rzeźba w okresie klasycznym Flashcards
(13 cards)
Fidiasz
zajmował się
monumentalną rzeźbą sakralną. W mistrzowski sposób potrafił
łączyć różne techniki. Posągi
Ateny Parthenos i Zeusa Olimpijskiego wykonane zostały
w technice chryzelefantyny. Posągi cechowały:
monumentalność kształtu, hieratyzm, czyli sztywność
ujęcia, spokój i uroczysta powaga kryjąca emocje,
którą Grecy określali pojęciem etos (gr. ēthos ‘ład’,
‘porządek’).
Poliklet
Rzeźbiarze okresu klasycznego interesowali
się zagadnieniem ruchu i świadomie odchodzili
od sztywnej pozy ciała. Twórca matematycznego
kanonu postaci – Poliklet – w posągu Doryforosa
zrezygnował z hieratycznej pozy na rzecz nowej
zasady, która odtąd cechowała rzeźbę klasyczną
– kontrapostu. Poliklet, w przeciwieństwie do Fidiasza,
podejmował tematy świeckie, rzeźbiąc sylwetki młodych sportowców. Nie były to portrety
konkretnych postaci, ale ideały piękna. Dzięki bardzo wnikliwie wyliczonym proporcjom
posągi te były niezwykle harmonijne, a na ich twarzach malował się klasyczny spokój
W epoce Peryklesa ożywieniem postawy ludzkiej za pomocą kontrapostu interesował się zwłaszcza Poliklet z Argos.
kanon w rzeźbie starożytnej Grecji
W rzeźbie obowiązywał kanon oparty na mierze, którego pierwszym twórcą był
Poliklet. Poszukując idealnych proporcji, próbowano
wpisać ciało doskonale zbudowanego człowieka w najprostsze figury geometryczne, to znaczy
koło i kwadrat. Tak powstała koncepcja homo quadratus (łac. ‘człowieka kwadratowego’),
rozwijana w późniejszych wiekach przez teoretyków sztuki i artystów.
Szczęśliwie zachowane anonimowe brązy z tego czasu świadczą, jak subtelny modelunek mięśni, układu ścięgien, a nawet faktury skóry był w stanie uzyskać artysta ówczesny, posługujący się techniką odlewu.
Osiągnąwszy w tym względzie mistrzostwo, nie szukał jednak efektu naturalizmu, dążył raczej do przekroczenia tej delikatnej granicy, poza którą dopiero zaczyna się realizacja ideału estetycznego, możliwego w jego pojęciu do określenia dzięki obiektywnym miarom rządzącym pięknem.
Atena Parthenos, rzymska kopia rzeźby
Fidiasza
Rzeźba znajdująca się we wnętrzu Partenonu
powstała w latach 447–438 p.n.e. Posąg miał
blisko 12 m, a trzymana przez Atenę figurka
Nike – 1,77 m. Na tarczy bogini artysta
umieścił autoportret oraz wizerunek wodza
ateńskiego, polityka i stratega – Peryklesa.
Rzymska kopia rzeźby, Atena Varvakeion,
znajduje się w Narodowym Muzeum
Archeologicznym w Atenach.
Fidiasz, dekoracja rzeźbiarska Partenonu
obejmująca: ciągły fryz na zewnętrznej ścianie budowli
wyobrażający procesję panatenajską organizowaną
z okazji święta związanego z narodzinami Ateny,
dwie kompozycje we frontonach przedstawiające
narodziny Ateny oraz spór Ateny z Posejdonem,
a także dziewięćdziesiąt dwie płaskorzeźbione metopy.
Fidiasz, Kompozycja we wschodnim frontonie Partenonu przedstawiająca narodziny Ateny
W kompozycji, znajdującej się na
wschodnim frontonie Partenonu, Atenie towarzyszyły
Mojry – boginie przeznaczenia. Ich kształty pełne, zdecydowanie charakteryzowane, cudownie żywe stanowią szczytowe osiągnięcie klasycznej rzeźby greckiej. Ukazano je spowite
w szaty, które zdają się oblepiać ich ciało, uwydatniając
jego kształty. Taki sposób przedstawiania nazwano
stylem mokrych szat. Był on ważnym krokiem
w kierunku całkowitego odsłonięcia kobiecego ciała
w sztuce greckiej.
Fidiasz, Procesja panatenajska, fryz z Partenonu
Na zewnątrz trójnawową cellę, uzupełniona pronaosem i adytonem, ozdobiono nie bez inicjatywy Fidiasza biegnącym górą płaskorzeźbionym fryzem długości 160 m. nie spotykanym w innych budowlach doryckich. Ukazuje on procesję panatenajską na cześć Ateny, której przypatrują się bogowie Olimpu. Umieszczony wysoko w cieniu, musiał być mało widoczny, ale wspaniały rytm zaznaczony przez piony postępujących postaci, ruchliwe nogi kłusujących koni i orszak ludzi pędzących ofiarne zwierzęta był na pewno czytelny.
Sądząc z ogromu zajęć, jakie obciążały Fidiasza, a także wiedząc, że specjalizował się zwłaszcza w pełnej rzeźbie monumentalnej, należy przyjąć, że fryz ten jest raczej dziełem “warsztatu” mistrza niż jego samego.
Marmurowy fryz miał 160 m. Ilustruje
jedno z najważniejszych świąt greckich
– Panatenaje. Dziewczęta wybrane
z najlepszych rodzin ateńskich raz
w roku tkały i zdobiły haftem nową szatę
dla Ateny, którą ofiarowywano bogini
podczas procesji. Jedną z podstawowych
cech dzieła jest rytmiczność.
Fidiasz, Metopa z Partenonu w Atenach
W dekoracji metop przedstawione zostały m.in. walki
bogów z gigantami, Lapitów z centaurami i Greków
z Amazonkami. Nad dekoracjami pracowali
rzeźbiarze pod kierunkiem Fidiasza.
Fidiasz, Posąg Zeusa Olimpijskiego
monumentalne dzieło Fidiasza powstałe w latach 437–432
p.n.e., miał prawdopodobnie ponad 10 m wysokości, a wykonany był w technice
chryzelefantyny
Doryforos, rzymska kopia rzeźby Polikleta
Rzeźbiarz grecki żyjący w V w. p.n.e. ukazał doskonałe proporcje
ciała ludzkiego w posągu przedstawiającym Doryforosa – młodego
sportowca z włócznią. Za podstawowy moduł uznał wielkość
odpowiadającą szerokości palca wskazującego. Wyliczył, że stopa
stanowiła 1/6 wysokości ciała, a głowa − 1/8. Całkowita wysokość
równa jest stu modułom. Oryginał dzieła nie zachował się. Potomni
wiedzę o rzeźbie czerpali z opisów i rzymskich kopii – różniących się
szczegółami. Kopia o wysokości 2,12 m znajduje się w Narodowym
Muzeum Archeologicznym w Neapolu we Włoszech.
Ten nagi młody mężczyzna, z rozluźnionymi w chwili odpoczynku mięśniami, był w swoim czasie uważany za wzór urody ludzkiej; jego proporcje miały ustalać kanon męskiej piękności. Myśl o konieczności poszukiwania takiego kanonu narodziła się wcześniej, w orbicie tradycji pitagorejskich, sprowadzających harmonię świata do wzajemnych stosunków liczbowych. W sztuce greckiej okresu klasycznego myśl ta powróciła z dużą siłą, co było widać już w architekturze. Jednym z jej przejawów jest właśnie Doryforos, którego harmonia, oparta na przemiennej równowadze mas, jest również wynikiem wprowadzenia modułu wyznaczającego zarówno obwód kiści dłoni, jak długość nosa i wielkość głowy, mieszczącej się 7 razy w wysokości postaci.
Myron, Dyskobol
Tematykę sportową podejmował również Myron,
znany z bardzo dynamicznych kompozycji,
wśród których najpopularniejszy jest Dyskobol
przedstawiający sylwetkę sportowca w momencie
największego napięcia, kiedy zawodnik wyrzuca
dysk. Zgodnie z regułą piękna klasycznego twarz
zawodnika nie wyraża jednak żadnego wysiłku. Greckie dzieło
powstało ok. 450 r. p.n.e.
Myron podjął problematykę postaci w ruchu. Stworzył Dyskobola w momencie przygotowywania rzutu. Doskonale zbalansowane ciało sportowca, zatrzymane jakby w błyskawicznej notatce, pokazane jest w gwałtownym skręcie pochylonego torsu i odpowiadającej mu akcji rąk i nóg. Jest to pierwsza rzeźba grecka, która nawiązuje kontakt z otaczającą ją przestrzenią, mimo że ciągle jeszcze jest jakby przeznaczona do ustawienia na tle ściany. Istniejące kopie rzymskie na pewno nie oddają całej jej pierwotnej oryginalności.
Nike rozwiązująca sandał
Dzieło to jest przykładem reliefu wypukłego z balustrady przy świątyni Nike Apteros na Akropolu ateńskim. Rzeźba o wymiarach 51 x 96 cm pochodzi z V w. p.n.e. Pod falującymi fałdami lekkiego peplosu rysuje się delikatne dziewczęce ciało, pochylone w pełnym wdzięku geście. Drobiazgowo opracowano gęste fałdy szat, które – ciasno przylegając do tułowia bogini – eksponują jej budowę anatomiczną. Taki sposób przedstawiania draperii uzyskał nazwę stylu mokrych szat. Relief znajduje się w zbiorach Muzeum Akropolu w Atenach.
