ГЗӘ Flashcards
(130 cards)
1
Q
Географиялық сараптама түрлері
A
Табиғи кешенді зерттеу, сараптамадан өткізілетін жобаның қоршаған ортаға ықпалын бағалау
2
Q
Табиғи кешенді зерттеу сипаттамалары
A
Параметрлік, функциялық, типологиялық
3
Q
Сараптамалан өткізілетін жобаның қоршаған ортаға ықпалын бағалау
A
Жобаның аумақтағы табиғи ортаға ықпалын, оның салдарын модельдеу мен болжау
4
Q
Параметрлік сипаттама
A
Табиғи кешен құрамбөліктерінің сипаттамалары мен өзара байланыстарын зерттеу
5
Q
Табиғи кешен құрамбөліктерінің сипаттамалары мен өзара байланыстарын зерттейді
A
Параметрлік сипаттама
6
Q
Функциялық сипаттама
A
Табиғи кешен мен аумақтық құрылымдар арасындағы байланыстарды зерттеу
7
Q
Табиғи кешен мен аумақтық құрылымдар арасындағы байланыстарды зерттейді
A
Функциялық сипаттама
8
Q
Типологиялық сипаттама
A
Аумақтың табиғи режімін қара
9
Q
Географиялық сараптаманың жұмыс бағыттары
A
Талдамалық жұмыс, географиялық болжау, аудандастыру, өзара байланыстарды зерттеу
10
Q
Географиялық сараптамада өзара байланыстарды зерттеу арқылы анықталады
A
Табиғат пен қоғамның әрекеттесуі, көрсеткіштердің өзара байланысы, табиғи-кешеннің аумақтық ерекшеліктері
11
Q
Табиғат пен қоғамның әрекеттесуі, көрсеткіштердің өзара байоанысы, табиғи кешеннің аумақтық ерекгеліктерін анықтайды
A
Өзара байланыстарды зерттеу арқылы
12
Q
Аумақтағы табиғи ж/е қоғамдық жүйелердің иерархиялық құрылымын щерттеу негізінде жүргізіледі
A
Аудандастыру
13
Q
Көрсеткіштер талданып, жобалар, бағдарламалар, тұжырымдарды бағалауда жаңа нысандарды орналастыру нұсқалары ұсынылатын бағыт
A
Талдамалық жұмыс
14
Q
Табиғи ж/е әлеуметтік үдерістерге аса қажет
A
Географиялық жобалау
15
Q
Жобалар алуан түрлі ресурстарды пайдалануға бағытталғандықтан табиғи ж/е әлеуметтік орта өзгерістерімен жұмыс жасайды өзгерістермен
A
Географиялық жобалау
16
Q
Шаруашылық әрекеттің қоршаған ортаға ықпалы анықталады
A
Географиялық сараптама арқылы
17
Q
Географиялық сараптама сипатына қарай
A
Экологиялық-географиялық, экономикалық-географиялық
18
Q
Шаруашылық ж/е әлеуметтік нысандардың табиғи орта мен табиғат ресурстарына ықпалын сандық-спалық жағынан бағалап, өзгерістерін сараптайды
A
Экологиялық-географиялық сараптама
19
Q
Экологиялық-географиялық сараптама нысандары
A
Қоршаған ортаға айтарлықтай ықпал ететін аумақтық шаруашылық даму жоспарлары, ірі шаруашылық нысандарын орналастыру жобалары
20
Q
Қоршаған ортаға айтарлықтай ықпал ететін аумақтық шаруашылық даму жоспарлары, ірі шаруашылық нысандарын орналастыру жобалары жататын сараптама
A
Экологиялық-географиялық
21
Q
Жобаны жүзеге асырудан бірнеше жыл бұрын жүргізіліп қоятын сараптама
A
Экологиялық-географиялық
22
Q
Табиғи ортаның қазіргі жағдайы мен болашақтағы өзгерістерін болжайтын сараптама түрі
A
Экологиялық-географиялық
23
Q
Табиғатты қорғауды ж/е ресурстардың болжанған шығындарының орнын толтыру шаралары қарастыратын сараптама түрі
A
Экологиялық-географиялық
24
Q
Табиғи ж/е тарихи ескерткіштерді қорғауды бағалауды қамтитын сараптама түрі
A
Экологиялық-географиялық
25
Жобаның негіздемесінде берілетін ақпарат талданып, қоршаған орта өзгерістерінің талаптарға сай екеніне баға беретін сараптама түрі
Экологиялық-географиялық
26
Экологиялық сараптама жүргізудің ережелері
Мемлекеттік ж/е халықаралық деңгейде
27
Жоспарлау мен экономикалық нысандардың жобалау негіздемесін жасау мақсатында аумақтық жобаларды сараптау
Экономикалық-географиялық
28
Экономикалық-географиялық сараптаманың ерекшелігі
Шаруашылық құрылымында жаңа нысанды енгізудің аумақ дамуы үшін тиімділігін ескереді
29
Шаруашылық құрылымында жаңа нысанды енгізудің аумақ дамуы үшін тиімділігін ескеретін сараптама түрі
Экономикалық-географиялық
30
Біртұтас табиғи аумақтық кешен
Аумақ
31
Экономикалық н/е әлеуметтік нысандарды құрудың, өзгертудің табиғи ж/е шаруашылық кешендерге ықпалы талданатын сараптама
Экономикалық-географиялық
32
Іс жүзінде сараптамалардың басым көпшілігі алатын сипат
Кешенді сипат
33
Қзның халықаралық ұйымдарға қатысудағы міндеттері
1. Экологиялық ж/е экономикалық көрсеткіштерді талдау
2. Табиғатты қорғау әрекетіне жұмсалатын шығындарды ж/е оның нәтижелерін анықтау
3. Табиғатты тиімсіз паудаланудан болатын зияндарды анықтау
4. Экологиялық-экономикалық көрсеткіштердің кәсіпорын қызметіне әсерін анықтау
5. Кәсіпорындар мен аймақтарлың табиғатты қорғау әрекеттерін салыстырмалы талдау
6. Аумақтың экологиялық-экономикалық әлеуеиін ұлғайту жолдарын іздестіру
34
Табиғи орта мен шаруашылық кешеннің экономикалық көрсеткіштері талданатын сараптама
Кешенді географиялық
35
Әлемдегі ең ірі су электрстанция
Санься (Үш шатқал)
36
Санься су электрстанциясы орн мемл
Қытай
37
Жобалық құжаттарды болашақта елде өндірілетін электр энергиясының 10% беретіндігі көрсетілген сэс
Санься
38
Ресей мемлінде 20ғ 80 жылдарынан бергі келе жатқан сэс
Катунь (Алтай)
39
Экологиялық талаптарға сай келмегендіктен бірнеше рет кері сараптамалық қорытынды берілген су электр станциясы
Катунь
40
Мемл сараптама жүргізуде әсер етеді
Халық пен қоғамдық ұйымдардың пікірі
41
Қзда қала құрылысын жоспарлау, аумақтарды дамыту, әлеуметтік, өндірістік, рекреациялық, инфрақұрылымдық нысандардың жобаларын сараптамадан өткізеді
Мемсараптама
42
Күрделі мәселелерге қатысты шешім қабылдауда пайдаланылады
Эксперттік бағалау
43
Белгілі бір нысанның н/е үдерістің, оның өзгерістерінің әртүрлі салалар үшін маңызын анықтауды білдіретін ұғым
Бағалау
44
Шешімдердің ішіндегі ең үздігін таңдауға, зерттеліп отырған үдерістің дамуын болжауға ж/е күрделі міндеттердің шешімін табуға көмектесетін бағалау
Эксперттік
45
Шешім қабылдау мақсатында сарапшылардың пікірлері негізінде проблемаға баға беру процедурасы
Эксперттік бағалау
46
Қаладағы экологиялық жағдайды халықтың денсаулық тұрғысы жағынан бағалау
Эксперттік бағалау
47
Елдегі табиғат ресурстарының тиімді пайдаланылуын бағалау
Эксперттік бағалау
48
Жаңа зауыттың қоршаған ортаға ықпалына баға бері
Эксперттік бағалау
49
Эксперттік бағалау қай кезде жүргізіледі?
1) Географиялық проблема н/е нысан туралы деректер жеткіліксіз болуы
2) Болжау нысанның өте күрделі, ауқымы ж/е шамадан тыс үлкен болуы
3) Нысанның болашағына қатысты белгісіздіктердің көп болуы
4) Төтенше жағдай ж/е т.б байланысты шешім қабылдауға уақыттың жетіспеуі
50
Қоғамның сұранысына сай ж/е халықаралық, мемлекеттік бағдарламалар мен ірі жобалар аясында жүргізілетін бағалау
Эксперттік
51
Сарапшы ретінде белгілі бір саладағы жоғары білікті, тәжірибелі мамандар таңдалатын бағалау түрі
Эксперттік
52
Эксперттік зерттеулер алдында анықталады
Бағалау мақсаты мен сарапшылар алдына қойылатын проблема
53
Эксперттік бағалауда сарапшылар аталған проблема бойынша дайындайды
Ақпараттық материалдар, статистикалық деректер, сауалнама
54
Эксперттік бағалау жүргізудің шарттары
1) Проблеманың шарттары мен мерзімдерін, сыртқы ж/е ішкі шектеулерін нақтылау
2) Сауалды сапалық баға берілетіндей етіп құрастыру
3) Сарапшылар мүмкін болатын нұсқаларды бағалайды, сондықтан шешімнің толық сипаттамасы күтілмейді
4) Бағалау процедурасын тәуелсіз модератор жүргізіп, қадағалайды, ол проблемаға қатысты пікір білдірмейді
55
Эксперттік бағалау түрлері
Жеке, топтық
56
Белгілі бір саладағы өте білікті сарапшының тәуелсіз көзқарасына негізделетін бағалау
Жеке бағалау
57
Жеке эксперттік бағалау түрлері
Интервью алу, талдамалық, сценарийлік әдіс
58
Сарапшыға проблема б-ша сұрақтар беріліп, бірден жауап алынатын әдіс
Интервью
59
Сарапшы ақпарат негізінде жағдайға, нысанның даму тенденцияларына баға беретін әдіс
Талдамалық әдіс
60
Сарапшы нысанның н/е үдерістің даму болашағына қатысты логикалық тізбек ұсынатын әдіс
Сценарийлік әдіс
61
Жеке эксперттік бағалау әдістерінің кемшілігі
Әртүрлі салада өте мол білімі бар, алуан түрлі ақпаратты талдай алатын кәсіби маман табу қиындығы
62
Жиі қолданылатын бағалау түрі
Топтық эксперттік
63
Ресейлік географ Бабуриннің анықтауы б-ша сарапшылар тобы бөлінеді
4-ке
64
Ресейлік географ Бабуриннің анықтауы б-ша сараршылар тобы бөлінеді
4ке
65
Сарапшылар топтары
Аса ірі, үлкен, орташа, шағын
66
Аса ірі эксперттік топтардағы эксперт саны
1000-3000 адам
67
Бір-біріне байланысты салалар б-ша көп адамды қамтиды
Аса ірі эксперттік топтар
68
2005ж Жапонияда өткен дельфиде пікір алмасты
2659 сарапшы 13 сала б-ша
69
Белгілі бір сала б-ша көп адамды қамтиды
Үлкен э.т
70
Үлкен э.т эксперт саны
100-1000
71
2009-2010ж "Экономика жоғары мектебі" ұлттық зерттеу университеті жүргізген нанотехнологиялардың дамуы б-ша ресейлік дельфиге қатысты
579 сарапшы
72
Бір салада тереңдетілген ақпарат алу үшін сауалнамалар мен интервью қамтылады
Орташа э.т
73
Орташа э.т эксперт саны
30-100
74
Жол карталарын, сценарийлер мен сыни технологиялар жасауда миға шабуыл әдісін қолданатын эксперттік топ
Шағын э.т
75
Шағы э.т эксперт саны
10-30
76
Топтық эксперттік бағалау әдістері
Миға шабуыл, 635 әдісі, Дельфи
77
Ұжымдық идеяларды жинақтау тән
Ой қозғау (Миға шабуыл)
78
Қарама-қайшы идеялар ұсынады
Ой қозғау (Миға шабуыл)
79
Пікір алмасу арқылы ортақ келісілген шешімге келу әдісі
Ой қозғау
80
Ой қозғау әдісі
Ұжымдық идеялар жинақтау, қарама қайшы идеяларды ұсыну, пікір алмасу арқылы ортақ келісілген шешімге келу
81
635 әдісі
6 сарапшы 3 идея 5 мин, мүлде жаңа, құнды идеялар жинақталады
82
Сарапшылар бірін-бірі танымайтын, анонимдік әдіс
Дельфи
83
Сарапшылар бір-бірімен кездеспейтін әдіс
Дельфи
84
Ұзаққа созылған проблемалық жағдайды шешудің мүмкіндігіне баға беріледі
Дельфи
85
Жапонияда табиғатты қорғау, қоршаған ортаға қатысты ж/е экономикалық жобалар жасағанда қолданылатын әдіс
635
86
Модельдің басқа танымдық құралдарын айырмашылығы
Модель құрал болумен қатар, зерттеу нысаны қызметін қоса атқарады
87
Қазіргітзаманғы географияда кеңінен қолданылады
Модельдеу әдісі
88
Модель сөзі
Лат. -"Өлшем, үлгі"
89
Нақты нысанның, құбылыс н/е үдерістің маңызды белгілері мен байланыстарын жалпылама түрде бейнелейтін жеңілдетілген үлгісі
Модель
90
Қоршаған ортаны танып білу әдістерінің бірі, мұнда зерттеу нысаны оның моделімен алмастырылады
Модельдеу
91
Географиялық модельдеудің бір көрінісі
Глобус
92
Геожүйені н/е оның жекелеген элементтерін модельдеу барысында жасалады
Қарапайым көшірмесі, яғни моделі
93
Географиялық модельдеудің ғылыми міндеттері
1) Геожүйелердің динамикасын зерттеу
2) Табиғи-аумақтық ж/е шаруашылық жүйелердің аса маңызды қасиеттерін зерттеу
3) Табиғат пен қоғамның аумақтық ұйымдасу факторларын зерттеу
4) Географиялық аудандастыру ж/е аумақтық жүйелерді топтастыру
5) Геожүйенің құрылымымен байланыстарын зерттеу
6) Геожүйелердің әртүрлі факторлар әсерінен дамуымен қызмет етуін зерттеу
7) Геожүйелерді басқаруды ғылыми тұрғыда негіздеу
8) Табиғи жүйелерге антропогендік ықпалдың дәрежесін бағалау
94
Географиялық модельдеудің ғылыми міндеттері
8
95
Географиядағы модельдеу әдістерін бірнеше топқа ажыратуға болады
Заттық, балама, таңбалық, логикалық
96
Модкльде нысанның геометриялық, фищикалық, динамикалық сипаттамаларын бейнелеу
Заттық модельдеу
97
Географиялық нысанның н/е үдерістің пішінін, қасиеттерімен өзгерістерін бейнелейтін моделі құрастырылады
Заттық модельдеу
98
Модельдеу үшін зерттеу нысанның басты сипаттамалары жинақталып, талданады
Заттық модельдеу
99
Нысан, құбылыстың қасиеттерін жете зерттелген н/е зерттеуге қолайлы, ұқсас балама негізінде көрсететін модельдеу
Балама модельдеу
100
Зерттелетін нысанды талдаудың сандық қана емес, сапалық та критерийлері ескерілетін модельдеу
Балама модельдеу
101
Үлгіленетін нысанды жетілдіруге ж/е осының негізінде геожүйенің дамуын реттеу стратегиясын жасауға мүмкіндік беретін модельдеу
Балама модельдеу
102
Зерттелетін нысан н/е құбылысты таңбалар жиынтығы түрінде көрсету
Таңбалық модельдеу
103
Географияда бұрыннан бері карталар құрастыруда қолданылып келетін модельдеу
Таңбалық
104
Экономикалық геода әлеуметтік ж/е экономикалық үдерістердің кеңістіктегі ж/е уақыт аралығындағы өзгерістері көрсетіледі
Графиктер, диаграмма, гистограмма арқылы
105
Физикалық геода белгілі бір табиғи құбылыстың н/е үдерістің өту барысы беріледі
Графиктер, диаграммалар, гистограммалар арқылы
106
Дәлдікті, көрнекілік пен абстрактілікті ұштастыратын модельдер
Графикалық модельдер
107
Қоршаған ортаны зерттеу мен басқару проблемасын шешуде маңызды құрал
Таңбалық модельдеу
108
"Карта гео заңдылықтарды жоғары деңгейде айқындап береді, яғни Жер шарындағы құбылыстардың кеңістіктегі арақатынасын, ұштасуын ж/е өзара әрекетінің заңдылықтарын тануға көмектеседі" деп айтқан ғалым
Баранский
109
Зерттеу нысаны туралы сандық ақпарат жетіспеуі мүмкін модельдеу
Таңбалық модельдеу
110
Зерттеудің бастапқы кезеңінде, модельдеуде нысан мен құбылысты зерттеуші ойында көрнекті түрде елестету
Логикалық модельдеу
111
Адамның ойлау қабілеті нәтижесінде құрылады
логикалық модельдеу
112
Адамның зерттелетін нысан, құбылыс н/е үдеріс туралы білімі негізінде жасалатын ақыл-ой модельдері
логикалық модельдер
113
Модельдердің басқа түрлерін жасауда щерттеуші алдымен жасап алады
Логикалық үлгісін
114
Гео қабықтың зат, жнергия ж/е ақпарат тасымалымен бірлескен, өзара байланысқан құрамбөліктерінің жиынтығы
Геожүйе
115
Зерттеу нысанының дамуы мен жағдайына қатысты сипаттама
Сценарий
116
Табиғи, әлеуметтік ж/е экономткалық жүйелерді үйлестірудің аса маңызды әдістерінің бірі
Аудандастыру
117
Аумақтық басқару мәселелерін шешуде әкімшілік бөлініс, табиғатты пайдалану ж/е тб мақсатта қолданылатын әдіс
Аудандастыру
118
Аудандастырудың мәні
Кеңістіктегі өзіндік ерекшеліктерге ие аумақтық түзілімдерді анықтап, оларға сипаттама беру, шекараларын ажырату
119
Кеңістік өзара байланысты аумақтық бірліктерге жіктеледі
Аудандастыру арқылы
120
Аудандастырудың қүрылымдық сызбасын жасады
Чистобаев пен Гладкий
121
Геоның әртүрлі саоасындағы аудандастыру құрылымы тұрады
4 бөліктен
122
Географияның әртүрлі саласындағы аудандастыру құрылымы тұрады
Физикалық, экономикалық, саяси ж/е мәдениет географиясы
123
Физикалық географияға жатады
Географиялық қабық, географиялық белдеу, табиғат зонасы, аймақ, аудан, ландшафт
124
Экономикалық географияға жатады
Әлемдік экономикалық кеңістік, интеграциялық одақ, Ұлттық экономикалық кеңістік, ірі экономикалық аймақ, орташа экономикалық аймақ, шағын экономикалық аудан
125
Саяси географиялық аудандастыруға жатады
Дж саяси кеңістігі, әлемнің ірі геосаяси бөліктері, әскери-саяси блоктар, ұлттық геосаяси кеңістік, мемлекеттің шекаралық зонасы, жергілікті шиеленіс ошағы
126
Мәдениет географиясына жатады
Әлемдік өркениет, жеке өркениет, ұлттық-мәдени кеңістік, мемлдің геомәдени ядросы, ұлттық мәдениет, қала мәдениеті
127
Кез келген аумақты кеңістік б-ша жіктеу бірнеше критерийден тұрады
Жіктелетін аумақтық бірліктердің өзіндік ерекшелігі ж/е оларды құрайтын элементтердің өзара байланыстығы
128
Аудандастыру кезеңдері
4
Геожүйелерді таңдау
Аудандастырудың маңызды белгілерін таңдау
Белгілері б-ша жіктеу, сипаттау
Ареалдар негізінде шекара анықтау
129
Аудандастыру принциптері
3
Үздіксіздік
Біртектілік
Мақсаттылық
130
Экономикалық аудандастыру теориясының негізін салды
Александров, Баранский, Колосовский
