Lota 4 - Bakteríur Flashcards
(311 cards)
1
Q
Staphylococcus skiptist í:
A
S.aures (myndar kóagúlasa)
CoNS (myndar ekki kóagúlasa)
2
Q
Heimkynni Staphylococcus er í
A
Húð, slímhúðaropi og slímhúð
3
Q
Hvort er S.aureus eða CoNS algengari sýkingarvaldur í húð og innri líffærum?
A
S.aureus
4
Q
Hvort er S.aureus eða CoNS algengari sýkingar í íhlutum og innri líffærum?
A
CoNS
5
Q
CoNS tegundir
A
- S.epidermidis
- S.saptrophyticus
- S.lugdunensis
- S.capitis
6
Q
Hvar býr S.aureus?
A
Í nösum, koki og húðfellingum
7
Q
Bólfesta S.aureus
A
- 30-50% einstaklinga á hverjum tíma
- 10-20% alltaf
- 60% intermittent
- 20% aldrei
8
Q
Hvernig lítur S.aureus út?
A
Eins og vínber
Gram jákvæðir klasakokkar. Er harðgerð baktería
9
Q
Hvaða faktor í S.aureus hrindrar virkni mótefna?
A
Próten A
10
Q
Hvaða hlutverki gegnir hjúpurinn um Staphylococca bakteríur?
A
Ver bakteríu gegn gleypni HBK
11
Q
Hvaða hlutverki gegnir slímlag Staphylococca?
A
Auðveldar bindingu við vefi og íhluti
12
Q
Húðflögnunareitur af völdum S.aureus veldur..
A
SSSS (staph. Scalded skin syndrome)
13
Q
Meltingarvegseitur af völdum S.aureus veldur…
A
Matareitrunum
14
Q
TSST-1 af völdum S.aureus veldur…
A
Toxic shock syndrome
15
Q
Bakteríufjölgun & enterotóxín framleiðsla S.aureus er möguleg við hvaða hitastig?
A
6.5-10°c
16
Q
Hvað gerir húðflögnungareitur S.aureus við húð?
A
Rýfur prótein í epidermis
17
Q
Hvað er einkennandi við SSSS? (Staphylococcal scalded skin syndrome)?
A
Blöðrur í húð > húð flagnar af
18
Q
Hverjar eru helstu sýkingar S.aureus í húð og mjúkvefum?
A
- kossageit
- hárslíðurbólg > graftrarkýli > drepkýli
- sárasýkingar
- brjóstasýkingar
19
Q
Hverjar eru helstu sýkingar S.aureus í innri líffærum?
A
- blóðsýkingar
- lungnabólga
- hjartaþelsbólga
- beina- og liðasýkingar
- heilahimnubólga
20
Q
S.lugdunensis
A
Er CoNS en veldur svipuðum sýkingum og S.aureus
21
Q
S.saprophyticus
A
Þvagfærasýkingar í ungum konum
22
Q
S.epidermidis
A
Sýkingar út frá íhlutum
23
Q
Hver er algengasta orsök æðaleggstengdra blóðsýkinga?
A
S.epidermidis
24
Q
S.capitis
A
Nýburasýkingar
25
Hvert er aðallyfið við S.aureus sýkingum?
Cloxacillin
26
Hvert er aðallyfið við CoNS sýkingum?
Vancomycin í æð
27
Hvernig líta Coryneform bakteríur út?
Gram jákvæðir, katalasa jákv stafir. Eru ekki sporamyndandi og hafa óreglulega lögun. Eru loftháðar og valbundnar loftfælur
28
Hvar finnast coryneform bakteríur?
Á húð og í öndunar-, meltingar-, og þvag/Kynfærum
29
C.diptheriae veldur...
Barnaveiki
30
Hver er meinvirkniþáttur C.diptheriae?
Myndar exótoxín
31
Hvernig smitast barnaveiki?
Dropasmit og snerting
32
Meðgöngutími barnaveiki er...
2-6 dagar
33
Hvert er aðaleinkenni barnaveiki?
Gráleit, leðurlík skán yfir slímhúð í koki
34
Hvernig greinum við barnaveiki?
- PCR fyrir toxínmyndandi gen
- sérræktun
- smásjárskoðun (grásvartar þyrpingar og "Kínverskir stafir")
35
Á hvaða aldri eru börn bólusett fyrir barnaveiki?
3mán, 5mán, 12mán, 4ára, 14 ára
36
C.minutissimum finnst í...
Erythrasma (húðsýking í holhönd, nára eða táfitjum)
37
C.jeikeium
Spítalasýkingar kringum íhluti og blóðsýkingar
38
C.urealyticum veldur
Þvagfærasýkingum (endurteknar og langvinnar)
39
Hvað er einkennandi við þvagfærasýkingar af völdum C.urealyticum?
Bólgin blöðruslímhúð með kristallaútfellingum
(sýni sýnir hvít blóðkorn + kristalla)
40
Hvernig smitast Listeria monocytogenes?
Með matvælum eða frá móður til barns
41
Hverjir eru áhættuhópar Listeriu monocytogenes?
Þungaðar konur, nýburar, eldra fólk, ónæmisbældir
42
Hvernig lítur Listeria út?
Stuttir gram jákv stafir. Eru hreyfanlegir (með svipur)
43
Hvaða tegund listeriu er meinvaldandi í mönnum?
L.monocytogenes
44
Hvernig dýr sýkir listería mikið?
Sauðfé og önnur jórturdýr
45
Hverjar eru helstu sjúkdómsmyndir Listeriu?
- blóðsýking
- heila/heilahimnubólga
- iðrasýking
46
Hvaða lyf eru gefin við barnaveiki?
Erythromycin eða pensillín
47
Hvaða lyf eru gefin við listeríu?
Ampicillin og gentamicin
48
Hvað sýkir Actinomyces?
Munnhol og djúpar sýkingar > úr eigin slímhúðarflóru
49
Hvað sýkir Cutibacterium?
Kringum íhluti > úr eigin húðflóru
50
Hvað sýkir Nocardia?
Lungu/húð > eru úr náttúrunni (innöndun/áverkar)
51
Hvernig lítur Actinomyces út?
Gram jákvæðir, greinóttir stafir
52
Hvernig greinum við Actinomyces?
- sérræktun
- tekur langan tíma (2 vikur)
53
Hver er meðferðin við Actinomycosis?
Sýklalyf eða skurðaðgerð
54
Cutibacterium acnes býr í líkamsflórunni en sýkir aðallega...
Íhluti
55
Hvernig lítur Cutibacterium út?
Eru gram jákvæðir stafir og eru loftælnar (eða valbundnar loftfælur)
56
Hvernig lítur Nocardia út?
Gram jákvæðir greinóttir stafir. Eru loftháðir
57
Hvar finnst Nocardia?
Í jarðvegi, vatni, ryki
58
Hvernig smitast Nocardia?
Með innöndun eða gegnum húð
59
Hvernig greinum við Nocardia?
Með sérræktun með sérstöku æti og smásjárskoðun
60
Hvernig lítur Bacillus út?
Gram jákvæðir stafir sem mynda dvalargró (Sem eru mjög harðferð!). Eru loftháðir eða valbundnar loftfælur
61
B.antrhacis (súnusýkill) berst með...
Gróum
62
B.anthracis veldur...
Miltisbrandi
63
Hver er meinvirkniþáttur miltisbrands? (B.anthracis)
Myndar lífshættulegt exótoxín
64
Hver er uppspretta og smitleið Miltisbrands?
Uppspretta: sýkingar í grasætum
Smitast: beint/óbeint í menn
65
Hvert er vægasta sýkingarform Miltisbrands? (B.anthracis)
Þegar gró úr jarðvegi komast í gegnum húð
66
Hvert er hættulegasta sýkingarform Miltisbrands?
Þegar sýking verður við innöndun (há dánartíðni!)
67
Hvað er einkennandi við miltisbrand í ræktun?
Myndar medúsahöfuð í þyrpingum
68
Hverjar eru tvær meingerðir Bacillus Cereus?
- eitrun í fæðu (toxínmyndun í soðnum hrísgrjónum)
- sýking og eitrun í meltingarvegi (bakteríufjölgun í meltingarvegi og toxínmyndun þar)
69
Sýking og eitrun í meltingarvegi af völdum Bacillust cereus veldur...
Niðurgangi 8-16klst eftir mat
70
Eitrun í fæðu af völdum Bacillus cereus veldur...
Uppköstum 1-5klst eftir mat
71
Hvernig lítur Pasteurella multocida út?
Litlir gram neikvæðir stafir
72
Hvar finnum við Pasteurella multocida?
Í efri loftvegum/meltingarfærum margra dýra
73
Hvernig sýkist pasteurella multocida'
Eftir dýrabit/klór eða dýrin sleikja opin sár
74
Hvernig lítur brucella út?
Lítill loftháður gram neikvæður stafur
75
Hvernig sýkist Brucella?
Beint/óbeint frá dýrum (ekki milli manna) með snertingu eða fæðu
76
Brucella veldur...
Útbreiddri sýkingu í líkamanum
77
4 tegundir valda Brucellosis (öldusótt) í mönnum...
- B.abortus (naut)
- B.melitensis (geitur)
- B.suis (geitur og kindur)
- B.canis (hundar)
78
Hvernig lítur Neisseria út?
Gram neikvæðir, loftháðir diplókokkar eða kokkstafir (kaffibaunir!)
79
N.meingigitidis býr í....
Nefkokinu
80
N.gonorrhoeae býr á....
Slímhúð þvag- og kynfæra
81
N.gonnorrhoeae er betur þekktur sem...
Lekandi
82
Í kk sýkir Lekandi (N.gonorrhoeae)....
Þvagrás
83
Í kvk sýkir lekandi...
Legháls og þvagrás (Stundum legslíma og eggjaleiðarar > grindarholsbólga)
84
Í börnum sýkir lekandi...
Augnslímu og kynfæri
85
Í báðum kynjum sýkir lekandi...
- háls og endaþarm
- liði og blóð
- augnslímu
86
Er N.gonorrhoeae (lekandi) hluti af normalflóru?
Nei, en sýkir slímhúðir manna
87
Hvernig greinum við lekanda (N.gonorrhoeae)?
- smásjárskoðun á stroksýni frá þvagrás kk og leghálsi kvk
- ræktun á sérstökum ætum
- PCR (alltaf gert samhliða klamydíu)
88
Neisseria meningitidis sýkir aðallega...
Blóð- og heilahimnusýkingar
89
Neisseria meningitidis kemur úr...
Nefkoksflóru manna
90
Hver er meinvirkniþáttur Neisseria meningitidis?
Myndun fjölsykruhjúpa
(Helstu hjúpgerðir eru A,B,C og innihalda flest bóluefni gegn þeim mótefnavaka úr hjúpnum)
91
Hver er næst-algengasta orsök heilahimnubólgu á Íslandi?
Neisseria meningitidis
92
Hver er meðferðin við N.meningitidis?
Ceftriaxone í æð
93
Gegn hvaða hjúpgerð N.meningitidis er bólusett fyrir hér á landi?
Hjúpgerð C
94
Hvernig greinum við heilahimnubólgu af völdum baktería?
Rannsaka þarf blóð, mænuvökva og nefkok > ræktun, smásjárskoðun, PCR
95
Hvernig lítur Moraxella catarrhalis út?
Gram neikvæðir, loftháðir diplókokkar
96
Moraxella Catharrhalis býr...
Í nefkokinu
97
Hvað sýkir Moraxella catharrhalis?
Öndunarfæri og eyru
98
Hvernig greinum við Moraxella catharrhalis?
Ræktun á sýnum frá eyrum og öndunarfærum
99
Hvernig lítur Haemophilus influenzae út?
Litlir gram neikvæðir stafir, valbundnar loftfælur
100
Hvar býr Haemophilus influenzae?
Í nefkoki (bólfesta algengari í börnum en fullorðnum)
101
Hvernig smitast Haemophilus influenzae?
Með dropa-og snertismiti
102
Hvað sýkir Haemophilus influenzae?
Öndunarfæri, miðeyra, blóð, heilahimnur
103
Hvernig greinum við H.influenzae?
Smásjárskoðun og ræktun
104
Hvernig sýkingum veldur HJÚPMYNDANDI H.influenzae?
- blóðsýking
- heilahimnubólga
- lungnabólga
- bein- og liðasýkingar
- bráð barkarloksbólga! (Lífshættulegt ástand)
105
Hvaða sýkingum veldur EKKI hjúpmyndandi H.influenzae?
- miðeyrabólga
- augnslímusýking
- kinnholusýking
- lungnabólga
- blóð (sjaldan)
106
Hvað er einkennandi við Hib barkarloksbólgu?
- slef
- erfitt að kyngja
- raddbreyting
- hiti
- hröð öndun
- soghljóð (!)
107
Hvaða hjúpgerð H.influenzae er mest meinvirk?
Hjúpgerð B (Hib)
108
Við hvaða aldur er bólusett fyrir H.influenzae?
3, 5, og 12 mán aldur
109
Bordatella pertussis veldur...
Kíkhósta
110
Hvernig lítur Bordatella pertussis út?
Litlir loftháðir gram neikv kokkstafir
111
Er Bordatella pertussis hluti af normalflóru?
Nei, ekki talin vera það hjá heilbrigðum
112
Hvernig smitast Bordatella pertussis?
Með úðasmiti
113
Hver er meinvirkniþáttur Bordatella pertussis?
Pertussis toxín
114
Hvernig er sjúkdómsgangur Kíghósta?
1. Meðgöngutími
2. Kvefstig
3. Hóstastig
4. Endurbati
115
Kíkhósti er verstur í...
Börnum um 1árs
116
Hvernig greinum við Kíkhósta?
- nefsstrok og ræktun á kvefstigi
- PCR (mikilvægust!!)
117
Hvaða lyf eru gefin við Haemophilis influenzae?
Ampicillin / amoxicillin
118
Hvernig líta Enterobactericaeae út?
Gram neikv kokkastafir. Flestir hreyfanlegir (flagella) og sumir með hjúp
119
Hvaða tegundir Enterobacteriaceae eru "coliform" (gerja laktósa í æti)
- E.coli
- Enterobacter
- Citrobacter
- Klebsiella
- Serratia
120
Hvaða tegundir Enterobactericeae eru Non-coliform? (Gerja ekki laktósa)
- Proteus
- Morganella
- Salmonella
- Shigella
- Yersinia
121
Hvaða tegundir Enterobacteriaceae mynda shigatoxín?
E.coli og shigella
122
Hvaða tegundir Enterobacteriaceae eru sannir meinvaldar? (Ekki ristilflóra)
Salmonella, Shigella, Yersinia
123
Hvaða sýkingar E.coli teljast til tækifærissýkinga?
- þvagfærasýkingar
- nýburasýkingar
- blóðsýkingar
- ýmsar aðrar: Lífhimnubólga, lungnabólga ofl
124
Hvaða sýkingar E.coli teljast EKKI til tækifærissýkinga?
Iðrasýkingar
125
Hvaða baktería er algegnasta orsök þvagfærasýkingar hjá konum á barnseignaraldri? (Oftast úr eigin flóru)
E.coli
126
Einkennalausa bakteríumigu af völdum E.coli þarf ekki að meðhöndla nema...
Þungun, nýrnaþegi, fyrir skurðaðgerð
127
Hvernig greinum við einkennalausa bakteríumigu og þvagfærasýkingar af völdum E.coli?
- gott þvagsýni > miðbunuþvag eða ástunga á blöðru
- smásjárskoðun
- ræktun
128
Hvað er svona hættulegt við EHEC (enterohemmorhagic E.coli)?
Hún myndar exótoxín (Shiga toxín) og veldur blæðandi ristilssýkingu og niðurgangi
129
EHEC getur þróast í HUS (haemolytic uremic syndrome), hvað er það?
Skemmdir á rauðum blóðkornum, blóðskortur og blóðflögufæð. (Bráð nýrnabilun og jafnvel fjölkerfabilun)
130
Hvaðan berst EHEC? (Enterohemmorrhagic E.coli)
Úr meltingarvegi dýra (aðallega nautgripa) og berst þaðan í fæðu/vatn
131
Hverjar eru helstu smitleiðir EHEC í menn?
Saurmengað:
- nautakjöt, hrátt grænmti/ávextir
- ógerilsneydd mjólk/ávaxtasafi
- vatn
132
Hver er meðferðin við EHEC?
Saltvatn í æð
133
Hver er aðalgreiningaraðferðin við EHEC?
PCR (leit að toxín genum en ekki sermigerðum)
134
Salmonella veldur aðallega...
Iðrasýkingum
135
Hvaða kemur Salmonella og hvernig berst hún í menn?
Kemur úr meltingarvegi dýra og sýkja menn ef matur/vatn er saurmengað
136
Hvaða tegund Salmonella smitar BARA menn?
Salmonella typhi
137
Salmonella typhi/paratyphi valda...
Taugaveiki (og mildari bróður hennar)
138
Hvaða tegundir Salmonellu valda iðrasýkingum?
S.enteritidis, S.typhimurium
139
Hver er meðgöngutími og aðaleinkenni Salmonellu iðrasýkinga?
8-48 klst - ógleði, uppköst, kviðverkir, vatnskenndur niðurgangur, hiti
140
Hver eru aðaleinkenni Salmonellu typhi?
Hiti, höfuðverkur, hægðatregða-niðurgangur, útbrot á búk
141
Hvernig greinum við Salmonellu typhi?
Ræktun á blóði, merg, þvagi og hægðum
142
Shigella veldur...
Iðrasýkingum
143
Hvernig smitast Shigella?
Beint/óbeint smit frá sýktum mönnum (snerting, saurmenguð fæða/vatn)
144
Hver er alvarlegasta tegund Shigella?
S.dysenteriae
145
Hvað er einkennandi við Shigellu dysenteriae?
Ræðst inní slímhúð ristils og veldur vatnskenndum niðurgangi og svo blóðkreppusótt með blóði í hægðum (getur líka komið Shiga toxín!)
146
Hverjir eru einu berar Shigella?
Menn og apar
147
Yersinia pestis er betur þekkt sem...
Svarti dauði
148
Hverjir eru hýslar Yersinia pestis?
Rottur og önnur nagdýr
149
Yersinia enterocolitica veldur
Iðrasýkingum aðallega
150
Hverjir eru hýslar Yersinia enterocolitica?
Svín, nagdýr, húsdýr (smit oftast með kjöti, mjólk og vatni)
151
Hvað er einkennandi við Klebsiellu?
Mynda slímkenndar þyrpingar
152
Klebsiella veldur...
Spítalasýkingum (lungu, þvagfæri, blóð, sár....) og samfélagslungnabólgum
153
Ofurmeinvirk Klebsiella pneumoniae
- algengari utan spítala
- sýkir heilbrigða á öllum aldri
- oft mörg sýkt líffæri
154
Venjuleg Klebsiella pneumoniae
- Oftast spítalasýkingar
- eldri sjúklingur með undirliggjandi vandamál
- venjulega eitt sýkt líffæri
155
Hvor er harðgerðari: Klebsiella eða E.coli?
Klebsiella (hefur valdið mörgum spítalafaröldrum)
156
Klebsiella lifir vel í...
Sjúkrahúsumhverfinu
157
Enterobacter og Proteus eru tækifærissýkingar, aðallega úr...
Eigin þarmaflóru
158
Enterobacter clocae sýkir:
Þvag, blóð, lungu, sár, MTK ofl
159
Enterobacter clocae er þekktastur fyrir að menga...
Lækningatæki, íhluti í sjúklingum og vökva
160
Proteus veldur...
Þvag- og sárasýkingum. Stundum blóð
161
Hvað er einkennandi við Proteus í greiningu?
Flæðir yfir ætið
162
Pseudomonas má finna...
Í jarðvegi og vatni
163
Hvernig lítur Pseudomonas aeurginosa út og hvað er einkennandi við hann?
Gram neikv loftháður stafur - myndar blágræn litarefni
164
Hverjar eru helstu sýkingar af völdum Pseudomonas aeruginosa?
- tækifærissýkingar yfirleitt á sjúkrahúsum (íhlutir)
- bólfesta öndunarvega hjá slímseigjusjúklingum
- húð- og eyrnasýkingar í samfélaginu
165
Hver er helsti meinvirkniþáttur Pseudomonas aeruginosa?
Exótoxín A (hindrar prótein myndun og veldur skemmdum í sýktum líffærum)
166
Hvernig lítur Legionella út?
Gram neikv stafir EN litast illa
167
Hver eru heimkynni legionella?
Vatn
168
Hverjar eru smitleiðir legionella?
Dropa- og úðasmit (en ekki milli manna)
169
Hver er meðgöngutími og einkenni hermannaveiki (legionnaire´s)
2-10 dagar - bráð lungnabólga og einkenni frá mörgum innri líffærum
170
Hver er meðgöngutími og einkenni Pontiac fever? (Legionella)
1-2 dagar - hiti en ekki lungnabólga (Líkist inflúensu)
171
Hvernig greinum við Legionella?
- góður hráki, barkasog, berkjuskol
- ræktun á séræti
- PCR
- antigenleit í þvagi
172
Hvaða sýkingum veldur Chlamydia?
- kynsjúkdómum
- augnsýkingum
- nýburalungnabólgum
173
Hvernig sýkingum valda Chlamydophila pneumoniae og psittaci?
Lungnabólgum
174
Hvernig sýkingum veldur Rickettsia?
Útbrotasótt og útbrotataugaveiki
175
Hvernig sýkingum veldur Mycoplasma?
Q-fever
176
Hvernig sýkingum veldur Coxiella?
Q-fever
177
Hvaða örsmáar bakteríur eru harðgerðar utan líkamans?
Coxiella og Chlamydophila psittaci
178
Hvernig smitast Chlamydophila psittaci?
Hún skilst út með saur og þvagi sýktra fugla og smitast með öndunarsmiti, úða eða snertingu
179
Hvaða sermigerðir chlamydiu trachomatis má finna í kynsjúkdómum?
D-L
180
Hvaða sermigerðir chlamydiu trachomatis má finna í augum?
D-K (tárubólga
A-C (trachoma)
181
Hvaða sermigerðir chlamydiu trachomatis má finna í lungum?
D-K
182
Hver er algengasti bakteríu-kynsjúkdómurinn?
Chlamydia trachomatis
183
Hverjir sýkjast mest af trachoma af völdum C.trachomatis?
Börn (>blinda)
184
Hvernig greinum við Chlamydiu trachomatis?
PCR (þvagsýni eða skeiðarstrok)
185
C.pneumoniae veldur...
Lungnabólgu, hálsbólgu og skútabólgu
186
Hvernig smitast C.pneumoniae?
Milli manna
187
Hvernig greinum við Chlamydophilu pneumoniae og psittaci?
C.pneumoniae: PCR á öndunarfærasýnum
C.psittaci: mótefnamælingar
188
Coxiella smitast með..
Beinu/óbeinu smiti út hús- og gæludýrum
189
Rickettsia prowazekii veldur...
Útbrotataugaveiki (epidemic louse-borne typhus)
190
Hvaða sjúkdómum veldur Rickettsia?
Útbrotasótt: R.rickettsii og R.akari
Útbrotataugaveiki: R.prowazekii og R.typhi
191
Hver eru einkenni Rickettsia sýkinga?
Hiti, höfuðverkur og útbrot. Stundum MTK einkenni og líffærabilun
192
Hvernig greinum við Rickettsiu?
- mótefnamæling, PCR á húðsýni eða serum
- Giemsa litun á húðsýni
193
Hvaða dýr eru aðaluppspretta Coxiella burnetii?
Kindur, geitur, nautgripir og gæludýr
Fylgjur, þvag, saur þornar á jörðu > öndunarsmit
194
Hvaða sýkingum veldur Coxiella?
- bráður Q fever: flensa, lungnabólga, lifrarbólga
- krónísk Q fever: hjartaþelsbólga
195
Hvernig greinum við Q fever?
Með mótefnamælingum
196
Hvaða bakteríur eru minnstu sjálfstætt lifandi örverur? (0,2-0,3míkró)
Mycoplasmataceae
197
Hvað er einkennandi við mycoplasmataceae?
Hefur engan frumuvegg og óreglulega lögun. Ltiast ekki í grams
198
Mycoplasma pneumoniae veldur....
Hálsbólgu, berkjubólgu, lungnabólgu
199
Mycoplasma pneumoniae sýkir bara..
Menn > dropasmit
200
Hvernig greinum við Mycoplasma pneumoniae?
PCR (líka leitað að Chlamydophila pneumoniae og Legionella)
201
Mycoplasma genitalium (kynsjúkdómur) sýkir...
KK: þvagrásarbólga, endaþarmsbólga
KVK: leghálsbólga, þvagrásarbólga, grindarholsbólga
202
Hver er næst-algengasti bakteríukynsjúkdómurinn á Íslandi?
Mycoplasma genitalium
203
Hvernig eru sjúklingasýni hjá Mycoplasma genitalium'
KK: fyrstbunuþvag
KVK: skeiðarstrok
204
Hvaða lyf er notað við Chlamydiu/Chlamydophilu, Rickettsiu, Coxiella og Mycoplasma?
Doxycycline
205
Campylobacter smitast...
Úr dýrum (beint eða með fæðu/vatni)
206
Hverjar eru helstu uppsprettur Campylobacter jejuni?
Kjúklingar, nautgripir ofl dýr
207
Hverjar eru helstu uppsprettur Campylobacter coli
Svín
208
Hver er meðgöngutími og einkenni Campylobacter sýkinga?
1-11 dagar - hiti, kviðverkir, blóðugur niðurgangur
209
Campylofaraldurinn miklu á Íslandi 1995 var vegna...
Sala á ferskum kjúklingi var leyfð í fyrsta sinn
210
Hvernig greinum við campylobacter sýkingar?
- saurræktun (FERSK SÝNI)
- blóðræktun
211
Hvernig lítur Campylobacter út?
Litlir gram neikvæðir hreyfanlegir stafir (eru gorm- eða S laga)
212
Helicobacter smitast frá... og valda...
Smitast frá mönnum og valda magasjúkdómum
213
Hvaða sýkingum veldur helicobacter pylori?
- magabólgu
- magasár
- adenocarcinoma í maga
214
85-95% af maga- og skeifugarnarsárum orsakast af...
Helicobacter pylori
215
Hvernig lítur Helicobacter út?
Lítill gram neikv hreyfanlegur stafur (gorm eða S laga)
216
Hvernig greinum við Helicobacter?
- saursýni (H.pylori antigen leit) eða vefjabiti úr slímhúð
- PCR
- blásturspróf (urea breath test)
217
Vibrio veldur... og smitast frá...
Veldur iðrasýkingum og smitast frá sjó/ferskvatni eða skelfiski
218
Hver eru einkenni kóleru? (Vibrio cholerae iðrasýking)
Misalvarlegur niðurgangur, uppköst, MIKIÐ VÖKVA-SALTTAP (lífshættulegt ástand)
219
Hvernig verður vibrio smit milli manna?
Mannasaur úr sýktum getur mengað sjó eða drykkjarvatn úr ám/vötnum (orsakað marga kólerufaraldra!)
220
Hvaða sermigerðir Vibrio cholerae mynda kólerutoxín?
Sermigerðir O1 og O139
221
Kólerutoxín veldur mikil útskilnaðar...
Na, K, og HCO3- og vatn út í görnina
222
Hvernig greinum við Vibrio cholerae?
- saursýni á flutningsæti
- saurræktun
223
Hvernig litur Vibrio cholerae út?
Bognir gram neikv stafir
224
Af hverju stafaði Kólerufaraldurinn í Haiti 2010?
Var fluttur inn með nepalískum friðargæslumönnum á vegum SÞ
225
Hvernig líta spíróketur (gyrmi) út?
Grannar gormlaga bakteríur (oft erfitt að lita og rækta)
226
Hvaða baktería veldur sárasótt? (syphilis)
Treponema pallidum
227
Hvaða baktería var talin aðalorsök tauga- og hjartasjúkdóma hjá miðaldra fólki um aldamótin 1900?
Treponema pallidum - sárasótt
228
Hvernig smitast sárasótt? (syphilis) (Treponema pallidum)
- kynmök
- náin snerting við sár
- meðfætt
- blóðgjöf
229
1.stigs sárasótt (primary syphilis)
Sár á smitstað og er smitandi
230
2. Stigs sárasótt (secondary syphilis)
- útbrot
- conyloma lata (flatvörtur)
- flensulík einkenni
- er smitandi
231
Dulin sárasótt (latent syphilis)
- getur varið í nokkur ár
- einkennalaust
- 2.stigs sárasóttarköst möguleg
- smitandi í byrjun tímabils (fyrstu 4 árin)
232
3. Stigs sárasótt (tertiary syphilis)
- ekki smitandi
- krónísk bólgusvörun
- gumma (sárasóttarhnútar) á líkamanum
233
Hvernig greinum við Treponema? (syphilis)
- smásjárskoðun í dark field smásjá
- mótefnamælingar
- PCR á sýnum frá sárum
234
Treponema (syphilis) mótefnamælingar
Mæld eru mótefni gegn ósértækum og sértækum antigenum
235
Aðrir treponema: Bejel, Yaws, Pinta sýkja... og smitast með...
Munnhol, húð, bein - snerting og stundum mengaðir hlutir
236
Hvar finnast Bejel, Yaws, Pinta (treponema)?
Í suðrinu og M-Austurlöndum
237
Borrelia burgorderi veldur..
Lyme sjúkdómi
238
Burrelia recurrentis veldur
Relapsins fever (rykkjasótt)
239
Hver er algengasti liðfætluborni sjúkdómurinn í USA?
Lyme sjúkdómurinn (B.burgdorferi)
240
Lyme sjúkdómurinn smitast með....
Mítlum
241
Hverjir eru geymsluhýslar Lyme sjúkdómsins?
Nagdýr, fuglar, dádýr, húsdýr ofl
242
Hver eru einkenni Lyme sjúkdómsins? (Borrelia burgdorferi)
- erythema migran á bitstað (roðablettir)
- flensulík einkenni
- heilahimnu/heilabólga, hjartsláttartruflanir, stoðkerfisverkir
- liðabólgur
243
Hvernig greinum við Lyme sjúkdóminn?
Með mótefnamælingum (en meðhöndla strax!)
244
Leptospira smitast frá...
Dýrum, oft dýrahland (hætta á Leptospira smiti þar sem húð er útsett fyrir dýrahlandi, t.d. Vatnsakrar)
245
Hver eru einkenni Leptospira?
- skemmdir á endothel í æðum
- nýrna- og lifrarbilunmeð gulu
- lungnabólga með blóðhósta, heilahimnubóga ofl
246
Hvaða lyf á að nota við sárasótt?
Pensillín
247
Hvernig lítur Mycobactería út?
Óhreyfanlegir loftháðir stafir. Þykkur frumuveggur með háu lípíð innihaldi
248
Mýkóbakteríur eru svokallaðir...
Sýrufastir stafir
249
Hvaða bakteríur valda berklum í mönnum?
M.tuberculosis (M.bovis)
250
Hvaða bakteríur valda holdsveiki
M.leprae
251
Hvernig smitast berklar? (Mycobacteria tuberculosis)
Milli manna aðallega með úðasmiti
252
>85% hinna sýktu af berklum fá..
Dulda sýkingu
253
5-15% hinna sýktu af berklum fá...
Virka sýkingu
254
Frumberklar (primary tuberculosis)
- ghon focus (staðbundinn bólguhnútur kringum bakteríurnar í lungum)
- bólgnir eitlar í miðmæti
255
Seinberklar (secondary tuberculosis)
- endurvakning á gamalli sýkingu
- oft staðbundin sýking og merki um vefjadrep á sýkta svæðinu
- oftast lungu
- oftast í gömlum einstaklingum
256
Greining berkla (mycibacteria tuberculosis)
- röntgenmynd
- húðpróf
- QuantiFERON próf
- smásjárskoðun (Ziehl-Neelsen og auramín litun)
- ræktun
- PCR
257
Mycobacteria veldur...
- lungnasjúkdómi
- eitlabólgum
- útbreidd sýking
258
Mycobacteria kansasii og xenopi valda...
Lungnasjúkdómum
259
Mycobacteria marinum og ulcerans velda...
Húðsýkingum
260
Mycobacteria scrofulaceum veldur...
Eitlabólgu
261
Hvaða tegund ódæmigerðra mýkóbaktería er algengust?
M.avium complex
262
Hvað sýkir Mycobacteria leprae? (Holdsveiki)
Húð, úttaugar, efri-öndunarvegaslímhúð, augu
263
M.leprae bakterían leitar í...
Schwann frumur
264
Hvernig smitast Mycobacteria leprae? (Holdsveiki)
Dropasmit úr nefi eða munni
265
Hvernig líta Streptokokkar út?
Oft egglaga í í keðjum eða tvær og tvær > diplókokkar
266
Hvaða flokkun og hópi tilheyrir Streptococcus pyogenes?
Hópi A > Beta-hemolyserandi
267
Hvaða flokkun og hópi tilheyrir Streptococcus agalacticae?
Hópi B > beta-hemolyserandi
268
Hvaða flokkun tilheyra Streptococcus pneumoniae og viridans?
Alfa-hemolyserandi
269
Hver er smitleið Streptococcus pyogenes?
Dropasmit eða snertismit
270
Meinvirkniþættir S.pyogenes
- M prótein á yfirborði bakteríunnar
- hjúpur úr hyalunoric sýru
- roðaeitur
- hemolysin (sprengja rauð blóðkorn ofl frumur)
- ensím sem hjálpa til við útbreiðslu bakteríunnar í hýslinum
271
Hvaða sjúkdómum veldur Streptococcus pyogenes?
- hálsbólgu
- skarlatssótt
- kossageit
- heimakomu
- netjubólgu
- drepmyndandi fellisbólgu
- barnsfararsótt
- eiturlosti
- nýrnarbólga
- gigtsótt
272
Skarlatssótt af völdum Streptococus orsakast af stofnum sem mynda...
Roðaeitur
273
Heimakoma af völdum Streptococcus pyogenes einkennist af...
Rauðu bólgnu afmörkuðu svæði á húð - sársauki og oft hiti fylgir líka
274
Netjubólga af völdum Streptococcus
Líkist heimakomu en fer innar - þekkt eftir skurðaðgerir eða brunasár
275
Hver eru einkenni drepmyndandi fellsbólgu af völdum Streptococcus pyogenes?
- bólgið svæði sem breiðist hratt út
- sársauki
- húð dökknar og blöðrur myndast
-"flesh eating bacteria"
276
Barnsfararsótt getur orsakast af...
Streptococcus pyogenes
277
Eiturlost af völdum Streptococcus pyogenes orsakast þegar...
Bakterían kemst djúpt inní vefi eða blóðrás
278
Hvar finnast Streptococcus agalactiae?
Í normalflóru í ristli, leggöngum og þvagrás (smitast helst í tengslum við fæðingu)
279
Streptococcus agalactiae getur valdið mjög hættulegum sýkingum í...
Nýburum
280
Hvernig líta streptococcus pneumoniae út?
Diplókokkar með slímhjúp
281
Hverjar eru algengustu sýkingar Streptococcus pneumoniae?
Miðeyrnabólga, kinnholusýking, lungnabólga
282
Hverjar eru hættulegustu sýkingarnar af völdum Streptococcus pneumoniae?
Heilahimnubólga og blóðsýking
283
Hverjir eru helstu meinvirkniþættir Streptococcus pneumoniae?
- slímhjúpur sem ver gegn átfrumum
- festiþræðir sem eykur meinvirkni
284
Börn eru bólusett fyrir streptococcus pneumoniae við...
3,5 og 12 mánaða aldur (frá 2011)
285
Hver er algengasta orsök lungnabólgu af völdum baktería?
Streptococcus pneumoniae
286
Hvar finnum við Streptococcus viridans?
Tilheyra normalflóru á slímhúð > meltingarvegur, þvagrás, munnur (streptococcus mutans á þátt í tannskemmdum)
287
Hvar finnum við enterococca?
Í normalflóru í ristli en geta fundist á húð/slímhúð
288
Enterokokkar eru lítið meinvirkir en eru algeng orsök...
Spítalasýkinga því þeir eru mjög þolnir fyrir umhverfisaðstæðum
289
Hvernig smitast enterokokkar?
Beint/óbeint snertismit (oft með höndum)
290
Hvernig sýni þurfum við til að greina enterokokka?
Saursýni eða strok frá endaþarmi
291
Hvernig lítur Clostridium út?
Gram jákvæðir stafir og eru grómyndandi. Eru loftælnar bakteríur
292
Clostridium perfringens veldur
Matareitrun og gasdrepi
293
Clostridium difficile veldur...
Ristilsbólgu
294
Clostridium tetani veldur...
Stífkrampa
295
Clostridium botulinum veldur..
Bótulisma
296
Hvar búa Clostridium bakteríur?
Þörmum spendýra, skólpi, vatni, jarðvegi, í jurta- og dýraleifum
297
Hvernig eitur myndar clostridium perfringens?
Frumu- og þarmaeitur
298
Hvaða eiturgerð Clostridium perfringens er hættulegust?
Gerð A
299
Eiturgerð A (clostridium perfringens) orsakar...
Gasdrep (getur leitt til nýrnabilunar, losts, dauða)
300
Clostridium difficile er lítill hluti af..
Normalflóru sumra manna (finnst í saur um 5% fólks)
301
Clostridium difficile veldur mikilli smithættu á..
Sjúkrahúsum
302
Hver eru einkenni clostridium difficile?
Niðurgangur og mikil loftmyndun
303
Clostridium botulinum finnst í...
Mold, grænmeti, ávöxtum, kjöti, fisk, hunangi, sjó/vötnum og víðar
304
Hvernig eitur myndar Clostridium botulinum?
Botulinum toxín > taugaeitur (er eitt virkasta eitur sem þekkt er)
305
Hvernig virkar botulinum toxín?
- hindrar losun boðefna á taugamótum
- veldur lömun
- langvarandi skemmdir á taugamótum
306
Clostridium botulinum matareitrun verður oft eftir neyslu á...
Niðursoðnum, söltuðum eða súrsuðum mat (gróin lifa af suðu og spíra)
307
Hvernig eru einkenni clostridium botulinum matareitrun?
- uppköst og niðurgangur
- einkenni frá MTK
- máttleysi
- sjón- og kyngingartruflanir
- lömun
308
Hvaða baktería veldur stífkrampa?
Clostridium tetani
309
Hvar býr clostridium tetani?
Í þörmum manna og dýra og oft í húsdýraskít og mold
310
Hvernig berst taugaeitrið frá Clostridium tetani í mann?
Í gegnum sár
311
Bóluefni gegn stífkrampa er gefið hér við..
3,5 og 12 mánaða aldur
