Neuroanatomie Flashcards

(75 cards)

1
Q

CZS algemeen

A

centrale zenuwstelsel

  1. onderdelen
    - hersenen in schedel: 1400gram
    –> cerebrum = grote hersenen, herstenstam & cerebellum = kleine hersenen
    - ruggenmerg in canalis vertebralis
    - netwerk van neuronen
    - vanaf buiten foramen vertebrae = PZS
  2. cellen
    - neuronen = communicerende zenuwcellen
    –> sensibele, motorische & interneuronen
    - gliacellen = ondersteunende cellen
    –> vb: myelineschede
  3. stof
    - witte stof = doortrekking van gemyeliniseerde axonen
    - grijze stof = zenuwcellichamen & dendrieten
    –> werkelijk roos/grijs door hoge bloedtoevoer
    - 3 meningen = hersenvliezen + liqour cerebrospinalis
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

embryologie ruggenmerg

A
  1. primaire neurulatie
    - week 3
    - neurale plaat = ectodermale verdikkin dorsaal in embryo
    - vorming van neurale groeve
    - later = samenkomen tot vorming van kanaal
  2. sluiting
    - neuroporus anterior = dag 24
    - neuroporus posterior = dag 26
    - op somiet 31 = S2
  3. neurulatie
    - week 8
    - differentiatie onder S2
    - caudale eminentie = mesoderm
    - ruggenmerg trager groeien als WZ
    - cauda equina vanaf L2
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

delen hersenen

A

van rostraal naar caudaal

enchephalon = hersenen
medulla spinalis = ruggenmerg

  1. prosencephalon
    - telencephalon = cerebrum = grote hersenen
    - diencephalon = hypothalamus, thalamus & hypofyse
  2. mesencephalon = middenhersenen
  3. rhombencephalon
    - metencephalon = pons & cerebellum
    - myelencephalon = medulla oblongata
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

embryologie hersenen

A

= erg trage ontwikkeling maar plasticiteit

  1. 5 hersenblaasjes
    - ontwikkeling vanuit rostrale deel ruggenmerg
    - op 6 weken
    - samen met 3 flexuren
  2. 3 flexuren
    - 1 cephale flexuur = tussen mesencephalon & metencephalon
    - 2 pontiente - = tussen metencephalon & myelencephalon
    - 3 cervicale - = tussen medulla spinalis & myelencephalon
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

verdere embryologie hersenen

A
  1. laterale ventrikels
    - uitzetting neurale kannaal
    - verder groeien over 4e ventrikel
    - enkel nog opening caudaal voor vochtdrainage
    - aan randen van ventrikels = mitose & migratie
    –> vorming cortex (schors)
  2. kwabben = lobi
    - vanaf 14e week
    - insula blijft achter in groei = blijft in diepte
    –> andere delen hanger er over = opercula
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

vorming van kronkels hersenen

A
  1. dichtbijeen gelegen neuronen = gladde hersenen
  2. cortex zet uit door
    - ontwikkeling van axonen & dendrieten
    - vorming van synapsen
  3. cortex vergroot opp x 12
    - kronkels = gyri
    –> rond sulcus centralis: precentralis = motorische cortex & postcentralis = sensibiliteit
    - groeven = sulci
  4. verder myelinisatie
    - verdubbeling van gewicht eerste jaar
    - verder myelinisatie tot 30jaar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

soorten ontwikkelingsstoornissen CZS

A
  1. structurele afwijkingen in sluiting van neurale buis = dysraphisme
    - verkeerd sluiten
    - verkeerde differentiatie/invaginatie
    - loskomen van ectoderm = rashischisis
  2. stoornissen in celmigratie ≈ vorming van cerebrale context
  3. stofwisselingsstoornissen
    - opstapeling van toxische metabolieten
    - defivientie essentiele bestanddelen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

NTD

A

neural tube defects = dysraphisme

  1. algemeen
    - vaak rostraal of caudaal uiteinde
    - gepaard met onvolledige sluiting van botstructuur = bifidum
    - erfelijke factoren & tekort aan foliumzuur + anti-epileptica
  2. soorten
    - defect sluiting rostraal = hersenen
    - defect sluiting caudaal = ruggenmerg
    - defect differentiatie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

defecten in sluiting

A
  1. neuroporus anterior = cranium bifidum
    - onvolledig sluiten van schedel
    - herniatie van intracraniële inhoud = encefalocele
    onderverdeling = gradaties
    1 herniatie meningen = meningocele
    2 meningen & hersenweefsel = meningo-encefalocele
    3 meningen, hersenweefsel & ventriculair systeem = meningohydro-encefalocele
  2. ruggenmerg = spina bifidum
    - geen herniatie van onderliggende structuren
    - niet vergroeide arcus posterior van wervels = 2 processus spinosi = spina bifida occulata
    - wel herniatie = spina bifida aperta
    gradaties
    1 meningen & cerebrospinaal vocht = meningocele
    2 + zenuwweefsel = meningomyelocele
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

defect differentiatie

A
  1. craniale neurale buid = anencefalie
    - geen ontwikkeling van hersenhemisferen, vliezen, schedelkap
    - enkel rudimentaire hersenstam
    - gepaard met spontane abortus of neonatale dood = altijd
  2. medulla spinalis = myeloschisi = rachischis
    - niet altijd fataal
    - erg klinische problemen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

telencephalon

A
  1. algemeen grote hersenen
    - linker & rechter hemisferen
    –> onderverdeeld door fissura longitudinalis cerebri
    - in diepe verbonden door corpus callosum = hersenbalk
    - diepe hersenkernen
    - laterale ventrikels gevuld met vocht
  2. sulci & gyri
    - specifiek patroon bij iedereen verschillen & beide hersenhelften
    - enkele constanten = gebruik om hersendelen te verdelen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

de 4 basis lobus onderverdeling

A
  1. fysieke onderverdeling
    - sulcus centralis van rolando
    - sulcus lateralis & fossa van sylvius
    –> eindigen in ramus anterior & ramus ascendens
  2. lobus frontalis = voor sulcus centralis
    - door sulcus cinguli afgeschermd van gyrus cinguli
  3. lobus parietalis = achter sulcus centralis
    - deel op midsaggitale doorsnede = precuneus
    - pars superior & pars inferior
    - van inferior = gyrus angularis & - supramarginalis rond ramus inferior sulcus centralis
  4. lobus temporalis = onder sulcus lateralis
  5. lobus occipitalis dorsaal
    - deel op midsaggitale doorsnede = cuneus
    - gevormd door diehoek van sulcus parieto-occipitalis
    - sulcus calcarinus = info over primaire visuele prikkels
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

delen van lobus frontalis

A
  1. gyri
    - gyrus frontalis inferior, superior & medius
    - lopen longitudinaal mee met fissura longitudinalis cerebri
  2. gyri frontalis superior
    - pars opercularis = dorsaal van ramus ascendens sulcus lateralis
    - pars triangularis = tussen beide rami
    - pars orbitalis = caudaal van ramus anterior sulcus lateralis
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

imaginaire onderverdeling

A
  1. referentiepunten
    - sulcus parieto-occipitalis = craniale overgang lobus occpitalis & parietalis
    - incirusa pre-occpitalis = caudale overgang lobus occipitalis & temporalis
  2. verbindingslijn
    - verbinding sulcus parieto-occipitalis & insicura pre-occipitalis = grenst lobus occipitalis volledig af
    - verbinding sulcus lateralis -> 1/2 van vorige verbindingslijn = grenst lobus parietalis & temporalis af
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

lobulus paracentralis

A

= mid-saggitale doorsnede

  1. grenzen
    - sulcus paracentralis = meest duidlijke sulcus op dit aanzicht
    - sulcus centralis = niet duidelijk op dit aanzicht = dorsaal gelegen
    - sulcus cinguli
  2. deel van frontale kwab
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

verbindingen van hemisferen

A

= facies medialis

  1. corpus callosum
    - anterior = genu = meest anterior
    –> smal anterior uiteinde = rostrum
    - middendeel = truncus
    - posterior = splenium
    –> zichtbaar op caudale plaat dorsaal van mesencephalon
  2. commissura
    - andere verbindingsbalken
    - anterior vormt A
    - posterior
    –> van fornix
  3. septum pellucidum
    - vliesje tussen linker & rechter laterale ventrikels
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

lobus 5 & 6

A
  1. 5e = limbische lobus
    - geen echte kwab
    - aaneenschakeling van structuren = C-vorm
    - gyri: cinguli, parahippocampalis, hippocampus & uncus
    - boven corpus callosum
    - isthmus = versmalling dorsaal van gyrus cinguli
    –> loopt verder in gyrus parahippocapalis rond hippocampus
  2. 6e = lobus insularis (van Reil)
    - achtergebleven eilandje van schorsgebied
    - bedekt door frontaal, temporaal & parietaalkwab
    –> door opercula = naamgeving voor overdekkende delen
    - pijnsensatie & smaak
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

delen van witte stof

A
  1. corona radiatia = direct onder cortex
    - overgang van grijze stof naar witte stof
  2. capsula interna = organisatie van de witte stof
    - tussen basale ganglia (lateraal) & thalamus (mediaal) trekken
    - onderverdeeld in anterior & posterior limb + genu
    - motorenbanen
    - samen gekomen als takken
  3. pedunculus of crus cerebri
    - links & rechts 1 grote bundel
    - door de middenhersenen
    - overgang in ruggenmerg na pons & medulla oblongata
  4. capsula externa/extrema
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

dienchephalon

A

= onder & binnenzijde van hemisferen
= thalamus, hypothalamus & hypofyse

  1. thalamus
  2. begrenzing
    - ventraal = interventriculaire foramen van Monro = verbinding van laterale ventrikels naar 3e ventrikel
    - dorsaal = commisura posterior
  3. hypofyse
    - in fossa hypofysialis van os sphenoidale
    - dorsaal van chiasma opticum & ventraal corpora mamillaria
    - achterkwab = neurohypofyse = verbinding met hypothalamus door hypofysesteel
    - epifyse = glandula pinealis = pijnappelklier
    –> dorsaal & caudaal + verbinding met steel
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

werking van hypofyse

A

lobus anterior = adenohyposye
1. kernen met uitlopers naar 1e cappilaire netwerk
2. afgifte van regulatorische polypeptiden = mogelijk door verdwijnen van hersen-bloed-barriere
3. verbonden door v. porta
4. 2e cappilaire netwerk
5. epitheel cellen met secretoire functie

lobus posterior = neurohypofyse
- meteen doorloop naar systeemdoorloop

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

ventrikelsysteem deel 1

A
  1. ligging van laterale ventrikel = 1&2e ventrikel
    - corpus in parietaal kwab
    - cornu anterior = frontalis
    - cornu posterior = occipitalis
    - cornu inferior = temporalis
  2. verloop
    - 1 in elke hemisfeer
    - C-vormig
    - aanmaak CSV door plexus choroideus
    - via foramina interventriculaire van Monro overlopen in
  3. derde ventrikel
    - tussen beide thalamus kernen
    - verbonden door adhesio interhalamica
    - communicatie met 4e ventrikel door aquaductus cerebri van sylvius
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

ventrikelsysteem deel 2

A
  1. vierde ventrikel
    - gelegen tussen pons/medulla oblongata & kleine hersenen
    - verder gaan als canalis centralis in ruggenmerg
    - apertura lateralis = foramina van Luschka & foramen van Magendie = mediane apertura
    –> openingen in verbinding met subarachnoïdale ruimte = vocht uit ventrikels
  2. cerebrospinaal vocht
    - vulling van ventrikels
    - door plexus choroideus
    - verlaten aan 3 gaatjes van vierde ventrikl = apertura lateralis & - mediana
    –> in subarachnoïdale ruimte
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

de thalamus

A
  1. algemeen
    - thalamus & hypothalamus
    - relai station voor interneuronen = doorsturen naar gepaste sensibele cortex
    - vormen wand van 3e ventrikel
    - verbonden door massa intermedia = adhesio interthalamica
  2. onderdelen
    - lateraal, mediaal & anterior
    - vezels komen hier al in specifieke plaatsen terug & schakelen verder
    - dorsaal = corpus geniculatum mediale & laterale = metathalamus
  3. epithalamus
    - dorsaal
    - epiphyse
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

de hypothalamus

A
  1. onderverderling
    - periventriculair = dicht tegen ventrikels
    - midden zone
    - laterale zone
  2. controle over AZS
    - banen naar PS kernen in middenhersenen
    - contact in laterale deel ruggenmerg = oorsprong OS
    - contact sacrale PS kernen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
epiphyse
1. epiphyse klier - melatonine productie - circadiaans ritme 2. habenula - links & rechts van epiphyse - input via stria medullaris - beide onderdeel van limbisch susteem functioneel - dysfunctie = depressie & verslaving
26
basale ganglia & ventrikels
= voornamelijk motorisch systeem 1. onderverdeling van basale ganglia - nucleus caudatus & putamen = corpus stratrium - putamen & globus pallidus = nucleus lentiformis - stratrium & nucleus lentiformis = basale ganglia 2. extra subcorticale motorische gebieden - extrapiramidaal systeem - nucleus subthalamicus van Luysi - onder thalamus & lateraal van hypothalamus + aflopende banen voor AZS regulatie
27
basale ganglia
1. nucleus caudatus - mediaal van capsula interna - uitpuilen in gehele laterale ventrikels - caput = voor thalamus, corpus = over thalamus & cauda = achter thalamus - eindigen in amygdala 2. globus pallidus - externe & interne laag - kan soms te onderscheiden zijn op doorsnedes --> 2 kernen kunnen beide globus pallidus zijn! - mediaal van putamen 2. andere - nucleus accumbens - claustrum - nucleus lentiformis met nucleus putamen = buitenkern beide lateraal gelegen van genu capsulae interna = scheiding van thalamus
28
mesencephalon
= middenhersenen 1. situering - tussen diencephalon & metencephalon - ventraal = linker & rechter crus cerebri - dorsaal = vierheuvel plaat = tectum 2. kernen - substantia nigra - nucleus ruber - colliculi supeirores = visueel - colliculi inferiores = gehoor - nucleus oculomotorius 3. vierde ventrikel - vormt vloer - periaquaductal gray matter
29
syndroom van Weber
1. tak van a. cerebri posterior die mesenchephalon bevloeit geraakt verstop 2. uitval n. oculomotorius 3. symptomen - ipsilaterale oftalmoplegie = horinzontale oog bewegingen verlopen slechter - contralaterale paralyse van lagere delen aangezicht, tong, arm & been
30
witte stof van hersenstam
1. pendunculi cerebelli - 3 verbindingen naar cerebellum - superior, medius & inferior 2. pyramide banen - crura cerebri = corticospinale & corticuobulaire vezels = pyramide banen ventraal --> uitlopers capsula interna - oliva = kern achter pyramide banen ventraal --> hiertussen loopt de 12e craniale zenuw uit = n. hypoglossus - andere craniale zenuwen ontspringen dorsaal van oliva 3. dorsaal - dorsale opstijgende banen & netwerk van neuronen - test & proprioceptie --> laatste, proximale deel = lemniscus medialis (systeem)
31
pons
= tussen mesemcephalon & medulla oblongata delen 1. voorste deel - horizontaal lopende vezels - ≠ helften cerebellum verbinding - colliculus facialis = n. facialis = uitlopen in 4e ventrikel 2. dorsaal deel - dak 4e ventrikel = vloer is cerebellum - doorlopen van corticospinale zenuwen ponteine kernen - midden van pons - craniale zenuwen V-VIII - zwarte draatjes = uitlopers naar cerebellum
32
medulla oblongata
van ventraal naar dorsaal 1. nu. hypoglossus = uitpuilen in 4e ventrikel 2. nucleus olevaris inferior 3. piramide banen 4. tuberculus gracilis & cuneatus
33
functies medulla oblongata
1. algemeen - autonome centra ademhaling & bloedcirculatie - motoriek spijsverteringsstelsel 2. oliva inferior - schakelstation - parvocellulair nucleus ruber -> cortex & kernen kleine hersenen - proprioceptieve input ruggenmerg 3. nucleus ambiguus - spieren farynx & larynx = n. IX, X & XI 4. nucleus solitarius - schakelen van affrente smaakverels - n. IX, X & VII
34
lateraal medullair syndroom van wallenberg
1. oorzaak - stoornis PICA posterior inferior cerebellar artery - dorsolateraal deel van medulla geen bloed - aftakking van a. vertebralis 2. gevolgen - dysfagie & dysarthrie = verhemelte & larynx verlamd - analgesie = verlaagde pijnsensatie & warmteantesthesie in gezicht - ataxie = ongecoördineerde bewegingen - vertigo (duizeligheid), nausea & braken - Horner syndroom = pupil vernauwing & verminderde zweet secretie 3. contralaterale zijde - verlies gevoel, pijn & tempzin romp & ledematen
35
kleine hersenen
= cerebellum 1. situering - vast aan hersenstam met 3 pedunculi - dak = dorsaal van 4e ventrikel --> bodem = medulla oblongata & pons 2. opbouw - cortex = grijze stof - medulla = witte stof - grijze kernen vb: nucleus dentatus = grootste - folia = gyri in cerebellum - arbor = witte stof die takvormig naar buiten gaat 3. hemisferen - ≈ grote hersenen - verbonden door vermis volledig centraal
36
indeling van kleinde hersenen
1. lobi - lobus anterior - lobus posterior - vestibulo cerebellum volledig in midden = evenwicht 2. fissura - tussen anteiror & posterior = fissura prima (niet functioneel) - fissura secunda - fissura horizontalis 3. pars intermedia - net lateraal van vermis - samen met vermis vormt spinocerebellum --> banen naar ruggenmerg met bepaalde functies vb: evenwicht - laterale delen = cerebrocerebellum = communicatie met grote hersenen
37
vermis
1. algemeen - wormvormige verbindingen van hemisferen cerebellum - direct boven foramen magnum 2. delen - anterior = nodulus - lateraal = flocculus - posterior = tonsilla verhevenheid
38
ruggenmerg
1. algemeen - 46cm lang met diameter van 1cm - foramen magnum -> L2 - einde = conus medullaris --> overgang in cauda equina - progressief grotere lengte van spinale zenuwen - 8C, 12T, 5L, 5S & 1Co 2. verdikking - intumescentia cervicalis = C5-T1 - intumescentia lumbosacralis = L1-S2 - plaatsen waar innervatie ledematen starten 3. functie - ontvangen van alle senosrische informatie buiten hoofd - alle motorische & autonome prikkels versturen - lokale reflexen
39
algemeen structuur ruggenmerg
1. vlindervormige kern = grijze stof - vorm afh van hoogte in ruggenmerg - 2 vleugels verbonden door canalis centralis gevuld met cerebrospinaal vocht - columna anterior & posterior - cornu lateralis enkel T1-L2 - zone tussen hoornen = intermediair grijs 2. omringd door kolommen - witte stof - funiculi anterior, lateralis & posterior --> russen columna van grijze stof opp. groeven 1. fissura mediana anterior 2. sulcus antero-lateralis = ingang radix anterior 3. sulcus postero-lateralis = ingang radix posterior 4. sulcus intermedius posterior 5. sulcus medianus posterior
40
indeling van rexed
= indeling van grijze stof in laminae van dorsale hoorn naar ventrale hoorn 1 zona marginalis 2 substantia gelatinose 3 & 4 nucleus proprius 5 basis van dorsale hoorn 6, 7 & 10 intermediaire zone - 7 = interneuronen - 10 = verbinding tussen beide helften 8 mediale motorische nucleus 9 laterale motorische nucleus commissura alba anterior = verbinding linker & rechter helft tussen centraal kanaal & fissura mediana anterior --> ERG GROOT = witte banen volledig onder basale ganglia
41
monosynaptische reflexen
1. reflex - onwikkeleurige respons op een bepaalde stimulus - receptor - afferent neuron - efferent neuron - meerdere interneuronen = polysynatpische reflex = meeste 2. voorbeelden - strech-reflex = mono- = knie-peesreflex - flexor-reflex = wegtrekken bij pijn - gekruiste-reflex = wegtrekken & strekken bij hoge pijn
42
delen v/h formatio reticularis
1. nucleus raphe - middelste systeem - afdalende pijnmodulatie - neurotransmitter = serotonine - emotioneel evenwicht & slaapregulatie 2. mediale zone = magnocellulair - opstijgende banen = naar cortex voor bewust zijn - afdalende banen vb: tractus reticospinalis 3. laterale zone = parvocellulair - afferent - sensorische banen voor hersenzenuw reflexen & hersenfuncties
43
functies reticulair systeem deel 1
= verbindingen door gehele hersenen 1. motoriek - input van cerebellum - output cia tractus reticulo spinalis - controle op spinale motorische neuronen = afdalende motorische informaie voor complexe & geautomatiseerde bewegingen 2. stabiliteit - regulatie pijn perveptie = pijndrempel - controle reflexen
44
functies reticulair systeem deel 2
1. viscerale controle - controle van ademhaling & hartfuncties 2. bewustzijn - RAS reticulair activerend systeem - algemene niet-specifieke arousal - activatie via ARAS = ascenderend ARAS
45
pijn
1. systeem - lokalisatie = gyrus postcentalis - emotie van pijn = limbisch systeem - kwaliteit van pijn = aard = insulaire cortex --> gedragsrespons vb: wrijven - associatie cortex van frontale kwab 2. onderdrukking - noradrenergisch & serotonergisch - beïnvloeding door opstijgende vezels van anterolateraal systeem & dalende corticale vezels - vezels van PAG lopen via nucleus raphe naar substantia gelatinosa in dorsale hoorn van ruggenmerg - remming van pijnprikkels naar ruggenmerg = gate control theory of pain
46
klinische toepassingen pijn
1. analgesie = pijnbestrijding bij kanker patient - anterolaterale baan van andere kant wordt doorgesneden --> cordotomie - geen pijn meer 2. syringomyelie - ziekte van ongekente oorsprong - cyste in centraal kanaal, meestal cervicaal - druk op comissura anterior - verlies van pijn, warmte & koude --> ontstekingen op wonden - wel nog gevoel van aanraking
47
OS in ruggenmerg
1. voorkomen - columna lateralis T1-L1/2 - geen OS in cervicale ruggenmerg - in lateraal stukje van voorhoorn - lopen in radix anterior via ramus communicans albus naar truncus sympaticus --> deze loop wel over gehele wervelkolom = C2, T11, 4L & 4S - verdikking bij begin op T1 want vele cellichamen 2. verder - schakelen: normaal of naar diepere synapsen vb: van maag & darmen - ramus grisea = terug lopen naar spinale zenuw - viscerale afferentie = sensibele zenuwen die teruglopen via truncus sympaticus naar ruggenmerg --> meestal nociceptie = pijn die deze weg nemen
48
PS in ruggenmerg
1. aanvoeren - n. vagus = naar vele organen = zwevende craniale zenuwen - nu. oculomotorius III = Edinger-Westphal - nuclei saliclatorius van VII & IX - nucleis motorius van n. vagus X - 4 cervicale kernen - S2-S4 voor kleine bekken 2. afvoerend = nociceptie 3. sacraal deel - plexus hypogastrica superior & inferior - n. hypogastricus sinistra = blaas prostaat & rectum - zelfde deel door OS T10-L2 - zowel PS als OS gaat ook naar crainiale zenuwen
49
craniale kernen in oog systeem
= belangerijk ivm Horner 1. spieren - n. oculomotorius - n. abducens - n. trochlearis 2. PS aanvoer - vanuit nu. Edinger-Westphal = PS kern van n. oculomotorius - naar galgion ciliaire - naar spieren ivm lensbolling & pupilsluiting = uitval bij Horner 3. OS aanvoer - vezels van bovenste OS ganglion die meetlopen met a. carotis interna - ook via galgion ciliaire - pupil dilateren & ooglid opheffen
50
somatotopie
1. definitie - lichaam in kaart op hersenschors - homunculus: niet gelijke grootte --> grote handen, hoofd & lippen - organisatie ookal zo in columna posterior --> OL = mediaal, BL & hoofd = lateraal 2. functie - proprioceptische gewaarwording - discriminatiezin, vormherkenning & textuur herkenning = sterognosie - gnostische = epicritische sensibiliteit --> constant voldoende informatie over lichaam om bewegingen te kunnen uitvoeren
51
verloop spinale zenuwwortels
1. ruggenmerg 2. radix = gescheiden - anterior = motorisch, celkern in ruggenmerg - posterior met ganglion = sensorisc, celkern in dorsaal ganglion (DRG dorsal root ganglion) - interneuronen nemen = traditioneel in lamina 7 van REXED 3. spinale zenuw = samenkomen 4. ramus = gemengd - anterior = ventrale spieren & huid - posterior = rug - onderverdeling in dermatomen = overlappend --> geen overlap in gezicht - beide hebben motorische & sensorische vezels ≠ radix + rami communicantes albus & griseus = verbinding naar truncus sympaticus
52
algemeen hersenvliezen
functie = bescherming - mechanisch door ophaning aan vliezen - drijven door CSV cerebrospinaal vocht delen 1. schedel 2. epidurale / extra-durale ruimte 3. dura mater 4. subdurale ruimte 5. arachoidea 6. subarachnoïdale ruimte 7. pia mater
53
de 3 vliezen
1. dura mater - hard hersenvlies - tegen schedel & ruggenmergkanaal - vormt enkele duplicaturen = dubbelbladen met enkele durale sinussen --> periostiale laag tegen bod & meningeale laag 1 falx cerebri = samenkomen van beide hemisferen in fissura longitudinalis cerebri 2 falx cerebelli = door kleine hersenen 3 tentorium cerebelli = tussen occipitaal kwab & kleine hersenen 2. arachnoidea = spinnenwebvlies - 2 zachte vliezen (samen met pia) - verbonden met pia ater door trabeculae 3. pia mater - elke contour CZS volgen - condensatie onder cauda equina = vasthechten op os coccygis - verbindingen in ruggenmerg = lig. denticulatum
54
durale sinussen
1. falx cerebri - sinus sagittalis superior = bovenrand falx cerebri - sinus sagittalis inferior = onderrand - sinus rectus = dorsale verbinding - eindigen in v. magna cerebri vanuit diepe venen 2. andere - sinus transversus = tussen tensorium & schedel - sinsu cavernosus = ontvangen bloed van orbita - sinus sigmoideus = afdalen binnenzijde os occipitalis naar v. jugularis interna
55
menigneale ruimte
1. epidurale - tussen duramater & periost (beenvlies) - bloedvaten & lymfe 2. subdurale = veneuze sinussen 3. subarachnoïdale - hersenarterien & CSV + plexus choroideus in ventrikels & sinussen - cisternen langs basis van hersenen = dilatatie subarachnoïdale ruimte
56
cisternen
= vergrootingen van subarachnoïdale ruimte 1. cisterna cerebellomedullaris = tussen medula oblongata & cerebellum 2. cisterna interpeduncularis = tussen pedunculi van mesencephalon 3. cisterna quadregeminale = op vierheuvelplaat 4. cisterna pontine = pons 5. cisterna magna = onder cerebellum 6. cisterna lumbalis = vaak staaltje afpakken
57
kliniek hersenvliezen
1. epiduraal hematoom = bloeduitstoring - a. maningea = a. tussen dura & schedel - bloeding door slag of breuk schedel - hoofdpijn & andere tekenen compressie hersenen - bloeding beperkt door dura tegen schedel 2. subduraal hematoom - bloeduistorting van vene - acuut = harde klap vaak bij kinderen vb: na bewusteloos - subactuut = trage stijging intracraniäle druk met symptomen - chronisch = bij ouderen door fragiele wanden
58
cerebrospinaalvocht
functies - bumper effect = bescherming CZS - transport van hormonen & factoren die hormonen beïnvloeden - voert metaboleafvalproducten weg 1. aanmaak in plexus choroideus = laterale ventrikel 2. foramine interventricularis van Monro 3. 3e ventrikel 4. aquaductus van Sylvius 5. 4e ventrikel 6. apertura van Luschka lateraal & apertura van Magendie mediaal 7. canalis centralis 8. naar subarachnoidale ruimte 9. arachnoidale granulaties in durale sinussen 10. aflating naar veneus
59
kliniek CSV
hydrocefalie = opstapeling 1. soorten - obstructieve = interne = in ventriculair systeem zelf - communicerende = externe = obstructie van resportie rond arachnoïdale villi --> ook bij spina bifida - gevolg = dilatatie ventriculaire systemen 3. symptomen - afh van drukstijgingen - hoofdpijn, misselijkheid & braken - acuut = bewustheidsverlies --> meer voorkomen = drukstijging door tumor - therapie = drainage of invasieve neuro-endoscopie
60
a. carotis interna
1. ventraal over hals 2. door apertura carotis externa 3. door apertura carotis interna = in hersenen 4. S-vorm in schedel = carotis sifon - sulcus a. carotis interna tegen zijkant sella turcica - blijft van binnenkand van proc. styloideus anterior - door sinus cavernosus = veneuze plexus rond fossa hypofysialis 5. binnenkomen in subarachnoïdale ruimte 6. splitsen in a. cerebri anterior, media a posterior 7. verbinding tussen aa. cerebri anteriores = a. communicans anterior
61
a. vertebralis
L&R a. vertebralis - aftakking van a. subclavia - via foramen transversarium naar foramen magnum - door sulcus a. vertebralis op atlas - door foramen magnum - samen komen & a. baslisaris vormen --> basilair systeem loop over pons - afgeven van a. cerebelli inferior posterior, a. cerebelli inferior anterior & L&R a. cereballi superior - bovenrand pons = splitsen in R&L a. cerebri posterior
62
circulus van Willis
= samen komen van communicerende bloedvaten a. cerebri media van a. carotis interna --> a. cerebri anterior met a. communicans anterior a. cerebri posterior van basilair systeem --> a. communicans posterior naar a. cerebri media toe 1. nut - uitval van 1 van de netwerken = mogelijkheid tot overname - anastomoserend netwerk = collaterale circulatie 2. vertakkingen - naar alle hersen structuren - oorsprong bloed kunnen herlijden - carotis = telencephalon & diencephalon - vertebralis = hersenstam, cerebellum, delen diencephalon & ruggenmerg - belangerijkste vertakkingen: cerebri anterior, media & posterior
63
veneuze drainage & bloed-hersenbarrière
1. bloed-hersenbarrière - niet alle chemische substanties kunnen passeren - astrocyten rond cappilairen - optimaal milieu van hersenen - bepaalde geneesmiddelen geen effect op hersenen - op bepaalde plaatsen doorbroken rond ventriculair systeem = circumventriculaire orgaantjes 2. veneuze drainage - opp venen in subarachnoïdale ruimte - ledigen in veneuze sinussen - verlaten van schedel via v. jugularis interna 3. bloedvoorziening hersenvliezen - a. meningea anterior, media & posterior = aftakkingen van carotis externa
64
arterieële aanvoer van ruggenmerg
1. algemeen ventraal = a. spinalis anterior - ventraal over medulla spinalis rond fissura mediana anterior - segmentaal = a. medullaris segmentalis anterior/posterior - in canalis vertebralis = opspliten in ramus redicualaris psoterior & anterior 2. segmentaal - cervicaal = a. vertebralis, a. cervicalis ascendens & - profunda - throacaal = ramus spinalis van a. intercostalis poterior - lumbaal = a. lumbalis - sacraal = a. sacralis lateralis 2. a. spinalis posterior - 2 posterior = rond beide funiculus posterior, net mediaal van intrede radix posterior - analoog aan anterior - vanuit a. medullairs segmentalis posterior --> beide reiken naar radix anterior of posterior anterieur meer takjes
65
veneuze drainage van ruggenmerg
1. vv. spinales anteriores & posteriores - 1 aan fissura mediana anterior - 1 aan sulcus mediana posterior - 2 lateralen die ontdubbelen 2. plexus - anterior & posterior plexus internus - epidurale ruimte - verbinding met azygos systeem
66
syndroom van Brown-Séquard
= spinale hemisectie gevolgen 1. uitval somatosensorische informatie aan zelfe kant hemisectie --> kruisen pas in nuclei van medulla oblongata 2. uitval pijn informatie aan andere kant & enkele niveaus lager --> stijgen eerst een paar niveaus vooraleer overschakelen 3. spacticiteit & paralyse aan zelfde kant van letsel zelfde symptomen kunnen veroorzaakt worden door compressio medullae
67
spinale shock
1. oorzaak - voornamelijk ongevallen - letsel aan ruggenmerg 2. gevolgen - totale uitval van ruggenmerg - paralyse - anesthesie = verlies van gevoel - posturale hypotensie = intense daling bloeddruk na rechtop komen 3. andere - boven C5 = verlamming ademhaling --> onmiddelijke dood - wegvallen spinale reflecen 4. revalidatie - terugkomen reflexen na weken --> hogere spiertonus & hevigere reflexen - als niet terugkomen = blijvend
68
functies van basale ganglia
1. algemeen - grijze kernen in midden van witte stof van grote hersenen - initiatie & organisatie van motorische bewegingen - kwaliteit & uitvoering van motorische opdrachten - meewerken met controle = extrapiramidaal systeem 2. loops - skeletomotorische loop = musculaire controle - oculomotorische loop = controle saccadische bewegingen - prefrontale loop = cognitie - limbische loop = motivationeel gedrag & emoties
69
input nuclei
1. input nuclei - nu. caudatus - putamen - nu. accumbens --> samen = (neo)stratium - ontvangen afferente connecties cortex - projecteren naar output & intrinsieke nuclei 2. directe pathway - desinhibitie door stratum & output nuclei = excitatie - informatie via thalamus naar frontale cortex sturen 3. indirecte pathway - desinhibitie van intrinsieke pathway --> over extern globus pallidum & nu. subthalamcus - toch inhibitie door output nuclei
70
andere nuclei basale ganglia
2. output nuclei - intern deel globus pallidus - substantia nigra pars reticula - ventrale pallidum 3. intrinsieke nuclei - extern deel globus pallidus - nu. subthalamicus --> beide voor indirecte pathway - substantia nigra pars compacta - ventrale tegmentale area --> beide dopaminerge neuronen naar input nuclei - dopamine stimulatie bij directe pad & inhibitie bij indirecte pad
71
disinhibitie
= 2 inhiberende interneuronen achter elkaar --> zelfde effect als exciterend interneuron - vorm van excitatie die vaak voorkomt bij basale ganglia
72
ziekte van Parkinson
1. fysiologisch - degeneratie van pars compacta substantia nigra neuronen - tekort aan dopaminerge input in nu. caudatus & putamen - directe pathway = minder excitatie - indirecte pathway = meer inhibitie --> minder fine tuning, initatie & algemene vermindering van beweging 2. oorzaken - traumatisch = rugby/boksen - iatrogeen = epileptica - encephalitis - ziekte van parkinson? 3. therapie - L-dopa - na 20min weer normale gang
73
symptomen van parkinson
= abberanties in motoriek & moeite start van bewegingen 1. gang - niet vlot - fenestraties = shuffelen tot stilstand - freezen vooraleer richting veranderen 2. rust - alfa-rigiditeit - akinesie = uitvalverschijnselen - tremor = tandra fenomeen 3. andere - hypo & bradykinesie = moeilijkheden bij starten van bewegingen - micrografie
74
Ziekte van Huntington
1. oorzaak - dominant erfelijk - verlies neuronen stratium - inhibitie naar intrinsieke nuclei valt weg --> minder inhibitie = teveel beweging 2. symptomen - chorea = vluggen, random bewegingen van extremiteiten - athetose = draaiende & wringende bewegingen met armen - hyperkinetisch = aangezichtspieren - dementie
75
limbisch systeem
1. hippocampale formatie - gyrus dendatus - hippocampus - subiculum 2. functie - deel van geheugen - actief bij leren = consolidatie van expliciet geheugen 3. entorhinale cortex - sterke verbinding - aanvoer van sensoriele & cognitieve infromatie 4. fornix - output van limbisch systeem - circiut van papez - uitlopers van fimbrea die eindigen in corpora mamillaria