H3 An elusive new world order 1991-2020 Flashcards
Glasnost & Perestrojka
onderdeel van Gorbatsjovs “nieuwe denken” doctrine. Hij wilde de groeiende economische ellende in de Sovjet-Unie bestrijden met de oprichting van een socialistische markteconomie, waarvan glasnost (openheid, vrijheid van informatie) en perestrojka (economische en politieke herstructurering) de belangrijkste kenmerken waren. Zijn idee: wanneer mensen meer vrijheid zouden hebben om te denken en deel te nemen aan het besluitvormingsproces, zou het systeem hiervan profiteren en zouden de productiecijfers omhoog gaan.
Euroscepticisme
een politiek standpunt dat tegen de waarden en de macht van de Europese Unie is; men vindt dat de regering te veel autoriteit aan Brussel heeft afgestaan.
Populisme
politieke benadering die een beroep doet op gewone mensen die zich genegeerd voelen door de gevestigde elite.
Akkoord van Parijs
een klimaatakkoord dat in 2015 in Parijs werd gesloten door 196 partijen. Het is een juridisch bindend internationaal verdrag over klimaatverandering.
Honderdbloemenbeweging
een golf van kritiek in 1957 op de Chinese Communistische Partij nadat de regering haar controle op meningsuiting en artistieke expressie had versoepeld. Deze afwijkende beweging werd al snel de kop ingedrukt door de regering.
Grote Sprong Voorwaarts
economische en sociale campagne geleid door de Chinese Communistische Partij, die probeerde de agrarische economie van het land te veranderen in een geïndustrialiseerde economie door de vorming van volkscommunes. Binnen deze plattelandsgemeenten werden miljoenen kleine plattelandsfabriekjes gebouwd. Het doel: het opheffen van het onderscheid tussen stad en dorp en een klasseloos paradijs. Doordat de landbouw werd verwaarloosd en door natuurrampen stierven meer dan 15 miljoen Chinezen van de honger tussen 1959-1961.
Culturele Revolutie
een sociopolitieke beweging die Mao Zedong in 1966 lanceerde om de Chinese communistische staat te zuiveren van de overblijfselen van kapitalistische en traditionele elementen uit de Chinese samenleving. Het was een poging van Mao om zijn macht te herstellen door een beroep te doen op jonge communisten.
Vier moderniseringen
Deng’s ambitieuze economische programma om de industrie, nationale defensie, landbouw en wetenschap en technologie te verbeteren. De ontwikkelingsdoelen moesten worden bereikt door marktgerichte hervormingen.
” Axis of Evil” (As van het Kwaad)
een uitdrukking die George Bush gebruikte na de aanslagen van 11 september en waarmee hij verwees naar Iran, Irak en Noord-Korea. Het werd gebruikt om buitenlandse landen te beschrijven die naar verluidt terrorisme hadden gesponsord en op zoek waren naar massavernietigingswapens.
Preëmptieve oorlog
een oorlog die wordt begonnen voordat er een aanval is geweest; een oorlog die preventief de vrede breekt voordat een dreigende aanval plaatsvindt. Een voorbeeld: de invasie van de VS in Irak, om te voorkomen dat Saddam Hoessein massavernietigingswapens zou inzetten.
Arabische Lente
een reeks antiregeringsprotesten, gewapende opstanden en opstanden die zich begin 2010 over een groot deel van de Arabische wereld verspreidde.
Wat waren de verwachtingen na het einde van de Koude Oorlog in de late jaren 1980 met betrekking tot wereldwijde samenwerking en steun voor gemeenschappelijke menselijke problemen?
Na het einde van de Koude Oorlog hoopte men dat de materiële middelen van de supermachten en hun bondgenoten zouden worden ingezet om gezamenlijke menselijke problemen aan te pakken in een sfeer van samenwerking en wederzijdse steun.
Hoe toonde de Verenigde Staten in 1991 haar wereldwijde invloed na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie?
In 1991 leidde de Verenigde Staten met succes een VN-coalitie van landen om de Iraakse militairen uit buurland Koeweit te verdrijven, waarbij ze hun wereldwijde bereik aantoonde.
Wat waren enkele grote mondiale problemen die in de late twintigste eeuw samenhingen met de economische kloof tussen welvarende landen en arme ontwikkelingslanden?
Enkele problemen waren klimaatverandering, milieudegradatie, bevolkingsgroei, volksgezondheid en ziekte-uitdagingen, beperkte toegang tot voedzaam voedsel, schoon water, huisvesting en onderwijs.
Wat waren de gevolgen van de groeiende inkomensongelijkheid in welvarende landen voor sociale samenhang en het vertrouwen in gekozen leiders?
Groeiende inkomensongelijkheid bedreigde sociale samenhang en leidde tot wantrouwen in gekozen leiders in welvarende landen.
Hoe reageerde de wereld op de opkomst van internationale terroristische groepen na de aanslagen van 11 september 2001? (9/11)
De wereld reageerde door de veiligheid te verbeteren met een meer geavanceerd en beter gecoördineerd proces van wereldwijde informatie-inwinning. Dit omvatte ook verbeterde onderzoeksmogelijkheden voor politie, grens- en transportfunctionarissen, en immigratieagenten.
Wat waren enkele van de consequenties van de wereldwijde financiële crisis van 2008 voor de acceptatie van liberale democratieën en internationale marktoplossingen?
De wereldwijde financiële crisis van 2008 ondermijnde het vertrouwen in op marktgestuurde oplossingen voor economische ongelijkheid en bracht de rechtvaardigheid van liberale democratische instellingen in twijfel.
Wat was het opmerkelijke wereldwijde politieke patroon binnen een decennium na de crisis van 2008?
Binnen een decennium na de crisis van 2008 was er een duidelijke wereldwijde trend naar populistisch autoritarisme, waarbij veel landen politieke rechten en persoonlijke vrijheden verminderden.
Welke veranderingen vonden plaats in de Verenigde Staten na de verkiezingen van 2016 in termen van internationaal leiderschap en benadering van mondiale kwesties?
Na de verkiezingen van 2016 verving de Verenigde Staten 70 jaar van internationaal leiderschap door een meer geïsoleerde, transactionele aanpak, met een nadruk op globale winnaars en verliezers, zero-sum economische belangen, en een wereld die inherent chaotisch en meedogenloos is.
Wat betekende het einde van de Koude Oorlog voor de voormalige Oostbloklanden en het streven naar Europese integratie?
Het einde van de Koude Oorlog en het herstel van politieke autonomie in de voormalige Oostbloklanden markeerden een nieuw hoofdstuk in het decennia-oude streven naar grotere Europese integratie.
Hoe eindigde de Sovjet-dominantie in Oost-Europa in 1989, en welke landen verkregen hun autonomie?
In 1989 leidden bloedeloze revoluties, gekenmerkt door diepgaande economische problemen en de instemming van Mikhail Gorbachev, tot het einde van de Sovjet-dominantie in Oost-Europa. Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Oost-Duitsland, Roemenië en Bulgarije verkregen hun autonomie na vier decennia van ondergeschiktheid aan het Sovjetrijk.
Welke rol speelde Polen in het begin van de hervormingen in Oost-Europa, en wat was het resultaat van de verkiezingen in juni 1989?
Polen zette de toon voor het hervormingsbeleid. Ondanks de onderdrukking van de Solidariteitsbeweging en de afkondiging van de staat van beleg in 1981-1983, bleef het verzet tegen het communistische regime groeien. Massale stakingen in de zomer en herfst van 1988 leidden tot verrassende verkiezingsresultaten in juni 1989, waarbij Solidariteit bijna alle zetels in de Senaat won en bijna alle vrij betwiste zetels in het lagerhuis.
Welke gebeurtenissen leidden tot politieke veranderingen in Hongarije in 1989, en wat was het resultaat?
In Hongarije lieten hervormers binnen de communistische regering in het voorjaar van 1989 de vorming van onafhankelijke politieke partijen toe. Na eerdere vrijemarkthervormingen genoten de middenklasse Hongaren tegen het einde van de jaren 1980 van westerse luxe. De oproep was nu voor politieke pluraliteit, wat resulteerde in oproepen tot meerpartijenverkiezingen in het najaar van 1989.
Hoe evolueerden de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije in 1989, en wie werden de leiders van het nieuwe regime?
In Tsjechoslowakije stortte het communistische regime in na georganiseerde straatdemonstraties en toenemende politieke oppositie. In december 1989 werd een coalitieregering gevormd, waarbij Václav Havel, een dissidente toneelschrijver, tot president werd gekozen.
Wat betekende de val van de Berlijnse Muur in november 1989 voor Duitsland, en wanneer werd de Duitse hereniging officieel?
De val van de Berlijnse Muur in november 1989 symboliseerde het einde van de Koude Oorlog. De politieke veranderingen in Oost-Duitsland resulteerden in vrije verkiezingen en de vorming van een niet-communistische regering. De Duitse hereniging werd officieel in oktober 1990.
Welk land weigerde aanvankelijk te buigen voor de veranderingen in Oost-Europa, en wat gebeurde er met de leiders ervan?
Roemenië onder leiding van Nicolae Ceausescu weigerde aanvankelijk te buigen voor de veranderingen. Na massale protesten in december 1989 werd Ceausescu gearresteerd, berecht en geëxecuteerd.
Wat waren enkele van de algemene oorzaken van de ineenstorting van communistische regimes in Oost-Europa volgens de tekst?
Populaire ontevredenheid, massale straatprotesten en de bereidheid van miljoenen gewone mensen om op te komen voor democratie waren enkele van de algemene oorzaken van de ineenstorting van communistische regimes in Oost-Europa. De belofte van communisme leek hol te zijn geworden voor de arbeiders die in onvoldoende huisvesting leefden, in de rij stonden voor slechte consumentengoederen, beperkte kansen hadden voor professionele ontwikkeling en weinig perspectief zagen voor een betere toekomst voor hun kinderen.
Wat bevestigde de nieuwe leiding in het Kremlin door de emancipatie van de Oostbloklanden en de terugtrekking van Sovjettroepen uit Afghanistan?
De nieuwe leiding in het Kremlin bevestigde haar ernst met binnenlandse hervormingen door de emancipatie van de Oostbloklanden en de terugtrekking van Sovjettroepen uit Afghanistan. Dit was bedoeld om betere betrekkingen met het Westen te smeden en middelen te richten op binnenlandse prioriteiten.
Wat waren enkele van de uitdagingen waarmee Sovjetburgers werden geconfronteerd als gevolg van Gorbachev’s besluit om de commando-economie te ontmantelen en beperkte markthervormingen toe te staan?
Sovjetburgers werden geconfronteerd met enorme uitdagingen als gevolg van Gorbachev’s besluit om de commando-economie te ontmantelen en beperkte markthervormingen toe te staan. De sluiting van inefficiënte staatsfabrieken, verlies van baanzekerheid door privatisering en hogere prijzen voor basisbehoeften leidden tot wijdverbreide sociale onrust.
Hoe reageerde Boris Yeltsin op de poging tot staatsgreep tegen Gorbachev in augustus 1991, en welke rol speelde hij in het verdere verloop van de gebeurtenissen?
Boris Yeltsin reageerde op de poging tot staatsgreep tegen Gorbachev in augustus 1991 door de idealen van democratische regering, markteconomie en Russisch nationalisme te ondersteunen. Met steun van duizenden betogers in grote steden slaagde hij erin de militaire steun te krijgen tegen de samenzweerders. Yeltsin werd een held, en zijn acties leidden tot de onherstelbare compromittering van Gorbachev’s macht en de geloofwaardigheid van de Sovjet Communistische Partij.
Wat waren enkele van de gevolgen van de annexatie van de Krim door Rusland in 2014, en hoe reageerde de internationale gemeenschap hierop?
De annexatie van de Krim door Rusland in 2014 leidde tot veroordelingen van de internationale gemeenschap. De Verenigde Staten en EU-landen legden economische sancties op en Rusland werd uit de G8 gezet. Rusland steunde vervolgens separatisten in Oost-Oekraïne, wat leidde tot een langdurig, laag-intensief conflict met duizenden slachtoffers.
Hoe beschrijft de tekst de evolutie van de relatie tussen Rusland en het Westen onder leiding van Vladimir Putin?
Onder leiding van Vladimir Putin evolueerde de relatie tussen Rusland en het Westen. Hoewel aanvankelijk gericht op economische hervormingen en constructieve betrekkingen met de EU en de VS, verslechterde de relatie na beperkingen van politieke vrijheden, arrestaties van oppositieleiders en toenemende consolidatie van uitvoerende macht. Er ontstond onenigheid over zaken als een Amerikaans raketafweersysteem in voormalige Oostbloklanden.
Wat waren enkele van de binnenlandse uitdagingen waarmee Rusland werd geconfronteerd tijdens Yeltsin’s presidentschap (1991–1999)?
Tijdens Yeltsin’s presidentschap (1991–1999) werd Rusland geconfronteerd met binnenlandse uitdagingen, waaronder conflicten met conservatieven in het Congres van Volksafgevaardigden. In 1993 leidde een conflict tot het ontbinden van het congres en militair optreden tegen het Witte Huis na aanvallen op het staats-tv-station. Economische problemen, gezondheidskwesties van Yeltsin en toenemende ongelijkheid zorgden voor maatschappelijke ontevredenheid.
Hoe rechtvaardigt Vladimir Putin zijn leiderschap en de heropleving van autoritaire praktijken in Rusland volgens de tekst?
Vladimir Putin rechtvaardigt zijn leiderschap en de heropleving van autoritaire praktijken door het verhaal dat de val van de USSR een ramp was voor de gewone Russen. Hij beweert dat westerse kapitalistische waarden tijdens de jaren 1990 corrupte belangen bevoorrechtten, wat leidde tot sociale en economische ineenstorting. Putin stelt dat zijn autoritaire benadering de Russische economie heeft gered, het leven van mensen heeft verbeterd en Rusland’s invloed in de internationale gemeenschap heeft hersteld.
Wat zijn enkele van de internationale acties en beleidslijnen van Rusland onder leiding van Vladimir Putin, zoals beschreven in de tekst?
Onder leiding van Vladimir Putin voerde Rusland internationale acties uit, waaronder militaire interventie in Syrië om president Bashar al-Assad te ondersteunen. Daarnaast werden pogingen tot inmenging in buitenlandse verkiezingen en de onderdrukking van binnenlandse oppositie beschreven. De annexatie van de Krim, steun aan separatisten in Oost-Oekraïne en de confrontatie met westerse democratieën zijn ook genoemd.
Wanneer werd de Europese Economische Gemeenschap (EEG) voor het eerst opgericht en met welk doel?
De Europese Economische Gemeenschap (EEG) werd voor het eerst opgericht in 1958. Het doel was om kleine staten het onderhandelingsvermogen in de wereldwijde economie te geven dat normaal is voor grote mogendheden.
Wat was het belang van de Maastricht Treaty, ondertekend in 1992, voor de Europese Unie (EU)?
De Maastricht Treaty, ondertekend in 1992, was een belangrijke overeenkomst voor de Europese Unie (EU). Het was bedoeld om volledige economische en monetaire unie over meerdere grenzen te bereiken. Tegen die tijd was de EU de grootste markt ter wereld geworden, met meer dan 20 procent van de wereldexport.
Wat was de oorspronkelijke rol van de NAVO tijdens de Koude Oorlog, en hoe evolueerde deze rol na de val van het Warschaupact?
Tijdens de Koude Oorlog was de oorspronkelijke rol van de NAVO om de Sovjet-uitbreiding naar West-Europa te voorkomen. Na de val van het Warschaupact pleitte de VS voor een heroverweging van de NAVO als een regionale veiligheidsorganisatie. Ondanks zorgen in Moskou werd het lidmaatschap uitgebreid tot landen als Polen, Hongarije en Tsjechië.
Hoe reageerden de voormalige communistische landen in Oost-Europa op de EU, en wat was hun streven tegen het einde van de twintigste eeuw?
De voormalige communistische landen in Oost-Europa solliciteerden tegen het einde van de twintigste eeuw naar lidmaatschap van de EU en de NAVO. Ze zagen lidmaatschap als een manier om gemeenschappelijke economische banden te smeden en de kans op toekomstige politieke en militaire conflicten in Europa te verminderen.
Wat waren enkele van de gevolgen van de etnische spanningen en nationalistische politiek in de voormalige Joegoslavië in de jaren 1990?
De etnische spanningen en nationalistische politiek in de voormalige Joegoslavië in de jaren 1990 leidden tot ernstige gevolgen. Het resulteerde in oorlogen, inclusief ‘etnische zuivering’ in Bosnië en Kosovo. Steden werden vernietigd, duizenden burgers werden gedood, en de regio zag miljoenen mensen als vluchtelingen.
Hoe reageerde de internationale gemeenschap op het conflict in Bosnië in 1995, en wat was het uiteindelijke resultaat van die interventie?
In 1995 begonnen NAVO-vliegtuigen Servische posities in Bosnië te bombarderen na een beroep van Bosnië op de VN om hulp. Deze luchtaanvallen, samen met de inzet van NAVO-grondtroepen, leidden tot het Dayton-akkoord. Het resultaat was de onafhankelijkheid van Bosnië en de inzet van NAVO-troepen om de vrede te handhaven.
Wie was Slobodan Miloševicˊ en wat waren enkele van zijn acties tijdens de jaren 1990?
Slobodan Miloševicˊ was de ex-communistische leider van Servië. Tijdens de jaren 1990 stuurde hij Servische troepen naar buurlanden, voerde hij etnische zuiveringen uit en bevorderde hij een nationalistische agenda. Hij werd uiteindelijk in 2000 uit de macht gezet en later berecht voor oorlogsmisdaden.
Hoe werd de resurgentie van etnisch nationalisme in Zuidoost-Europa gezien door de welvarende Europese gemeenschap, en welke acties werden ondernomen?
De resurgentie van etnisch nationalisme in Zuidoost-Europa zette de welvarende Europese gemeenschap op scherp. Etnische spanningen en geweld brachten de welvarende Europese gemeenschap op de hoogte dat politiek van verdeeldheid nog steeds sterk aanwezig was. Interventies, zoals NAVO-luchtaanvallen en vredesoperaties, werden uitgevoerd om de vrede te herstellen.
Wat waren de drie crises die de EU-lidstaten tussen 9/11 en 2020 hebben getest, en hoe hebben deze crises de integratie en liberale democratie beïnvloed?
De drie crises waren geldgerelateerd, met de wereldwijde economische neergang van 2008 als gevolg, gevolgd door een crisis met betrekking tot ontheemde mensen in 2015, en tot slot een crisis met betrekking tot regelgeving en gedeelde soevereiniteit. Deze crises hebben de EU-lidstaten getest op hun vermogen om integratie te bevorderen, open grenzen te handhaven en tegelijkertijd liberale democratieën te ondersteunen. De economische onzekerheid, opkomend hypernationalisme, de Brexit en de inconsistentie van de Amerikaanse bondgenoot hebben het continent op de proef gesteld.
Wat waren de drie crises die de EU-lidstaten testten in de twee decennia na 9/11?
De drie crises die de EU-lidstaten testten, waren de financiële crisis van 2008, de migrantencrisis van 2015 en de crisis met betrekking tot regelgeving en gedeelde soevereiniteit, met name rondom Polen en Hongarije.
