Æxlun og Þungun.

Question 1

Hvaða tvennskonar hlutverk hafa eistu?

Answer 1

Framleiða Testósterón og sáðfrumur

Question 2

Hvert er hlutverk eistnalyppa og hvar liggja þær

Answer 2

Liggja frá eistum og að sáðrás, hlutverk er geymsla og þroskun sáðfrumna.

Question 3

Hvert er hlutverk sáðrása og hvar liggja þær?

Answer 3

Tengjast við þvagrásina, sáðrás kemur sæðinu út á yfirborð.

Question 4

Hvar er sáðvökvi framleiddur og hvert er hlutverk hans?

Answer 4

Sæðisvökvinn eða sæðið er samsettur vökvi frá mörgum stöðum. Það innheldur ekki bara sæði heldur mest megnis vökva úr kirtlunum (sáðblöðrunum) þremur sem liggja við þvagblöðruna eins og áður var farið yfir.
10% af sáðvökva koma frá eistum í gegnum eistnalyppur og svo sáðrásir. Með þessum 10% af sáðvökvanum koma allar sáðfrumurnar. Síðan bætast við 60% af sáðvökvanum úr sáðblöðrum og 30% úr blöðruhálskirtli.

Question 5

Hvar í eistum eru sáðfrumur framleiddar?

Answer 5

?

Question 6

Hvers konar frumur styðja við framleiðslu sáðfrumna?

Answer 6

Sertólífrumur styðja við efnaskipti forstigsfrumna sáðfrumna

Question 7

Hvenær eru sáðfrumur framleiddar?

Answer 7

GnRH frá undirstúku örvar losun LH og FSH
Lh örvar leydig frumur= Testósterón
FSH örvar framleiðslu sáðfrumna.

Question 8

Hvað eru margir litningar í sáðfrumu?

Answer 8

Egg og sæði innihalda aðeins helming litninga venjulegra frumna (23)

Question 9

Hvaða frumur framleiða testósterón í eistum?

Answer 9

Leydig frumur

Question 10

Hvað verður um testósterónið

Answer 10

Hluti fer út í blóðið, hluti inn í sáðpíplur.

Question 11

Hvaða áhrif hefur testósterón?

Answer 11

• Ýtir undir þroskun karlkyns kynfæra fyrir fæðingu
• Stækkun og þroskun kynkirtla og kynfæra
• Þroskun sáðfrumna
• Vöxtur og lokun vaxtarlínu.

Question 12

Hvaða hormón frá undirstúku og fremri heiladingli hafa áhrif á eistu og eggjastokka?

Answer 12

GnRH frá undirstúku örvar losun LH og FSH.
LH örvar leydig frumur og þannig verður til testósterón. FSH örvar framleiðslu sáðfrumna (sambærilegt í konum)

Question 13

Hvaða tvö hlutverk hafa eggjastokkar?

Answer 13

Framleiðsla hormóna og framleiðsla og losun eggfrumna.

Question 14

Hvert er hlutverk eggjaleiðara og hvar liggja þeir?

Answer 14

Efst við legið, koma egginu áleiðis?

Question 15

Hvert er hlutverk legs?

Answer 15

Legið er þykkur sléttur vöðvi og hlutverk er að búa til umhverfi þar sem fósturvísirinn getur tekið sér bólfestu og viðhalda þungun fram að fæðingu.

Question 16

Hvað er legháls?

Question 17

Hvað myndar fæðingarveg?

Answer 17

Legið?

Question 18

Hvaða hlutverk hefur estrógen?

Answer 18

Þroskun kynfæra og kyneinkenna við kynþroska
Tíðahringur og þroskun eggfrumna
Áhrif á kynhvöt.

Question 19

Hvaða hlutverk hefur prógesterón?

Answer 19

Tíðahringur og þungun

Question 20

Hver er helsti munurinn á þroskun/framleiðslu eggfrumna og sáðfrumna?

Question 21

Hvers konar þroskun fer fram í eggjastokkum á fyrri hluta tíðahrings?

Answer 21

Eggbú seytir estrógenum inn í sjálft búið og einnig út í blóðið
Blæðingar í upphafi tíðahrings og uppbygging slímhúðar í framhaldinu.

Question 22

Hvers konar þroskun fer fram í eggjastokkum á seinni hluta tíðahrings?

Answer 22

Gulbú seytir prógesteróni og estrógenum

Question 23

Hvaða hormón framleiðir vaxandi eggbú í miklu magni og hvenær í tíðahring er þetta?

Answer 23

Inhibin er hormón sem hamlar framleiðslu á FSH en ervar eggbúin og þroska eggja (estrógen?)
stenfur ekki hvenær (LH?)

Question 24

Hvaða hormón framleiðir gulbú og hvenær í tíðahring er það?

Question 25

Hvaða hormónabreyting er einkum tengd við egglos?

Answer 25

Styrkur LH frá fremri heiladingli vex snögglega

Question 26

Hvað verður um gulbú ef ekki verður frjóvgun og bólfesta?

Answer 26

Ef ekki verður frjóvgun og bólfesta hrörnar gulbú, hormónastyrkur fellur og blæðingar hefjast.

Question 27

Hvaða áhrif hefur hrörnun gulbús á legslímhúð?

Answer 27

vVð hrörnun gulbús og fall í styrk estrógens og prógesteróns. Í lok tíðahringsins á undan var hár styrkur þessara hormóna og það viðhélt þykkri legslímhúð. Þegar gulbúið hrörnar (engin frjóvgun og bólfesta), fellur styrkur hormónanna og slímhúðin þynnist þá og blæðingar hefjast.

Question 28

Hvaða áhrif hefur vaxandi estrógenstyrkur á fyrri hluta tíðahrings á legslímhúð?

Answer 28

Estrógenið örvar þroskun eggbúsins sjálfs og fer út í blóðið og hefur þar með áhrif víða í líkamanum, t.d. á legslímhúð.

Question 29

Hvaða áhrif hefur vaxandi prógesterón styrkur á legslímhúð?

Answer 29

Fjölgar æðum, kirtlar seyta glýkógeni

Question 30

Hvað gerist við tíðahvörf?

Answer 30

Estrógenframleiðsla minnkar, ýmsar breytingar í líkama, framleiðsla áfram í fituvef, lifur og nýrnahettuberki

Question 31

Hvað stýrir holdrisi/holdþykknun við kynferðislega örvun?

Answer 31

Mekanísk snerting og örvandi hugsanir
- Víkkun á slagæðlingum, bláæðar klemmast og svampkenndur æðavefur fyllist.

Question 32

Hvar verður frjóvgun venjulega?

Answer 32

Oftast í breiðasta hluta eggjaleiðara.

Question 33

Hvers vegna er það einkum á takmörkuðu tímabili í hverjum tíðahring sem frjóvgun er líkleg?

Answer 33

Eggfruma byrjar að hrörna 12-24kl eftir los.

Question 34

Hvaða hindranir þurfa sáðfrumur að yfirvinna til að frjóvgun verði?

Answer 34

Sáðfruma þarf að komast í gegnum corona radiata (eggjaskurnina). Sæðisfrumur hafa ensým á yfirborði sínu sem hjálpa þeim að komast í gegnum það.

Question 35

Hvenær festist kímblaðra í legi?

Answer 35

sca 2 vikum eftir frjóvgun.

Question 36

Hvað verður úr „inner cell mass“ í kímblöðru?

Answer 36

ICM frumur liggja fyrst þétt utan om fóstrið en fer svo að mynda vökva (fósturvökvann) þar sem fóstrið fær að vaxa og dafna í. Verndar gegn höggum og gefur fóstrinu möguleika á að hreyfa sig án mikilla erfiðleika eða þar til það er orðið svo stórt að legið getur ekki stækkað meira og hreyfingar verða erfiðaðri.

En chat gpt segir: “Inner cell mass” í kímblöðru verður að fóstur. Þetta er frumuhópur inn í kímblöðrunni sem þroskast í fóstur líffærum og vefjum.

Question 37

Hvað verður úr trophoblast frumum í kímblöðru?

Answer 37

Frumuhimnur throhoblast frumna renna saman en það er skref í þroskun á því sem síðar verður fylgja

Chatgpt: Trophoblast frumur í kímblöðru verða að fylgju (placenta) og aðstoða við nágrannafrumum að mynda fylgju og tengja við móðurlegið.

Question 38

Hvert er hlutverk fylgju?

Answer 38

• Næring og súrefni til fósturs
• Úrgangsefni frá fóstri
  Fylgjan tekur yfir framleiðslu á mörgum hormónum en þó aðallega E2 og prógestrón.

Question 39

Hvernig er fylgja upp byggð í grófum dráttum?

Answer 39

Úr vef frá bæði fóstrinu og frá móðirinni

Fylgja er byggð upp af trophoblast frumum frá kímblöðru og legi sem myndast úr móðurlegi. Trophoblast frumurnar sér um tengingu við móðurlegið og mynda vefi fylgjunnar, meðan legið sér um að flytja næringu og sýra milli fósturs og móður.

Question 40

Hvað er líknarbelgur?

Answer 40

Himna utan um fóstrið sem ver það frá höggum og gerir því kleift að hreyfa sig í litlu plássi.

Question 41

Hvaða gagn gerir hCG í upphafi meðgöngu?

Answer 41

Viðheldur gulbúi og kemur í veg fyrir blæðingar

Question 42

Hvaða hlutverk hefur estrógen helst á meðgöngu?

Answer 42

Örvar vöxt vöðvalags legsins (undirbúningur fyrir fæðingu) og þroskun mjólkurganga

Question 43

Hvaða hlutverk hefur prógesterón helst á meðgöngu?

Answer 43

Kemur í veg fyrir samdrætti í legi og fósturlát
þykkara slím í leghálsi
Þroskun mjólkurkirtla

Question 44

Hvernig breytist líkamsstarfsemi móður á meðgöngu?

Answer 44

Leg stækkar (meira en 20x)
Brjóst stækka og mjólkruframleiðsla undirbúin
Blóðrúmmál eykst um 30%
Öndunarfæri um 20% virkari
Næringarefni út í blóðið fyrir fóstur (stelur frá móður)

Question 45

Hvað rekur fæðingu áfram eftir að hún er farin af stað?

Answer 45

Jákvætt afturkast

Question 46

Í hvaða þrjú stig má skipta fæðingu?

Answer 46

Víkkun legs, fæðing og skilun fylgjunnar.

Question 47

Hvaða hormón ýta undir þroskun mjólkurframleiðslu?

Answer 47

Prólaktín
(oxitocin losar mjólk)

Question 48

Hvers vegna er engin mjólkurlosun á meðgöngu?

Answer 48

Estrógen og prógesterón ýta undir þroska brjósta á meðgöngu en hemja áhrif prólaktíns

Question 49

Hvaða gagn er af brjóstagjöf fyrir barn?

Answer 49

Barnið fær í sig mótefni frá móður og fær fæðu.

Question 50

Hvaða gagn er af brjóstagjöf fyrir móður?

Answer 50

Minnkar líkur á egglosi og hjálpar til við að legið nái fyrra horfi.

Question 51

sáðfrumur

Answer 51

eistun eru troðfull af endalausum (250 metrar) mjóum íholum þráðum eða pípum sem kallast sáðpíplur (Seminiferous tubuli). Ef allt er í lagi eru svo þessar píplur troðfullar af sáðfrumum á mismunuandi þroskastigum. Ef tekið er þversnið af einni píplunni þá er hægt að sjá hvernig sæðið þroskast og umbreytist frá því að vera forstigsfruma eða stofnfruma yfir í þá afar sérhæfðu frumu sem sæðisfruman er.