4: Ásvelgingur, ætiskaðar og aðskotahlutir

Question 1

pH sterks basa?

Answer 1

Yfir 12.

Question 2

pH sterkrar sýru?

Answer 2

Undir 2.

Question 3

Hvort er verra, basi eða sýra?

Answer 3

Vanalega basi.

Question 4

Hjá hverjumu ætiskaðar algengastir?

Answer 4

Hjá börnum yngri en 5 ára (80%).

Question 5

Umfang ætiskaða fer eftir 3 atriðum.

Answer 5

Tímalengd snertingar við vefi
Fasa efnis (vökva vs. solid)
pH og styrk efnis.

Question 6

3 sem gerist við innbyrðingu basa.

Answer 6

• Djúp penetration
• leysir upp vef
• meira í vélinda en maga
  Ergo - liquefactive necrosis.

Question 7

Hvað gerist við innbyrðingu sýru?

Answer 7

Coagulation necrosis.
Myndast sárskorpa sem ver dýpri vef.
Meiri skaði í maga en vélinda.

Question 8

Greining og saga ætiskaða.

Answer 8

Mikilvægt að vita hvað var tekið inn, helst að koma með efnið á BMT.

Question 9

6 helstu vandamál og einkenni eftir ætiskaða.

Answer 9

Loftvegavandamál (stridor, hæsi, mæði, slef)
Tachycardia
Brunasár í munni/koki
Crepitus á hálsi ef perforation
Magaverkir (peritonit)
Hematemesis

Question 10

Fyrsta meðferð við ætiskaða.

Answer 10

• ABC, tryggja loftveg etc.
• Hringja í Eitrunarmiðstöð.
• Spegla vélinda og maga til að meta umfang skaða.
• Næringarsonda sem fyrst.

Question 11

Fylgikvillar eftir innbyrðingu basa.

Answer 11

Brátt - vélindaperforation.

Langvinnt - strictura, fer eftir dýpt vefjaskaða, ólíklegt í grunnum skaða en nær allir í fullþykktarskaða.

Question 12

Fylgikvillar eftir innbyrðingu sýru.

Answer 12

Brátt - perforation og blæðing. Nýrnabilun. Sýru/basavesen.

Langvinnt - einstaka sinnum strictura.

Question 13

Hjá hverjum eru aðskotahlutir algengastir og hvort er það í barka eða vélinda?

Answer 13

Börnum undir 4 ára, ýmist vélinda eða barki.

Oftast vélinda: Hjá geðsjúkum, seinaþroska einstaklingum, fólki með taugasjúkdóma, eldra fólki með kyngingarerfiðleika.

Question 14

Algengasti aðskotahlutur í vélinda?

Answer 14

Mynt.

Question 15

Algengustu aðskotahlutir í lunga?

Answer 15

Hnetur og fræ.

Question 16

Algengustu aðskotahlutir í oropharynx?

Answer 16

Bein úr fiski og kjúklingi.

Question 17

Einkenni við aðskotahlut í vélinda, 4 atriði.

Answer 17

Verkir
Kyngingarerfiðleikar
Uppköst
Öndunarerfiðleikar (börn)

Question 18

Einkenni við aðskotahlut í lunga, 4 atriði.

Answer 18

Hóstakast eftir matarinntöku
Öndunarerfiðleikar
Önghljóð (wheezing)
Stridor, jafnvel öndunarstopp.

Question 19

Hvað er akút í aðskotahlut í vélinda?

Answer 19

Hnappa batterí! Þau leiða straum og valda djúpri nekrósu. Fer eftir því hvernig þetta snýr í hvora áttina það brennir sig en þarf að fjarlægja strax með stífri speglun um munn.

Question 20

Double ring sign?

Answer 20

Greinir hnappabatterí frá mynt á rtg. pulm.

Question 21

Greining aðskotahluta í lunga.

Answer 21

• Rtg. pulm. Passa þó að þetta þarf ekki að vera röntgenþétt, sbr. hnetur.
  
  • ofþensla annars lunga (aðsk. hl. virkar sem einstefnuloki)
  • Samfall á lobus (ef hlutur lokar berkju alveg)
• Fluoroscopia en obs. hár geislaskammtur.
• Bronchoscopera til að vera alveg viss.