malarstwo Flashcards
(16 cards)
Malarstwo w starożytnym Egipcie
Już w najwcześniejszym okresie historii starożytnego Egiptu pojawiło się
malarstwo. Początkowo było dopełnieniem reliefu, z czasem się
usamodzielniło. Za jego cechę szczególną należy uznać wyrazisty kontur, który
otaczał płaskie plamy barwne. Malarstwo egipskie miało charakter symboliczny. Nie naśladowało natury, ale
przedstawiało najistotniejsze jej cechy. W zależności od miejsca występowania podlegało
rygorom tematycznym i formalnym. Podobnie jak w reliefie, w malowaniu wnętrz
i przedmiotów stosowano taki sposób sugerowania przestrzeni, w którym wybrane elementy
pokazywano z góry, a inne − od przodu. Malarstwo egipskie zachwyca swoją
dekoracyjnością i kolorytem. W ciągu wieków malarstwo nie zmieniało
się w sposób znaczący i dlatego zachowało
charakterystyczne dla tej kultury cechy. Jak
w każdej sztuce kanonicznej niewiele było
w nim jednak miejsca na indywidualną
ekspresję i artystyczną swobodę.
Malarstwo oficjalne w starożytnym Egipcie
miało charakter kanoniczny.
Reguły, którym było podporządkowane, wyznaczały sposób przedstawiania,
kolorystykę, proporcje poszczególnych elementów, a także tematykę. Na ostatnią
z wymienionych wpływ mieli kapłani, a rzemieślnicy musieli rygorystycznie przestrzegać
ich zaleceń. Dzięki tym regułom sztuka oficjalna w niewielkim stopniu się zmieniała
i zachowała swój specyficzny charakter.
funkcja malarstwa w Starożytnym Egipcie
Towarzysząc hieroglifom, malarstwo pełniło bardzo ważne
funkcje: ilustrowało rytuały, symbolizowało osoby, pojęcia i przedmioty, ukazywało
życie codzienne i obyczaje.
układ pasowy w malarstwie w Starożytnym Egipcie
W dekorowaniu świątyń i grobowców pojawiały się
ciągi obrazów umieszczone jeden nad drugim w układzie pasowym. Między poszczególnymi przedstawieniami nie było przerw, a pasy oddzielano zaledwie linią. Obrazy „czytano”
jak towarzyszące im pismo hieroglificzne, przy czym sceny najwcześniejsze znajdowały
się na dole, a późniejsze − ponad nimi. W dużych salach przełamywano
niekiedy zasadę układu pasowego, ukazując w jednym miejscu główne przedstawienie.
Była to najczęściej scena zwycięstwa lub udanego polowania. Pozornie obraz taki wydaje się ilustrować życie codzienne i sposób spędzania
czasu.
Przedstawiani podczas zmagań z dzikimi zwierzętami faraonowie w rzeczywistości
mogli w ogóle nie znajdować się w takiej sytuacji. Scena taka symbolizowała bowiem
ich potencjalną niezłomność, potęgę i siłę
hierarchizacja w malarstwie Starożytnego Egiptu
Charakterystyczny dla malarstwa egipskiego był
sposób przedstawiania postaci podkreślający ich rangę − osoby ważniejsze przedstawiano
jako większe.
Kolor w malarstwie egipskim
symbolizował najważniejsze pojęcia, wartości, a nawet
osoby i ich cechy. Jasna zieleń (kolor papirusu) kojarzyć się miała z witalnością młodych
ludzi i świeżością, pokrywano nią więc te elementy, które miały symbolizować młodość
i czystość. Biel symbolizowała jasność poranka i zarazem uwalnianie się od podziemnych
mocy (panowania demonów). Barwą zbliżoną do złota pokrywano niektóre ciała bóstw
(ponieważ złoto jest barwą abstrakcyjną, niewystępującą w naturze, kojarzono ją
z wymiarem boskim). Pierwiastek żeński ukazywano zwykle barwą jasnożółtą − takim
kolorem pokrywano ciała kobiet, podczas gdy ciała mężczyzn wypełniano barwnikiem
brunatnoczerwonym. Peruki bogów malowano błękitem uzyskanym z lazurytu. Wszystko,
co symbolizować miało nowe życie, podkreślano barwą turkusową kojarzoną z kolorem
czystej wody. Czerń miała w Egipcie znaczenie pozytywne, gdyż wiązała się z życiodajną
glebą, a czerwień kojarzono z piaskami pustyni, na których życie zamierało. Dlatego tą
barwą zwykle malowano perukę bezpłodnego boga Seta.
tworzenie obrazów w Starożytnym Egipcie
Obrazy egipskie powstawały na
cegłach z mułu nilowego, kamieniu, a nawet na drewnie. Najpierw gruntowano powierzchnię delikatną powłoką z białego wapna i na tak
przygotowanym podłożu malarze wykonywali
szkic czerwoną barwą. Jeśli kształt był godny
zaakceptowania, podkreślali całość ciemnym,
zdecydowanym konturem, a następnie
wypełniali farbą. Barwniki były pochodzenia
naturalnego. Czerń uzyskiwano z sadzy, a biel
– z wapienia. Popularnym barwnikiem, podobnie
jak w czasach prehistorycznych, była ochra,
która dawała odcienie od czerwieni do koloru
żółtopomarańczowego. Źródłem barwników były
też sproszkowane kamienie: malachit dla koloru
zielonego i lazuryt dla jednego z odcieni błękitu.
Z czasem nauczono się pozyskiwać inny odcień
błękitu, wykorzystując sproszkowane szkło
z dodatkiem kobaltu, a zieleń – z tlenku miedzi.
wzorniki używane w malarstwie Starożytnego Egiptu
Aby zachować właściwe, ustalone tradycją, proporcje, rzemieślnicy egipscy posługiwali
się pokratkowanymi wzornikami wykonanymi z kamienia.
techniki malarskie używane w Starożytnym Egipcie
Z gumy arabskiej i białka jajek wykonywano
spoiwo dla techniki, którą nazywa się
temperową. W okresie Nowego Państwa
rozpowszechniła się też inna technika
– enkaustyka, w której spoiwem był wosk
pszczeli.
Wnętrza mastab są bogato zdobione komponowanym pasowo malarstwem ściennym,
które roztacza przed nami widoki codziennego życia. W grobowcu dostojnika Ti czy w mastabie Ptahhotepa z Sakkara zobrazowane są z wielką żywością i elegancją liczne sceny zajęć rolniczych z orką i siewami, zwózką i młócką, prace domowe, stada bydła postępującego spokojnie szeregami, widoki moczarów zarośniętych papirusem i przemykającymi przez trzciny łodziami rybaków, z ich nad-i podwodną fauną. I podobnie dzieje się aż do schyłku Nowego Państwa.
malarstwo w okresie Średniego Państwa
Sztuka nie zmienia kierunku swej drogi, ale wyraża dobitniej pomyślność panującą w kraju. Zwłaszcza w malarstwie, którego kolor jest teraz swobodniejszy i bardziej subtelny, daje się zauważyć wzrost indywidualizmu, a nawet pewien rozwój dawnych schematów kompozycyjnych. Rozszerza się też zakres tematyczny: grobowce skalne w Beni-Hassan zawierają liczne przykłady scen prawdziwie sielskich, malowanych z ogromną wrażliwością, wśród których pojawiają się czasem również motywy historyczne, tak rzadko występujące w sztuce Egiptu.
Wojownicze rządy Totmesa były szczęśliwe dla kraju. Malarstwo z tego czasu
ukazuje nie kończące się procesje ludów ościennych przynoszących daniny i grupy wziętych do niewoli jeńców inne źródło bogactwa.
malarstwo w okresie Nowego Państwa
Malarstwo często powtarza motyw z Księgi umarłych sądu Ozyrysa nad duszą, kiedy indziej znów ukazuje płaczki otaczające zwłoki i inne równie mroczne tematy. Powstają liczne zwoje bogato ilustrowane, które mają towarzyszyć zmarłemu w drodze do podziemi. Są malowane metodą kontynuacyjną, tak że przy rozwijaniu tworzą jakby rodzaj filmu, którego zresztą na ogół nikt poza archeologami nie ogląda.
Malowidło ze ściany grobowca wezyra Nefermaata - Gęsi z Meidum
Malowidło to powstało prawdopodobnie za czasów panowania faraona Snofru – ojca Cheopsa
− przed 2580 r. p.n.e. Ptaki zostały przedstawione bardzo precyzyjnie, starannie dobrano kolory,
co pozwala bez trudu zidentyfikować je jako jeden z gatunków gęsi nilowej. Jest to również typowy
przykład schematycznego malarstwa egipskiego operującego wyczuwalnym konturem i płaskim
sposobem obrazowania. Fryz znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze
Malowidło z grobowca Nachta w Tebach - Tancerka i dwie muzykantki
powstało ok. 1410 r. p.n.e. Tancerka, której ciało
przystrojone jest biżuterią, wydaje się mieć
swobodniejszą pozę niż jej towarzyszki
Malowidło z grobowca Nebamona w Tebach - Polowanie na dzikie ptactwo
Malowidło z XIV w. p.n.e., które
odnalezione zostało w grobowcu
Nebamona w Tebach,
przedstawia egipskiego
dostojnika polującego
z rodziną na dzikie ptactwo.
Jest to symboliczne
przedstawienie walki
i pokonania demonów
ucieleśnionych
przez schwytane ptaki
