszerzone źrenice
- suchy jak pieprz: porażenie wydzielania gruczołów
- czerwony jak CEGŁA =D : uwolnienie histaminy z mastocytów i rozszerzenie naczyń skórnych
- niespokojny jak tygrys w klatce: pobudzenie psychomotoryczne OUN /NIE PO HIOSCYNIE!/
69
receptory nikotynowe
- jonotropowe
- dwa typy
I neuronalny Nn: w zwojach autonomicznych i w OUN; odpowiedzialny za przewodnictwo zwojowe
II mięśniowy Nm: w łytce nerwowo - mięśniowej; odpowiedzialny za przewodzenie nerwowo - mięśniowe w mm szkieletowych
70
agoniści rec. Nn
NIKOTYNA
71
NIKOTYNA
| budowa
- agonista rec. Nn
- prototyp substancji o działaniu zwojowym
- alkaloid pirydynowy z liści tytoniu "Nicotiana tabacum"
72
NIKOTYNA
| działanie
w małych dawkach pobudza, w dużych poraża receptory w zwojach wegetatywnych
73
antagoniści rec. Nm
TRIMETAFAN
74
TRIMETAFAN
| działanie
- lek dożylny
- obniża CTK
- gwałtowne, silne działanie
- szybko rozwija się tolerancja na lek
75
TRIMETAFAN
| wskazania
- do niedawna stosowany w stanach nagłych /przełom nadciśnieniowy, nadciśnienie złośliwe/
- w zabiegach chirurgicznych
76
TRIMETAFAN
| działania niepożądane
- związane z zahamowaniem układu przywspółczulnego
- suchość w jamie ustnej
- zablokowanie wydzielania soku żołądkowego
- rozszerzenie źrenic
- zaburzenia akomodacji
- hipotonia ortostatyczna
77
agoniści muskarynowi
```
ACETYLOCHOLINA
KARBACHOL
BETANECHOL
METACHOLINA
MUSKARYNA
PILOKARPINA
```
78
inhibitory AChE
```
EDROFONIUM
FIZOSTYGMINA
NEOSTYGMINA
PIRYDOSTYGMINA
EKOTIOPAT
DYFLOS
DONEPEZYL
GALANTAMINA
RYWASTYGMINA
```
79
antagoniści muskarynowi
```
ATROPINA
HIOSCYNA /SKOPOLAMINA/
BUTYLOBROMEK HIOSCYNY
TROPIKAMID
CYKLOPENTOLAT
IPRATROPIUM
TIOTROPIUM
PIRENZEPINA
BENZATROPINA
```
