rzeźba w okresie hellenistycznym Flashcards
(7 cards)
rzeźba grecka okresu hellenistycznego
Na skutek militarnej ekspansji Aleksandra III Wielkiego i jego następców
sztuka grecka w okresie hellenistycznym rozprzestrzeniła się na nowe tereny
o odmiennych tradycjach rzeźbiarskich. Pod ich wpływem rzeźba stała się
bardziej różnorodna. W tym okresie poszerzyła się również
tematyka. Pojawiły się przedstawienia nacechowane erotyką, a także motywy alegoryczne, czyli takie, które poza dosłownym
znaczeniem mają stały, umowny sens przenośny. Umiejętne
operowanie głębią pozwalało artystom na komponowanie dzieł
wieloplanowych. Powstawały kompozycje wielopostaciowe,
przeznaczone do oglądania ze wszystkich stron. Dominowała
tendencja do zamykania form w bryle stożka. Ten układ
kompozycyjny stał się niezwykle popularny.
Zapoczątkowana przez Skopasa tendencja do ukazywania
intensywnych przeżyć i dramatycznych gestów rozwinęła się
w popularny wśród artystów nurt realizmu. Klasyczne ideały
piękna:harmonia, symetria i rytm ustąpiły tendencji do ekspresji
i dynamiki, chociaż pojawiały się też dzieła inspirowane stylem
poprzedniej epoki, jak np. Afrodyta z Melos. Studiowanie przyrody wpłynęło na wzrost
zainteresowania pejzażem, który pojawiał się w tle reliefów
przedstawienie człowieka w rzeźbie okresu hellenistycznego
W wyniku rozwoju filozofii i nauk przyrodniczych
zainteresowano się człowiekiem od okresu niemowlęcego do wieku dojrzałego,
ludźmi o różnym pochodzeniu oraz statusie społecznym. Przedstawiano nie
tylko Hellenów, lecz także przedstawicieli narodów podbijanych (np. Galów,
Rzymian). Rozwinęła się wówczas rzeźba portretowa, a przedstawienia te
coraz częściej stawały się psychologicznymi studiami modela.
Poszukiwanie ideału piękna i doskonałych proporcji w poprzedniej
epoce wpłynęło na sposób przedstawiania dzieci, które ukazywano jak
dorosłych, chociaż trochę mniejszych. Z czasem dostrzeżono odmienność
proporcji ciała najmłodszych dzieci.
Ołtarz pergamoński
W latach 180–160 p.n.e. został
zbudowany Wielki Ołtarz Zeusa.
Jest to jońska kolumnada na cokole
z otwartymi schodami i wewnętrznym
dziedzińcem. Fryz długości 120 m
i wysokości 2,30 m, przedstawiający
walkę bogów z gigantami, okrążał
ołtarz i rozwijał się wzdłuż biegu
schodów. Wewnątrz ołtarza
znajdował się jeszcze mniejszy fryz,
przedstawiający sceny z życia
Telefosa (syna Heraklesa). Za najwspanialsze osiągnięcie reliefu hellenistycznego
uznaje się wielki fryz przedstawiający walkę bogów
z gigantami na Wielkim Ołtarzu Zeusa w Pergamonie.
Dzieło to jest reliefem wypukłym o niezwykle
dynamicznej kompozycji i głębi modelowania,
dzięki której zwiększa się oddziaływanie światła
i cienia. Uwagę zwraca bogactwo przedstawień oraz
niespotykanie intensywna ekspresja twarzy i gestu.
Fryz, stworzony przez kilku rzeźbiarzy, których imiona
wykuto na cokole ołtarza, łączy w sobie wszystkie
cechy właściwe plastyce hellenistycznej ośrodka
pergamońskiego.
Umierający Gal, rzymska kopia
Gal zabijający żonę, rzymska kopia
Jednym z najbardziej prężnych ośrodków rzeźby
hellenistycznej był Pergamon. Rzeźbiarze pergamońscy
zrealizowali wielkie zamówienie króla Attalosa I,
będące apoteozą zwycięstw władcy nad Galami.
Z grupy tej zachowały się rzeźby Gal zabijający
żonę oraz Umierający Gal. Łączą one dramatyzm
przedstawienia z obserwacją natury i są
przykładem zainteresowania
losem podbitych ludów
Nike z Samotraki
Jednym z najsłynniejszych przedstawień z okresu hellenistycznego
jest Nike z Samotraki. Postać bogini z rozwiniętymi skrzydłami
ukazana jest w stylu mokrych szat. Posąg ten wykonany z marmuru
ok. 180 r. p.n.e. to prawdopodobnie
dzieło Pytokritosa z Rodos.
Bogini stała pierwotnie na cokole
przedstawiającym dziób okrętu
wynurzający się z fal. Postać podąża
do przodu mimo silnego wiatru,
który zrywa z niej cienką tkaninę
chitonu. Znaleziony w ruinach
świątyni na Samotrace
ponadnaturalnej wielkości grecki
posąg (3,28 m) umieszczony został
na szczycie klatki schodowej Luwru
w Paryżu
Agesandros, Polydoros,
Atenodoros Grupa Laokoona
Modelowym przykładem rzeźby hellenistycznej jest słynna
Grupa Laokoona. Twórcy z Rodos – Agesandros, Polydoros,
Atenodoros – tematykę zaczerpnęli z dzieł Homera. Laokoon,
mityczny kapłan Apollina, ściągnął na siebie gniew bogów.
Kiedy wraz z synami składał ofiarę Posejdonowi, wysunęły
się z morza ogromne węże. W kompozycji wielopostaciowej
artyści ukazali moment zmagania się ze śmiercią. Dramatyczne
przeżycia widoczne są nie tylko na twarzach postaci, lecz także
w napięciu mięśni, gestach i pozach. Powstała w II w. p.n.e. Kiedy ją
odkryto w roku 1506 w Złotym Domu
Nerona (Domus Aurea) w Rzymie,
zachwyciła artystów. Szczególnie
cenił ją Michał Anioł. Dla twórców
renesansu była syntezą dokonań
antycznych twórców i dowodem na
to, że grecki ideał piękna nie opierał
się jedynie na statyczności i braku
emocji. Dzieło o wysokości 2,42 m
znajduje się w zbiorach Muzeów
Watykańskich.
Wenus z Milo (Afrodyta z Melos)
Afrodyta z Melos
Rzeźba, bardziej znana
jako Wenus z Milo, wykonana
została w II w. p.n.e. Postać
wysokości 2,04 m ukazana jest
w półakcie. Ma falujące włosy
z przedziałkiem pośrodku,
migdałowe oczy i prosty nos.
Uchodzi za ideał urody kobiecej
antycznej Grecji. Znajduje się
w Luwrze w Paryżu.
