staatsrecht 2

Question 1

samenstelling van de senaat

Answer 1

• 29 senatoren afkomstig uit Vlaams parlement of Nederlandse taalgroep van het Brussels parlement waarvan 1 zijn hoofdplaats moet hebben in Brussel
• 12 senatoren afkomstig uit Frans Parlement
• 8 uit Waals Parlement
• 2 senatoren uit Franse taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk gewest
• 1 van Duits parlement
• 10 gecoöpteerde senatoren: 6 worden aangeduid vanuit Nederlandse taalgroep en 4 worden aangeduid vanuit Franse taalgroep. aantal dat lijst mag aanduiden is evenredig met stemcijfers
• duur mandaat gekoppeld aan legislatuur van deelstaatparlement voor deelstaatsenatoren
  duur mandaat gekoppeld aan legislatuur van kamer voor gecoöpteerde senatoren
• Duitse senatoren behoort niet tot een taalgroep

mandaat van gecoöpteerde senatoren loopt ten einde de dag waarop de zitting van de verneiuwde kamer wordt geopend

Question 2

rechtspositie parlementsleden

Answer 2

1. onverenigbaarheden: kan geen lid zijn van kamer/senaat en
   - andere federale kamer
   - deelstaatparlement/ Europees parlement
   - regeringsfunctie
   - rechterlijke functie
2. immuniteiten:
   - onverantwoordelijkheid (art. 58 Gw.): geen lid kan worden vervolg voor mening uitgebracht tijdens het uitoefenen van zijn functie.
   Dit is absoluut en geldt voor zowel civiele als strafrechtelijke zaken. Achter zijn mandaat kan hij ook niet worden vervolgd

• onschendbaarheid (art. 59 Gw.): behalve bij ontdekking op heterdaad kan geen lid van beide kamers, tijdens de zitting en in een strafzaak, worden verwezen naar of rechtstreeks gedagvaard worden, … zonder verlof van kamer waar lid deel vanuit maakt
  alleen strafrechtelijk
  1ste element geen vervolging zonder instemming van de kamer: procedure tegen kamerlid kan niet door burger worden opgestart. Op elk moment van dit onderzoek kan dat lid een schorsing vorderen maar heeft hier wel 2/3 meerderheid voor nodig
  2e element: dwangmaatregelen waarvoor rechter nodig is kunnen alleen worden bevolen op verzoek van voorzitter van het hof van beroep
  kamer verzoek tot schorsing: gewone meerderheid nodig
  deelstaatsenatoren goedkeuring van beide kamers nodig om over te gaan te vervolging

Question 3

samenstelling Vlaams parlement

Answer 3

124 leden waarvan 118 rechtstreeks verkozen uit het Vlaams gewest en 6 rechtstreeks verkozen uit het Brussels hoofdstedelijk gewest. Gaat het over gemeenschapsaangelegenheden dan doen de 6 Brusselse vertegenwoordigers mee en over gewestaangelegenheden niet.

Question 4

samenstelling Waals gewest en Franse gemeenschap

Answer 4

Waals parlement bestaat uit 75 rechtstreeks verkozen leden en parlement van de Franse gemeenschap uit 94 leden waarvan 75 uit het Waals parlement en 19 verkozen uit Franse taalgroep van het Brussels hoofdstedelijk gewest

Question 5

samenstelling Duitse gemeenschap en Brussel hoofdstedelijk gewest

Answer 5

Duitse gemeenschap bestaat uit 25 rechtstreeks verkozen leden
Brussel hoofdstedelijk gewest bestaat uit 89 leden waarvan 72 Franse taalgroep en 17 Nederlandse taalgroep

Question 6

parlement

Answer 6

hoogste verkozen beraadslagende orgaan van een democratische rechtsstaat, bestaande uit verkozenen vertegenwoordigers van het volk dat een essentiële rol speelt in het tot stand komen van wetgevende akten en in zijn totaliteit of in onderdelen controle uitoefent op de uitvoerende macht

Question 7

wet (formeel en materieel)

Answer 7

formeel: akte aangenomen door wetgevende macht
materiaal: algemeen geldend door een overheid uitgevaardigd gedragsvoorschrift. een geschreven materiële wet die geen formele wet is: verordening of reglement

Question 8

toegewezen bevoegdheden vs residuaire bevoegdheden

Answer 8

toegewezen bevoegdheden: bevoegdheden die de grondwet uitdrukkelijk aan een staatsmacht voorschrijft. Herkennen in grondwet door krachtens of bij of door

residuaire bevoegdheden: bevoegdheden die niet uitdrukkelijk aan een staatsmacht zijn toegewezen.
regel: alles dat niet door de grondwet is verboden of toegewezen aan een staatsmacht is voor de wetgevende macht

Question 9

welke kamer is bevoegd?

Answer 9

de regel: monocamerale aangelegenheden -> alleen door de kamer van volksvertegenwoordigers gestemd
verplicht bicamerale aangelegenheden -> geregeld in artikel 77 van de grondwet.
optioneel bicamerale aangelegenheden -> geregeld in artikel 78 van de grondwet: wetsontwerp wordt goedgekeurd in de kamer dan heeft de senaat 15 dagen te tijd om deze wet aan te nemen dit gebeurt door een meerderheid van de leden en minstens een derde van elke taalgroep. Hierna heeft de senaat 30 dagen te tijd om de wet te amanderen en deze terug op te sturen naar de kamer waarbij zij de definitieve beslissing hebben om dit te aanvaarden of niet.

Question 10

wetgevingsinitiatief

Answer 10

elke tak van de wetgevende macht (de kamer, senaat of de koning) kan wetgevingsinitiatief nemen. Senaat is wel beperkt tot initiatieven van bicamerale aangelegenheden
is het initiatief vanuit de kamer of senaat dan is het een wetsontwerp hoort een toelichting
is het initiatief vanuit de ministerraad met een koninklijk besluit dan is het een wetsvoorstel hoort een memorie van toelichting

Question 11

advies van raad van state

Answer 11

wetsvoorstel verplicht advies als minstens 1/3 van de leden erom verzoekt of als minstens de helft van een taalgroep hierom verzoekt of als ten minste 12 leden van parlementair overlegcomité hierom verzoekt (alleen bij commissie aanhangig bevoegdheidsconflict) dan voorzitter van kamer en senaat verplicht advies te vragen.
bij wetsontwerp is de bevoegde minister altijd verplicht om minister in te winnen over voorontwerp
voorzitter van assamble kan ook altijd zelf advies in te winnen.
voorontwerpen over begroting of legercontingent niet voor advies mogelijk

(wordt wel niet gesanctioneerd)

Question 12

commissie en plenaire vergadering

Answer 12

zowel in kamer en senaat zijn commissies ingericht die voorbereidend wetgevend werk doen. De leden stemmen eerste keer als deze wordt aangenomen dan wordt deze doorgestuurd naar de plenaire vergadering. Tijdens bespreking in de commissie kunnen er amandementen worden doorgevoerd.
in plenaire vergadering zetelen alle betrokken leden van de kamer samen

Question 13

goedkeuring bij gewone meerderheid

bijzonderemeerderheidswet

Answer 13

Meerderheid van de leden aanwezig moet en zijn en een meerderheid van stemmen voor moet zijn.
Onthouding worden meegeteld voor aantal leden maar niet voor aantal voor of tegenstemmen dus alleen uitgebrachte stemmen van belang (art. 53. Gw.)

meerderheid van elke taalgroep aanwezig is en meerderheid in elke taalgroep voor stemt en totaal 2/3 voor stemt

Question 14

alarmbelprocedure

Answer 14

art. 54 Gw.
3/4 van een taalgroep een met reden omkleede motie indient voor de eindstemming in openbare vergadering en na de indiening van het verslag dat bepalingen die zij aanwijst uit een ontwerp of voorstel van wet de betrekking tussen gemeenschappen ernstig in het gedrang zullen brengen dan wordt een parlementaire procedure opgeschort en wordt de motie verwezen naar de ministerraad die binnen de 30 dagen hierover advies moet geven indien ze dit niet doen dan valt de regring. Achter dit advies volgt meestal vertrouwenstemming als men vertrouwen niet geeft door minder goed advies dan valt de regering ook.

Question 15

behandeling in andere kamer

Answer 15

gaat het over bicamerale of optioneel bicamerale aangelegenheden wordt dezelfde procedure doorlopen in de andere kamer

Question 16

bekrachtiging

afkondiging

Answer 16

rechtshandeling van de koning als onderdeel van de wetgevende macht een door de bevoegde kamer(s) van het federaal parlement aangenomen tekst goedkeurt

eerste daad van de uitvoerende macht waarbij de authenticiteit en het bestaan van die wet wordt bevestigt

Question 17

bekendmaking

Answer 17

handeling van de uitvoerende macht waarbij een materiële wet ter kennis van de burger wordt gemaakt op de door wet bepaalde manier waardoor deze verplicht is

Question 18

samenvatting van de behandeling

Answer 18

1. wetgevinginitiatief
2. advies van raad van state
3. behandeling in de commissie
4. behandeling in de plenaire vergedering
5. (alarmbelprocedure)
6. (behandeling in andere kamer)
7. de bekrachtiging en de afkondiging
8. de bekendmaking en inwerkingtreding
9. de uitvoering

Question 19

gewone opdrachtwetten

Answer 19

opdrachtwet = wetgever de koning bevoegdheden toekent (art. 105 Gw.)
voor toekennen van residuaire bevoegdheden is er geen probleem
voor toekennen van toegewezen bevoegdheid moet de wetgever eerst zelf de essentiële aspecten vastleggen
uiteindelijk rechtspraak ook aanvaard dat koning regeling van essentiële aspecten kan vastleggen als uitdrukkelijk en ondubbelzinnig is, noodzakelijk (= dat de volledige wetgevingsprocedure niet zou toelaten om met de vereiste spoed te handelen) en dat werk van de koning kort nadien wordt bekrachtigt door de wetgever

Question 20

bijzonderemachtenwetten

Answer 20

in periode van crisis kan de wetgever zeer ruime delegaties doen aan de koning.
voorwaarden;
1. uitzonderlijke situatie of crisissituatie
2. voor een beperkte tijd
3. de oogmerken, de aangelegenheid en de doeleinden waarop de maatregelen betrekking kunnen hebben nauwkeurig omschreven zijn
4. internationaal recht en bevoegdheidsverdelende regels respecteren

nog extremer de buitengewone machten -> niet vooraf toegekend en alleen nog maar toegepast tijdens wereldoorlogen

Question 21

decreten of ordannanties

Answer 21

decreten: formele wet van van deelstaatparlement
ordannanties: formele wetten van Brusselse hoofdstedelijke gewest

Question 22

wetgevingsprocedure deelstatelijk

Answer 22

op veel vlakken analoog aan federale

nuance:
in Brusselse parlement: soms een meerderheid in elke taalgroep vereist en alarmbelprocedure mogelijk hier

verschillen:
eenkamerstelsel en geen koning

ideologische alarmbelprocedure: Vlaams parlement of parlement van de Franse gemeenschap kunnen deze inroepen als minstens 1/4 een met reden omkleed motie verklaren dat bepaling van ontwerp of voorstel van decreet een discriminatie op vlak van ideologische en filosofische reden. (consensusdemocratie op ideologisch vlak). De voorzitters van Senaat, De Kamer en beide deelstaatparlementen als men deze motie aanvaard dan wordt de wetgevingsprocedure geschorst. (regeringsakkoord 2024 wil deze afschaffen). Ontstaan door historisch tegenstrijd tussen liberalen en katholieken. enkel voor gemeenschapsaangelegenheden

Question 23

wetgevingshandelingen Europese unie

Answer 23

1. verordening: kan rechtstreeks ingeroepen worden voor de nationale rechter (dadelijk en onvoorwaardelijk zijn) en er is geen omzetting vereist. (mag zelf niet)
2. richtlijn: is verbindend ten aanzien van het bereiken van het resultaat voor iedere rechtsstaat maar moet eerst omgezet worden in nationaal recht.

Question 24

wetgevingsprocedure Europees niveau

Answer 24

wordt uitgeoefent door de raad, de commissie en het parlement.
raad vertegenwoordigt de lidstaten
parlement vertegenwoordigt de burgers van de EU
de commissie vertegenwoordigt de unie in zijn geheel
Wetgevingsinitiatief door de commissie die wordt opgestuurd naar de raad (gekwalificeerde meerderheid 55% van de leden die 65% van de bevolking vertegenwoordigen) en het parlement (gewone meerderheid) waar men na overleg consensus zoekt

Question 25

"wetgeving" op lokaal niveau

Answer 25

reglementen, treden in werking 5 dagen na bekendmaking

Question 26

behoorlijke wetgeving

Answer 26

respecteren van aantal hoger gelegen normen zoals rechtszekerheid, gelijkheidsbeginsel en wettigheidsbeginsel (bindend) toegankelijkheid, duidelijkheid en gestructureerd (niet bindend)

Question 27

werking van wet in de tijd

Answer 27

1. voor de toekomst: regel -> wet van zodra deze inwerking treed onmiddellijke werking heeft: dat geld voor feiten na de inwerkingtreding en feiten vanvoor de inwerkingtreding die blijven duren zelfs na de inwerkingtreden eerbiedig werking -> toepassen op feiten pas na de inwerkingtreding 2. voor het verleden: regel wetten niet retroactief gelden strafrechtelijke straffen kunnen niet retroactief werken soms kan een wet een wel terugwerkende kracht hebben alleen als deze doelstelling van algemeen belang verhindert terugwerkende kracht kan niet voor rechterlijke beslissingen

Question 28

interpretatieve wetgeving

Answer 28

interpretatie van de wet komt in eerste plaats toe aan rechterlijke en uitvoerende macht. Wetgever kan ook authentieke akte aannemen wat wil zeggen dat de wetgever verduidelijkt hoe een wet moet worden geïnterpreteerd interpretatieve wet heeft terugwerkende kracht

Question 29

de persoon de koning + rechtspositie

Answer 29

als de koning in de onmogelijkheid is om te regeren, of de troonopvolger minderjarig is of de koning geen troonopvolger heeft (dan kan hij met 2/3 meerderheid in beide kamers een nieuwe koning aanduiden als dat niet is dan) wordt er een regent aangesteld die tijdelijk de functie overneemt. In de situatie waarin er geen nieuwe koning is worden er verkiezingen gehouden. rechtspositie - onschendbaarheid: de koning is onschendbaar art. 88 Gw. Strafrechtelijk kan hij niet vervolgt worden Burgelijke vordering kunnen niet tegen de persoon de koning maar moeten tegen de civiele lijst - onverantwoordelijkheid: elke handeling met enig politiek gevolg moet een minister de verantwoordelijkheid opnemen zijn gesprekpartners mogen niet publiek maken wat hij heeft gezeged

Question 30

Regering + rechtspositie

Answer 30

- bestaat uit ministers en staatssecretarissen; ten hoogste 15 ministers (evenveel Nederlands talige als Franstalige) zonder de eerste minister - proces: koning duid informateur aan die gaat informeren bij partijen en brengt advies aan te koning met de mogelijke coalitiepartners dan duit de koning de formateur aan die normaal ook eerste minister wordt en dan wordt er een regeerakkoord opgesteld onverenigbaarheden: kan geen lid van regering zijn en van een federale kamer, deelstaatparlement, schepen of burgermeester onverantwoordelijkheid: geen minister kan worden vervolgd of aan enig onderzoek worden onderworpen naar aanleiding van een mening in de uitoefening van zijn ambt. minister kan wel worden vervolgd voor misdrijven maar alleen voor hof en beroep en ingeleid door het openbaar ministerie. behalve op heterdaad betrapt kan men alleen vervolgen als men toestemming van de kamer heeft parlementslid die een misdrijf heeft begaan tijdens zijn uitoefening van zijn ambt als minister geldt ook de ministeriële regeling voor strafvervolging voor.

Question 31

Vertrouwen in de regering

Answer 31

de eerste minister na de eedaflegging een regeringsverklaring aflegt aan de kamer. Hierna wordt er over een motie van vertrouwen gestemt dit door een gewone meerderheid stel de motie van vertrouwen wordt verworpen ten aanzien van de regering dan (2) 1. motie van voordracht indienen de kamer heeft hiervoor 3 dagen. Hierbij stelt men een nieuwe eerste minister voor en dan moet de regering bij de koning haar ontslag indienen 2. geen nieuwe kanidaat wordt voorgesteld dan heeft koning recht om kamer te ontbinden

Question 32

controle op de regering

Answer 32

algemene controle: - aanwezigheid in het parlement: de kamer en de senaat (alleen als wetsontwerp of wetsvoorstel over bicamerale aangelegenheden) kan de aanwezigheid van regerinsleden verplichting - plenaire vragen: kamer kan vragan stellen aan de regering moet antwoorden binnen de 20 werkdagen dit kan ook tijdens het vragenuurtje in het parlement - moties en interpellaties de constructieve motie van wantrouwen: Kamer stemt met een meerderheid van haar leden en ontneemt het vertrouwen in de regering en stelt een nieuwe eeste minister voor de gewone motie van wantrouwen: de kamer ontneemt het vertrouwen in de regering zonder dat er een nieuwe kanidaat voor eerste minister wordt voorgesteld, koning heeft het recht de kamer te ontbinden de motie van aanbeveling: ingediend ter besluit van een interpellatie de eenvoudige motie: zorgt ervoor dat er niet moet worden gestemt over een motie van wantrouwen - resoluties: de kamer kan ook resoluties aannemen dat neemt een standpunt in met betrekking tot een bepaalde problematiek of spoort ze de regering aan om een beleid te ontwikkelen

Question 33

uitzonderlijke controle: parlementair onderzoek

Answer 33

Kamer van volksvertegenwoordigers heeft recht van onderzoek en kan hiervoor een onderzoekscommissie oprichten. Deze kan onderzoeksmaatregelen nemen via voorzitter hof van beroep, bestuurlijke of gerechtelijke inlichting vragen

Question 34

beperkte controle: de lopende zaken

Answer 34

situatie: Regering neemt ontslag of kamer wordt ontbonden geen mogelijkheid om regering te controleren Dit is niet democratisch dus zijn de lopende zaken ontstaan: regering kan alleen beslissen over het dagdagelijkse bestuur dit zijn handelingen die geen oriëntatie van het beleid impliceren regering kan ook handelingen stellen die het dagdagelijkse bestuur overstijgen als: 1. het niet overhaast is 2. het betreft een normale voortzetting of handelingen van zaken die al waren ingesteld voor het ontslag van de regering of ontbinding van de kamer 3. de handeling geen nieuwe belangrijke beleidsopties impliceert Bij dringende procedures kan regering van lopende zaken ook optreden als de kamer de regering van lopende zake iets verzoekt via een resolutie kan de regering beslissing nemen