Malarstwo francuskie Flashcards
(25 cards)
Gustave Courbet Dzień dobry, panie Courbet
Obraz powstały w 1854 roku upamiętnia przyjazd artysty w okolice Montpellier do jego mecenasa,
Alfreda Bruyasa. W oddali widać odjeżdżający dyliżans. Courbet na plecach ma akcesoria malarskie.
Podczas spotkania Bruyas wraz ze służącym postawą i gestem wyrażają szacunek względem sławnego
gościa. Dumnie uniesiona głowa artysty ma odzwierciedlać poczucie własnej wartości. Malarz
zatytułował obraz Spotkanie, ale krytycy nadali inną, obecnie obowiązującą, nazwę. Tytułowano go też
w sposób jeszcze bardziej ironiczny: Fortuna składająca hołd geniuszowi. Obraz namalowany farbami
olejnymi na płótnie o wymiarach 1,49 x 1,29 m znajduje się w Musée Fabre w Montpellier we Francji.
Gustave Courbet Atelier malarza
Obraz ten został pokazany na wystawie, którą zorganizował artysta w 1855 roku. Dzieło namalowane
farbami olejnymi na płótnie o wymiarach ok. 6,00 x 3,60 m uważane jest za najbardziej zagadkowe
w twórczości artysty. Już za jego życia doczekało się wielu interpretacji. Artysta siedzi przed sztalugą
i maluje realistyczny pejzaż z rodzinnych stron. Naga postać modelki, która się nad nim pochyla,
interpretowana bywa jako Muza lub jako personifikacja Prawdy pokazanej bez żadnej stylizacji.
W pracowni kłębi się tłum postaci podzielonych na dwie grupy. Jak sam artysta twierdził – po jednej
stronie przedstawił swoich przyjaciół, współpracowników i amatorów swej sztuki, wśród których
dostrzec można portrety Alfreda Bruyasa oraz poety Charlesa Pierre’a Baudelaire’a, a po drugiej – nie
tylko świat trywialnego życia, nędzę i ubóstwo, ale też bogactwo wyzyskiwaczy, których symbolizuje
wizerunek Napoleona III w stroju myśliwego. Widać tam też postać przywiązaną do pręgierza. Miało
to symbolizować zerwanie ze sztuką oficjalną, pokazywaną na wystawach. Leżące na ziemi atrybuty,
łączone z estetyką romantyzmu, takie jak sztylet, gitara i kapelusz z piórem, mogą zaś oznaczać
odrzucenie estetyki romantyzmu. Courbet namalował umieszczoną na gazecie czaszkę, co z kolei
mogło wskazywać na wzgardzenie krytykami artystycznymi o konserwatywnych poglądach. Widoczni
na obrazie chłopcy – jeden przyglądający się powstającemu dziełu oraz drugi rysujący na papierze
leżącym na ziemi – mogą oznaczać czyste, nieobciążone tradycją ani żadną konwencją spojrzenie
na sztukę, które postulował Courbet. Tytuł nadany obrazowi przez artystę był znacznie dłuższy
i brzmiał Atelier malarza. Prawdziwa alegoria podsumowująca siedem lat mojego artystycznego
i moralnego życia. Dzieło znajduje się w Musée d’Orsay w Paryżu
Gustave Courbet
Kąpiące się
Artysta namalował obraz
w 1853 roku i w tym samym
został on wystawiony na
Salonie. Samo przedstawienie
kobiety z gminu wychodzącej
z kąpieli w naturalnej scenerii
pejzażowej było nowością,
a sposób pokazania ciała
bez idealizacji, ujawniający
wszystkie niedoskonałości,
uznano za niestosowny.
Przedstawienie odbiegało
od charakteru aktów, które
pojawiały się na oficjalnych
wystawach państwowych.
Dzieło ze względu na sposób
ujęcia sceny oburzyło opinię
publiczną, krytyków, a nawet
samego cesarza, który
ponoć miał uderzyć w nie
szpicrutą. Obraz namalowany
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 1,93 x 2,27 m
znajduje się w Musée Fabre
w Montpellier we Francji. Wystawione na Salonie 1853 roku Kąpiące się wywołały dezaprobatę cesarza Napoleona III, ponieważ artysta przedstawił kobiety z gminu, w tym jedną
w akcie, odsłaniając wszystkie niedoskonałości jej ciała. Takie przedstawienie uznano za
prowokacyjne i niegodne wielkiego płótna.
Jean Baptiste Camille Corot
Kobieta z perłą
Do obrazu pozowała Bertha
Goldschmidt, córka bogatego
handlarza antyków. Artysta
uwiecznił ją w sukni w typie
włoskim z rękoma ułożonymi
w podobny sposób jak na
słynnym obrazie Leonarda
da Vinci. Łagodne przejścia
z partii oświetlonych do
pogrążonych w cieniu są
także dowodem na recepcję
leonardowskiego sfumato.
Obraz zawdzięcza swój tytuł
pomyłce: jeden z listków
z wianka na czole dziewczyny był
przez lata mylnie brany za perłę.
Obraz namalowany w latach
sześćdziesiątych XIX wieku
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 55 x 70 cm znajduje
się w Luwrze w Paryżu.
Jean François Millet Kobiety zbierające kłosy
Scena rodzajowa z życia wsi ukazuje kobiety zbierające upuszczone przez żeńców kłosy. Zgodnie
z obyczajem zbieranie resztek z pola przysługiwało najuboższym, szczególnie wdowom i sierotom,
i stanowiło podstawę ich wyżywienia. Ta skromna zdobycz została skontrastowana z ogromnymi
snopami w tle, należącymi do właściciela pola. Scena nie jest sielanką – artysta obiektywnie
pokazał trud życia prostych ludzi i ich ciężką pracę, co wówczas szokowało odbiorców. Zarzucano
mu radykalizm w prezentowaniu problemów społecznych. Obraz namalowany w 1857 roku farbami
olejnymi na płótnie o wymiarach ok. 110 x 84 cm znajduje się w Musée d’Orsay w Paryżu.
Szkoła Barbizon
W latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku ukształtowała się grupa malarzy,
głównie pejzażystów, którzy zamieszkali na skraju lasu Fontainebleau pod Paryżem
w wiosce Barbizon. Od jej nazwy zostali nazwani barbizończykami lub Szkołą Barbizon
(fr. École de Barbizon). Był to pierwszy przypadek w dziejach sztuki, gdy twórcy, mieszkając
koło siebie, świadomie stworzyli artystyczną wspólnotę.
Zamysłem barbizończyków była ucieczka od cywilizacji miejskiej, w której życie stawało
się coraz bardziej oddalone od natury. Przywódcą grupy został Théodore Rousseau. Dołączyli do niego inni Francuzi: Constant
Troyon, Jules Dupré i Charles François Daubigny, a z czasem także wybitny realista
francuski – Jean François Millet. Szkoła Barbizon przyciągała także cudzoziemców.
Malowali tam m.in. Hiszpan – Narcisse Virgile Diaz de la Peña, Węgier – László Paál
oraz polski malarz – Józef Szermentowski.
Théodore Rousseau
Dęby w Apremont
Obraz został namalowany
w 1852 roku farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach
100 x 60 cm. W centralnej części
artysta przedstawił 6 dębów
o różnej wielkości, których
korony łączą się ze sobą. W ich
cieniu pasterz pilnuje stadka
krów. Paleta barw namalowanego
podczas lata obrazu ograniczona
została do lokalnych kolorów:
odcieni brązów, zieleni, żółcieni,
beżów, przełamanych błękitów
i akcentów bieli. Dzieło znajduje
się w Luwrze w Paryżu.
pejzaże barbizończyków
Podstawą działania artystycznego barbizończyków były prace wykonywane w plenerze,
choć dzieła często kończyli w pracowniach. Inspirowali się pejzażami holenderskimi
z XVII wieku oraz twórczością Johna Constable’a. Rousseau i Troyon malowali pejzaże
ze sztafażem, często animalistycznym. Pozostali preferowali czysty pejzaż: gęstwinę lasu,
brzegi rzek, stawów i strumieni – zgodnie z indywidualnymi upodobaniami. Barbizończycy
odtwarzali krajobrazy francuskie z obiektywizmem jako topograficzną dokumentację miejsca. Bohaterem obrazu mógł być samotny dąb, rozlewisko rzeki lub leśna przesieka. Malowali
z precyzją przyrodników, dzięki czemu można odróżnić nawet poszczególne gatunki roślin.
Ukazywali przyrodę w odmiennych stanach pogodowych i o różnych porach dnia. Unikali intensywnego światła, preferowali aurę zmierzchów i świtów. Pod wpływem malarstwa holenderskiego w wielu pejzażach znacząco rozbudowali partię nieba z pojawiającymi się na nim chmurami. Faktura obrazów zatraciła gładkość na rzecz śmielszego i bardziej wyczuwalnego duktu
pędzla. Barbizończycy posługiwali się paletą naturalnych, spokojnych kolorów lokalnych,
z przewagą barw ziemi i różnych odcieni zieleni. Dzięki studiom w naturze zainteresowali się także grą światła i cienia. Niektórzy z nich uzyskiwali efekty migotania światła przedzierającego się przez korony drzew, czego przykładem są obrazy Diaza de la Peñy
odbiór sztuki barbizończyków
Twórczość barbizończyków początkowo była źle przyjmowana przez krytyków, ponieważ
istotnie odbiegała od cech sztuki oficjalnej i tej akceptowanej przez odbiorców. Około połowy
XIX wieku sytuacja się zmieniła i doceniono ich wkład w przemiany w sztuce. W rezultacie
Szkoła Barbizon miała istotne znaczenie dla ukształtowania się realizmu w malarstwie, nie
tylko francuskim, a przez malowanie w plenerze była także zapowiedzią impresjonizmu.
François Millet
Z barbizończykami tworzył także Jean François Millet. Malarstwa uczył się nie tylko
prywatnie, lecz także studiował w paryskiej akademii. Na początku podejmował różnorodną tematykę, ale z czasem – ponieważ sam wywodził się z rodziny chłopskiej – poświę-
cił się przede wszystkim malarstwu pejzażowemu i scenom rodzajowym z życia wsi.
Po rewolucji 1848 roku artysta przeniósł się do Barbizon, gdzie pozostał do końca życia.
Z okresu barbizońskiego pochodzą najbardziej znane dzieła Milleta – Kobiety zbierające
kłosy, Siewca oraz Anioł Pański. Wymienione obrazy cechuje prostota kompozycji, naturalny
koloryt i nastrój powagi.
Jean François Millet Anioł Pański
Obraz z 1859 roku namalowany farbami olejnymi na płótnie o wymiarach ok. 66 x 56 cm znajduje
się w Luwrze w Paryżu. Artysta przywołał wspomnienia z dzieciństwa, kiedy jego babka na dźwięk
wieczornych dzwonów kazała odłożyć narzędzia po ciężko przepracowanym dniu i modlić się
za zmarłych. Zatopiona w ciepłym świetle scena ukazuje harmonijny związek rytmu codziennej
pracy na wsi z porządkiem natury, który postrzegany jest tu w kategoriach religijnych. W obrazie tym, chcąc oddać specyfikę
wiejskiej religijności, namalował parę wieśniaków, którzy na dźwięk dzwonów z wieży pobliskiego kościoła przerwali pracę i pochylili się w modlitwie. Zamiast motywu zaczerpniętego
z Biblii lub apokryfów pokazał obecność religii w życiu prostego człowieka.
Jean François Millet Siewca
Bohaterem obrazu z 1850 roku jest
chłop ukazany podczas jesiennych
prac polowych. Czynność, którą
wykonuje, wpisuje się
w odwieczne prawa natury i rytm
jej przemian. Jego dynamiczna
sylwetka została namalowana
w ciemnych barwach śmiałymi
pociągnięciami pędzla, co przez
jednego z krytyków zostało
określone jako „skrobanie
kielnią”. Mówiono też, że postać
namalowano w takich barwach jak
ziemia, którą uprawia. Redukcja
szczegółów koncentruje uwagę
na samej sylwetce siewcy,
któremu artysta nadał godność.
Uważa się go nawet za alegorię
żywiciela. Obraz, namalowany
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach ok. 83 x 102 cm,
znajduje się w Muzeum Sztuk
Pięknych w Bostonie w Stanach
Zjednoczonych.
Jean Baptiste Camille Corot (1796–1874)
był wybitnym pejzażystą, który łączył
bliski realistom sposób malowania z wrażliwością romantyka. Jako syn zamożnego kupca,
nie musiał się troszczyć o środki do życia, mógł więc realizować swoje pasje: malować
i podróżować. Dwukrotnie wyjeżdżał do Włoch, gdzie łącznie spędził kilka lat. Stworzył
tam pejzaże Rzymu, Florencji, Wenecji i Tivoli. Po powrocie do Francji artysta zamieszkał w miejscowości Ville-d’Avray, którą uwieczniał
w obrazach. Stamtąd też wyprawiał się do wielu zakątków Francji. Utrzymywał kontakt
z barbizończykami. Pod ich wpływem malował realistyczne pejzaże ze sztafażem, takie
jak np. Katedra w Chartres.
Jean Baptiste Camille Corot, Most w Narni
Zachwycony światłem południa namalował
także Most w Narni. Ostateczna wersja tego obrazu jest wykonana tradycyjnie: malarz
wydobył szczegóły i nakładał farbę wieloma warstwami. Powstanie dzieła poprzedziły
jednak swobodne szkice wykonywane w plenerze. Partie światła i cienia określał w nich
w sposób syntetyczny, wykazując się znakomitym wyczuciem barwy
W drugiej połowie XIX wieku twórczość Corota ewoluowała.
Dostosowywał skalę
barw do panujących we Francji warunków atmosferycznych, a w jego obrazach pojawiła się charakterystyczna „mgiełka”, dzięki której dzieła artysty wyróżniały się na tle
powstających wówczas pejzaży. Artysta stworzył właściwy sobie typ nastrojowego pejzażu poetyckiego. Tonację opartą na srebrzystych szarościach i zieleniach różnicował
grą światła i cienia. Do najwybitniejszych jego dzieł należą powstałe wówczas obrazy
Wspomnienie z Mortefontaine i Most w Mantes. Obok pejzaży malował także portrety, a jego modelami byli wieśniacy i mieszczanie.
Artysta pod koniec życia cieszył się dużym uznaniem,
jego obrazy regularnie pojawiały się na paryskim
Salonie. Był nauczycielem, a do grona jego uczniów nale-
żeli późniejsi impresjoniści – Berthe Morisot i Camille
Pissarro.
Jean Baptiste Camille Corot Katedra w Chartres
Obraz został namalowany w 1830 roku farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach 51 x 64 cm. Poprzez ukazanie
katedry z dalszej perspektywy, spoza niewielkiego pagórka,
artysta uzyskał efekt wtopienia się budowli gotyckiej
w pejzaż wzbogacony sztafażem na pierwszym i drugim
planie. Kolorystyka jest naturalna, przeważa skala barw
ziemi. Istotnym elementem jest też studium nieba
z widocznymi obłokami. Dzieło jest w Luwrze w Paryżu
Jean Baptiste Camille Corot
Wspomnienie z Mortefontaine
Na obrazie z 1864 roku namalowanym
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 89 x 65 cm artysta
ukazał drzewa, za którymi rozpościera
się widok na jezioro. Sztafaż tworzą
niewielkie postacie dziewcząt.
Kolorystyka jest wysublimowana,
a tonacja zawężona do szarości
i mocno złamanych zieleni
z charakterystyczną dla twórczości
Corota w tym okresie srebrzystą
„mgiełką”. Obraz cechuje liryzm,
a sposób komponowania i motyw
budzą skojarzenie z obrazami
rokokowymi i romantycznymi. Dzieło
znajduje się w Luwrze w Paryżu
Artystą, który podejmował krytykę polityczną i społeczną, był Honoré Daumier
– przede
wszystkim rysownik i karykaturzysta. Deklarował się jako zaangażowany republikanin,
przeciwnik monarchii. W ciągu swego życia był świadkiem wielu wydarzeń politycznych
i przemian społecznych. Atakował burżuazję, instytucje sankcjonujące zastany porządek
społeczny oraz rojalistów. Dopiero w ostatnich latach życia artysta
zajął się malarstwem i rzeźbą. Jego obrazy
nie musiały już spełniać oczekiwań wydawców
i dlatego nie mają charakteru satyrycznego,
ale także i w nich zawarta jest krytyka stosunków społecznych. Malował sceny rodzajowe
z życia mieszkańców Paryża, przedstawiając
kobiety zajęte pracą, żebraków, pasażerów pociągów w wagonach trzeciej klasy i publiczność
w teatrze. Łączył ideały wolności i sprawiedliwości społecznej romantyka z postawą realisty.
Liczne przedstawienia Don Kichota wskazują
nie tylko na inspiracje literackie, ale są też
wyrazem tęsknoty za bohaterami walczącymi
z niesprawiedliwością.
W obrazach Brzemię, Praczka oraz Żebracy przedstawił ciężką sytuację mieszkańców
miasta: biedę i pracę ponad siły. Dzieła Daumiera cechuje uproszczona forma, biegłość
rysunkowa, niekiedy wyrazisty kontur okalający postacie i przyciemniona kolorystyka
dobrze oddająca charakter sceny. Ze względu na ekspresyjny, niemal szkicowy sposób
przedstawienia i niekiedy przecharakteryzowanie postaci – zapowiadają one ekspresjonizm.
Honoré Daumier Praczka
Obraz powstały w 1863 roku, namalowany
farbami olejnymi na desce o wymiarach
ok. 33 x 49 cm, ukazuje motyw ciężkiej
pracy kobiety, która musi łączyć działalność
zarobkową z macierzyństwem. Podobny
temat zrealizował artysta w obrazie Brzemię
w latach pięćdziesiątych XIX wieku.
W obydwóch kobiety dźwigają ciężkie tobołki
z praniem, prowadząc za rękę małe dziecko.
Artysta obserwował praczki z okien swej
paryskiej pracowni. Obraz utrzymany jest
w ciemnej kolorystyce. Cechuje go
uproszczona forma charakterystyczna dla
tego artysty. Dzieło znajduje się w Musée
d’Orsay w Paryżu
Wśród malarzy realizmu szczególne miejsce zajmuje Gustave Courbet (1819–1877),
autor licznych obrazów, wśród których przeważały sceny rodzajowe i pejzaże. Urodził
się w Ornans w Normandii. Pochodził ze stosunkowo zamożnej rodziny ziemiańskiej, co
umożliwiło mu wyjazd do Paryża. Wbrew woli rodziców nie rozpoczął studiów prawniczych,
ale postanowił zostać malarzem. Uczęszczał do nieformalnej Académie Suisse i jednocześnie
uczył się malarstwa, kopiując dzieła dawnych mistrzów w Luwrze. Szczególnie cenił malarzy barokowych. Po podróży do Holandii, gdzie oglądał m.in. dzieła Rembrandta i Fransa
Halsa, stał się najbardziej konsekwentnym z realistów. Był bardzo samodzielny, dumny
i niezależny, dlatego niechętnie poddawał się jakiemukolwiek kierownictwu artystycznemu.
W Paryżu zaprzyjaźnił się z poetą Charles’em Pierre’em Baudelaire’em oraz pisarzem
i krytykiem Champfleurym, którzy cenili jego oryginalność i bezkompromisowość.
Od początku lat czterdziestych XIX wieku Courbet wystawiał swoje obrazy na Salonie.
Pierwszym z zaprezentowanych tam dzieł był autoportret utrzymany jeszcze w konwencji
romantycznej – Autoportret z czarnym psem. Dzięki temu, korzystając z prawa prezentowania obrazów na Salonie bez konieczności
akceptowania ich przez komisję kwalifikacyjną, w 1850 roku Courbet wystawił płótna
Kamieniarze i Pogrzeb w Ornans. Stały się one sensacją wystawy i wzbudziły powszechną
krytykę. Courbet sprzeciwiał się sztuce oficjalnej i ustalonym kanonom piękna. Występował
także przeciwko instytucjom artystycznym, które według niego niszczyły geniusz twórczy.
Nie podejmował tematów z wyobraźni i historii dawnej, gdyż nie taki był jego zdaniem
cel sztuki. Obrazy Courbeta raziły mieszczańską publiczność nie tylko sposobem ujęcia,
lecz także tematyką wziętą z życia proletariatu
Gustave Courbet, Popołudnie w Ornans
Duży sukces odniosło Popołudnie w Ornans,
wielkoformatowa scena rodzajowa ukazująca posiłek trzech mężczyzn w towarzystwie
skrzypka. Obraz, nasuwający skojarzenia z barokowym malarstwem braci Le Nain, został
nagrodzony medalem i zakupiony przez państwo francuskie.
Gustave Courbet Kamieniarze
Obraz namalowany w 1849 roku farbami olejnymi na płótnie o wymiarach 2,57 x 1,65 m. Dawniej był
w Galerii Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie, ale został zniszczony podczas II wojny światowej.
Współcześnie jest znany z reprodukcji. Artysta ukazał ciężką pracę w kamieniołomie. Courbet,
decydując, żeby bohaterami sceny uczynić starszego mężczyznę i młodzieńca, pragnął zaznaczyć,
że: „w tym zawodzie tak się zaczyna i tak się kończy”. Nie widać twarzy robotników, a tylko ich starą,
zniszczoną odzież i buty. Nadaje to dziełu charakter uniwersalny. Dla ukazania trudu i etosu pracy
artysta dobrał odpowiednią, przygaszoną kolorystykę. Ponieważ obraz powstał tuż
po wydarzeniach Wiosny Ludów, doszukiwano się w nim krytyki porządku społecznego.
Gustave Courbet Pogrzeb w Ornans
Dzieło o wymiarach 6,63 x 3,14 m zostało namalowane farbami olejnymi na płótnie w latach
1849–1850. Znajduje się w Musée d’Orsay w Paryżu. Przedstawia scenę małomiasteczkowego
pogrzebu, namalowaną w skali, która dotąd była stosowana w realizacji „wielkich tematów”, czyli
scen mitologicznych, historycznych lub religijnych. Zastosowano w nim kompozycję przypominającą
fryz lub antyczny relief. Ujęte en pied, zgromadzone wokół rozkopanego grobu postacie mieszkańców
Ornans zapełniają pierwszy plan obrazu i przedstawione są w naturalnej wielkości. Artysta ukazał
żałobników bez idealizacji, ale indywidualizując ich fizjonomie.
Obraz uznano za krytykę społeczeństwa burżuazyjnego.
Pogrzeb jednego z członków społeczności rodzinnego miasteczka artysty stał się dla niego
okazją do ukazania typów i postaw ludzkich. Namalował księdza, burmistrza, chłopów
i najemnych robotników z rodzinami, tak że paryscy krytycy mogli przypuszczać, że chciał
ośmieszyć uczestników ceremonii. Artysta oponował przeciw temu, tłumacząc, że jako
realista pokazuje świat obiektywnie. Dzieło zostało uznane za jedno z najważniejszych
w historii sztuki XIX wieku.
wystawa pod szyldem „Realizm”
Gustave Courbet ukazał swoją niezależność i pewność siebie w 1855 roku, gdy obraz Atelier
malarza nie został przyjęty na wystawę światową w Paryżu ze
względu na nieregulaminowe wymiary. Sprowokowało to Courbeta do zorganizowania
własnej wystawy pod szyldem „Realizm”. Przyniosła mu ona rozgłos, co utwierdziło artystę
w wierze we własny geniusz. Samodzielnie zorganizowana ekspozycja była pierwszą wystawą niezależną, która inspirowała późniejszych twórców do prezentowania swych dzieł
poza oficjalnym Salonem.
