8 - ხანდაზმულები და სოც. იზოლაცია

Question 1

რა იწვევს ხანდაზმულობას?

არსებული თეორიები

Answer 1

*დნმ-ის დაზიანების უჯრედული თეორია

• პროგრამის გაჩერების თეორია

*დაგროვილი შეცდომების ხანდაზმულობის თეორია

*არაგენეტიკური უჯრედული თეორია

Question 2

არაგენეტიკური უჯრედული თეორია?

Answer 2

უჯრედული ცილების ცვლილება ხდება მათი წარმოქმნის შემდეგაც.

Question 3

დაგროვილი შეცდომების ხანდაზმულობის თეორია?

Answer 3

ხანდაზმულობა გამოწვეულია გენეტიკური ინფორმაციის გადაცემაში გარკვეული შეცდომების დაგროვების გამო, რის შედეგადაც დნმ-ის მიერ უჯრედისთვის გადაცემული მცდარი ინფორმაციის შედეგად უჯრედი ვეღარ ახერხებს სათანადო ფერმენტების გამომუშავებას.

Question 4

პროგრამის გაჩერების თეორია?

Answer 4

უჯრედში მოთავსებული გენები შეიცავენ მნიშვნელოვან ინფორმაციას (დნმ-ის მოლეკულები), მათ შორის სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე.

რაღაც დროის შემდეგ, როცა უჯრედი ბერდება, დნმ-ის რესურსი ბოლომდეა გამოყენებული, რის შედეგადაც უჯრედი კვდება.

Question 5

დნმ-ის დაზიანების უჯრედული თეორია?

Answer 5

დნმ-ის მოლეკულის დაზიანება ან ცვლილება იწვევს გენეტიკური ინფორმაციის ცვლილებას, რის შედეგადაც უჯრედი ვეღარ ახერხებს შესაბამისი ფერმენტების გამომუშავებას.

Question 6

თეორიები ასაკში წარმატებულად შესვლის თაობაზე?

Answer 6

*აქტივობის თეორია

*,,განთავისუფლება’’

*ერიკსონის უკანასკნელი კრიზისი - კონფლიქტი პიროვნულ მთლიანობასა და სასოწარკვეთას შორის.

*Ageism - ხანდაზმული ადამიანების დისკრიმინაცია, მათი შესაძლებლობების შეზღუდვასა და იზოლირებას.

Question 7

კოგნიტური უნარების დაქვეითება და ხანდაზმულობა?

Answer 7

მხოლოდ 5%-ს აღენიშნება სერიოზული გაუარესება.

საჭიროა გონების მუშაობა, ვარჯიში.

ალცჰაიმერი ხანდაზმულებშია გავრცელებული.

Question 8

გერონტოლოგია?

Answer 8

მედიცინის დარგი, შეისწავლის დაბერების პროცესებს და სიცოცხლის გახანგრძლივების მექანიზმებს.

ბერძნ. გერონ - მოხუცი

Question 9

გერიატრია??

Answer 9

გერონტოლოგიის დარგი, შეისწავლის მოხუცთა დაავადებებს, მათ გამომწვევ მიზეზებსა და მკურნალობის მეთოდებს.

Question 10

გერიატრიული პაციენტების მახასიათებლები?

Answer 10

1. ბიოლოგიური ასაკი (და არა კალენდარული)
2. მრავალი დაავადების თანაარსებობა (მულტიმორბიდობა)
3. ბევრი მედიკამენტის გამოყენების აუცილებლობა (პოლიპრაგმაზია)
4. ინტელექტუალური ფუნქციების დაქვეითება
5. სოციალური მარტოობა

Question 11

ტკივილის გავრცელება ხანდაზმულებში?

Answer 11

50% ხანდაზმულებში, ხოლო თავშესაფარში მცხოვრებთა 80%-ს შორის

Question 12

ალცჰაიმერის სტადიები?

Answer 12

1. დაქვეითებული მეხსიერება
2. ცნობიერების შეცვლა
3. დეზორიენტაცია
4. სრული დამოკიდებულება

Question 13

ალცჰაიმერის პირველი სტადიის სიმპტომები?

Answer 13

მეხსიერების გაუარესება

• გაურკვეველი ჩივილები
• ადვილად გაღიზიანება და გაბრაზება

*ინიციატივის ნაკლებობა

*შენელებული რეაქციები

*ახალი ინფოს ათვისების სირთულე

*ახლახან ნათქვამი ან მისი ქმედება ავიწყდება

*დაქვეითებული ენერგია და ცხოვრების ინტერესი

*ფინანსების განკარგვა გართულებულია

Question 14

ალცჰაიმერის მეორე სტადიის სიმპტომები?

Answer 14

ცნობიერების შეცვლა:

*მუდმივი დახმარება სჭირდება

*ანგარიში, დაგეგმვა, გადაწყვეტილების მიღება უჭირს

*შენელებული რეაქციები ან გადაჭარბებული რეაგირება

*ცნობიერების დარღვევა

Question 15

ალცჰაიმერის მესამე სტადიის სიმპტომები:

Answer 15

*ლეთარგია (გარე სტიმულებზე ოურეაქციობა)

*დროსა და სივრცეში დეზორიენტაცია

*არაადეკვატური ქცევა, ცუდი ოპერატიული მეხსიერება

*ვერ ცნობს ოჯახის წევრებს.

*ლოგიკურად ფიქრის შეუძლებლობა

*საჭირო სიტყვებს ვერ პოულობს და ამის გამო ცრუობს

*უჭირს კითხვა, წერა, ანგარიში.

ღიზიანდება, ტირის, ეჭვიანობს. უჭირს ან ეშინია ბანაობის, ჩაცმის.

*ეჩვენება ხმები და საგნები.

*ბოდვა.

*24სთ-იანი ზედამხედველობა

Question 16

ალცჰაიმერის მეოთხე სტადიის სიმპტომები?

Answer 16

• სარკეში ვერ ცნობს თავს

*ყლაპვის გაძნელება, უმოძრაობა, კრუნჩხვები

*კანის დაზიანება

*ინფექციები, შარდის ბუშტის კონტროლის დაკარგვა

*მეტყველების უნარის დაკარგვა

*ხელით ეხება და პირში იდებს ყველაფერს.

Question 17

პლიმუტის უნივერსიტეტის კვლევა?

Answer 17

სოც. იზოლაციის გამო ხშირად ავადობენ.

რატომ?

იზოლაცია -> დეპრესია

დეპრესია -> იმუნიტეტის მკვეთრი გაუარესება

უბრალო გაციებითაც კი შეიძლება ფატალურად დაავადნენ.

Question 18

ხანდაზმულები საქართველოში:

Answer 18

*შშმ პირები

*მარტოხელა მოხუცები

*დაწეს. მცხოვრები ხანდაზ.

*ქუჩაში მცხოვრები ხანდაზ.

*სოფლად მცხოვრები ხანდაზმ.

*ქრონიკული დაავადების მქონე ხანდაზმულები

*ოჯახებთან ერთად მცხოვრები ხანდაზ.

*სოციალ. აქტიური, დასაქმებ. ხანდაზმულები

Question 19

ხანდაზმულთა პრობლემები:

Answer 19

• სოციალური იზოლაცია

*მარტოობა

*გარიყულობა

*დეპრესია

*აპათია

*დაავადებების მიმართ მოწყვლადობა

*ჯანმრთელობის პრობლემები

*ძალადობა

*დასაქმების შესაძლებლობის არქონა

*განვითარების ხელშემწყობი მომსახურებების არარსებობა

*აქტიური დაბერების ხელშემწყობი პროგრამების არარსებობა

*სტიგმა

Question 20

საქართველოს პოლიტიკა ხანდაზმულებთან დაკავშირებით

Answer 20

მადრიდის სამოქმედო გეგმა აქტიური დაბერების ხელშესაწყობად შეუერთდა 2016-2018 წლები

Question 21

მადრიდის სამოქმედო გეგმის 13 სფერო:

Answer 21

*მოსახლეობის დაბერების თემის უფრო აქტიურად განხილვა (მეინსტრიმინგი)

*მათი ჩართვა საზოგადოებრივ ცხოვრებაში

*მათი საკითხების გაშუქება

*მათი სოციალური დაცვა

*მათი შრომა და დასაქმება

*სწავლა სიცოცხლის მანძილზე

*მათი ჯანმრთელობის დაცვა

*თაობათაშორისი სოლიდარობა

*მიგრაცია

• გენდერული მიდგომის მეინსტრიმინგი (?)

*ქვეყნის საერთ. პროცესებში ინტეგრირება

*კვლევა და მონაცემთა შეგროვება

*მონიტორინგი და შეფასება

Question 22

სახელმწიფოს მომსახურებები ხანდაზმულებისთვის?

Answer 22

ცენტრალური მთავრობისგან:

*თავშესაფრები

*სასადილოები

*დღის ცენტრები

*შინ მოვლის სერვისი

ადგილობრივი მთავრობისგან:

*ერთჯერადი ფულადი დახმარება
*შინ მოვლა

Question 23

არასამთავრობო ორგანიზაციები:

Answer 23

1. შინმოვლა
2. თავშესაფარი
3. 24-საათიანი საცხოვრებელი

*დასაქმების ხელშეწყობა

*კლუბები