Wet 1 - beteugel je emotionele zelf (Semantisch)

Question 1

Wat is de kernboodschap van het gedeelte ‘Inzicht’ over rationaliteit?

Answer 1

Rationaliteit is geen aangeboren eigenschap; je moet haar cultiveren door oefening, bewuste introspectie en het beteugelen van emoties.

Question 2

Welke innerlijke ‘hogere macht’ staat model voor rationele helderheid in de tekst?

Answer 2

De ‘stem van Athene’, symbool voor nous: een kalme, hogere rede die inzicht levert wanneer emoties niet overheersen.

Question 3

Waarom kun je niet permanent verbonden zijn met de stem van Athene?

Answer 3

Omdat voortdurende externe prikkels en eigen emoties je aandacht versnipperen, waardoor je uit je kalme concentratie wordt gehaald.

Question 4

Wat is de eerste stap om rationeler te worden volgens het stuk?

Answer 4

Kritisch kijken naar je emoties en vragen stellen als: ‘Waar komt deze woede / drang naar aandacht vandaan?’

Question 5

Hoe vernauwen emoties je denken?

Answer 5

Ze fixeren je op 1‑2 gedachten die een acuut verlangen (macht, aandacht) voeden en zo alternatieven buitensluiten.

Question 6

Wat gebeurt er met je denkvermogen als je emotionele storingen uitschakelt (stem van Athene helder)?

Answer 6

Je ziet meer opties, denkt dieper na vóór actie en vindt creatieve oplossingen die anderen niet zien.

Question 7

Wat illustreert Dostojevski met zijn ‘tweede zelf’-metafoor?

Answer 7

Dat een irrationele impuls in ons dingen wil doen tegen onze bewuste wil in; we moeten het herkennen en beheersen.

Question 8

Welk patroon toont de mens wanneer plannen mislukken volgens de tekst?

Answer 8

We zoeken externe oorzaken (anderen, pech) i.p.v. onze eigen irrationaliteit te onderkennen.

Question 9

Waarom zijn zulke externe verklaringen gevaarlijk?

Answer 9

Ze versterken hulpeloosheid, versterken negatieve emoties en verhinderen leren.

Question 10

Wat is een ‘blinde vlek’ m.b.t. irrationaliteit?

Answer 10

Het onvermogen om te zien hoe emoties onze besluiten sturen, vb. crisis 2008.

Question 11

Welke universele kracht ligt volgens de tekst ten grondslag aan bubbels en crashes?

Answer 11

Onze emotionele aantrekkingskracht tot hebzucht en snel gewin, die rationeel denken overspoelt.

Question 12

Noem de drie evolutionair ‘lagen’ van het menselijk brein.

Answer 12

Reptielachtig instinctbrein; zoogdier/limbisch emotiebrein; menselijk neocortex voor cognitie/taal.

Question 13

Waarom misduiden we vaak de oorzaak van onze emoties?

Answer 13

Emotie‑genererende gebieden liggen gescheiden van taal/denken, dus de vertaling is onbetrouwbaar.

Question 14

Geef een voorbeeld van emotieverplaatsing uit de tekst.

Answer 14

Woede tegen persoon x kan eigenlijk afgunst zijn; of woede op z komt uit jeugdtrauma met ouder.

Question 15

Wat toont het verschil tussen mens en dier bij angst?

Answer 15

Dier voelt kortstondige angst; mens herkauwt en intensiveert angst door cognitie.

Question 16

Waarom maken social media ons extra irrationeel?

Answer 16

Ze bieden constante prikkels, weinig reflectietijd en versterken emotionele cascades.

Question 17

Operationele definitie van ‘rationeel’ in dit stuk?

Answer 17

Bewust zijn van eigen emoties en hun invloed neutraliseren vóór beslissingen.

Question 18

Wat kenmerkt het gedrag van irrationele personen op lange termijn?

Answer 18

Terugkerende fouten, conflicten, reactief handelen, projecten blijven steken.

Question 19

Hoe herken je rationaliteit in een conflictsituatie zoals een echtscheiding?

Answer 19

Rationele partij richt zich op langetermijnbelang (kind), irrationele op wrok.

Question 20

Wat gebeurt er met irrationele mensen als je hun emotionele motieven benoemt?

Answer 20

Ze reageren defensief en herkennen hun eigen irrationaliteit niet.

Question 21

Wat is confirmatiebias in één zin?

Answer 21

De neiging alleen bewijs te zoeken dat je bestaande overtuiging bevestigt.

Question 22

Noem een praktische valkuil van confirmatiebias bij plannen.

Answer 22

Negatieve consequenties worden genegeerd waardoor men roekeloos start.

Question 23

Wat is de denkfout van ‘onwrikbare overtuiging’?

Answer 23

Een idee voor waar aannemen omdat je er fel en emotioneel in gelooft.

Question 24

Hoe misbruiken demagogen onwrikbare overtuiging?

Answer 24

Ze presenteren overtuigingen met theatrale zekerheid om mensen mee te slepen.

Question 25

Leg het halo‑effect uit.

Answer 25

Eén (positieve of negatieve) eigenschap kleurt ons oordeel over alle andere eigenschappen.

Question 26

Waarom is groepsdenken verraderlijk onzichtbaar?

Answer 26

We ervaren conformiteit als ‘eigen mening’ en merken de groepsdruk niet op.

Question 27

Wat is schuldbias?

Answer 27

De neiging mislukkingen buiten onszelf te plaatsen om pijnlijke zelfkritiek te vermijden.

Question 28

Hoe uit superioriteitsbias zich volgens peilingen?

Answer 28

Mensen schatten hun rationaliteit & moraal hoger in dan die van anderen.

Question 29

Wat zijn ‘hooggradige’ versus ‘laaggradige’ emoties?

Answer 29

Hooggradig: acute, intense, door trigger; laaggradig: chronisch, subtiel op achtergrond.

Question 30

Waarom zijn jeugdtrauma’s krachtige katalysatoren?

Answer 30

Ze laten diepe emotionele sporen; vergelijkbare situaties ontketenen overdreven reacties.

Question 31

Geef een voorbeeld van gedrag uit angst voor verlating.

Answer 31

Overreactie op partnerkritiek → beschuldigingen/terugtrekken, zelfdestructief.

Question 32

Wat is het gevaar van plotseling succes?

Answer 32

Dopamine‑roes maakt verslaafd; men negeert rol van geluk en neemt roekeloze risico’s.

Question 33

Hoe kun je terugval na succes voorkomen?

Answer 33

Stap terug, voeg bewust pessimisme toe, herwaardeer realisme.

Question 34

Wat onthult stress over iemands ware aard?

Answer 34

Onder druk valt het sociale masker weg en komen verborgen tekortkomingen boven.

Question 35

Hoe ga je om met ‘enerverende types’?

Answer 35

Herken hun charisma/drama, doorprik de façade en houd emotionele afstand.

Question 36

Wat is het ‘groepseffect’ in een notendop?

Answer 36

In een massa neemt verlangen tot erbij horen de regie over van zelfstandig denken.

Question 37

Wat is de eerste strategie om rationeel te worden?

Answer 37

Ken jezelf grondig; observeer je emoties en zwakten.

Question 38

Waarom helpt reactietijd verlengen?

Answer 38

Het geeft emoties tijd om af te koelen en ruimte voor rationele reflectie.

Question 39

Wat betekent ‘mensen als feiten beschouwen’?

Answer 39

Accepteer hun natuur i.p.v. ze te willen veranderen; analyseer objectief.

Question 40

Welke metafoor gebruiken de Grieken voor emotie en rede?

Answer 40

Het paard (emotie‑energie) en de ruiter (rede) die de energie stuurt.

Question 41

Wat is de gewenste balans tussen scepticisme en nieuwsgierigheid?

Answer 41

Kritisch onderzoeken én open blijven voor nieuwe ideeën – het kenmerk van genieën.

Question 42

Waarom is ‘liefde voor het rationele’ cruciaal?

Answer 42

Het biedt diepe voldoening en motiveert om de lastige training vol te houden.

Question 43

Wie wordt genoemd als historisch voorbeeld van rationeel leiderschap naast Perikles?

Answer 43

Asoka, Marcus Aurelius, Margaretha van Valois, Leonardo da Vinci, Darwin, Lincoln, Tsjechov, Warren Buffett.

Question 44

Hoe gebruikte Anton Tsjechov rationaliteit om trauma te verwerken?

Answer 44

Door personages empathisch te analyseren leerde hij agressors begrijpen en vergaf zelfs zijn geweldadige vader.

Question 45

Wat is een signaal dat je in hooggradige irrationaliteit glijdt?

Answer 45

Overmatige lichamelijke reactie (hartslag, stemverheffing) en tunnelvisie op één emotie.

Question 46

Welke oefening helpt emoties tot de wortel analyseren?

Answer 46

Een genadeloos eerlijk dagboek van triggers, gevoelens, onderliggende oorzaken.

Question 47

Hoe kun je catalysatoren herkennen in anderen?

Answer 47

Let op plots kinderachtige intensiteit, stem/taal die afwijkt van hun normale gedrag.

Question 48

Wat is de rol van technologie in moderne irrationaliteit?

Answer 48

Ze vergroot bereik & snelheid van emotionele manipulatie, maar verandert ons brein niet.

Question 49

Waarom zijn cycli van irrationaliteit historisch onvermijdelijk?

Answer 49

Menselijke natuur verandert niet; rationaliteit moet telkens door individuen worden herwonnen.

Question 50

Welke twee ego‑vriendelijke feiten helpen irrationeelheid accepteren?

Answer 50

Niemand ontsnapt aan emoties; irrationaliteit komt voort uit de hersenstructuur buiten onze schuld.

Question 51

Wat is de relatie tussen irrationaliteit en ‘massabewegingen’ volgens de tekst?

Answer 51

Rationaliteit wordt door individuen verworven; massa’s blijven vatbaar voor irrationele golven.