tło przemian w sztuce Flashcards
(9 cards)
Termin prehistoria (pradzieje)
oznacza okres
w historii ludzkości poprzedzający pojawienie się pisma.
Dla historyków najważniejszym źródłem informacji są
bowiem spisane dokumenty, a te powstawały dopiero
w kulturach starożytnych.
Historycy wyróżniają
kilka epok w prehistorii
ale ich początku i końca nie
wyznaczają konkretne daty, gdyż rozwój ludzkości nie był
jednolity. Najwcześniej rozwijały się kultury w basenie
Morza Śródziemnego.
tło historyczne sztuki paleolitu
W paleolicie, najstarszym okresie epoki kamienia,
następowało stopniowe kształtowanie się gatunku
ludzkiego. U schyłku tej epoki człowiek zasiedlił już
niemal wszystkie kontynenty. Prowadził tryb życia ściśle
związany z gospodarką zbieracko-łowiecką, to znaczy
grupy ludzi pierwotnych wędrowały za stadami zwierząt,
od których była uzależniona egzystencja człowieka.
W paleolicie wykształciły się również podstawowe formy
struktury społecznej: ród i plemię.
Paleolit odpowiada okresowi lodowcowemu
w geologicznych dziejach Europy. Na ziemiach polskich występowały w tym czasie następujące podgatunki człowieka: homo erectus
(człowiek wyprostowany), homo sapiens neanderthalensis (neandertalczyk) i homo sapiens (człowiek
rozumny). Pozostałości po neandertalczykach świadczą o tym, że mieli oni już rozwinięte
wyczucie estetyczne i wierzenia religijne. Neandertalczyk wyginął lub został wyparty ze swoich
siedzib przez człowieka rozumnego ok. 35 tys. lat p.n.e.
W paleolicie człowiek posługiwał się narzędziami z kamienia, drewna i kości.
Dominowały narzędzia kamienne – różnego rodzaju pięściaki, przecinaki i topory. Rozwój
technologii spowodował, że opanowano umiejętność ich wygładzania.
tło historyczne sztuki mezolitu
W mezolicie, środkowym okresie epoki kamienia, który historycy wyróżnili na terenie
dzisiejszej Europy, gdyż w innych miejscach neolit występował bezpośrednio po paleolicie,
zaczęto udomawiać niektóre zwierzęta. W dalszym ciągu jednak podstawowym źródłem
pożywienia było zbieractwo, rybołówstwo i łowiectwo.
tło historyczne sztuki neolitu
W epoce neolitu, młodszym okresie epoki kamienia, nie tylko wytwarzano już bardziej
skomplikowane narzędzia kamienne, ale można także odnotować początki np. garncarstwa
i tkactwa, czyli pierwszych rzemiosł. Doszło wówczas do rewolucji neolitycznej: rozwinęło
się rolnictwo wraz z hodowlą zwierząt. Wiązało się to ściśle ze zmianą trybu życia wielu
zbiorowości ludzkich z koczowniczego na osiadły. Rewolucja neolityczna z opóźnieniem
dotarła do Europy. Ocieplenie i zwilgotnienie klimatu, które nastąpiły w VIII tysiącleciu p.n.e., wpłynęły
na zmianę trybu życia. Człowiek stopniowo odchodził od łowiectwa na rzecz rolnictwa
i hodowli.
tło historyczne sztuki epoki brązu
Stopniowo człowiek pierwotny nauczył się wytapiać metale oraz sporządzać narzędzia
i naczynia z miedzi, a także brązu (stopu miedzi z cyną). Zaczęto ich używać coraz
powszechniej, dlatego kolejną epokę nazwano epoką brązu. Jeżeli weźmie się pod uwagę
wszystkie regiony świata, epoka ta rozpoczęła się w Chinach i na Bliskim Wschodzie (lata
4000–3000 p.n.e.), a zakończyła ok. 1100 r. p.n.e. w obu Amerykach.
Powstały w niej pierwsze cywilizacje starożytne w rejonie Bliskiego Wschodu, basenu Morza
Śródziemnego i w Egipcie.
kultura łużycka
Jedną z najważniejszych kultur schyłku epoki brązu i początków
epoki żelaza była w Europie Środkowej kultura łużycka (ok. 1400– ok. 400 p.n.e.). Nazwa
wzięła się od Łużyc, w rejonie których odnaleziono najwięcej charakterystycznych dla
tej kultury urn. Najbardziej znanym obiektem archeologicznym z tego okresu jest osada
w Biskupinie. O pochodzeniu zamieszkującej ją ludności, tak samo jak o początkach
plemion osiadłych w tym czasie na terenie Europy Środkowej, niewiele wiadomo.
tło historyczne sztuki epoki żelaza
W epoce żelaza, której ramy czasowe są różne w zależności od stref geograficznych,
zróżnicowania kulturowego, a przede wszystkim od rozwoju społeczno-gospodarczego,
znaczne obszary Europy były zdominowane przez plemiona indoeuropejskich Celtów,
nazywanych przez Rzymian Galami. W okresie od IV do II w. p.n.e. plemiona celtyckie
zagrażały Grecji i Rzymowi. Celtowie zostali częściowo wyparci ze swoich siedzib przez
spokrewnionych z nimi Germanów, którzy z kolei doprowadzili do upadku imperium
zachodniorzymskiego w roku 476.
estetyka w sztuce paleolitu
Uczeni zastanawiają się, jak daleko sięgają dzieje ludzkiej działalności artystycznej. Wiedzy
na temat sztuki prehistorycznej dostarczają wykopaliska archeologiczne. Wydaje się, że
kiedy człowiek w epoce paleolitu wykonał dwa podobne groty strzał, po czym wybrał ten,
który uznał za ładniejszy, to dokonał świadomego wyboru estetycznego. Neandertalczyk
dysponował już narzędziami o wyszukanych kształtach, a ich doskonałość techniczna szła
w parze z estetyką wykonania. Porównując starsze i młodsze narzędzia, zauważyć można,
że im bliżej naszych czasów, tym wyraźniej występowało dążenie do symetrii. Może więc właśnie ta kategoria wiązała się z paleolitycznym odczuciem piękna?
