W2 Determinanten van gezondheid en lichaamsfuncties

Question 1

Wat zijn de drie hoofdcategorieën van determinanten van gezondheid?

Answer 1

Persoonsgebonden factoren, leefstijlfactoren, omgevingsfactoren.

Question 2

Welke ziekten worden beïnvloed door leefstijl?

Answer 2

Kanker, hart- en vaatziekten, diabetes type 2, COVID-19.

Question 3

Wat is de invloed van roken op gezondheid?

Answer 3

Roken is een van de grootste risicofactoren voor kanker; 35% van de gevallen kan worden voorkomen door een gezondere leefstijl.

Question 4

Welke rol spelen ouders in de gezondheid van hun kinderen?

Answer 4

Ouders beïnvloeden gezondheid via opvoedingsstijl en campagnes zoals ‘Voorkom alcoholschade bij uw opgroeiende kind’.

Question 5

Welke overheidsmaatregelen beïnvloeden de beschikbaarheid van ongezonde producten?

Answer 5

Accijnsverhogingen en verkoopbeperkingen.

Question 6

Waarom hebben mensen met een lage SES vaak een slechtere gezondheid?

Answer 6

Slechtere leefomstandigheden, minder toegang tot zorg, ongezonde leefstijl, lagere opleiding en inkomen.

Question 7

Wat stelt de sociale leertheorie van Bandura?

Answer 7

Deze theorie benadrukt dat mensen leren door observatie en imitatie van anderen, vooral als de gevolgen van gedrag positief of negatief zijn. Het centrale concept is self-efficacy (zelfeffectiviteit), oftewel het vertrouwen in het eigen kunnen.

Question 8

Wat zijn de drie componenten van het COM-B model?

Answer 8

Het COM-B-model benadrukt dat gedragsverandering afhankelijk is van de interactie tussen de capaciteit van een persoon, de kansen die zij hebben, en hun motivatie om een bepaald gedrag uit te voeren.

Question 9

Welke strategieën helpen bij gedragsverandering?

Answer 9

Nudging, bewustwording, motivatie vergroten, sociale steun, normatieve feedback.

Question 10

Wat zijn de voordelen van bewegen?

Answer 10

Vermindert risico op beroerte, borstkanker, diabetes type 2, depressie, verbetert botdichtheid en bloeddruk.

Question 11

Wat zijn de beweegrichtlijnen voor volwassenen?

Answer 11

Minimaal 150 minuten matig-intensieve beweging + 2x per week spierversterkende activiteiten.

Question 12

Waarom bewegen sommige risicogroepen minder?

Answer 12

Jongeren door schermgebruik, ouderen vanwege gezondheidsproblemen, mensen met een lage SES door financiële en sociale drempels.

Question 13

Wat zijn de belangrijkste richtlijnen voor gezonde voeding?

Answer 13

Meer plantaardig eten, minstens 200g groente en fruit per dag, minder rood vlees, suikerhoudende dranken en alcohol.

Question 14

Welke interventies stimuleren gezonde voeding?

Answer 14

JOGG, Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), SMARTsize-methode.

Question 15

Wat is het doel van de Self-Determination Theory?

Answer 15

Motivatie wordt beïnvloed door autonomie, competentie en sociale verbondenheid.

Question 16

Hoe kan nudging gezond gedrag bevorderen?

Answer 16

Door de keuzearchitectuur aan te passen, zoals gezonde producten prominenter plaatsen.

Question 17

Welke gedragsmodellen verklaren gedragsverandering?

Answer 17

Sociale Leertheorie, Health Belief Model, Stages of Change Model, Self-Determination Theory, COM-B Model.

Question 18

Wat zijn Gecombineerde Leefstijlinterventies (GLI’s)?

Answer 18

Biedt advies over voeding, bewegen en gedragsverandering.

Question 19

Wat doet de SMARTsize-methode?

Answer 19

Helpt bij portiecontrole.

Question 20

Wat constateert het Health Belief Model (HBM)?

Answer 20

Selt dat mensen gezondheidsgerelateerd gedrag veranderen op basis van hun percepties van risico en voordelen. Dit model benadrukt de waargenomen ernst van een probleem, de kwetsbaarheid van de persoon, en
de barrières en voordelen van gedragsverandering.

Question 21

Wat constateert het Elaboration Likelihood Model (ELM)?

Answer 21

Het Elaboration Likelihood Model (Petty & Cacioppo) beschrijft twee manieren waarop mensen overtuigingen en attitudes kunnen veranderen:
1. Gedetailleerde en kritische verwerking van informatie,
vaak wanneer mensen gemotiveerd zijn om goed na te denken over de boodschap.
2. Oppervlakkige verwerking, beïnvloed door externe
factoren zoals de bron van de boodschap (bijvoorbeeld een aantrekkelijke spreker).

Question 22

Wat is een determinant?

Answer 22

Factoren die (on)gezondheid beïnvloeden. Het gaat daarbij om risicofactoren, maar ook om factoren die de gezondheid bevorderen.

Question 23

Wat zijn endogene determinanten?

Answer 23

Endogene determinant = Ligt besloten in het lichaam, de constitutie van een individu. De genen en de kwetsbaarheid voor bepaalde aandoeningen zijn erfelijk of wordt verwerft later in het leven. (Hoge bloeddruk, hoge glucosewaarden etc.)

Question 24

Wat zijn exogene determinanten?

Answer 24

Ligt buiten het lichaam. (Gedrag, leefstijl en invloeden
uit de sociale en fysieke omgeving.)

Question 25

Wat is de utiliteitsvisie?

Answer 25

Een mens zal alle opties overwegen en vervolgens vooral keuzes maken die het meeste voordeel of nut opleveren (utility). De mens wordt gezien als rationele beslisser.

Question 26

Wat zijn de twee systemen in het brein?

Answer 26

1. Impulsieve systeem (systeem 1) = Snel, automatisch en onbewust. Gedrag gestuurd door het impulsieve systeem komt direct voort uit prikkels uit de omgeving. (Voordeel op korte termijn.) 2. Reflectieve systeem (systeem 2) = Rationeel en bewust. Wanneer het reflectieve systeem gedrag aanstuurt, gaat er een overweging vooraf aan deze keuze. Hierdoor kunnen impulsen onmiddellijk worden bijgesteld.

Question 27

Wat wordt bedoeld met cognitieve/mentale bandbreedte?

Answer 27

Het gevoel van schaarste leidt tot keuzes die meer voordeel hebben op korte termijn dan de lange termijn. Het impulsieve systeem wint.

Question 28

Wat is doelgedrag?

Answer 28

Het gewenste gedrag.

Question 29

Wat is het ASE-model en waar bestaat het uit?

Answer 29

Het ASE-model richt zich op de drie belangrijkste factoren die gedrag beïnvloeden: 1. Attitude: Hoe iemand denkt over het gedrag (bijvoorbeeld of het als positief of negatief wordt ervaren). 2. Sociale invloed: De impact van anderen (bijvoorbeeld vrienden, familie) op gedrag. 3. Eigen Effectiviteit: Het vertrouwen in het eigen vermogen om het gedrag succesvol uit te voeren.

Question 30

Hoe wordt het ASE-model toegepast?

Answer 30

Dit model wordt vaak gebruikt in gezondheidspsychologie om interventies te ontwerpen die gericht zijn op het veranderen van attitudes, sociale invloeden of het vergroten van zelfeffectiviteit (bijvoorbeeld bij stoppen met roken of gezond eten).

Question 31

Hoe wordt de sociale leertheorie toegepast?

Answer 31

Deze theorie gebruikt worden voor het bevorderen van gedragsverandering door het inzetten van rolmodellen of het versterken van zelfvertrouwen.

Question 32

Hoe wordt het HBM-model toegepast?

Answer 32

Het model wordt vaak gebruikt in gezondheidscampagnes, bijvoorbeeld om mensen te overtuigen zich te laten vaccineren of hun gedrag (zoals roken of ongezond eten) te veranderen door hen bewust te maken van de risico’s en voordelen van veranderingen.

Question 33

Hoe wordt het ELM-model toegepast?

Answer 33

Dit model wordt toegepast in communicatie- en marketingstrategieën, bijvoorbeeld in gezondheidsvoorlichting, waarbij afhankelijk van de betrokkenheid van het publiek (centrale of perifere route) de boodschap anders gepresenteerd wordt.

Question 34

Wat is het Stages of Change Model en waar bestaat het uit?

Answer 34

Beschrijft gedragsverandering als een proces dat in verschillende fasen verloopt: 1. Precontemplatie: De persoon heeft geen intentie om het gedrag te veranderen. 2. Contemplatie: De persoon overweegt verandering. 3. Preparatie: De persoon bereidt zich voor op verandering. 4. Actie: Het gedrag wordt daadwerkelijk veranderd

Question 35

Wanneer wordt het Stages of Change Model gebruikt?

Answer 35

Dit model is nuttig in interventies waar het belangrijk is te begrijpen in welke fase iemand zich bevindt, zodat de juiste ondersteuning kan worden geboden. Het wordt veel gebruikt bij bijvoorbeeld stoppen met roken of gewichtsverlies.

Question 36

Wat zijn de belangrijkste fasen van het I-Change model?

Answer 36

1. Bewustwording (precontemplatie) 2. Motivatie (contemplatie) 3. Intentie 4. Actie 5. Volhouden

Question 37

Wat zijn de 5 gedragslenzen?

Answer 37

1. Gewoontes en impulsen 2. Weten en vinden 3. Zien en beseffen 4. Willen en kunnen 5. Doen en blijven doen

Question 38

Wat is landscaping/nudging?

Answer 38

Mensen subtiel beïnvloeden door de omgeving of de manier waarop keuzes gepresenteerd worden te veranderen, zonder hen hun vrijheid af te nemen.

Question 39

Wat is reactance?

Answer 39

Wanneer mensen zich verzetten tegen pogingen om hun vrijheid te beperken, wat kan leiden tot tegenovergesteld gedrag.

Question 40

Wat is fear appeal?

Answer 40

Angst gebruiken om mensen aan te zetten tot gedragsverandering door dreigingen van negatieve gevolgen te benadrukken.

Question 41

Wat wordt bedoeld met kleine stappen en implementation intentions?

Answer 41

Het stellen van haalbare, kleine doelen en het ontwikkelen van concrete plannen om die doelen te bereiken.