partim Lenoir controle Flashcards
(46 cards)
1
Q
definities
A
- motorische -
- controle = processen die ervoor zorgen dat een intentie ook effectief tot handeling wordt omgezet
- leren = verandering van die processen door systematisch oefenen
- ontwikkeling = veranding door natuurlijke invloeden - vaardigheid <=> beweging
- motorische vaardigheid = geheel van bewegingen van lichaams delen die beuwt & doelgericht uitgevoerd worden
- beweging = deelcomponent van vaardigheid
–> stappen vaardigheid = bij verschillende mensen opgemaakt uit verschillende componenten
2
Q
skills & abilities
A
- skill
- doelgericht = omzetten van intentie -> actie
- consistent = systematische repodruceerbaar
- efficiënt = minimaal energieverbruik mentaal & fysiek
- optimale timing ≠ maximale snelheid - abiity
- eigenschap onderbouwd door iemand zijn potentieel
- geen training mogelijk
- motorability = voor specifieke motorische taken
- all-round performers = goed in alles ivm met motorisch gedrag
- all-round learners = nieuwe handelingen leren - visies
- general motor ability = alle abilities zijn sterk gerelateerd aan elkaar & reflecteren 1 onderliggende ability
- specifiek motor abilities = geen correlatie
3
Q
onderzoek skills & abilities
A
- onderzoek naar correlatie evenwicht in verschillende situaties
- in elke situatie iets anders
- waar sommige goed in zijn, andere vorm van evenwicht dan weer niet
- 1 overkoepelde ability voor evenwicht bestaat niet - verschillen
- skill <=> ability
- plastisch <=> stabiel
- oefening <=> genetisch
- onbeperkt <=> beperkt aantal
- afh van abilities <=> basis voor skills
4
Q
taakanalyse
A
- doel
- opsplitsen van vaardigheid in verschillende deelbewegingen
- noodzakelijke abilities afleiden
–> die stimuleren om taak beter uit te voeren - toepasingen
- predictie van een vaardigheid uit ability-taken
- motorische ontwikkeling vb: revalidatie
5
Q
taakanalyse schrijfmotoriek
A
- welke abilities
- fijne motoriek
- aandacht
- visueel
- geheugen
- … - correlatie
- schrijfsnelheid meest afh van visuele verwerking
- therapeutische interventie meer hierop gericht
6
Q
vaardigheidsprocess & -componenten
A
vaardigheidsprocess
= elke handeling doorloopt deze cyclus
1. stimulus identificatie = waarnemen van relevante informatie
2. respons selectie & programmering = beslissen wat te doen & hoe
3. respons uitvoerking = georaniseerde spieractiviteit
vaardigheidscomponenten
1. posturale component = houding
2. locomotorische component = verplaatsingen
3. manipulatie component = effectief doel vb: letters
7
Q
classificaties van gedrag
A
- verhouding motorisch/cognitief
- taakkenmerken
- open v. gesloten = stabiliteit omgeving
- discreet-serieël-continu = duidelijk start & einde
- groot v. klein motorisch = afh van spiermassa - taxonomie van gentile
8
Q
taxonomie van Gentile
A
2-dimensioneel = omgeving/taakfunctie
16 categrotien bepaald door 4 eigenschappen
- regulerende condities
- stationair v. bewegend
- verandering van fysieke beweging & andere mensen - intertrail variabiliteit
- ja v. nee
- omgeving lokt kleine verschillen in dezelfde handeling uit - lichaamsoriëntatie
- stationair v. bewegend
- bewegeging van uitvoerder - manipulatie
- ja v. nee
- beweging van handen, hoofd, …
9
Q
meten van motorische vaardigheiden
A
- studie van interne processen
- structuur = consequenties van anatomisch defect
- functie = consequenties van uitgeschakelde functie
- meting activieit hersenen = directe meting - soorten metingen
- kwalitatieve = uitvoering
- kwantitatieve = resultaat
- combinatie
10
Q
reactie tijd
A
aangetoond met test van armheffen
onderverdeling
1. reactie tijd = tijd tussen signaal & eerste merkbare beweging
2. movement time = tijd tussen eerste merkbare beweging & einde van beweging
3. response time = reactie tijd + movement time
4. premotor time = tijd tussen signaal & eerste EMG respons
–> niet in effectieve spier maar stabiliserende spieren er rond
5. motor time = tijd tussen EMG & eerste merkbare beweging
voordeel = complexiteit & integriteit van een systeem kwanitifiveren
nadeel = reductie van complex process tot 1 cijfer
11
Q
soorten reactietijden
A
- enkelvoudige
- 1 stimulus = 1 respons
- op voorhand gekend = planning - meervoudige
- meerdere stimuli = meerdere responsen
- planning niet op voorhand gekend - discriminatie
- slechts 1 stimulus uit een reeks is gekoppeld aan een vooraf gekende respons
- vb: aftrap bij voetbal -> vanaf daar onbekend
12
Q
factoren die reactie tijd beïnvloeden
A
- factoren
- # keuze mogelijkheden
- voorspelbaarheid
- complexiteit
- nauwkeurigheid
- oefening & herhaling
- compatibiliteit = hoe natuurlijk is de keuze - S-R interactie
- stimulus-reactie
- wet van Hick = verdubbeling van keuzemogelijkheden
–> constante toename van miliseconden
andere factoren
13
Q
soorten foutscores
A
- eendimensionele foutscores
- experiment: bolletje gaat naar punt -> drukken als op zelfde positie
- enkel te vroeg of te laat drukken
- moegelijkheid berekenen gemiddelde, stardaartddeviatie, … - tweedimensionele foutscores
- experiment: darts gooien
- radiale fout = afstand van punt op X & Y as
- 1 cijfer geeft samenvatting over voorafgaand process - RMSE root mean square error
- experiment: lijn die op beeld komt proberen overtekenen
- kwantificieren van process adhv product score
14
Q
procesvariabelen
A
- kinematica
- snelheid
- hoeksnelheid
- hoek-hoek diagram = van vb: 2 gewrichten de hoek gedurende een beweging
–> weglaten van tijd
- afgeleide variabelen - EMG
- grondreactie krachten
–> geeft nog steeds niet veel informatie over controle
15
Q
EEG
A
- EEG
- brain imaging technieken
- elektroencephalo gram
- kijken naar actieve neuronen door elektroden
- verschillende golven (frequenties) afh van activiteitsgraad - voordelen
- directe meting & niet invasief
- hoge bewegingsvrijheid
- hoge temporele resolutie - nadelen
- lage spatiële resolutie = niet weten van welke diepte
- focus enkel op opp potentialen
16
Q
PET
A
- positron emission tomofragie
- inspuiting radioactief glucose
- indirecte meting van metabolisme
- actieve cellen = meer energie verbruik = oplichten - voordelen
- erg hoge spatiële resolutie
- activiteit van diepere zones meten - nadelen
- invasief & indirect dus vertraging
–> lage temporele resolutie
- duur
- beperkte bewegingsvrijheid
17
Q
fMRI
A
- functionele magnetische resonantie imaging
- magentisch veld opwekken
- alinatie van waterstof atomen
- E-verschillen worden gedeteceerd
–> metabole activiteit - voordelen
- niet invasief
- hoge spatiële resolutie - nadelen
- duur
- beperkte vrijheid
- indirecte meting & lage temporele resolutie
18
Q
theorieën over motorische controle
A
theorie
1. beschrijving van klasse observaties
2. bloodstellen van variabelen over specifiek gedrag
3. variabelen zijn voorantwoordelijk voor gedrag
4. voorspelling van toekomstig gedrag
speed-accuracy trade-off
- Fitts’ law
- alles wat je sneller gaat uitvoeren = minder nauwkeurig
- index of difficulty: langere tijdsduur = moeilijkere taak
- experiment 1 = zo snel mogelijk drukken op bollen met verschillende grotes & verschillende afstanden
- experiment 2 = zo snel mogelijk drinken uit glazen van verschillende grotes
19
Q
coördinatie
A
= core-business van motorische leren
- algemeen
- samenhang van taak <=> persoon <=> omgeving
- patroon van lichaam & lichaamssegmenten tov. omgeving & omgevinselementen
- voorstelling door hoek-hoek diagram
- coördinatie training vanaf 0 = erg snel - probleem van vrijheidsgraden
- 100+ gewrichten, 792 spieren
- erg groot aantal dFs degrees of freedom
- controle op vele niveau’s: neuronaal, gewrichts specifiek
- lichaam zal altijd een manier zoeken om beperking te omzeilen
–> experiment met schrijven door elke keer gewricht uit te schakelen
20
Q
motorische theorieën probleem vrijheids graden
A
centrale autonomie
- centrale sturing
- open lus-theorie
- gesloten lus-theorie - gegeneraliseerd motorisch programma
- operationele timing
- identiek programma elke keer
- enkel andere starttijdstip
perifere automoie
21
Q
centrale sturing
A
- systeem
- controle systeem -> commando -> uitvoering -> bijsturing terug naar controle
- interne representatie van actie
- dualisme = sturennde entiteit & uitvoerende entiteit zonder autonomie - open lus
- actie wordt voorafgepland
- geen feedback
- geen correctie mogelijk tijdens uitvoering - gesloten lus
- initiatie in gepland
- meteen daarna = controle overname door feedback
- correctie mogelijjk
22
Q
GMP
A
= Schmidt
- gegeneraliseerd motorisch programma
- 1 programma voor klasse actief
- andere klasse = principe van transfer
–> dezelfde spiergroepen, volgorde, relatieve timing & - krachtinzet
- enkel nog opp. details aanpassen voor specifieke taak
- ook discussie open/gesloten loop - wandelen v. lopen
- 4 fasen bij wandelen = de stapcyclus
- blijft gelijk met hogere snelheid = 1 GMP voor wandelen
–> overgang naar lopen = volledig andere verhouding van de 4 fasen
= ander GMP
23
Q
pro & contra GMP
A
- pro
- minder belasting cognitief systeem
- tijdwinst want denkfase overslaan - contra
- geen bijsturing mogelijk vooral in eerste 100ms - experimentele evidentie
- eenvoudigere motorische respons = kortere reactie tijd
- VB: knop indrukken = 100ms + voorwerp aanwijzen = 200ms + vastnemen = 250msec
- blokkage van lidmaat & blinddoeking = zelfde EMG patroon
- zonder afferente zenuwen bij dieren = bepaalde simpele bewingen mogelijjk
–> feedback essentieël
24
Q
bijsturing
A
feedback vs feedforward
- feedback = traag bijsturen door stimulus-respons
- feedforward = anticipatie uit vorige bewegingen = snel
–> veel ervaring voor nodig
experiment = onverwacht extra balast aan arm toevoegen
1. M1
- 30-50msec
- eerste EMG van waarneming
2. M2
- 50-80msec
- eerste activatie van nodige spiervezels
3. TG triggered respons
- 80-120msec
- eersteeffectieve bijsturing
- onbewuste reactie = reflex
4. M3
- 120+msec = veel later
- bewust & actief bijsturen
- vooral bij beginnend leren
- focus van revalidatie
25
experiment bal vangen
1. experiment
- snelle ballen & trage
- in serie of afwisselend
- geen verschil in score
--> door reflex = in eerste ms geen variatie mogelijk
2. verschil in handeling
- als snelheid gekend = piekhandsnelheid aangepast aan snelheid van ballen
--> niet gekend = standaar programma voor snelle bal = altijd voorbereiden op worst case scenario
conclusie: perceptueel-motorisch systeem = flexibel & efficiënt
26
perifere autonomie
= zelforganisatie
circulaire verbinding
1. uitvoering aspect
- niet-lineariteiten vb: ruitenwisseren expriment van Kelso
--> op bepaalde snelheid overschakeling naar in fase
- stabiliteit/attractoren
- orde parameter = beschrijving van systeem vb: relatieve fase
- controle parameter = controle van systeem vb: frequentie
--> op welke frequentei veranderd de orde
- coordinatieve structuren
2. perceptie aspect
- per actie-actie koppeling
- affordances
- body-scaled information
27
attractoren & hysteresis
= Kelso-experiment
1. niet-lineair = output verandert niet liineair in fuctie van input
2. attractoren = stabiele patronen waarnaar systeem getrokken worde
3. orde parameter = beschrijving van systeem vb: relatieve fase
4. controleprameter = controleert systeem vb: frequentie
5. hysteresis = overgang van attractor 1 -> 2 is niet noodzakelijk omkeerbaar
--> als terug trager gaan ≠ automatisch terugkeren
28
zelforganisatie
1. kikkerexperiment = Plüfger
- onthoofde kikker zuur op rug
- altijd reactie met linker poot
--> amputeren
- altijd reactie met rechter poot
--> amputeren
- afweerreacties door romp
2. hamer-experiment = Bernstein
- regristratie van hamerkloppen
- geen 2 identieke banen = elke beweging is net iets anders
3. teleodynamica = Feldman
- spier elke keer terug naar rusttoestand ongeact begin psoitie
29
coördinatieve structuren
1. zelf organisatie
- vorming van functionele eenheid door samenwerking flexibele eenheden
--> spieren, gewrichten, neuronen, ...
- samenspel taak, omgeving & individuele contrants
2. structuren
- intrinsieke = natuurlijke voorkeur
- extrinsieke = door oefening of traning
3. ecologische benadering
actie -> flow -> perceptie -> kracht -> actie -> ...
30
perceptie
1. directe perceptie
- alles wat je waarneemt heeft al betekenis
- meteen muziek hoeren
- informatie verwerkingstheorie
2. indirecte perceptie
- nog geen betekenis
- eerst geluidsgolven horen
- door beperkte cognitieve processen voor analyse van informatie
3. affordances
- informatie zegt meteen wat te doen
- directe waarneembaarheid van betekenis infromatie
4. body-scaled information
- affordance bepaald door eigen karakteristieken & mogelijkheden
- vb: down-syndroom sneller 2 handen door kleinere handen ≠ perceptueel-motorische verschillen
31
informatie verwerking evenwicht
1. conflict informatie
- swinging room paradigma = kamer op wieltjes
- evenwicht orgaan = statisch vs visuele flow = beweging
- meestal overname door visuele flow
2. posutral sway
- wiebelen bij rechtstaan
- 1Hz = 1 keer per seconde
- 2-3 cm
3. tactiele informatie
- vooral fijn motorische taken
- consisentie van beweging = inschatting geleverde kracht & afstanden
- verdoving van 1 of meer vingers = 5x meer fouten bij typen
32
proprioceptie
= sterke invloed op fijnmotorische taken & accuraatheid
1. sensorische polyneuropathie
- enkel info over pijn & temp
- zolang visus aanwezig is weinig verschillen
- grote verschillen bij blinddoekking
2. pressure cut-off technieken = weinig invloed
3. pees vibratie
- verstoring van speirspoeltjes
- erstige storingen van geïsoleerde bewegingen
33
visueel systeem
1. onderzoekstechnieken
- occlusie technieken = deel maskeren
- temporele occluse = wanneer
- event occlusie = wat
- oogbewegingsregistratie = wat & wanneer
- manipulatie van visuele informatie
2. motor control
- dirigeren van aandacht naar relevante informatie
- klaarmaken motorisch programma & bijsturen
- top-down regulatie = aandacht richten op doel van persoon
- bottum-up = aanracht richten op opvallende dingen
3. exploratie
- in functie van doel
- kijken = simpele scan
- grijpen = volledige exploratie
34
het zicht
1. centraal vs perifeer
- centraal = foveaal = 5°
--> details
- perfieer = 160° verticaal & 200° horizontaal
--> omgeving, beweging, ...
2. monoculair vs binoculair zicht
- normaal gedrag mogelijk monoculair
- wel betere prestaties bij binoculair zicht
35
etappes in informatie verwerking
= alle fasen moeten altijd doorlopen worden
1. sensoren
2. stimulus identificatie
- stimulus detectie = contact met geheugen
- patroonherkennin = interne representatie voor relevante kenmerken
3. respons selectie
- welke keuzes van reacties
- gepast reactie kiezen
4. respons programmering
- timing
- spieren
5. actie
36
aandacht
1. beperkte capaciteit
- informatie-verwerking vanuit sensorische bronnen & geheugen
- seriëel process
- overschrijding = interferentie
2. schijnbeweging
- pyschologisch refractraire periode = 2e stimulus niet waarnemen omdat eerste nog verwerkt wordt
- 100ms, exacte timing is taakafh
- grouping = 2 taken worden als 1 gezien = gelukte schijnbeweging
- PRP = 2 taken worden onderscheiden ≠ gelukt
37
aandacht tijdens stimulus verwerking
1. SI-fase
- parallele & onbewuste verwerking
- dichotische luisterproef = nooit prikkels van 1 kanaal volledig buitensluiten, toch altijd onbewust waarnemen
- cocktail party problem = reactie op prikkel waar geen aandacht voor was vb: eigen naam in drukke omgeving
- stroop effect = parallele binnenkomst van betekenissen vb: verkeerde kleuren in woorden
2. RS-fase
- koppeling van motorisch antwoord aan prikkel
- afh van oefenening
- gecontroleerd bij beginners
- automatisch bij ervaren
3. RP-fase
- seriele & bewuste verwerking
- flessenhals principe = 1 actie tegelijk die bewust kan worden uitgevoerd
- bepaalde acties of reacties worden onbewust uitgevoerd
38
geheugen
1. capaciteit van opgedane ervaring
- zowel afferent als efferent
- vergeten = afwezigheid informatie of organisatie probleem
2. KTSO korte termijn sensorische opslag plaats
- 250ms = zeer kort
- onberperkte capaciteit
- letterlijke opslag = nog geen beterkenis
- geen rol bewegingscontrole
- naar KTG via selectieve aandacht
3. KTG korte termijn geheugen = wroking memory
- 30sec-2 min
- 7 units
- abstractere inhoud
4. LTG lange-
- onbeperkte duur & inhoud
- abstracte inhoud
39
delen van LTG
1. procedueel geheugen
- proceduele kennis
- hoe dee ik het
2. semantisch geheugen
- declaratieve kennis
- beschrijvend
- feiten & concepten
3. episodisch geheugen
- declaratieve kennis
- beschrijvend
- eigen ervaring
40
posturaal evenwicht
1. stilstaan
- totaal stilstaan = postural sway
- bij verschuivingen progressief hogere interventies
- enkel -> heup -> uitval strategie
2. informatie bronnen
- proprioceptie
--> cervicale problemen kunnen evenwichtsstoornissen veroorzaken
- vestibulair = onvoeldoende om alleen te werken
- visus = dominant
- pas volledig ontwikkeld op 11j
3. flexibel systeem
- verschuiving vs rotatie onder voeten
- zelfde uitrekking van kuitspier
- toch andere reactie van evenwicht behoud
41
evenwicht in handstand
1. informatie bronnen = rechtop staan
2. verstoring van evenwicht
- bewuste & onbewuste compensatie mechanismen
- pols, elleboog, schouder & heup strategie
3. afnemende hoek van beweging
- pols > elleboog > schouder > heup
- vooral in pols & schouder
42
output van evenwichts orgaan
1. VSR vestibulo-spinale reflex
- aanpassen van houding bij vlugge positieverandering
- vooral na prikkeling sacculus & utriculus
2. VCR vesticulo-collische reflex
- rechop houden van hoofd bij lichaams bewegingen
- vooral na prikkeling sacculus & utriculus
3. VOR vestibulo-oculaire reflex
- stabiel houden van ogen bij hoofdbewegingen
- na prikkeling semicirculaire kanalen & otholieten
43
SOT
sensory organisation test
- 6 testen waarbij evenwichtskanalen & omgeving wordt gemanipuleerd
- ook mCTSIB medificied clinical test of senosry interaction & balance
44
stappen & lopen
1. fases
- E1 = knie-extensie tot hielcontact
- E2 = hielcontact tot minimale kniehoek in steun
- E3 = minimale kniehoek tot afstoot
- F = afstoot tot minimale kniehoek in zwaai
2. controle
- central pattern generator = pure generatie in ruggenmerg
- GMP
- dynamische benadering
3. visuele input = flow
- perceptie van flow ≈ beweginssnelheid
- test met wandelen met vr bril
--> altijd naar genormaliseerde snelheid gaan vb: vertragen bij te grote flow ondanks alreeds traag wandelen
- vr ook gebruiken in therapie vb; korte stap lengte bij parkinson
45
wijzen, reiken, grijpen & vangen
definitie
- reiken = transport van hand naar voorwerp
- wijzen = + aanduiden
- grijpen = + manipuleren
- vangen = + manipuleren in licht
- verschil grijpen & vangen = grap moment
grijpen
1. transport fase = grote versnelling naar voorwerp
2. maximale versnelling = maximale opening van hand = 2/3 van totale duur
3. grasp fase
- vertraging van versnelling voor nauwkeurigheid
- begin sluiting van hand
4. vangen = volledige sluiting
46
prehension
onder invloed van visus
1. planning
- inspectie van omgeving & object
- regulerende contidites opstellen
- specifiek doel formuleren = spatiele & temporele condities
3. on-line
- na begin van actie nog aanpassen
- spatieel & temporeel
- correctie & verfijning
