naród Flashcards
(41 cards)
definicja narodu
trwała zbiorowość ludzi, stanowiąca ukształtowaną historycznie wspólnotę świadomości i kultury, posiadająca wspólną tradycję, język oraz emocjonalny stosunek do własnego terytorium jako miejsca kształtowania się wspólnoty narodowej
*a. rody
b. klany
c. plemiona
d. lud
koncepcje genezy
a. koncepcja etniczno-kulturalna – podstawą istnienia narodu wartości kulturowe i historyczne
b. koncepcja polityczna – podstawą kształtowania się narodu jest organizacja polityczna
c. koncepcja ekonomiczna – naród powstaje w wyniku gospodarowania na wspólnym terytorium
Czynniki narodowotwórcze
a. świadomość narodowa – indywidualna deklaracja przynależności do narodu; świadomość wspólnotowości wobec członków własnego narodu i odrębności wobec przedstawicieli innego.
b. język
c. terytorium
d. poczucie wspólnoty pochodzenia
e. świadomość wspólnej historii
f. dziedzictwo kulturowe
g. własne państwo
h. symbole narodowe
Tożsamość narodowa
a. odczuwanie więzi i podobieństwa z pozostałymi członkami narodu
b. poczucie odrębności od innych narodów
c. przekształcanie tożsamości narodowej
– asymilacja – proces przyjmowania przez mniejszość narodową kultury dominującej grupy narodowej
– natywizacja – proces odradzania najważniejszych elementów własnej tożsamości narodowej (odrodzenie narodowe)
Kształtowanie się narodów europejskich
a. dwie drogi przekształcania się wspólnot etnicznych w narody
– od państwa do narodu
– od narodu do państwa
b. dwa rodzaje narodów:
– stare – polityczne
– nowe – etniczno-kulturowe
ojczyzna
przestrzeń istotna dla pojedynczego człowieka bądź całej zbiorowości (narodu), wyznaczona miejscem urodzenia oraz zamieszkania przez istotną część życia lub miejscem pochodzenia przodków
a. Jednostkę i naród łączy z ojczyzną często pozytywna więź emocjonalna
b. mała ojczyzna - tożsamość regionalna
Na postawy wobec narodu silny wpływ mają stereotypy
a. stereotyp to uproszczone przeświadczenie dotyczące innych grup społecznych
b. stereotypy jawne i ukryte
c. dystans społeczny
Postawy wobec mniejszości i cudzoziemców
a. patriotyzm – postawa charakteryzująca się przywiązaniem do własnego narodu
b. nacjonalizm – postawa charakteryzująca się uznawaniem własnego narodu jako dobra najwyższego
c. ksenofobia – postawa charakteryzująca się niechęcią lub wrogością do przedstawicieli innych narodów, wynikającą z poczucia zagrożenia
d. szowinizm – bezkrytyczny stosunek do własnego narodu połączony z brakiem szacunku i pogardą do innych narodów
e. rasizm – przekonanie o nierównej wartości biologicznej i intelektualnej przedstawicieli różnych ras
f. antysemityzm – odmiana rasizmu polegająca na wrogości wobec Żydów
g. apartheid – polityka segregacji rasowej w Republice Południowej Afryki
h. kosmopolityzm – postawa charakteryzująca się osłabieniem poczucia więzi z własnym narodem w wyniku uznawania za swoją ojczyznę całego świata
i. internacjonalizm – równouprawnienie i współpraca wszystkich narodów
przynależność
O przynależności do mniejszości narodowej lub etnicznej decydują przepisy obowiązujące w danym państwie.
Główny akty prawa międzynarodowego dotyczące mniejszości
a. Powszechna deklaracja praw człowieka z 1948 r. (ONZ)
b. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r. (ONZ)
c. OBWE: Dokument podsumowujący spotkanie kopenhaskie (…) z 1990 r.
d. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych z 1994 r. (Rada Europy)
e. Karta praw podstawowych z 2000 r. (Unia Europejska)
Akty prawne regulujące prawna mniejszości narodowy i etnicznych w Polsce
a. konstytucyjne gwarancje zachowania i rozwoju własnego języka, obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury
b. zawarta pod auspicjami Rady Europy Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych
c. sytuację prawną mniejszości narodowych i etnicznych szczegółowo określa Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym
– prawo do posługiwania się własnym językiem w życiu prywatnym i publicznym
– w gminach, w których liczba osób należących do danej mniejszości jest nie mniejsza niż 20% jej język może być używany jako język pomocniczy (podwójne nazewnictwo; możliwość prowadzenia oficjalnej korespondencji)
– obowiązek pastwa wspierania działalności zmierzającej do zachowania i rozwoju tożsamości narodowej
– komitetów wyborczych mniejszości narodowych nie obowiązuje 5 procentowy próg wyborczy
Mniejszości w Polsce
a. mniejszość narodowa – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która posiada lub posiadała własne państwo
b. mniejszości narodowe w Polsce
– Niemcy– Ukraińcy– Białorusini– Żydzi– Rosjanie– Litwini– Czesi– Słowacy– Ormianie
b. Mniejszość etniczna – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która nie posiada i nigdy nie posiadała własnego państwa
b. mniejszości etniczne w Polsce
– Romowie– Łemkowie– Tatarzy– Karaimi
c. grupy posługujące się językiem regionalnym - j. kaszubski
Sytuacja imigrantów w Polsce
a. akty prawa międzynarodowego regulujące sytuację uchodźców
– Konwencja genewska z 1951 r.
– Protokół nowojorski z 1967 r.
b. Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu uchodźcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
c. decyzje w sprawie nadania statusu uchodźcy podejmuje Urząd do Spraw Cudzoziemców
d. organizacje społeczne niosące pomoc imigrantom
– Caritas – Polska Akcja Humanitarna
Emigracja popowstaniowa
a. emigracja po klęsce powstania kościuszkowskiego (1794 r.)
b. Wielka Emigracja – po upadku powstania listopadowego (1830-1831 r.)
– głównie do Francji
– działalność organizacji emigracyjnych:
Komitetu Narodowego Polskiego
Hotelu Lambert
Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
Gromad Ludu Polskiego (w Anglii)
– rozwinięte życie kulturalne
c. migracje po powstaniu styczniowym
– emigracja – głównie do Francji
– deportacje w głąb Rosji
Emigracja zarobkowa
a. spowodowana była złą sytuacją gospodarczą i przeludnieniem wsi
b. główne kierunki polskiej emigracji zarobkowej
– państwa niemieckie
– USA
– Ameryka Południowa – głównie Brazylia
Emigracja Polaków w XX wieku
a. emigracja po przegranej kampanii wojennej we wrześniu 1939 r.
b. deportacje w głąb ZSRR i Niemiec
c. zmiany granic po II wojnie światowej
d. emigracja spowodowana zmianami ustrojowymi w Polsce po II wojnie światowej
e. nasilenie emigracji na skutek wydarzeń marca 1968 r. – głównie pochodzenia żydowskiego
f. fala emigracji po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 r.
Emigracja Polaków po transformacji ustrojowej
a. nasilenie się emigracji zarobkowej w pierwszych latach po obaleniu komunizmu
– było spowodowane złą sytuacją gospodarczą i ogromnym bezrobociem
– pod koniec lat dziewięćdziesiątych rocznie wyjeżdżało z kraju ok. 400 tys. osób
b. na charakter polskiej emigracji zarobkowej decydujący wpływ miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej (2004 r.)
– w 2016 r. poza granicami kraju przebywało ponad 2,5 mln obywateli polskich
– Polacy emigrowali głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii i Irlandii
Polska diaspora
a. diaspora - przedstawiciele danego narodu, żyjący w rozproszeniu poza ojczyzną
b. Polonia - osoby urodzone poza Polską, poczuwające się do polskiego pochodzenia i związków z polskością
b. łącznie liczebność Polonii szacuje się na 18-20 milionów osób
c. tożsamość Polaków mieszkających poza granicami państwa polskiego
– posiadanie obywatelstwa polskiego
– świadomość bycia Polakiem
– sentymentalna polska tożsamość (świadomość pochodzenia pozbawiona aspiracji przynależności do narodu
– rezydualna polska tożsamość (świadomość bycia Polakiem bez możliwości uczestniczenia w polskiej kulturze)
Karta Polaka
a. przysługuje osobom pochodzenia polskiego mieszkającym na terenie byłego ZSRR
b. wydawana jest na podstawie ustawy o Karcie Polaka z 2007 r.
c. uprawnienia wynikające z posiadania Karty Polaka
– umożliwia refundację kosztów u zyskania wizy
– umożliwia dostęp do szkół
– ułatwia uzyskanie stypendium
– ułatwia otrzymanie pracy i rozpoczęcie działalności gospodarczej
– przyznanie środków na pokrycie kosztów związanych z adaptacją
d. warunki uzyskania Karty Polaka:
– posiadanie polskiego pochodzenia
– odczuwanie związków z polskością – np. podstawowa znajomość języka polskiego
Repatriacja
zorganizowana przez władze akcja przesiedlenia do kraju obywateli, którzy wskutek zmian granic lub działań wojennych znaleźli się na terytorium innych państw
a. w Polsce kwestie repatriacji reguluje ustawa z 2000 r.
b. szczególna forma nabycia obywatelstwa w momencie przekroczenia granicy Polski
c. repatrianci mogą przybyć do Polski na podstawie zaproszenia:
– krewnych
– Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji
– samorządu gminnego
d. pomoc dla repatriantów
– ośrodki adaptacyjne
– pomoc finansowa (np. na wynajem lub kupno mieszkania)
– wsparcie dla pracodawców zatrudniających repatriantów
Tożsamość narodowa
1.poczucie odrębności wobec innych narodów opierające się na wspólnym języku, oraz wspólnej kulturze i historii
a. tożsamość polityczna – współuczestnictwo w rządzeniu państwem
b. tożsamość kulturowa – opiera się na emocjach związanych z przynależnością językową i religijną
2. W państwach wielonarodowościowych kształtuje się wielowarstwowa tożsamość narodowa, polegająca na jednoczesnym identyfikowaniu się z narodem politycznym i konkretnym narodem tworzącym społeczeństwo danego państwa
szwajcaria
a. poszczególne kantony mają dużą autonomię, a ich mieszkańcy silne poczucie przynależności do swojego kantonu
b. pod względem językowym kantony dzielą się na niemieckojęzyczne, francuskojęzyczne, i wielojęzyczne
c. pod względem religijnym dzielą się na: katolickie i protestanckie (tożsamość religijna ma charakter kantonalny)
d. czynnikiem spajającym jest tożsamość polityczna – rozbudowany system demokracji bezpośredniej
Belgia
a. naród belgijski składa się z dwóch głównych grup etnicznych
– Flamandów
– Walonów
b. w Belgii obowiązują trzy języki urzędowe:
– niderlandzki
– francuski
– niemiecki
c. czynnikiem utrudniającym integrację jest silne poczucie odrębności poszczególnych narodów
d. Belgia jest federacją skupiającą autonomiczne regiony i wspólnoty
Hiszpania
a. Hiszpania jest państwem regionalnym o bardzo dużej autonomii poszczególnych regionów
b. skład etniczny społeczeństwa hiszpańskiego:
– Kastylijczycy (73%)
– Katalończycy (18%)
– Galisyjczycy
– Baskowie
c. w Hiszpanii występują silne separatyzmy:
– kataloński (referendum niepodległościowe w 2017 r.)
– baskijski (ETA - Kraj Basków i Wolność)
