Thomas van Aquino Flashcards
stroming
Naturalistisch natuurrecht, via onze rationele vermogens en onze natuurlijke neigingen hebben we toegang tot een deel van het goddelijke schepping. Thomas gaat ervanuit dat een deel van het goddelijke scheppingsplan wel voor de mens kenbaar is, wij kunnen weten hoe het natuurrecht voor ons luidt door onze natuurlijke neigingen te volgen (trouwen, kinderen krijgen, god gerichtheid).
zijnsleer
Alles wat bestaat is volgens Thomas van Aquino door zijn innerlijke wezensaard doelgericht. Het natuurlijke doel van alles is de instandhouding en de vervolmaking van de eigen aanleg. Door dit na te streven, vervult al wat bestaat de door god opgelegde opdracht. In tegenstelling tot dieren moet de mens zich bewust van zijn doel worden en dat nastreven. De mens is uiteindelijk gericht op god. De orde waarbinnen het menselijk streven afspeelt is de lex aeterna (=eeuwige wet). Dit is het scheppingsplan/scheppingsorde. De eeuwige wet bestaat in de goddelijke wijsheid, waardoor alles wordt geleid. De mens kan niet van alles daarvan kennis krijgen. Slechts van een beperkt deel en dat is de lex naturalis (= natuurlijke wet) en dit wordt gemaakt in de vorm van het recht lex humana (=menselijke wet). Daardoor hebben mensen beperkte kennis van goed en kwaad. Dit inzicht bestaat in de doelen waarop de natuurlijke neigingen gericht zijn van de natuurlijke wet.
- Recht op zelfbehoud
- Recht op verbinding van mannelijk en vrouwelijk; voortbrengen van nageslacht
- Recht op kennis van god, leven in een gemeenschap
kennisleer
Van de scheppingsorde (de lex aeterna (= de eeuwige wet)) kan de mens geen volledig inzicht krijgen. Wel kan de mens inzicht krijgen in het daarvan afgeleide natuurrecht (lex naturalis). Daardoor heeft hij kennis van de doelen waarop de natuurlijke neigingen gericht zijn. Die neigingen hebben als doel het vervolmaken van de eigen aanleg. Dat betekent dat de mens de natuurlijke neigingen moet volgen: zichzelf in standhouden, voor nageslacht zorgen en kennis van God verkrijgen. Het natuurlijke doel van alles is de instandhouding er vervolmaking van de eigen aanleg. Die speelt zich af binnen de eeuwige wet, de scheppingsorde.
Staatsleer
Zonder staat kunnen mensen hun individuele doelen niet nastreven. Overheidsmacht wordt beperkt doordat wetten niet in strijdt mogen zijn met de gemeenschappelijke goede. Verkiest de monarchie als beste staatsvorm, omdat de koning zijn gezag van god ontleend. Innerlijk niet aan wetten verboden, maar in uiterlijk gedrag mag geen schade worden toegebracht aan het gemeenschappelijke goede
ethiek
Waar de mens van nature gericht is, is het goede. Het goede moet gedaan worden en het slechte worden vermeden. Het goede ligt besloten in de natuurlijke neigingen van de mens. Door haar rede kan zijn hierin doordringen. De methode die gevolgd wordt, treedt hier duidelijk in het licht: Thomas leidt telkens uit wat de mens nastreeft (zelfbehoud, voortplanting en kennis en samenleving) af wat tot de natuurlijke wet behoort. Omdat hier telkens uit een natuurlijk doel (telos) regels voor goed leven worden afgeleid, moet Thomas zich wel hebben laten leiden door het teleologische gedachtengoed van Aristoteles.
eerste neiging = zelfbehoud
tweede neiging = nageslacht
derde neiging = waarheid
vrijheidsbegrip
Positief recht is niet meer dan een aanpassing van natuurrecht naar tijd en plaats. Het natuurrecht is afgeleid uit de natuurlijke neigingen van de mens. Minder cruciale wetten mogen niet in tegenspraak zijn met het natuurrecht. Positief recht moet rechtvaardig zijn (=natuurrecht).
mensbeeld
Als mensen zich aan het natuurrecht dat voor hen bestemd is zouden houden, kunnen zij hun ware bestemming vinden en tot volledige ontplooiing komen, in overeenstemming met Gods scheppingsplan. Het goede speelt zich af in de mens zelf, in zijn redelijke en sociale natuur en niet in een boven wereldse bestaanswijze.
