sorulardan tanımlar Flashcards
(14 cards)
Tematik Roller kaç tane ve nelerdir
Agent: Eylemi gerçekleştiren (ör. “Ali kitabı okudu.” — Ali = Agent)
Theme: Eylemden etkilenen (ör. “Kitap yırtıldı.” — Kitap = Theme)
Experiencer: Duygu/algı deneyimleyen (ör. “Ahmet korktu.” — Ahmet = Experiencer)
Goal: Hareket yönü (ör. “Üniversiteye gittim.” — üniversite = Goal)
Locative: Olayın olduğu yer (ör. “John went home” - home - locative)
Source: Çıkış yeri (ör. “Üniversiteden çıktım” - üniversite - çıkış)
İnstrument: Kullanulan araç (ör. “He hit with a hammer” - hammer - instrument)
Unaccusative (Ayrık Geçişsiz)
Özellik: Öznenin tematik rolü genellikle Theme/Patient’tır; hareket eden değil, hareketin hedefidir.
Unergative (Özneli Geçişsiz)
Özellik: Öznenin rolü Agent/Experiencer’dir; eylemi yapan öznedir.
VP Shells Varsayımı (Çift Katmanlı VP)
Temel İddia: Tek bir VP yeterli değildir. VP, bir dış VP (vP) ve bir iç VP (VP) olmak üzere iki katmandan oluşur.
Neden?:
Nesne Hareketini: Nesnenin neden V’den önce (Scrambling) veya sonra (dilbilgisel sıra) görünebildiğini açıklar.
Çoklu Nesneleri: Dolaylı/Dolaysız tümleçleri (Ali Ayşe’ye kitap verdi) yerleştirmek için alan sağlar.
Öznenin Kökenini: Eylem Öbeği İçi Özne Varsayımı ile uyumludur (özne vP’nin öznesidir).
Tematik Rol Atamasını: v (dış eylem) ajanlık rolünü, V (iç eylem) hedef rolünü atar.
İki nesne arasında yer değiştirme
Denetim (Control)
Tanım: İki fiilden birinin (control verb) oluşturduğu kontrol yapısında, alt fiilde (infinitive clause) özne genellikle matrix öznenin (controller) boş bir PRO öğesidir.
Matrix cümlenin öznesi/yüklemi, gömülü cümlenin boş öznesini (PRO) denetler. PRO’nun referansı matrix öğesine bağlıdır.
Yükselme (Raising)
Tanım: Raising fiillerinde (seem, appear vb.), alt cümlenin öznesi doğrudan üst cümlenin öznesi olarak kullanılır; yani hareket ederek (raise) gelir, PRO kullanılmaz.
Matrix cümlenin öznesi/yüklemi tematik rol almaz. Gömülü cümlenin öznesi, matrix cümlenin özne/yüklem pozisyonuna “yükselir”.
PRO nasıl belirlenir
Refleksif Test Sonucu:
Alt cümlenin içine bir refleksif zamir (“kendi(ni)”, İng. “himself/herself/themselves”) koyarız:
John_i tried [ PRO_i to blame himself_i ].
Burada “himself” ancak PRO’nun gerçekten John olduğu durumda doğru referans kurar.
*“Ali kendini motive etmeye çalıştı.” ✔
*“Ali onu motive etmeye çalıştı.” ✖ (Artık “o” farklı bir kişiye işaret eder.)
Eylem Öbeği İçi Özne Varsayımı (VP-Internal Subject Hypothesis)
Temel İddia: Özne, başlangıçta V (eylem) öbeği içinde oluşur, daha sonra yüksek bir pozisyona (TP’nin öznesi olarak) hareket eder.
Neden?: Öznenin tematik rolünü (ajan, deneyimleyici) eylemin doğrudan V’ye yakın bir konumda almasını sağlar.
VP-Internal Subject Hypothesis üç temel motivasyonu
-EPP (Extended Projection Principle) Gereksinimi
Ne diyor? Her TP’nin bir Spec-TP’si olmalı; yani T başlığının mutlaka bir özne ögesini alması gerekiyor.
Neden? Tense başlığının semantik ve sentaktik özellikleri (zaman, kip) yorumlanırken bir öznenin orada bulunmasını “bekler.” Bu yüzden VP içindeki özne, Spec-TP’ye yükseltilir.
-Case Atama (Nominative Case Checking)
Ne diyor? Nominative (yalın) halini alan özne, T başlığı tarafından Spec-TP’de “kasle” (case) alır.
Neden? Case Theory’ye göre yalın özne halinin atanması Tense başlığının işi; bu atamanın gerçekleşebilmesi için özne T’nin hemen komşusu, yani Spec-TP’de olmalıdır. VP içindeki base-position’da case assigner (v) tarafından atanamaz.
-φ-Özellik Eşleştirme (Agreement/ϕ-Feature Checking)
Ne diyor? T başlığının taşıdığı — kişi, sayı, cinsiyet gibi — uninterpretable φ-özellikleri, öznenin interpretable φ-özellikleriyle Match & Check edilmelidir.
Neden? Feature-Checking mekanizması en az bir bağlama (c-command) ilişkisinin yerel (local) olmasını ister; bu da öznenin Spec-TP’de T’yi local olarak c-command etmesiyle sağlanır.
argument kaç tane ve nelerdir
internal argument - complement
external argument - subject
A-movement neden gerçekleşiyor?
Subject are arguments, arguments have their theta roles with the VP
“T”nin bir EPP özelliğinden kendine en yakın nominative TPnin spec konumuna taşır
TP-spec durumuna neler taşınır?
En yakın VP-spec ya da VP-spec yoksa en yakın compliment taşınır
Bir VP birden fazla theta rol yükleyebilir mı?
Hayir, bir VP içerisinde her argumentin bir anlamsal rölü vardır falzası olamaz.
kendine özne çekemeyen T-spec nedir?
“to” T kendine özne çekemez çekimsiz olduğu için. Bu yüzden başka baştaki T özne çeker ve böylece long-distance passivisation gerçekleşir.
