Aseptísk vinnubrögð

Question 1

Aseptic non-touch technique (ANTT) - Aseptísk snertifrí tækni

Answer 1

• Lyfjagjöf í æð
• Uppsetning æðaleggja

Question 2

Hvað er sjúkrahústengd sýking?

Answer 2

• Sýkng sem er afleiðing sjúkrahúsdvalarinnar og ekki til staðar eða á meðgöngutíma við innlögn á sjúkrahús
• Oft miðað við 48klst eftir innlögn á sjúkrahús (en taka verður mið af meðgöngutíma sýkingar og íhlutum)

Question 3

Hvað er sýking?

Answer 3

Nægilega margar örverur komast inn í líkamann fjölga sér þar og valda vefjaskemmd

Question 4

Hvað er Sýklun (coloniszation) ?

Answer 4

Vistun og fjölgun örvera á / í líkaman án þess að valda skaða

Question 5

Hvað eru ytri varnir og nefnið dæmi um ytri varnir

Answer 5

Hindra að sýklar komist inn í líkamann og skaði hann

Dæmi: Húð, slím, bifhár í öndunarvegi, tár, þvaglát og magasýra

Question 6

Ef sýklar komast inn í líkamann þá taka innri varnir við, nefnið dæmi

Answer 6

Drápsfrumur og agnætur
Örverubælandi prótein
Bólguviðbrögð
Hiti

Question 7

Hvað er ENDOGEN sýking?

Answer 7

Úr eigin flóru sjúklings (húð, munnur,nef, kok, meltingarvegur)
Í kjölfar sjúkdóma, skurðaðgerða, inniliggjandi æða- og þvagleggja o.s.frv.

Question 8

Hvað er EXOGEN sýking

Answer 8

Smit frá: starfsfólki sjúkrahússins, lækningaáhöldum og tækjabúnaði, öðrum sjúklingum, umhverfi

Question 9

Smitkeðjan

Answer 9

Smitefni –> uppspretta –> berst með –> smitleiðir –> berst um –> móttækilegur einstaklingur

Question 10

Dæmi um sjúkrahústengdar sýkingar

Answer 10

• Þvagfærasýkingar
• Skurðsárasýkingar
• Neðri öndunarvegasýkingar
• Blóðsýkingar
• Niðurgangur

Question 11

Afhverju koma sýkingar?

Answer 11

• Skortur á skilningi
• Aseptísk vinnubrögð eru ófullnægjandi
• Sótthreinsun tækja/áhalda ófullnægjandi
• Handhreinsun er ófullnægjandi
• Loft
• Umhverfið

Question 12

Dauðhreinsað - skilgreining

Answer 12

Engar örverur til staðar

Question 13

Asepsis - skilgreining

Answer 13

Engar sjúkdómsvaldandi örverur til staðar

Question 14

Aseptísk vinnubrögð - skilgreining

Answer 14

Fyrirbyggja eða draga verulega úr hættu á að sjúkdómsvaldandi örverur komist inn frir varnir sjúklings við klínísk verk (komist í snertingu við lykilhluti eða lykilstaði á líkamanum)

Question 15

Hrein vinnubrögð - skilgreinig

Answer 15

Afbrigði af aseptískum vinnubrögðum. Notuð er snertifrí tækni alltaf þegarh ægt er að koma því við en ekki nauðsynlegt að allur búnaður / vökvi sé dauðhreinsaður.

Question 16

Hrein vs aseptísk vinnubrögð

Answer 16

Í grunninn það sama.
Hrein vinnubrögð eru afbrigði af aseptískum vinnubrögðum. Notuð er snertifrí tækni alltaf þegar hægt er að koma því við en ekki er alltaf nauðsynlegt að nota dauðhreinsaðan búnað eða vökva.

Question 17

Lykilsvæði - skilgreining
Dæmi

Answer 17

Eru þau svæði á sjúklingi þar sem sjúkdómsvaldandi örverur komast inn fyrir varnir líkamans

dæmi: sár, þvagrás, stungustaðir

Question 18

Lykilhlutir - skilgreining
Dæmi

Answer 18

Eru dauðhreinsaðir hlutir sem koma í snertingu við lykilsvæði á sjúklingi og geta borið sjúkdómsvaldandi bakteríur í sjúkling ef þeir mengast og valdið sýkingu.

Dæmi: nálar, sprautuendar, þvagleggir, æðaleggir, dauðhreinsaðar vörur/hlutir

Question 19

Dæmi um aseptísk vinnubrögð

Answer 19

Verk eins og æðaleggsuppsetning, blóðtaka, blöndun lyfja í æð, lyfjagjöf með stungu (í æð, undir húð, í vöðva), sárameðferð, meðhöndlun þvagleggja og æðaleggja.

Question 20

5 ábendingar fyrir handhreinsu

Answer 20

1. Fyrir snertingu við sjúkling
2. Fyrir verk sem krefst hreinna / aseptískra vinnubragða
3. Eftir mögulega líkamsvessamengun
4. Eftir snertingu við sjúkling
5. Eftir snertingu við umhverfi sjúklings

Question 21

Á höndum er örverugróður sem gróflega má skipta í tvennt…

Answer 21

1. Staðbundna flóru
2. Flökkuflóra

Question 22

Skipulagning og undirbúningur verks

Answer 22

• Hugsa fram í tímann
• Undirbúa sjúkling og vinnusvæði
• Taka allt til sem nota á við verkið
• Tryggja að nægur tími sé til verksins og tryggja aðstoð sé hennar þörf
• Tryggja næði

Question 23

Fyrir notkun á dauðhreinsaðri vöru þarf að…..?

Answer 23

• Ath hvort vara sé dauðhreinsuð –> indikator
• Ath hvort umbúðir séu heilar
• Ath fyrningardag

Question 24

Hvernig drögum við úr líkum á loftbornu smiti?

Answer 24

• Loka gluggum
• Viftur bannaðar
• Ekki farið í aseptísk verk fyrr en a.m.k. 30mín eftir aðhlynningu / umbúnað / herbergisþrif, þá er meira af örverum í loftinu

Question 25

Hver er hlífðarbúnaður skv. grundvallarsmitgát

Answer 25

• Sloppur eða svunta ef hætta á að vinnufatnaður megnist
• Hreinir hansar ef hætta á líkamsvessamengun
• Dauðhreinsaðir hanskar ef ekki er hjá því komist að snerta lykilsvæði / lykilhluti
• Gríma ef hætta á slettum á munn og nef
• Hlífðargleraugu / andlitshlíf ef hætta er á slettum í augu

Question 26

Hreinir vs dauðhreinsaðir hanskar

Answer 26

Hreinir: Allir með sama sniði, ekki sérsniðnir fyrir hægri og vinstri hendi

Dauðhreinsaðir hanskar: notaðir við skurðaðgerðir og aðra vinnu með dauðhreinsuð áhöld. Sérsniðnir fyrir hægri og vinstri hendi og til í heilum og hálfum númerum.

Question 27

Ábendingar fyrir notkun hreinna hansa

Answer 27

• Snerting við rofna húð og slímhúð
• Hætta er á mengun af örverum sem eru smitandi eða hættulegar (einangrun)
• Hætta á mengun af blóði og öðrum líkamsvessum
• óhrein verk
• sár eða exem á höndum starfsmanna
• Meðhöndlun skaðlegra og ertandi efna
• Meðhöndlun matvæla skv reglum í eldhúsi lsh

Question 28

Ábendingar fyrir notkun dauðhreinsaðra hansa

Answer 28

• Allar skurðaðgerðir
• Myndgreiningarrannsóknir með inngripi
• Uppsetning miðlægra bláæðaleggja
• Uppsetning þvaglegga
• Næringarblöndun
• Krabbameinlyfjablöndun
• Snerting við dauðhreinsaða hluti

Question 29

ANTT - Aseptic non-touch technique (snertifrí tækni)

Answer 29

• Verndar sjúklinginn fyrir sýkingum sem tengjast klínískum verkum
• ANTT er staðall fyrir örugg og skilvirk aseptísk vinnubrögð sem er hægt að yfirfæra á verk eins og lyfjagjöf í æð, uppsetningu æðaleggja, sárameðferð og uppsetnigu þvagleggja.
• Handreinsun er mikilvægasta aðferðin til að hindra dreifingu örvera