Motoriek Flashcards
(47 cards)
1
Q
bottum-up werking
A
- reflexen ruggengraad
- hersenstam & vele kernen
–> geen initiatie van bewegen - basale ganglia & cerebellum = primitieve bewegingen
- motorische cortex
2
Q
soorten motorneuronen
A
- directe motoneuronen
- axonen lopen rechtstreeks tot aan skeletspieren
- vb: alfa-motorneuron
- spierspoelen = intrafusale vezels in kapsel - indirecte motoneuronen
- korte axonen
- synapsen nemen met directe motoneuronen
–> 50 indirecte per directe
- inhiberen of exciterend
- vb: renshaw-inhibitie door renshaw cel = fysiolische inhibitie van maximale kracht & inhibitie agonist/antagonist
–> activatie van alfa-motoneuronen blokkeren
3
Q
alfa moto-neuronen
A
= innervatie van CZS naar spieren
inputs
1. afferente input van spinale zenuwen
2. afferente input van hogere centra
3. lokaal netwerk van interneuronen
uitval
- paralyse = uitval van willekeurige bewegingen
- parase = uitval van alle bewegingen
4
Q
spierspoel
A
- soorten spierspoelen
- kernzakvezel = dikke vezel met vele kernen bij elkaar
- kernketting vezel = smalle vezel met vele kernen achter elkaar - soorten bezenuwing = allemaal op beide
1) Ia-afferent
- in midden van vezel = geen contractiele eiwitten
- dominant bij dikke vezel
- meet veranderingen van lengte
–> actiepotentialen bij verandering
2) II-afferent
- aan uiteinde van vezel = contractiele eiwitten
–> invloed op lengte van middendeel door contractiele eiwitten
- dominant bij smalle vezel
- meet algemene lengte
–> actiepotentialen bij langer
3) gamma-vezel
- aan zijkanten = ook invloed middendeel
- kan spier doen samentrekken = effect uitoefenen
5
Q
doel spierspoel & golgi-pees complex
A
Spierspoel
1. verlening
2. actiepotentiaal
3. reflex: alfa-motoneuron
4. contractie
5. constante lengte
Golgi-pees complex
1. hogere druk
2. meer actiepotentialen
3. te hoge druk
4. reflex = inhiberend interneuron -> alfa-motoneuron
5. alles laten vallen
6
Q
werking spierspoel
A
- basis lengte
- dynamische verlenging
- activatie van Ia vanuit dikke vezel
- verlening = progressief hogere acticvatie van II - statisch nieuwe lengte
- langer = hogere activatie II vanuit ketting vezel
- geen activatie van Ia - verkorting van spier
- wegvallen Ia signalen
- daling van II - isometrische contractie
- geen effect op Ia & II
- stijging van Ib = meting van druk
–> golgi-pees complex
7
Q
bijdrage van spierspoelen bij willekeurige contracties
A
- motorische cortex = handelingsplan uit geheugen
- pakket actiepotentialen
- stimulatie alfa-motorneuron = verkorting spier
- verkorting spier = uitrekking van spierspoel door contractiele eiwitten
- stimulatie van gamma-receptor met zelfde intensiteit = lengte van spierspoel normaliseren
zelfde beweging + extra weerstand
1. zelfde stimulatie alfa-motorneuron
2. zelfde contractie maar met meer weerstand
3. minder verkorting van spier door weerstand
4. verschil van verkorting spier & verlenging gamma-receptor = spierspoel activeert
5. reflex = verschil in verkorting herstellen in spier
8
Q
pathologie van spierspoelen
A
= pathologie van uitrekkingsreflex
- gamma-neuronen overactiviteit
- vb: cerebrale parese bij prematuren
- spontane activatie
- verkorting spier
- activatie Ia & II door uitrekking
- normaliseren
- opnieuw & opnieuw = gamma-spasticiteiten - continue Ia-prikkel
- rigiditeit = continue contractie
- vb: parkinson
9
Q
terugtrekkingsreflexen
A
- overmatige prikkeling van bepaalde sensoren
- boven bepaalde drempelwaardes
- directe invloed van sensorische prikkels op motoriek - afferente zenuwen naar ruggenmerg
- reflex
- direct: alfa-motorneuron -> agonist vb: biceps
- indirect: inhiberend interneuron -> alfa-motorneuron -> antagonist vb: triceps - actie vb: wegtrekken
erg intense prikkeling vb: op glas trappen
- terugtrekkingsreflex in 1 been
- strekkingsreflex in andere been
–> kruising naar andere kant van signaal
- voor activatie van heterolaterale kant is hogere drempelwaarde nodig
10
Q
verstoring van reflexen
A
onderscheid maken verstoring & volledig wegvallen reflexen
- manoevre van jendrassik
- membraampotentiaal van elk dermatoom dichter bij drempel waarde brengen
- snellere reflexen
- als verstoring = nu toch doorkomen
–> anders = volledig weggevallen door vb: bulging of hernia
11
Q
functies hersenstam
A
- ogen
- reflexmatige & willekeurige oog bewegingen
- controle van pupilgrootte
- huilen - oren
- basale vormen van horen
- voelen van beweging & zwaartekracht - mond
- kauwen & slikken
- proeven
- braken
- productie van speeksel - autonoom
- regulatie spijsvertering
- ademhalen
- bloedsomloop
- regulatie van slaap-waakcyclus
ontbreken van hersenstam = decerebratie stijfheid = volledige contractie van alle spieren
anencephale baby’s = ontbreken van grote hersenen
–> toch nog primitieve bewegingen = kleine hersenen & hersenstam
12
Q
kernen van de hersenstam
A
- nucleus vestibularis
- werkt samen met vistibulum = evenwichtsorgaan - nucleus ruber
- doorgeef kanaal naar cerebellum
- sommige informatie verloopt rechtstreeks - formatio reticularis
- inhibitie van cortex & basale ganglia
- vanuit pathologie & dierexperimenten aangetoond
–> decerebratie stijfheid
13
Q
sacculus & utriculus
A
= vestibulum ≈ gehoor
- anatomie
- basale membraan met 2 types haarcellen
- bedekt door macula = gelei met otolieten
- bewegen van otolieten door traagheid
- overdracht op gelei & haarcellen - functies
- beide = voorwaarts/achterwaars, centrifugatie & zwaartekracht
- sacculus = verticaal opgericht = ook up/down
- utriculus = horizontaal = ook links/rechts - haarcellen
- stereocilia = type 1 = enkel afferent
- kinocilium = type 2 = afferent & efferent
- ook ruis filteren voor scherpere detectie
14
Q
halfcirkelvormige kanalen
A
- anatomie
- gevuld met perilymfe
- verdikking = ampulla ≈ macula
–> bewegen van cristae
- ook 2 types haarcellen - functie = angulaire bewegen
15
Q
projectie van vestibulum
A
- verschillende kernen
- voorhersenen = oriëntatie
- occulomotorisch = oogbolbewegingen
- hersenen & ruggenmerg = posturaal - andere informatie bronnen
- visus
- proprioceptie
- … - alle informatie doorgeven naar nucleus vestibularis
16
Q
nucleus vestibularis
A
- delen
- lateraal & mediaal
- supra & inferior - laterale kern
- inkomen van evenwicht sensoren
- directe gamma-motorneuronen
- ipsilaterale spieren - mediale kern
- inkomen van evenwicht sensoren
- directe gamma-motorneuronen over middellijn
–> contralaterale spieren
- informatie naar alle oogbolspieren
doorgave naar cerebellum = soms via nucleus ruber
17
Q
vestibulo-oculomotorische reflex
A
- hoofd bewegen naar links
- effect
- stimulatie linker halcirkelvormig kannaal
- inhibitie rechter - doorgave naar
- links = direct linker mediale nucleus vestibularis
- rechts = via interneuron van rechter mediale nucleus - stimulatie/inhibitie
- signaal doorgeven naar nu. abducens
- temporale effecten = direct neuron
- nasale effecten = interneuon langs nu. oculomotorius
effecten
- nu. oculomotorius = alle bewegingen buiten abductie
- nu. abducens = enkel abductie = enkel temporaal
dus
stimulatie
- nu. oculomotorius = nasaal links
- nu. abducens = temporaal rechts
inhibitie
- nu. oculomotorius = nasaal rechts
- nu. abducens = temporaal links
18
Q
vestibulo-spinaal reflex
A
= VSR
1. zitten op bank geblind doekt
2. kantelen van bank
3. excitatie ipsilaterale vestibulum
4. effecten
- excitatie mediale nucleus = contractie contralaterale buikspieren
- excitatie laterale nucleus = inhibitie ipsilaterale buikspieren
19
Q
basale ganglia onderverdeling
A
= eerste niveau van initiatie bewegingen & fine-tuning moeilijke bewegingen
- delen
- stratium = nucleus caudatus & putamen
- ventraal striatum = nucleus accumbens & tuberculum olfactorium
- globus pallidum
–> dorsaal onder te verdelen in mediaal & lateraal - functioneel ook basale ganglia maar lager gelegen
- substantia nigra
–> pars reticulata & - compacta
- nucleus subthalamicus
20
Q
circuit van basale ganglia
A
- motorische cortex
- handelingsplan op “harde schijf”
- wordt eigenlijk ontwikkeld in somatosensorische cortex dicht tegen motorische cortex
- rechtstreeks beïnvloeden van nodige spieren - basale ganglia
- wordt ook beïnvloed door handelingsplan
- verbinding rechtstreeks naar striatum door glutamine = exciterende neurotransmitter
- ook invloed door accosiatie cortex = hoe we ons voelt heeft effect op beweging
- visuele cortex = trekken naar aandacht
–> verder verwerken door verschillende wegen
21
Q
directe weg basale ganglia
A
- motorische cortex
- via glutamine +
- striatium
- via GABA-erge of enkephaline-erge neuronen
- inhiberende neuronen - globus pallidum internum
- via GABA-erge neuronen -
- thalamus
- via glutamine +
- feedback naar motorische cortex
- beweging
- snelheid
- contractie/relaxatie intensiteit
dubbele inhibitie zorgt voor facilitatie = meer contractie/relaxatie
22
Q
indirecte weg in basale ganglia
A
- motorische cortex
- via glutamine +
- striatium
- GABA-erge neuronen -
- globus pallidum externum
- GABA-erge neuronen -
- nucleus subthalamicus
- via glutamine +
- globus pallidum internum
- GABA-erge neuronen -
- thalamus
- glutamine +
- motorische cortex
drievoudige inhibitie zorgt voor inhibitie = balans vormen & vlotte bewegingen
23
Q
supplementaire pathway basale ganglia
A
= beide vorige pathways ondersteunen
= nog extra fine-tuning
- motorische cortex
- via glutamine +
- striatium
- excitatie substantia nigra pars compacta
- ook input van amygdala - productie van dopamine
- beïnvloeding van stratium
- ondanks zelfde neurotransmitter een ander effect
–> verschillen in receptor
- D2 negatieve receptor = directe pathway = inhibitie
- D1 positieve receptor = indirecte pathway = excitatie
24
Q
andere functies van de basale ganglia
A
- formatio reticularis
- zonder enige verbindingen is formatio reticularis maximaal actief
- alle verbindingen zijn inhiberend
–> functie basale ganglia
- wegvallen = decerebratiestijfheid
= ook invloed op tonus
- sterke aansturing van houdingsspieren door formatio reticularis & dus ook basale ganglia - initiatie van andere kernen
- in hersenstam
- nucleus ruber & nucleus vestibularis
- kunnen bewegingen programmeren maar niks initieren
25
analyse van beweging
1. background beweging
- beweging ter ondersteuning van fijne motoriek
- vb: arm klaar houden om te schrijven
- geen cortex voor nodig = geen cognitie
--> volledige initiatie door basale ganglia
- hoge activiteit van neuronen in striatum & putamen
2. fijne motoriek
- wel gebruik van cortex
26
plasticiteit van basale ganglia
1. bewegingen
- bepaalde ingewikkelde bewegingen meer naar niveau van basale ganglia krijgen
- routinematige bewegingen vb: professionele pianospelers bij gemakkelijke bewegingen
- wijst op geheugen van basale ganglia
- blijft enige tijd na training aanwezig maar vervalt wel
2. mechanisme
- als maar minder activatie in striatum & putamen
- door betere interconnectiviteit = nieuwe connecties
- TAN = tonisch actieve neuronen die vooral veranderen
- ook bepaalde plasticiteit van substantia nigra
27
letsels van basale ganglia
2 grote syndromen
1. hyperkinetisch-hypotonisch syndroom
- chorea = plotse, snelle en ongerichte bewegingen
- athethose = voortdurende langzame onwillekeurige beweginge
- tics
- GIlles de la tourette
2. hypokinetisch-hypertonrisch syndroom
28
cerebellum
1. algemeen
- veel neuronen
- uitwendig meer & kleindere windignen
2. delen
- archicerebellum x vestibulaire kernen
- neocerebeullum = grootste deel
--> verbindingen met cortex = regulatie willekeurige bewegingen
- paleocerebellum x nucleus ruber
29
algemene functies neocerebellum
1. foutencontrole
- gelijktijdig behandelen van handelingsplan door cerebellum & basale ganglia
- vergelijken handelingsplan x effectieve uitvoering
- enkel output geven als verschil
- probleem: geen context
--> 2. voorspellingsmechanisme
- visus & gehoor informatie doorgeven
- inschatten & voorrekenen
- regelen versnellen & vertragen bij aanrakingen vb: vangen
3. planmatig studeren
- ook voorspelling
30
motorische functionele indeling cerebellum
1. pontocerebellum
- controle van ledemanten
- pons in hersenstam = inspiratoir centrum
- (oog-hand)coördinatie & planning
2. paleocerebellum = spinocerebellum
- controle axiale musculatuur & houding
- verbinding cerecellum x alfa/gamma-motoneuronen
3. archicerebellum = vestibulocerebellum
- evenwicht/houding & oogbewegingen
- verbinding cerebellum x vestibulum
--> feedback van cerebellum mogelijk
- nucleus ruber = doorgeef kanaal
31
cytologie cerebellum
1. kernneuronen
- input van externe informatie = exciterend
- corrigeren van input
- output naar periferie
2. purkinje-neuronen = schors-neuronen
- gelijktijdige input van externe informatie
- veel snellere reactie snelheid door veel lagere drempelwaarde
- mogelijkheid tot reageren op kernneuronen = direct contact met kernneuronen
--> synaps- & lusvorming = inhiberend met GABA
- rol van voorspellingsmechanisme
32
posturale controle
1. definitie
- evenwicht
- houding
- essentiële spierkracht
2. systemen
- basale ganglia & cerebellum
- motorische cortex
- vestibulum
- formatio reticularis
--> verbonden door ruggenmerg
33
cerebellair syndroom
1. dysmetrie
- naast glas grijpen
- vingers niet op neus kunnen zetten
- te sterk iets vastnemen
3. dysdiadochokinese = geen snelle alternerende bewegingen mogelijk
3. intentie tremor = enkel tijdens beweging
4. dysartrie = onduidelijk spreken
5. agrafie = onduidelijk schijven
6. ataxie = moeilijk bewegen
34
delen cortex ivm motoriek
= hoogste niveau van beweging
1. primaire motorische cortex
2. secundaire motorische cortex
- supplementaire motorische-
- premotorische -
- beide voeren projecties uit op primaire cortex
3. somatosensorische cortex
- primaire somatosensorische cortex = productie van engrammen
- engrammen = "codes" van beweging
35
primaire motorische cortex
1. functies
- vooral distale spieren = meest fijne motoriek
- aangeleerde bewegingen
- vlugge & behendige bewegignen
- reflex controle
2. neuronen van Bets
- weinig neuronen
- heel groot
- groot receptie veld = super grote dendrieten
- hoge prikkelbaarheid
3. concreet & reproduceerbaar = 1 neuron heeft constant dezelfde functie
36
organisatie van primaire motorische cortex
= somatoptopisch ≈ sensibele cortex
Homunculus Motorcus
1. contralaterale controle
2. omgekeerd: voeten bovenaan & onderaan hoofd
3. proportioneel
- verschillend van sensibele organisatie
- verhoudingsgewijze weergave van graad van controle op spiermassa
- fijne controle van tong & handen
- grove controle van rug & benen
37
verloop van vezels vanuit cortex
1. motorische cortex
2. capsula interna
- erg grote concentratie van neuronen
- voorkeurplaats hersenbloedingen
--> heel veel schade
- hemipleeg beeld hierdoor = 1/2 verlamming
3. pyramide baan = tractus corticospinalis
4. kruising in hersenstam
5. contralateraal door ruggenmerg lopen
--> sommige verlaten & gaan naar basale ganglia, hersenstam of kleine hersenen voor feedback
6. synaps nemen met alfa- of gamma-motoneuronen
38
secundaire motorische cortex
1. kenmerken
- minder betrouwbaar
- diffuse contractie = soms heel lidmaat
- minder intens
- weinig reproduceerbaar = soms sterk & buigingen
2. anatomisch
- basis van pre- & post centrale gyrus
- premotorisch & supplementaire
39
premotorische cortex centra
1. centrum van Brocka
- spraakcentrum
- coördinatie van spraakspieren
- informatie komt eerst vanuit area van Wernicke
2. centrum van handvaardigheid
- betrokken bij algemeen motorische handelen
- ondersteunende functie
- controle van proximale spieren
- wisselwerking met primaire
- initiële fase van oriëntatie van beweging naar object toe
--> sequentie & voorbereiding
40
letsel aan centra ivm spreken
1. area van Wernicke
- bibliotheek van lichaam
- sensorische afasie
- kan vloeiend spreken, enkel met gestoorde inhoud
2. centrum van Brocka
- motorische afasie
- kan spieren nog gebruiken
--> specifiek de woorden niet meer kunnen uitspreken
- kan ze wel nog uitschrijven
41
letsel aan andere centra
1. centrum van handvaardigheid
- motorische apraxie
- volgorde van motorisch handelen verstoord
- 3x hogere zelfmoord door hoge frustratie & stress
2. pyramidaal syndroom
- bloeding in kapsula interna
- hemiplegie
- eerst = totale verlamming van contralaterale helft
- herstel door verhoogde tonus = spasticiteit
--> rigiditeit ≠ spacticiteit
42
supplementaire motorische cortex
1. functie
- programmeren van patronen
- initiatie & planning = sequentie vorming
- bimanuelecoordinatie = pegboard test
2. elektrische stimulatie
- contralateraal & ipsilateraal activeren
- beide kanten activeren
43
postrolandische zone
1. primaire sensorische cotex
- somatosensorische cortex
- deel dichtst tegen motorische cortex
- opslag van engramman
- in sensorische zone door continue bijsturing afh van proprioceptieve prikkels
- geassocieerde motorische cortex
2. functies
- motorisch geheugen
- aanleren van bewegingen
- steeds op zelfde manier
verloop van controle
1. initiatie van bewegingen vanuit primaire motorische cortex
2. engram uit post-rolandische zone halen
3. uitvoeren
4. bijsturen met proprioceptieve prikkels
44
extra: primaire motorische cortex
1. initiatie van bewegingen maar niet initiatie van handeling = eerst frontale cortex die plant
2. apparte neuronen voor kracht & snelheid
3. isometrische contracties = bepaald door lagere niveaus vanaf kracht bereikt
4. ontvangen van continue feedback
45
extra: cerebellum & basale ganglia
1. input
- cerebellum = ontvangen van motorische & sensorische input = vergelijken
- basale ganglia = enkel motorische input ontvangen
2. purkinje neuronen werken GABA- op kernneuronen
3. neurotransmitter
- acethylcholin = ook exciterende neurotransmitter bij basale ganglia
- substance P = ook inhiberende alleen bij stimulatie van pars compacta substantia nigra
46
extra: spierspoelen
reflex in totaal = myotatische
1. reflex controle
- uitschakeling van spierpees reflex
- anders nooit beweging mogelijk = reactie op elke beweging
- modulatie = als nauwkeuriger moeten werken meer antagonischte controle door reflex laten doorkomen
2. spierpees
- renshaw cel die limiet opstelt aan ontladingsfrequentie
47
extra: vestibulum
1. utriculus & sacculus: otolieten = Ca carbonaat
2. functie
- utriculus & sacculus = dynamisch & statisch
- halfcirkelvormige kanelen = dynamisch
