O&F Vertebraten Flashcards
(128 cards)
1
Q
wat zijn de stappen van een bevruchting
A
- sperma-penetratie en membraanfusie
- eicel-activatie
- versmelting van kernen
2
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de sperma-penetratie?
A
- zona pellucida
- membraanfusie
3
Q
welke aspecten zijn belangrijk tijdens de eicel-activatie
A
- membraanfusie → veranderingen in ei
- blockage polyspermie
- corticale reactie
- trigger: vervollediging meiose
- trigger: cytoplasmatische herstructurering
- stijging proteïnesynthese & metabolische activiteit van eicel
4
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de kernfusie
A
- haploïde spermacel + haploïde eicel = diploïde kern in zygote
- cellen migreren naar elkaar & versmelten
5
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de klieving
A
- snelle mitotische deling zygote
- animale & vegetatieve pool
- zygote → morula → blastula
- blastomeren = verstevigingen & intracellulaire ruimtes
6
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de klievingspatronen
A
- vorming blastocyst
- trofoblast
- blastocoel
- binnenste celmassa
7
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de gastrulatie
A
- vorming drie primaire kiemcellagen
- instulping vegetatieve pool
- vorming blastoporus & archenteron
- ontstaan mesoderm → coeloom + pseudocoel
8
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de organogenese
A
- interactie cellen
- na snel proces van gastrulatie
- chorda dorsalis → wervelkolom
- neurulatie → CZS
9
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij neurulatie
A
- verdikking ectodermale cellen → neurale plaat
- samenplooien neurale plaat → neurale buis
- zal hersenen & ruggenmerg vormen
10
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij neurale kamcellen
A
- migratie cellen
- celdeling, celdifferentiatie & apoptose
11
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij controlegenen
A
- homeoboxgenen
- SRY-gen
12
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij controle van ontwikkelingsprocessen
A
- controlegenen
- invloed van oöplasma
- embryonale inductie → interactie cellen
- afwijkende ontwikkeling (genetisch, congenitaal, tumoren)
13
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij verdere ontwikkeling bij placentaire zoogdieren
A
- blastula → blastocyst
- trofoblast
- dooierzak, amnionzak, allantoïs & chorion
- placenta
14
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij gastrulatie van zoogdieren
A
- embryo ontwikkelt uit afgeplatte ICM
- embryo gastruleert alsof op dooier
- primitiefstreek en celbeweging → kiemcellagen
- dooierzak vanuit extra-embryonale cellen
15
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij extra-embryonale membranen bij menselijk embryo
A
- ontwikkeling bijkomende vliezen
- aanvankelijk veel dooier → verdwijnt door placenta
- amnionholte → vruchtwaterzak
16
Q
welke aspecten zijn belangrijk bij de lichaamsholtes
A
- ontstaan uit coeloom
- dorsale lichaamsholte (= craniaal + vertebraalp
- ventrale lichaamsholte (= diagfragma + anterior & posterior)
17
Q
welk type weefsels kent ons lichaam
A
- epitheel
- steunweefsel
- spierweefsel
- zenuwweefsel
18
Q
welke indelingen kent epitheelweefsel
A
- eenlagig (plaveiselcellig - kubiekcellig - cilindercellig - pseudomeerlagig cilindercellig)
- meerlagig (plaveiselcellig)
- oorsprong (ectodermaal - mesodermaal - endodermaal)
- klieren (exocrien - endocrien)
19
Q
welke indelingen kent steunweefsel
A
- bindweefsel (losmazig - compact)
- kraakbeenweefsel
- beenweefsel
- bloed (erythrocyten - leukocyten)
20
Q
welke indelingen kent spierweefsel
A
- glad spierweefsel
- skeletspierweefsel
- hartspierweefsel
21
Q
wat zijn de kenmerken van eenlagig epitheelweefsel
A
plaveiselcellig
* long, capillaire wanden & bloedvezels
* snelle diffusie gassen
kubiekcellig
* klieren, nieren & ovaria
* secretie & absorptie
cilindercellig
* aflijning ademhalingsstelsel, maag & ingewanden
* secretie & absorptie
pseudomeerlagig cilindercellig
* ademhalingsbuizen
* secretie mucus
22
Q
wat zijn de kenmerken van de oorsprong van epitheelweefsel
A
ectodermale oorsprong
* vooral beschermend
* buitenste delen huid
mesodermale oorsprong
* vooral regulerende barrière & transport
endodermale oorsprong
* veelal secreterend
* ook absorptie & transport
22
Q
wat zijn de kenmerken van meerlagig epitheelweefsel
A
plaveiselcellig
* huid & mond
* terrestrische vertebraten: veel keratine aanwezig
23
Q
wat zijn de kenmerken van steunweefsels
A
- ondersteuning & samenhouden
- ontstaat uit mesoderm
- matrix = extracellulair materiaal
24
wat zijn de kenmerken van bindweefsel
**losmazig bindweefsel**
* fibroblasten
* tussen andere weefsels
* immuniteitssysteem
* grote hoeveelheid grondsubstantie
* vetcellen
**compact bindweefsel**
* minder grondsubstantie
* nauw aaneensluitende collageenvezels
* stevige, flexibele verbinding beenderen en spieren & beenderen voorzien
* compacte bedekking organen
25
wat zijn de kenmerken van kraakbeenweefsel
* kraakbeencel = chondrocyt
* stevig, onrekbaar weefsel
* matrix = glycoproteïnes + collageenvezels
* basis embryonaal skelet
**functies**
* flexibele versteviging
* absorbeert schokken
* vermindert wrijving op gewricht-dragende oppervlaktes
26
wat zijn de kenmerken van beenweefsel
* beencel = osteocyt
* kanalen van Havers
* tijdens embryonale ontwikkeling: verbening degenererend kraakbeen
* grootste deel skelet
**functies**
* beschermt interne organen
* zorgt voor harde versteviging van spieraanhechting
27
wat zijn de kenmerken van bloed
* extracellulair materiaal = plasma
* erythrocyten = rode bloedcellen
* leukocyten = witte bloedcellen
* in circulatorisch systeem
**functies**
* immuunsysteem
* communicatie tussen organen
* transport gassen
28
wat zijn de kenmerken van spierweefsel
* spiercellen = myocyten
* actine & myosine → contractie
* mesoderm
29
wat zijn de kenmerken van glad spierweefsel
* wanden van maag & darmen
* één kern
* wanden van bloedvezels
* contraheren trager & snel vermoeid
* niet onder invloed van wil
30
wat zijn de kenmerken van skeletspierweefsel
* verbinden beenderen onder de huid
* meerdere kernen
* myofibrillen in patroon
* contraheren snel & snel vermoeid
* wel onder invloed van wil
* contractie gestimuleerd door motorneuronen
31
wat zijn de kenmerken van hartspierweefsel
* in hartwand
* combinatie andere types spiervezel (1 kern, gerodende myofibrillen, dwarsstreping)
* cellen in nauw contact → intercalaire schijfjes
* contraheren automatisch
32
wat zijn de kenmerken van zenuwweefsel
* zenuwcellen = neuronen
* ondersteunende cellen = neuroglia
* gegroepeerd in CZS / in ganglia in PZS
* functie = snelle communicatie
* zenuw = bundel axonen omgeven door bindweefsel
33
welke aspecten zijn belangrijk bij neuronen
* gespecialiseerd elektrische signalen te ontvangen
* verschillende types: sensorisch, motorisch, interneuron
34
wat zijn de kenmerken van sensorische neuronen
* afferente functie
* dubbel axon
* cellichaam in perifeer ganglion
* ontvangen info, sturen impulsen naar CZS
35
wat zijn de kenmerken van motorische neuronen
* efferente functie
* cellichaam in hersenen & ruggenmerg
* geleidt impuls van CZS naar spieren & klieren
36
wat zijn de kenmerken van interneuronen
* cellichaam in hersenen & ruggenmerg
* geleidt impulsen tussen neuronen in CZS
* kort, glad axon
37
welke aspecten zijn belangrijk bij gliacellen
* geleiden geen elektrische impulsen
* verschillende ondersteunende functies
* verwijderen vreemde stofffen
* verschillende types: astrocyten, microglia, schancellen & oligodendrocyten
38
wat zijn de kenmerken van astrocyten & microglia
**astrocyten**
* rol bij groei neuronen
* rol bij samenstelling intercellulaire vloeistof
**microglia**
* behoren tot afweersysteem
39
wat zijn de kenmerken van Schwancellen & oligodendrocyten
* vorming myeline rond axonen → elektrische bescherming
* geen myeline bij knopen van Ranvier
* Schwancellen = myeline PZS
* oligodendrocyten = myeline CZS
40
welke aspecten zijn belangrijk bij organen & orgaanstelsels
* organen = meerdere weefsels die functioneel samenwerken
* orgaanstelsel = meerdere organen die functioneel samenwerken
* een orgaan kan tot meerdere stelsels behoren
41
welke functies kunnen organen verbinden tot orgaanstelsels
* communicatie & integratie
* versteviging & beweging
* regulatie & behoud
* verdediging
* reproductie & ontwikkeling
* homeostase
42
welke types spijsvertering zijn er?
* fysische fragmentatie
* chemische vertering
* absorptie
* verwijdering afvalstoffen
42
welke organen zijn belangrijk bij de vertebrate spijsvertering
* farynx = mond & keel
* oesphagus = slokdarm
* maag
* duodenum, jejenum, ileum
* geassocieerde verteringsorganen (pancreas, lever, galblaas)
* colon & caecum
* rectum & anus
43
welke aspecten zijn belangrijk bij de wanden van het spijsverteringskanaal en welke oorsprong hebben ze
**endodermale oorsprong**
* omlijning spijsverteringskanaal
* mucosa
* lumen
**mesodermale oorsprong**
* spieren
**ectodermale oorsprong**
* plexus
44
welke aspecten zijn belangrijk bij de mond en keelholte
* mechanische afbraak → tanden
* enzymatische afbraak → enzymes in speeksel
* slikbeweging (= epiglottis op glottis)
* slikreflex (= huig & epiglottis)
45
wat zijn de kenmerken van de slokdarm
| = oesophagus
* spierige buis: verbinding keel & maag
* bolus actief door spier voortgebracht
* peristaltiek gestimuleerd door slikcentrum in hersenen
46
wat zijn de kenmerken van de maag
* zakvormige deel spijsverteringskanaal
* opgerold inwendig oppervlak
* maagmond + maagzak + maagpoort
* mechanische & enzymatische afbraak
* bolus → chymus
* nog geen koolhydraten en vetten verteerd
* opname water uit chymus door bloed in maagwand
47
wat zijn de kenmerken van maagsapklieren
* wandcel → secretie HCl
* hoofdcellen → pepsinogeen & prorennine
* bekercellen → secretie slijm
* G-cellen → gastrine
48
wat zijn de kenmerken van de dunne darm
* gespecialiseerd voor vertering & nutriëntenopname
* twaalfvingerige darm = grootste deel enzymatische afbraak
* geassocieerde organen: lever & pancreas
* hormonen stimuleren secreties in aanwezigheid van voedsel
49
wat zijn de kenmerken van de pancreas
* secretie pancreatische vloeistof
* natriumcarbonaat neutraliseert zure maaginhoud
* verteringsenzymen breken peptiden & lipiden af
50
geef enkele voorbeelden van spijsverteringsenzymen
* **endopeptidasen** (pepsine, trypsine, chymotrypsine)
* **exopeptidasen** (carboxypeptidase, aminopeptidase)
* **lipase**
* **carbohydrasen** (amylase)
* disacharasen (maltase, invertase, lactase)
* ribonucleasen
* deoxyribonucleasen
* nucleosidasen en fosfatasen
51
wat zijn de kenmerken van de galblaas
= secretie galvloeistof:
* galzouten emulsifiëren vetten
* bilirubine zodat lever niet stilvalt
* natriumcarbonaat
**andere functies**
* opbouw bloedeiwitten
* opstapelen glycogeen & vitaminen
* detoxificatie
* immuniteit
* opslaan & concentreren van galvloeistof
52
wat zijn de kenmerken van de lever
* vetten emulsifiëren
* gevolg: lipasen kunnen inwerken
53
welke aspecten zijn belangrijk bij dunne darm
* verderzetting vertering via enzymen
* absorptie verteerde voedingsstoffen
* epitheliale wand met darmplooien, villi & microvilli
* productie lactase
54
wat zijn de kenmerken van absorptie
* aminozuren & monosachariden worden getransporteerd
* bloed brengt deze producten naar lever via leverpoortader
* vetzuren & monoglyceriden diffunderen door epitheliale cellen
* water opgenomen via osmose
* vetoplosbare vitaminen opgenomen via diffusie
* nucleïnezuren & wateroplosbare vitaminen opgenomen via actief transport
55
wat zijn de kenmerken van de dikke darm
* kleiner dan dunne darm, grotere diameter
* stijgend, transversaal & dalend deel
* dunne darm komt uit in dikke darm → caecum & appendix blijven over
* geen vertering meer
* hoofdfunctie = concentratie afvalmateriaal
* amper absorptie meer
56
welke aspecten zijn belangrijk bij de regulatie van de spijsvertering
| coördinatie gastro-intestinale activiteiten = zenuw- & endocrien stelsel
**in maag**
* proteïnes voedsel stimuleren vrijzetting ***gastrine***
* triggert secretie HCl & pepsinogeen uit maagsapklieren
**hormonen uit duodenum**
* ***cholecystokinine*** = CCK → positieve feedback
* ***secretine*** → positieve feedback
* ***gastrisch inhibitorisch peptide*** = GIP → negatieve feedback
57
welke aspecten zijn belangrijk bij de regulatie van glucose in het bloed
* glycogeensynthese
* glycogenolyse
* gluconeogenese
* werking insuline & glucagon
* toepassing diabetes
58
welke aspecten zijn belangrijk bij de regulatie van voedselopname
* leptine = verzadigingsfactor
* neuro-endocriene controle voedselgedrag
* voedselenergie & essentiële nutriënten
59
wat zijn de kenmerken van neuro-endocriene controle van voedselgedrag
* leptine geproduceerd door vetweefsel → antwoord eetgedrag
* productie vaak normaal, gevoeligheid verschillend
* ook andere betrokken hormonen (NP-Y, alfa-MSH)
* controle door hypothalamus
60
wat zijn de kenmerken van voedselenergie en essentiële nutriënten
* 2 primaire functiesopname voedsel = energie & bouwstoffen
**basale stofwisseling**
* = stofwisseling in rusttoestand
* opgenomen kcal > stofwisselingssnelheid → overgewicht
**essentiële nutriënten**
* vitamines (13)
* aminozuren
* lange-keten onverzadigde vetzuren
* mineralen
61
welke aspecten zijn belangrijk bij de 'indeling' van het hart
* vier kamers
* twee paar kleppen (zeilvormig & halvemaanvormig)
* kleppen openen & sluiten → hartcyclus
* septum → zuurstofarm en zuurstofrijk bloed scheiden
62
welke aspecten zijn belangrijk bij de hartcyclus
**eerste fase**
* systole fase atria
* diastole fase ventrikels
* bloed van atria naar ventrikel
* zeilvormige kleppen open
**tweede fase**
* diastole fase atria
* systole fase ventrikels
* ventrikels ontvangen bloed
* halvemaanvormige klepen open
daarna atriumdiastole en ventrikeldiastole
63
wat zijn de kenmerken van de contractie van de hartspier
* gestimuleerd door membraandepolarisatie
* sino-atriale knoop = autoritmische vezel → spontane actiepotentiaal
* atrioventriculaire knoop = netwerk vezels → contractie ventrikels
64
wat zijn de kenmerken van de karakteristieken van bloedvezels
* arteries voeren bloed van hart weg
* arteriolen = vertakkingen arteries t.h.v. organen
* capillairen ontvangen bloed uit arteriolen
* venules verzamelen bloed uit capillairen & brengen ze naar grotere vezels
* venes brengen bloed terug naar hart
65
wat zijn de kenmerken van arteries & arteriolen
* contractie gladde spierlaag → vasoconstrictie
* chronische vasoconstrictie → hypertensie
* relaxatie gladde spierlaag → vasodilatie
66
wat zijn de kenmerken van venes & venules
* dunnere laag gladde spieren (dan arteries)
* brengen bloed naar hart → skeletale spiercontracties & kleppen
* belang lymfevatensysteem
67
welke cardiovasculaire ziektes hebben we gezien
* hartinfarct
* angina pectoris
* herseninfarct
* atherosclerose
* arteriosclerose
68
wat zijn de functies van het bloed
* transport
* homeostase
* bescherming
69
waaruit bestaat bloed
| = bloedsamenstelling
* **water** (92%)
* **nutriënten** (= voedingsstoffen, afvalstoffen & hormonen)
* **ionen**
* **proteïnen** (fibrogeen, albumine, globulines)
70
wat zijn de kenmerken van erythrocyten
| = rode bloedcellen
* meerderheid
* hematocriet
* bevatten hemoglobine & zuurstofbindend pigment
* bij zoogdieren: gen celkern (= meer plaats hemoglobine)
* bloedgroepen
71
wat zijn de kenmerken van leukocyten
| = witte bloedcellen
* minderheid
* functie = immuunsysteem
* groter dan RBC + wel celkern
* kunnen migreren buiten celkern
* granulocyten & agranulaire leukocyten
72
wat zijn de kenmerken van trombocyten
| = bloedplaatjes
* functie = bloedstolling
* ontwikkelen uit multipotente stamcellen
* hematopoëse
* erytropoëse
73
wat zijn de kenmerken van cellulaire ademhaling
* ter hoogte van mitochondrieën
* proces om cellen voldoende O2 te bezorgen
* O2 nodig om glucose te verbranden
* O2 nodig om water, CO2 & ATP te vormen
74
welke aspecten zijn belangrijk bij het transport van gassen
* gaswet & diffusiewet
* transport van O2
* ademhalingspigmenten
* transport van CO2
75
wat zijn de kenmerken van transport van O2
* vergroten drukverschil in partieeldruk O2 → rondpompen bloed & ademhalingspigmenten
**ademhalingspigmenten**
* hemoglobine bindt 4 O2 moleculen
* verzadigingsgraad vertelt hoeveel
* dissociatiecurve
76
wat zijn de kenmerken van het transport van CO2
* deels aan Hb gebonden, deels in plasma opgelost
* vooral als waterstofcarbonaat
* omzetting gekatalyseerd door RBC's en hemoglobine
77
wat zijn de kenmerken van de gasuitwisseling via de longen
* neusholte → pharynx → ... → bronchi → capillairen
* longvenule = zuurstofrijk bloed → longvene → hart
* ademfrequentie = 12 à 16x/min.
* longen omgeven door ribben, borstbeen & wervelkolom
* naast middenrif ook ademhalingsspieren (touwladderspieren & buitenste tussenribspieren)
* longen hangen via longvlies & pleuravocht aan borstkas
* onderdruk → aanzuiging lucht
78
wat zijn de kenmerken van longventilatie
**inademen**
* verwijden borstkas
* onderdruk in alveolen
* diagragma-middenrif verwijdt borstkas nog verder
**uitademen**
* ontspanning diafragma
* druk ingewanden → middenrif naar boven
* ontspanning ademhalingsspieren → ribbenkast naar beneden
* borst- en geassocieerde longvolume verkleint
79
welke aspecten zijn belangrijk bij het hydroskelet
* resultaat interne druk van lichaamsvloeistoffen
* peristaltische / jet-beweging voor voortbeweging
80
welke aspecten zijn belangrijk bij het exoskelet
* vormt stevige structuur die het lichaam omsluit
* biedt bescherming voor interne organen & aanhechtingsplaats voor spieren
* vormt cuticula (chitine)
* vervelling = ecdysis
* limiteert lichaamsgrootte
81
welke aspecten zijn belangrijk bij het endoskelet
* stevig intern skelet dat lichaamsgeraamte vormt
* biedt oppervlak voor spieraanhechting
* vertebraten: endoskelet uit been en/of kraakbeen
* axiaal skelet & appendiculair skelet
82
welke aspecten zijn belangrijk bij het been
| been = bot
* hard, maar veerkrachtig bindweefsel
* uniek voor vertebraten
* geclassificeerd in 2 fundamentele manieren van ontwikkeling (intramembraan & endochondraal)
83
wat zijn de kenmerken van intramembrane ontwikkeling
* mesenchymale cellen → osteoblast
* osteoblast secreteert enzymen zodat matrix calcificeert
* cellen in beenmatrix → osteocyten
* osteocyten zorgen voor intracellulaire communicatie
* osteoclasten breken beencellen af
84
wat zijn de kenmerken van endochondrale beenontwikkeling
* begint als klein kraakbeenmodel → calcificering in beenkraag
* verbeningcentrum vervangt inwendig kraakbeen door been
* epifyses ontwikkelen = groeien in lengte & breedte
85
wat zijn de kenmerken van de beenstructuur
* compact, merg- & sponsachtig been
* endosteum
* bij zoogdieren: vasculaire beenderen + osteocyten + kanalen van Havers
86
wat zijn de kenmerken van hermodellering van het been
* in alle beenderen
* kleine krachten = geen groot effect
* grote, frequentie krachten = initiëren hermodellering door osteoblasten + deformeren hydroxyapatiet matrix
87
wat zijn de kenmerken van gewrichten
* articulaties
* onbeweegbare, licht beweegbare & volledig beweegbare
* ligamenten
* vaak beweegbaar door hulp van vloeistof of bind- en kraakbeenweefsel
88
wat zijn de kenmerken van de beweging van skeletspieren
* aangehecht aan periosteum van beenderen
* functioneren in antagonistische paren
* extensors & flexors
89
wat zijn de kenmerken van de structuur van skeletspieren
* bestaat uit verschillende bundels spiervezels
* vezels bestaan uit bundel myofibrillen
* per myofibril aantal myofilamenten
* dwarsstreping myofibrillen zichtbaar
* A-banden, H-banden & I-banden
* sarcomeer
90
wat zijn de kenmerken van de contractie van skeletspieren
* myofibrilen contraheren = worden korter
* dunne & dikke filamenten glijden over mekaar
* I- & H-band korter (A-band geen verschil in grootte)
**contractie-relaxatie cyclus**
* hydrolyse ATP in ADP & Pi door myosine
* ADP & Pi blijven gebonden aan myosinekop → binden cross-bridge
* myosine voert krachtstoot uit → ADP laat Pi los + actinefilament richting centrum centromeer
* ATP bindt aan myosinekop → laat actine weer los
* cyclus blijft doorlopen zolang spier gestimuleerd wordt te contraheren
**spier in rust**
* myosinekoppen kunnen niet binden met actine (aanhechtingsplaatsen geblokkeerd door tropomyosine)
* eerst tropomyosine verwijderen voor contractie
* proces gereguleerd door Ca2+ niveau (laag = rust)
**contractie na stimulatie door motorneuronen**
* acetylcholine in neuromusculaire junctie → synaps
* spiervezelmembraan gepolariseerd
* depolarisatie
* stimulering vrijzetting Ca2+ in sarcoplasmatisch reticulum
91
wat zijn de kenmerken van types spiervezels
* elke zenuwimpuls geeft aanleiding tot twitch
* summatie & tetanus
* trage twitch = type I vezels
* snelle twitch = type II vezels
92
welke chemische boodschappermoleculen kennen we
* hormonen
* paracriene regulatoren
* feromonen
* neurohormonen (neurotransmitters)
93
wat zijn de kenmerken van paracriene regulatoren
**groeifactoren**
* proteïnen die groei en celdeling bevorderen
* in specifieke organen
* bij schade → tumorontwikkeling
**prostaglandines**
* gewijzigde vetzuren
* geproduceerd in bijna alle organen
* reguleren vele functies
* synthese verhinderd door aspirine & ibuprofen
94
wat zijn de kenmerken van het endocrien systeem
* alle weefsels en organen die hormonen produceren
* endocriene klieren = gespecialiseerd hormonen te secreteren
* endocriene organen = secreteren hormonen in combinatie met het uitvoeren van andere functies
**onderdelen**
* hypothalamus & hypofyse
* pineaal organ
* schildklier & bijschildklier
* thymus
* bijnieren
* pancreas
* ovaria & testis
95
wat zijn de voorwaarden om als hormoon te functioneren en welke chemische klassen voldoen aan deze criteria
**moleculen die functioneren als hormoon moeten:**
1. voldoende complex zijn → regulatorische informatie overbrengen
2. adequaat stabiel zijn → destructie tegengaan
**chemische klassen**
* peptides & proteïnen
* amines
* steroïden
96
wat zijn de kenmerken van lipofiele hormonen
* vet-oplosbaar = hydrofoob
* trage deactivatie
* circuleren in bloed, gebonden aan transportproteïnen
* steroïden & schildklierhormonen
* kunnen doorheen celmembraan
97
wat zijn de kenmerken van hydrofiele hormonen
* water-oplosbaar
* snelle deactivatie
* binden aan extracellulaire receptoren
* alle andere hormonen
* te groot om doorheen celmembraan te kunnen
* receptorkinases
* secundarie-boodschapper systemen
98
wat zijn de kenmerken hypofyse-hypothalamus
* hypofyse hangt met steel aan hypothalamus
* deel CZS
* adenohypofyse & neurohypofyse
**verschillen tussen beide**
* verschillende embryologische oorsprong
* secreteren verschillende hormonen
* geregeld door verschillende controlemechanismen
* geconserveerd in alle vertebrate organismen
99
wat zijn de kenmerken van de neurohypofyse
* ontwikkelt door uitgroei van neurale weefsel van hersenen
* rechtstreeks verbonden aan hypothalamus
* secreteert antiduretisch hormoon & oxytocine
**neuro-endocriene reflex**
* werking zenuwstelsel + endocrien systeem
* hypothalamus (waarnemen prikkels)
* neurohypofyse (secretie hormonen)
100
wat zijn de kenmerken van de adenohypofyse
* ontwikkelt uit epitheliaal weefsel van embryonale mond
* geen deel CZS
* onafhankelijke endocriene klier
* produceert minstens 7 essentiële hormonen = tropines
**categorieën hormonen**
* peptidehormonen
* proteïnehormonen
* glycoproteïne hormonen
* neurohormonen → activiteit edenohypofyse
* stimulerende & inhiberende hormonen → controle hypothalamus
**geproduceerde hormonen**
* adrenocorticotroop hormoon = ACTH
* melanocyt-stimulerend hormoon = MSH
* groeihormoon = GH
* prolactine = PRL
* thyroïd-stimulerend hormoon = TSH
* luteïniserend hormoon = LH
* follikelstimulerend hormoon = FSH
* releasing hormonen (GHRH, TRH, CRH, GnRH)
101
wat zijn de kenmerken van de schildklier
* vooraan in nek, bovenaan rond luchtpijp
* secretie T4, T3 en calcitonine
* 4 kleine klieren, vastgehecht aan achterkant schildklier
* binden aan nucleaire receptoren
* regulatie suikers & vetmetabolisme
* rol in thermoregulatie bij endothermen
* controleert metamorfose in amfibieën
102
wat zijn de kenmerken van de bijschildklieren
* calcetonine → peptidehormoon + stimulatie opname Ca2+ & vertraging reabsorptie Ca2+
* parathormoon → verhoogt mobilisatie Ca2+ & reabsorptie Ca2+
103
wat zijn de kenmerken van de bijnieren
* gelokaliseerd juist boven elke nier
* merg = gestimuleerd door SZ
* schors = gestimuleerd door adenohypofyse door ACTH
104
wat zijn de kenmerken van het bijniermerg
* secreteert catecholamines (epinefrine & norepinefrine)
* bij gevaar = soort alarm respons
* stimuleert functies nodig voor fight-or-flight
* inhibeert andere functies
105
wat zijn de kenmerken van het bijnierschors
secreteert steroïde hormonen:
* glucocorticoïden
* mineralocorticoïden
* geslachtshormonen
106
wat zijn de kenmerken van de pancreas
* gelokaliseerd naast maag en verbonden met duodenum
* eilandjes van Langerhans
* insuline = beta-cellen
* glucagon = alfa-cellen
107
wat zijn de kenmerken van de gonaden
* ovaria & testes in vertebraten
* productie geslachtssteroïden
* reguleren reproductieve ontwikkeling
* ontwikkeling primaire & secundaire geslachtskenmerken
* oestrogeen & progesteron (v) + androgene (m)
108
welke andere hormonen worden gesecreteerd in het endocrien systeem en waar
**spijsverteringsstelsel**
* gastrine
* secretine
* cholecystokinine
**thymus**
* thymosine
**nieren**
* renine
* erythropoietine
**pineaal orgaan**
* melatonine
109
wat zijn de kenmerken van de organisatie van het zenuwstelsel
* zenuwstelsel verbindt sensorische receptoren & effectors
* CZS = hersenen + ruggenmerg
* PZS = sensorische neuronen + motorische neuronen
* opdeling PZS = somatisch ZS & atuotnoom ZS
* opdeling autonoom ZS = sympatisch ZS & parasympatisch ZS
110
wat zijn de kenmerken van de verschillende types neuronen
**sensorische neuronen**
* afferente neuronen
* dragen impulsen naar CZS
**motorische neuronen**
* efferente neuronen
* dragen impulsen van CZS naar effectors
**interneuronen**
* associatieneuronen
* in complexe reflexen & associatieve functies
* schakelneuron tussen sensorisch & motorisch neuron
111
wat zijn de kenmerken van de organisatie van neuronen
* cellichaam = vergroot deel met kern
* dendrieten = cytoplasmatische uitlopers
* axon = lange extensie die impulsen weg geleid van lichaam
**structurele & functionele ondersteuning door gliacellen**
* Schwanncellen & oligodendrocyten → myelinisatie
* in CZS → gemyeliniseerde axonen = witte stof - dendrieten/cellichamen = grijze stof
* in PZS → gemyeliniseerde axonen gebundeld tot zenuwen
112
wat zijn de kenmerken van een mechanische zenuwimpuls
* potentiaalverschil over plasmamembraan
* neuron niet gestimuleerd rustpotentiaal te behouden
* binnenzijde cel negatiever → NaK-pomp + K+ doorlaatbaar + hoge concentratie negatieve moleculen
* opbouw positieve lading buitenzijde → elektrische potentiaal + diffusie & elektrische kracht
113
welke types potentialen zijn er en wat zijn hun kenmerken
**graduele potentialen**
* kleine, tijdelijke veranderingen in membraanpotentiaal
* gevolg activatie selectieve ionenkanelen
* depolarisatie
* hyperpolarisatie
* summatie
**actiepotentialen**
* ontstaat nadat depolarisatie drempelwaarde bereikt
* veroorzaakt door voltage-afhankelijke ionenkanalne
* opening Na+ kanalen = snel → depolarisatie
* opening K+ kanalen = traag → repolarisatie
* stijgende, dalende & undershoot fase
* intensiteit stimulus gecodeerd door frequentie actiepotentiaal
114
op welke manier kan de snelheid van de geleiding in een axon vergroot worden
**diameter axon vergroten**
* minder weerstand tegen stroom
* vooral bij invertebraten
**gemyeliniseerd axon**
* actiepotentiaal enkel t.h.v. knopen van Ranvier
* impuls springt van knoop tot knoop
* saltatorische geleiding
115
wat zijn de kenmerken van synapsen
* intercellulaire juncties
* presynaptische cel & postsynaptische cel
* elektrische & chemische synapsen
* actiepotentiaal → synaptische vesikels fuseren met celmembraan → exocytose neurotransmitters → vesikels naar synaptische spleet
116
welke neurotransmitters zijn er en wat zijn de hoofdkenmerken
**acetylcholine**
* vrijgesteld door motorneuron
* zorgt voor rest & digest
* depolarisatie → spiercontractie
* acetylcholinesterase → spierrelaxatie
**aminozuren**
* glutamaat = excitatorische transmitter
* glycine & GABA = inhibitorische transmitters
**biogene amines**
* epinephrine & norepinephrine → fight or flight
* dopamine → controle lichaamsbeweging
* serotonine → regulatie slaap & emoties
**neuropeptiden**
* substance P → pijnperceptie via enkefaline & endorfine
**stikstofoxide**
* productie indien nodig
* veroorzaakt relaxatie gladde spieren
117
wat zijn de kenmerken van synaptische integratie
* integratie EPSP's → depolarisatie
* integratie IPSP's → hyperpolarisatie
* door spatiale summatie of temporele summatie
118
wat is habituatie en waaraan kan dit worden gelinkt
= aangehouden blootstelling aan stimulus → verlies capaciteit erop te antwoorden
**drugsverslaving**
* cocaïne → verhindert heropname dopamine + extra vuring pleasure pathways
* nicotine → aanpassing hersenen aan blootstelling (minder receptoren aanmaken & vrijstelling aanpassen)
119
wat is de indeling van de vertebrate hersenen en welke kenmerken zijn er
**voorhersenen = prosencephalon**
* diencephalon → thalamus + hypothalamus
* telencephalon → associatieve activiteit
**middenhersenen = mesencephalon**
**achterhersenen = rhombencephalon**
120
wat zijn de kenmerken van het cerebrum
* frontale lob
* pariëtale lob
* occipitale lob
* temporale lob
* buitenste laag = grijze stof
**cerebrale cortex**
* bevat 10% van alle neuronen
* sterk geplooid = groter oppervlak
* primaire motorcortex + primaire sensorische cortex + associatieve cortex
121
welke complexe functies vervullen de hersenen
**taal**
* linker hemisfeer dominant
**ruimtelijke herkenning**
* rechter hemisfeer
* ook belangrijk in context van muzikale capaciteiten
**geheugen**
* verdeeld over hersenen
* kortetermijn = tijdelijke neuronale excitatie
* langetermijn = structurele veranderingen neuronale connecties
122
welke andere hersenstructuren zijn er nog en wat zijn hun kenmerken
**basale ganglia**
* groepjes neuronale cellichamen
* eilandjes grijze stof (in witte stof van cerebrum)
* spelen rol in beweging
**thalamus**
* integreert visuele, auditieve & somatosensorische info
* stuurt info door naar cortex
**hypothalamus**
* integreert viscerale activiteit
* controleert hypofyse
* vormt limbisch systeem met hippocampus & amygdala
* verantwoordelijk voor emoties
123
wat zijn de kenmerken van het ruggenmerg
* vertrekken van hersenen, doorheen hele ruggengraat
* ingesloten & beschermd door ruggengraat & hersenvliezen
* informatiesnelweg → vervoert boodschappen tussen lichaam & hersenen
* ook rol in reflexen
124
wat zijn de kenmerken van het perifeer zenuwstelsel
* bevat verschillende zenuwen (hersenzenuwen, ruggenmergzenuwen, grensstrengen) en ganglia
**ter hoogte van ruggenmerg**
* sensorische neuronen = axonen dorsale hoorn & cellichamen in dorsale wortel ganglia
* motorische neuronen = axonen ventrale hoorn & cellichamen in ruggenmerg
125
wat zijn de kenmerken van het somatisch zenuwstelsel
* somatische motorneuronen stimuleren skeletspieren tot contractie
* ook betrokken bij commando's en reflexen
126
wat zijn de kenmerken van het autonoom zenuwstelsel
= sympatisch & parasympatisch ZS + medulla oblongata
* efferente motorbaan bestaat uit twee neuronen
* preganglionair neuron & postganglionair neuron
**sympatisch zenuwstelsel**
* preganglionsiche neuronen in thoracale & lumbale regio
* meesta axonen synaps in 2 parallele ketens net buiten ruggenmerg
**parasympatisch zenuwstelsel**
* preganglionische neuronen in hersenen & sacrale regio
* axonen eindigen in ganglia dichtbij/in interne organen
