Lokale Democratie Flashcards
(34 cards)
Waarop is de horizontale verdeling van macht gebaseerd?
Trias Politica
Horizontale verdeling van macht
uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht
Trias politica
Parlement = wetgevend
Regering = uitvoerend
Rechtbank = rechtsprekend
Wetgevende macht
Parlement
uitvoerende macht
Regering
Rechtsprekende taak
Rechtbank
Verticale verdeling van macht
Territoriale eenheden: lokaal, regionaal, provinciaal en nationaal
Toenemende mate verticale macht
- internationale en supranationale organisaties
- steden die samenwerken: council of mayors (world parliament of mayors)
- in nederland: gemeenten, provincies en nationale overheid.
Laag tussen gemeente en provincie?
In Nederland is steeds meer een vierde laag aan het ontstaan tussen provincie en gemeenten. Vroeger kwam geld van nationale overheid (80%), nu komt nog maar ongeveer 50% uit de nationale overheid, dus minder sturing.
Duaal legitimiteitsprincipe
Lokaal en nationaal wordt allebei gekozen
Waar hangt de verdeling van macht in praktijk van af in gedecentraliseerde systemen
- macht om belasting te heffen en andere financiën?
- welk beleid op lokaal niveau uitgevoerd en hoeveel ruimte voor eigen keuzes?
- hoeveel ambtenaren werken er op ieder niveau?
Voordelen van verdeling van macht
- democratischer → dichter bij de mensen, toegankelijker en responsiever
- efficiënter → dichter bij de mensen, betere aanpassing lokale omstandigheden
- creatievere/ andere oplossingen door andersdenkenden.
- zelfbestuur voor lokale minderheden → geografisch geconcentreerde minderheden hebben zelfbestuur
Nadelen verdeling van macht
- minder democratisch → nationale overheid representatief voor alle burgers (dual legitimacy probleem)
- minder efficiënt → nationale overheid betekent schaalvoordelen, capaciteit om collectieve actieproblemen te voorkomen. (bijvoorbeeld jeugdzorg)
- verschillende oplossingen → kan leiden tot ongelijkheid van wetten / ongelijkheid van dienstverlening, voordeel centrale overheid (verschil arm/rijk)
- zelfbestuur voor lokale minderheden → minderheden willen afscheiden, de staat uiteenvallen en lokale minderheidsregime kan discriminerend zijn
Provincies
- oorspronkelijk machtigste bestuurslaag, confederaties.
- door napoleon → unitaire staat
- nu 12 provincies → minst machtige bestuurslaag?
Politiek bestuurlijke actoren in de provincie
- College van Gedeputeerde Staten (ministers en wethouders vergelijking)
- wordt door provinciale staten verkiezingen gevormd, coalitieakkoord gemaakt.
- Provinciale Staten (die kiezen wij, kiezen daarna eerste kamer)
- Commissaris van de koning → voorzitter GS, wordt benoemd door de koning.
Beleidstaken provincie
- ruimtelijke ordening
- infrastructuur
- transport
- milieu
- financieel toezicht op gemeenten
Gemeenten
Herindelingen: steeds grotere en steeds minder gemeenten
- in 1900: 1121 gemeenten
- in 1950: 1015 gemeenten
- in 2020: 355 gemeenten
Decentralisatie
steeds meer beleidsuitvoering naar gemeenten
Politiek-bestuurlijke actoren in de gemeente
- gemeenteraadsverkiezingen (gemeenteraad 9 - 45 raadsleden)
- college van burgemeester en wethouders
- burgemeester (gekozen door 6 jaar, daarvoor benoemd)
Beleidstaken gemeente
- basisregistratie gba
- orde en veiligheid → politie
- economische zaken → bedrijven en winkels ondersteunen
- participatiewet (sinds 2015), gaat over de uitkeringen en mensen helpen met een baan vinden.
- wet maatschappelijke ondersteuning (2015), gaat over zorg, trapliften, ggz, ouderenzorg
- omgevingswet komt er nog aan!
- onderwijs
Waar komen inkomsten gemeenten vandaan?
- het rijk
- burgers en bedrijven
- gemengd
- gemeente
Hoeveel macht hebben gemeenten?
- grotere beleidskeuze: met decentralisering steeds meer ruimte om eigen beleid en financiële keuzes te maken
- maar financiële positie verslechterd: decentralisering was verkapte bezuiniging
- steeds grotere verschillen tussen gemeenten: toenemende ruimte voor eigen belastingen, verschillen in grondgebied en verschillen sociale samenstelling burgers
Waar leidt regionalisering toe?
Nieuwe samenwerkingsverbanden
Nieuwe samenwerkingsverbanden
- nieuwe complexe taken leiden tot toenemende regionale samenwerking.
- in 2020 neemt de gemiddelde gemeente deel aan 33 samenwerkingsverbanden. In 2017 waren dat er gemiddeld 27.
- Grote gemeenten werken meer samen, zuidelijke gemeenten werken ook meer samen.
- voordelen van regionale samenwerking: schaalvergroting, kennisdeling en efficiëntie
- nadelen: minder democratisch, burger vergeten, gemeenteraden zijn maar gedeeltelijk betrokken (vergelijkbaar met EU, maar dan lokaal), praktisch probleem
