Woorden

Question 1

Marshallplan

Answer 1

Europees Herstelprogramma, een programma van de VS dat financiële hulp bood aan West-Europa na WO2 (1948).

Question 2

Containment

Answer 2

een geopolitieke strategie van de VS tijdens de Koude Oorlog om de verspreiding van het communisme na WO2 te voorkomen.

Question 3

Truman Doctrine

Answer 3

de VS zou militaire steun bieden aan elk Europees land dat bedreigd werd door het communisme (1947).

Question 4

Red Scare

Answer 4

het Amerikaanse binnenlandse politieke klimaat gedomineerd door angst voor communistische infiltratie.

Question 5

McCarthyisme

Answer 5

de heksenjacht op communisten geïnitieerd door senator Joseph McCarthy, die leidde tot politieke repressie en vervolging van linkse individuen.

Question 6

Satellietstaten

Answer 6

Polen, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Oost-Duitsland; landen die op één lijn lagen met, maar ook onder de invloed en druk stonden van de Sovjet-Unie.

Question 7

Warschaupact

Answer 7

een collectief defensieverdrag opgericht door de Sovjet-Unie en zeven andere Sovjet-satellietstaten: Albanië, Bulgarije, Tsjecho-Slowakije, Oost-Duitsland, Hongarije, Polen en Roemenië. Het was bedoeld als tegenwicht voor de NAVO.

Question 8

Brezjnev-doctrine

Answer 8

elke bedreiging voor de socialistische heerschappij in een staat van het Sovjetblok (Centraal- en Oost-Europa) was een bedreiging voor alle staten, wat de interventie van andere socialistische staten rechtvaardigde.

Question 9

Conferentie van Helsinki

Answer 9

erkenning van de legitimiteit van bestaande grenzen in Oost-Europa (1975).

Question 10

Detente

Answer 10

de versoepeling van de vijandige/ gespannen relaties tussen de VS en de Sovjet-Unie (1969-1979), gekenmerkt door verbeterde relaties, een toename van de handel en de ondertekening van kernwapenverdragen.

Question 11

Dekolonisatie

Answer 11

een proces waarbij een staat zich terugtrekt uit een voormalige kolonie en onafhankelijk wordt. De macht wordt overgedragen aan de elite van het land (soms met geweld). Dit gebeurde vooral van 1945 tot 1980. Landen werden militair en politiek onafhankelijk, maar niet echt economisch.

Question 12

Neokolonialisme

Answer 12

het gebruik van economische, culturele, politieke of andere druk om voormalige koloniën te controleren of te beïnvloeden. Omdat de ontwikkeling van de voormalige koloniën afhankelijk is geweest van de voormalige koloniale machten, blijven de meeste van hen (gedeeltelijk) afhankelijk, vooral economisch. Neokolonialisme kan ook voorkomen tussen landen die niet direct verbonden waren door een koloniaal verleden.

Question 13

Ongebondenheid (non-alignment)

Answer 13

de keuze van een staat om zich niet formeel aan te sluiten bij of af te zetten tegen een groot machtsblok, zoals tijdens de Koude Oorlog.

Question 14

Pan-Afrikanisme

Answer 14

een beweging in Afrika met als gemeenschappelijk doel de eenheid van Afrikanen en de eliminatie van blanke suprematie en kolonialisme van het continent, geleid door de Ghanese leider Nkrumah, begonnen in de jaren 1960.

Question 15

Apartheid

Answer 15

het Zuid-Afrikaanse geïnstitutionaliseerde systeem van rassenscheiding van 1948 tot het begin van de jaren 1990, waarin de natie politiek, economisch en sociaal werd gedomineerd door de blanke bevolking.

Question 16

Zionisme

Answer 16

een beweging voor de (toenmalige) heroprichting en ontwikkeling en bescherming van een Joodse natie: Israël.

Question 17

Glasnost & Perestrojka

Answer 17

onderdeel van Gorbatsjovs “nieuwe denken” doctrine. Hij wilde de groeiende economische ellende in de Sovjet-Unie bestrijden met de oprichting van een socialistische markteconomie, waarvan glasnost (openheid, vrijheid van informatie) en perestrojka (economische en politieke herstructurering) de belangrijkste kenmerken waren. Zijn idee: wanneer mensen meer vrijheid zouden hebben om te denken en deel te nemen aan het besluitvormingsproces, zou het systeem hiervan profiteren en zouden de productiecijfers omhoog gaan.

Question 18

Euroscepticisme

Answer 18

een politiek standpunt dat tegen de waarden en de macht van de Europese Unie is; men vindt dat de regering te veel autoriteit aan Brussel heeft afgestaan.

Question 19

Populisme

Answer 19

politieke benadering die een beroep doet op gewone mensen die zich genegeerd voelen door de gevestigde elite.

Question 20

Akkoord van Parijs

Answer 20

een klimaatakkoord dat in 2015 in Parijs werd gesloten door 196 partijen. Het is een juridisch bindend internationaal verdrag over klimaatverandering.

Question 21

Honderdbloemenbeweging

Answer 21

een golf van kritiek in 1957 op de Chinese Communistische Partij nadat de regering haar controle op meningsuiting en artistieke expressie had versoepeld. Deze afwijkende beweging werd al snel de kop ingedrukt door de regering.

Question 22

Grote Sprong Voorwaarts

Answer 22

economische en sociale campagne geleid door de Chinese Communistische Partij, die probeerde de agrarische economie van het land te veranderen in een geïndustrialiseerde economie door de vorming van volkscommunes. Binnen deze plattelandsgemeenten werden miljoenen kleine plattelandsfabriekjes gebouwd. Het doel: het opheffen van het onderscheid tussen stad en dorp en een klasseloos paradijs. Doordat de landbouw werd verwaarloosd en door natuurrampen stierven meer dan 15 miljoen Chinezen van de honger tussen 1959-1961.

Question 23

Culturele Revolutie

Answer 23

een sociopolitieke beweging die Mao Zedong in 1966 lanceerde om de Chinese communistische staat te zuiveren van de overblijfselen van kapitalistische en traditionele elementen uit de Chinese samenleving. Het was een poging van Mao om zijn macht te herstellen door een beroep te doen op jonge communisten.

Question 24

Vier moderniseringen

;wat hervormen

Answer 24

Deng’s ambitieuze economische programma om de industrie, nationale defensie, landbouw en wetenschap en technologie te verbeteren. De ontwikkelingsdoelen moesten worden bereikt door marktgerichte hervormingen.

Question 25

” Axis of Evil” (As van het Kwaad)

Answer 25

een uitdrukking die George Bush gebruikte na de aanslagen van 11 september en waarmee hij verwees naar Iran, Irak en Noord-Korea. Het werd gebruikt om buitenlandse landen te beschrijven die naar verluidt terrorisme hadden gesponsord en op zoek waren naar massavernietigingswapens.

Question 26

Preëmptieve oorlog

Answer 26

een oorlog die wordt begonnen voordat er een aanval is geweest; een oorlog die preventief de vrede breekt voordat een dreigende aanval plaatsvindt. Een voorbeeld: de invasie van de VS in Irak, om te voorkomen dat Saddam Hoessein massavernietigingswapens zou inzetten.

Question 27

Arabische Lente

Answer 27

een reeks antiregeringsprotesten, gewapende opstanden en opstanden die zich begin 2010 over een groot deel van de Arabische wereld verspreidde.

Question 28

(Sovjet) Communisme

Answer 28

een economisch systeem waarin een autoritaire staat de productiemiddelen in handen had en de markt reguleerde door prijzen, lonen, arbeidsomstandigheden en productiedoelen vast te stellen. Deze centrale planning moest zorgen voor economische gelijkheid, een fatsoenlijke levensstandaard voor elke burger en een rationeler gebruik van materiële en menselijke middelen.

Question 29

Marktkapitalisme

Answer 29

een economisch systeem waarin particulieren en bedrijven de productiemiddelen bezitten, gedreven door privé-investeringen en concurrentie. Individuele vrijheid en mogelijkheden voor menselijk initiatief zouden leiden tot economische groei en de staat zou zich er zo min mogelijk mee moeten bemoeien.

Question 30

Keynesiaanse economie

Answer 30

het idee dat marktwerking niet genoeg is om uit een crisis te komen, dat de overheid zich actief moet bemoeien met de economie door de overheidsuitgaven te verhogen om meer banen te creëren, zodat mensen meer te besteden hebben en de vraag groeit.

Question 31

Bretton Woods

Answer 31

het economische systeem waarbij de Amerikaanse dollar een vaste prijs in goud kreeg en andere valuta’s aan de dollar werden gekoppeld, wat resulteerde in een systeem van praktisch vaste wisselkoersen voor veel valuta’s (1944-1970). Het systeem was een herinvoering van de goudstandaard.

Question 32

Economisch protectionisme

Answer 32

de praktijk om de binnenlandse industrieën van een land af te schermen van buitenlandse concurrentie door invoer te belasten.

Question 33

Groep van 77

Answer 33

coalitie van 134 ontwikkelingslanden om hun belangen in de VN te verdedigen, hogere prijzen voor hun grondstoffen te eisen en een breder herstelplan om decennia van imperialistische, neokoloniale uitbuiting goed te maken. Ze deden dit om minder afhankelijk te worden van het Noorden.

Question 34

Migratie

Answer 34

de verplaatsing van een persoon of personen uit een land/verblijfplaats om zich in een ander land/verblijfplaats te vestigen. Mensen worden om verschillende redenen tot migratie gedreven: armoede, religie, seksualiteit, oorlog, etniciteit, klimaat, politiek. Je kunt onderscheid maken tussen vrijwillige en onvrijwillige migratie.

• Vrijwillig: iemand kiest ervoor om uit vrije wil te verhuizen, bijvoorbeeld voor educatieve of economische kansen.
• Onvrijwillig/gedwongen: iemand wordt gedwongen te migreren onder de dreiging van geweld, vervolging, conflicten of mensenrechtenschendingen. Het kan ook gebeuren door gebeurtenissen die de openbare orde ernstig verstoord hebben (zoals een burgeroorlog).

Question 35

Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (United Nations High Commissioner for Refugees)

Answer 35

de VN-vluchtelingenorganisatie die ervoor probeert te zorgen dat iedereen het recht heeft om asiel aan te vragen en een veilig toevluchtsoord te vinden, na te zijn gevlucht voor geweld, oorlog in eigen land of vervolging (1951).

Question 36

Gastarbeiders

Answer 36

buitenlandse of migrerende werknemers die werk zoeken als onderdeel van een formeel gastarbeidersprogramma. Ze worden beschouwd als tijdelijke migranten omdat het niet vaststaat of ze in het nieuwe land zullen blijven. Tussen de jaren 1940-1970 trokken West-Europa, de oliekoninkrijken in het Midden-Oosten en de Aziatische tijgerlanden veel gastarbeiders aan. Ze werden vaak slecht behandeld en komen nog steeds illegaal landen binnen.

Question 37

Braindrain

Answer 37

de emigratie van hoogopgeleide/gekwalificeerde mensen uit een bepaald land. Dit bemoeilijkt de economische groei en ontwikkeling in het land waaruit ze emigreren.

Question 38

Hypothetisch-deductieve methode

Answer 38

de wetenschappelijke methode waarbij hypotheses worden ontwikkeld, getest en verfijnd, gecombineerd met een systeem van peer-reviewed communicatie van resultaten. Het leidde tot veel nieuwe wetenschappelijke bevindingen en een snelle wereldwijde verspreiding van nieuwe technieken.

Question 39

Millenniumdoelen van de Verenigde Naties (United Nations Millenium Development Goals)

Answer 39

acht doelen om wereldwijde armoede te bestrijden, in 2000 ondertekend door 189 regeringsleiders, die in 2015 moesten zijn bereikt. In 2016 werden ze vervangen door de Duurzame Ontwikkelingsdoelen.

Question 40

Groene Revolutie

Answer 40

in het midden van de jaren 1960 begonnen boeren nieuwe technologieën te gebruiken (pesticiden, gecontroleerde irrigatie, enz.), wat leidde tot een verhoogde voedselproductie. Het begon in ontwikkelde landen en verspreidde zich wereldwijd tot de jaren 1980. Het hielp ondervoeding te bestrijden, maar achteraf gezien droeg het ook in grote mate bij aan de uitstoot van broeikasgassen.

Question 41

Ruimterace (Space race)

Answer 41

de wedstrijd tussen de VS en de Sovjet-Unie om superieure ruimtevaartcapaciteiten. Het hoogtepunt was de race om als eerste op de maan te komen.

Question 42

Antropoceen

Answer 42

de periode waarin menselijke activiteiten het milieu zodanig hebben beïnvloed dat er sprake is van een duidelijke geologische verandering (= klimaatverandering). Een mogelijk beginpunt van het Antropoceen is de Grote Versnelling (The Great Acceleration) na 1945.

Question 43

Huntington’s Clash of Civilizations

Answer 43

theorie van Samuel Huntington dat religie, in het bijzonder het christendom en de islam, de belangrijkste kracht zou worden in internationale betrekkingen in de 21e eeuw.

Question 44

Oecumenische beweging (Ecumenical movement)

Answer 44

de poging om alle christelijke denominaties te verenigen onder de oorspronkelijke tekst van de Bijbel. De Wereldraad van Kerken (WCC; een interkerkelijke organisatie) zet zich hiervoor in.

Question 45

Vaticanum II (Vatican II)

Answer 45

een oecumenisch concilie (1961-1954) om de katholieke kerk te actualiseren, om beter contact te maken met mensen in een steeds meer geseculariseerde wereld en om de praktijken en leer van de kerk op een meer begrijpelijke manier te presenteren.

Question 46

Bevrijdingstheologie (Liberation theology)

Answer 46

een christelijke theologische benadering die de nadruk legt op de bevrijding van de onderdrukten, invloedrijk in Latijns-Amerika. De katholieke intellectuele aanhangers werden beïnvloed door het marxistische denken en geloofden dat het geloof verbonden was met sociale en politieke hervormingen.

Question 47

Islamisten

Answer 47

een militante minderheid van fundamentalistische moslims die de bron van de problemen van de islam met alles wat westers is, zonder banden met een bepaalde moslimstaat.
Sharia: wet gebaseerd op de Koran.

Question 48

Muslim brotherhood (Moslimbroederschap)

Answer 48

de invloedrijkste moderne islamistische organisatie, opgericht in 1928. Het begon met het promoten van de islam in Egypte, maar betrad later de politieke arena en probeerde een einde te maken aan de Britse koloniale controle over Egypte. Het doel was om een staat te stichten geregeerd door de sharia onder een kalifaat. In de jaren 2010 won de beweging meerdere verkiezingen, maar werd later verboden in Egypte en tot terroristische organisatie verklaard.

Question 49

Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (Universal Declaration of Human Rights)

Answer 49

de verklaring van de Verenigde Naties uit 1948 dat mensenrechten universeel zijn en door alle mensen moeten worden genoten, ongeacht wie ze zijn of waar ze wonen. Het omvat burgerlijke en politieke rechten (vrijheid van meningsuiting, privacy, enz.).

Question 50

Sharia

Answer 50

Wet gebaseerd op de Koran.