Tá tràng và tụy

Question 1

Giới hạn của tá tràng?

Answer 1

Tá tràng là đoạn đầu của ruột non, giới hạn từ sau môn vị đến góc tá - hỗng tràng.

Question 2

Hình dạng, phân chia tá tràng theo giải phẫu?

Answer 2

Hình dạng: chữ C, chia thành 4 phần:
+ Trên (D1).
+ Xuống (D2).
+ Ngang (D3).
+ Lên (D4).

Question 3

Các góc của tá tràng?

Answer 3

A- Góc trên tá tràng: giữa D1 và D2.

B- Góc dưới tá tràng: giữa D2 và D3.

C- Góc tá - hỗng tràng (góc Treitz): giữa D4 và hỗng tràng.

Question 4

Phần trên tá tràng: vị trí, đường đi? đặc điểm giải phẫu?

Answer 4

A. Vị trí:
+ Tiếp nối môn vị.
+ Ngang L1, ngay dưới gan.

B. Đường đi: đi ngang sang phải, hơi lên trên, ra sau.

B. Đặc điểm: 2/3 đầu phình to thành hành tá tràng.

Question 5

Đặc điểm di động và niêm mạc của hành tá tràng so với phần còn lại của tá tràng?

Answer 5

A- Hành tá tràng: di động và niêm mạc phẳng.

B- Phần còn lại: cố định, có nhiều nếp niêm mạc.

Question 6

Phần xuống tá tràng: đường đi? Cấu trúc ngay sau?

Answer 6

+ Đi xuống dọc bờ phải L1-L3.
+ Nằm trước thận phải.

Question 7

Phần ngang tá tràng: vị trí? hướng đi?

Answer 7

A. Vị trí:
+ Vắt ngang cột sống ở ngang mức sụn gian đốt L3-L4 (do đó dễ tổn thương khi chấn thương bụng).

B- Hướng đi: từ phải sang trái.

Question 8

Phần ngang tá tràng: Liên quan với các mạch máu lớn?

Answer 8

+ Phía trước: động mạch mạc treo tràng trên.
+ Phía sau: động mạch chủ bụng và tĩnh mạch chủ dưới.

Question 9

Phần lên tá tràng: hướng đi?

Answer 9

Lên trên, chếch trái tới góc tá - hỗng tràng.

.

Question 10

Vị trí của gốc tá hỗng tràng liên quan với cột sống và động mạch chủ bụng? Mạc treo liên quan?

Answer 10

A- Nằm bên trái cột sống, cạnh động mạch chủ bụng.

B- Có mạc treo tiểu tràng bám vào.

Question 11

Phân chia tá tràng theo tính di động?

Answer 11

Chia thành 2 đoạn:
+ Đoạn di động: gồm 2/3 đầu của đoạn trên (hay hành tá tràng).
+ Đoạn cố định: 1/3 sau của đoạn trên và 3 đoạn còn lại.

Question 12

Lớp thanh mạc tá tràng: bản chất? Đặc điểm che phủ?

Answer 12

A. Bản chất: là phúc mạc tạng
B. Đặc điểm:
+ Đoạn di động: phúc mạc che đủ 2 mặt tá tràng.
+ Đoạn cố định: mặt sau phúc mạc dính vào thành bụng sau -> thành mạc dính tá - tụy.

Question 13

Lớp cơ tá tràng: thành phần?
Tấm dưới niêm mạc tá tràng: đặc điểm?

Answer 13

A. Lớp cơ tá tràng gồm 2 lớp: lớp thớ cơ dọc (nông) và lớp thớ cơ vòng (sâu).
B. Tâm dưới niêm mạc: là tổ chức liên kết mỏng, nhão chứa nhiều mạch máu và thần kinh.

Lớp cơ tá tràng, dọc nông vòng sâu
Dưới niêm mỏng nhão, chứa mạch thần kinh

Question 14

Lớp niêm mạc tá tràng: thành phần các cấu trúc hỗ trợ hấp thu?

Answer 14

Gồm các cấu trúc:
1. Mao tràng: là niêm mạc dài ra như các sợi lông nhũ, phủ lên lòng tá tràng.
2. Nếp dọc.
3. Các tuyến tá tràng.
4. Nếp vòng.

Mao tràng nếp dọc, các tuyến nếp vòng

Question 15

Các cấu trúc của tá tràng liên quan đến mật - tụy? Vị trí? Mô tả?

Answer 15

A. Nhú tá lớn:
+ Mặt trong D2; cách môn vị #8-10cm.
+ Hình nón, 50% rỗng ở giữa (gọi là bóng gan - tụy).
+ Đổ vào bóng gan - tụy có ống mật chủ và ống tụy chính.

B. Nhú tá bé:
+ Trên nhú tá lớn 2cm.
+ Đỉnh nhú tá bé có lỗ thông của ống tụy phụ.

Question 16

Tụy: chức năng?

Answer 16

Vừa ngoại tiết vừa nội tiết:
+ Ngoại tiết: tiết vào ruột men tiêu hóa đường, đạm, mỡ.
+ Nội tiết: tiết insulin vào máu.

Question 17

Tụy: hình dạng? Giới hạn 2 đầu? Liên quan cột sống?

Answer 17

A. Hình dạng: cái búa; có 4 phần gồm đầu, cổ (khuyết), thân (dài nhất) và đuôi.

B- Đi từ phần xuống tá tràng đến rốn lách.

C- Nằm sát thành bụng sau, vắt ngang trước cột sống thắt lưng.

Question 18

Tụy: hướng? Liên quan mạc treo kết tràng ngang?

Answer 18

A- chếch lên trên sang trái.

B- Phần lớn tụy ở tầng trên mạc treo kết tràng ngang; chỉ phần nhỏ ở dưới.

Question 19

Đầu tụy: hình dạng? Liên quan tá tràng?
Cấu trúc giữa đầu và thân tụy?
Cấu trúc đặc biệt của đầu tụy?

Answer 19

A. Hình dạng: gần hình vuông.
B. Có tá tràng vây quanh.
C. Đặc điểm giải phẫu:
+ Giữa đầu và thân tụy có khuyết tụy (do động mạch mạc treo tràng trên ấn lên).
+ Đầu dưới tách ra một mỏm gọi là mỏm móc.

Question 20

Đầu tụy liên hệ mật thiết với phần nào của tá tràng? Hệ quả trong bệnh lí?

Answer 20

A- D2 tá tràng.

B- Khung tá tràng có thể giãn khi có u đầu tụy.

Question 21

Thân tụy: hướng? hình dạng?

Answer 21

A- Vị trí: từ khuyết tụy chếch lên trên sang trái.

B- Hình dạng: dài nhất, gồm
+ 3 mặt: trước, sau, dưới.
+ 3 bờ: trước, trên, dưới.

Question 22

Đuôi tụy: hình dạng? Cấu trúc mạc liên quan? Tính di động?

Answer 22

A. Hình dạng: Hình lưỡi, có thể dài hay ngắn, tròn hay dẹt.

B. Vị trí: nằm trong mạc nối tụy lách.

C. Di động trong mạc nối tụy - lách.

Question 23

Tính di động của tụy? Các phương tiện cố định tụy?

Answer 23

Trừ đuôi tụy di động, phần còn lại của tụy đều không di động.
A- Mạc dính tá - tụy: dính chặt đầu và thân tụy vào thành bụng sau.
B- Mạc treo vị sau: dính phần thân tụy (chỗ nối với đầu tụy) vào thành bụng sau.
C- Tá tràng vây quanh đầu tụy; ống mật chủ và các mạch máu đi vào tụy và tá tràng: giúp cố định đầu và thân tụy.

Giúp cố định tụy, mạc dính tá tụy, mạc treo vị sau, tá tràng mật chủ, mạch máu ra vào

Question 24

Các ống tiết của tụy: chức năng? Bao gồm? Đường đi? Mô tả?

Answer 24

A. Chức năng: là các ống ngoại tiết của tụy.

B. Ống tụy chính:
+ Chạy theo trục từ đuôi -> thân tụy.
-> Tới khuyết tụy -> bẻ cong xuống dưới -> qua đầu tụy tới nhú tá lớn.
+ Trên đường đi nhận các nhánh bên (như gân lá cây).

C. Ống tụy phụ (ống Santorini): tách ra từ ống tụy chính, chếch lên trên tới nhú tá bé.

Question 25

Liên quan giữa ống tụy chính và ống mật chủ tại vị trí đổ vào D2 tá tràng?

Answer 25

2 trường hợp:
+ Đổ bằng 2 lỗ riêng ở nhú tá lớn.
+ HOẶC cùng ống mật chủ đổ vào bóng gan - tụy (hay kênh chung mật - tụy).

Question 26

Liên quan giữa tá tràng và tụy?

Answer 26

A- Tá tràng chỉ liên quan mật thiết với đầu tụy.
B- Liên quan của phần trên tá tràng:
+ Đoạn di động (và môn vị) nằm trước tụy.
+ Đoạn cố định xẻ đầu tụy thành 1 rãnh, trước rãnh là củ trước, sau rãnh là củ mạc nối (nằm sau mạc nối nhỏ).

C- Liên quan của phần xuống tá tràng: xẻ vào đầu tụy 1 rãnh dọc, dính chặt vào đầu tụy bởi các ống tụy.

D- Liên quan của phần ngang tá tràng: ôm lấy mỏm mốc; nhưng không dính vào nhau.

E- Liên quan của phần lên tá tràng: xa dần đầu tụy.

Question 27

Liên quan của phía trước khối tá tụy với phúc mạc?

Answer 27

+ Có rễ mạc treo kết tràng ngang bám vào.
+ Rễ này đi qua trái trên; rồi chạy dọc bờ dưới thân tụy.

-> Do đó chỉ có 1 phần khối tá tụy ở dưới mạc treo kết tràng ngang. Phần còn lại ở trên.

Question 28

Khối tá tụy liên quan với phúc mạc qua các cấu trúc nào?

Answer 28

1. Rễ mạc treo kết tràng ngang ở phía trước.
2. Mạc dính tá tụy ở phía sau.
3. Mạc treo tiểu tràng: thường ở hỗng tràng.

Question 29

Liên quan mặt trước của khối tá - tụy với các tạng: phân khu? Các tạng liên quan?
Mặt trước khối tá tụy liên quan với động mạch nào?

Answer 29

A- 2 khu:
+ Tầng trên mạc treo kết tràng ngang: gan, môn vị.
+ Tầng dưới mạc treo kết tràng ngang: các quai ruột non.

B- Động mạch mạc treo tràng trên: ấn vào mặt dưới tụy thành khuyết tụy.

Question 30

Khối tá tụy liên quan phía sau, qua trung gian mạc dính tá tụy với các tạng nào?

Answer 30

+ Nửa thận phải, cuống thận phải.
+ Tuyến thượng thận phải.
+ Tĩnh mạch chủ dưới.

Question 31

Liên quan với các tạng KHÔNG qua mạc dính tá tụy ở mặt sau của khối tá - tụy?

Answer 31

+ Ống mật chủ.
+ Các mạch máu của tá tụy.
+ Cột sống thắt lưng.
+ Động mạch chủ bụng.

Question 32

Liên quan của khuyết tụy với mạch máu?

Answer 32

3 động mạch + 1 tĩnh mạch:
+ Trên khuyết tụy: động mạch thân tạng.
+ Dưới khuyết tụy: động mạch mạc treo tràng trên.
+ Sau khuyết tụy: động mạch chủ bụng và tĩnh mạch cửa.

Khuyết tụy tạng trên, dưới mạch treo tràng, sau động mạch chủ, và tĩnh mạch cửa

Question 33

Đuôi tụy nằm trong cấu trúc nào? Tương quan kích thước của đuôi tụy và cuống lách?

Answer 33

A- Nằm trong mạc nối tụy - lách; liên quan đến các mạch máu lách.
B- Đuôi tụy dài thì cuống lách ngắn và ngược lại.

Question 34

Nguồn gốc và kể tên các động mạch cấp máu cho tá tràng và tụy?

Answer 34

Gồm các nguồn:
A- Từ động mạch thân tạng: động mạch vị tá tràng và động mạch lách.
C- Từ động mạch mạc treo tràng trên: động mạch tá tụy dưới.

Question 35

Động mạch vị - tá tràng: các nhánh cho tá tràng và tụy?

Answer 35

A- 2 nhánh chính:
+ Động mạch tá tụy trên trước: cho các nhánh cấp máu mặt trước tá tràng.
+ Động mạch tá tụy trên sau: cho các nhánh tụy và nhánh tá tràng; tưới máu cho mặt trước và sau khối tá tụy.

B- Các nhánh nhỏ:
+ Các động mạch sau tá tràng: cho các nhánh nhỏ vào mặt sau tá tràng.
+ Động mạch trên tá trành (+- động mạch quặt ngược tá tràng) -> cấp máu cho D1 tá tràng.

Question 36

Động mạch lách: các nhánh cho tá tràng và tụy?

Answer 36

Các nhánh:
+ Động mạch tụy lưng.
+ Động mạch tụy dưới (hay ĐM tụy ngang)
+ Động mạch tụy lớn.
+ Động mạch đuôi tụy (>2 động mạch).

dưới lớn lưng đuôi

Question 37

Động mạch mạc treo tràng trên: các nhánh cho tá tràng và tụy?

Answer 37

Cho 1 nhánh lớn là động mạch tá tụy dưới. Động mạch này chia thành các nhánh:
+ Nhánh tá tụy dưới trước: mặt trước phần dưới khối tá tụy.
+ Nhánh tá tụy dưới sau: mặt sau phần dưới khối tá tụy.

Mạc treo tràng trên, cho tá tụy dưới

Question 38

Các cung động mạch cấp máu cho tá tràng và đầu tụy? Nguồn gốc?

Answer 38

Gồm 2 cung động mạch (trước và sau): động mạch tá tụy trên trước / sau (từ động mạch vị tá tràng)
NỐI với động mạch tá tụy dưới trước / sau (từ động mạch mạc treo tràng trên) tương ứng.

Question 39

Các tĩnh mạch cho tá tràng và tụy? Điểm chung?

Answer 39

Tĩnh mạch tá tụy, trên sau tá tràng, dưới thân đuôi tụy
A- Gồm các tĩnh mạch:
+ Tĩnh mạch trên tá tràng và tĩnh mạch sau tá tràng: về tĩnh mạch cửa.
+ Tĩnh mạch tụy dưới: về tĩnh mạch mạc treo tràng trên.
+ Tĩnh mạch thân và đuôi tụy: về tĩnh mạch lách.

B. Điểm chung: đều trực hay gián tiếp đổ về tĩnh mạch cửa.

Question 40

Bạch huyết của tá tràng và tụy?

Answer 40

Gồm 4 nhóm: trước, sau, phải, trái => hợp lại thành chuỗi hạch tụy lách.
Bạch huyết tá tụy, trước sau phải trái, chuỗi hạch tụy lách

Question 41

Thần kinh chi phối tá tràng và tụy?

Answer 41

Là thần kinh tự chủ tách ra từ đám rối tạng và đám rối mạc treo tràng trên.