cultuur van de kerk; h. 6 Flashcards
cultuur van de kerk hoofdstuk 6 (muziek) (26 cards)
Hoe heeft de Joodse kerkmuziek invloed gehad op de manier van zingen in de middeleeuwen?
Tijdens Joodse gebedsdienst reciteert de voorganger zijn teksten en beantwoord het koor zijn gezang. Dit heet responsorium.
Waarom moest muziek in de middeleeuwen makkelijk te onthouden zijn?
Er was aan het begin van de hoge middeleeuwen geen notatiesysteem om muziek vast te leggen, dus konden monniken gezangen alleen leren door te luisteren naar anderen die de gezangen voorzingen.
Wat waren kenmerken van de muziek aan het begin van de hoge middeleeuwen?
Een simpel ritme en simpele melodie. De melodie had geen grote verschillen in dynamiek. Het ritme is niet vastgelegd, want het lied draait om de tekst. Ritme & melodie worden bepaald door de afzonderlijke lettergrepen van de gezongen woorden.
Wat valt onder liturgie?
Alle voorgeschreven gebeden, ceremoniën en handelingen die met elkaar een eredienst uitmaken.
Wat is het verhaal van de legende uit ca. 900?
Legende dat de Heilige Geest, als duif, de kerkelijke gezangen heeft ingefluisterd bij paus Gregorius I (540-604). Hierna heeft Gregorius de gezangen geordend en samengebracht, waardoor wij deze muziek nu gregoriaanse muziek noemen. Deze liederen zijn heilig verklaard en mogen niet veranderd worden.
Wat zijn kenmerken van gregoriaanse muziek?
- Allemaal in het latijn
- Eenstemmig (1 koor of meerdere mensen zingen op hetzelfde ritme) en meestal a capella (zonder instrument)
Op welke drie manieren kunnen gregoriaanse gezangen gezongen worden?
- Psalmodie -> solo door de voorganger
- Responsoriaal -> wisselzang waarbij het koor antwoordt op de voorganger
- Antifonaal -> wisselzang tussen twee koren
Welke verschillende manieren van zingen zijn er in gezangen uit de middeleeuwen (lettergrepen)?
- Syllabisch -> 1 toon per lettergreep
- Melismatisch -> verschillende tonen per lettergreep
Beide vormen kunnen ook samenkomen in een gezang, dit heet neumatisch.
Hoe zag de eerste poging om muziek schriftelijk vast te leggen eruit?
Grafische registratie van de handbewegingen van de voorganger (geven toonhoogte aan). Boven de liedteksten worden kleine merktekens (neumen) geschreven. Neumen geven aan hoe de toonhoogte verloopt, maar niet op welke toonhoogte de zang moet worden ingezet.
Wat was de eerste nauwkeurige manier om muziek te noteren?
Bedacht rond het jaar 900 door monnik Hucbalt. Stelt voor tekens bij de neumen te plaatsen om zo de precieze tonen te zien. Schrijft een boek: De Harmonica Institutione. Later werkt Guido van Arezzo deze ideeën verder uit.
Hoe werden gregoriaanse zangen geleerd voor de muzieknotaties?
Monniken leerden gregoriaanse gezangen van een voorganger (voor- en nazang). Door geheugenfouten en smaakverschillen veranderen de gezangen voortdurend.
Wat heeft Guido van Arezzo ontwikkeld?
Het eerste notenschrift. Hierbij gebruikte hij vier lijnen (basis huidige notenbalk) en gebruikte hij de 6 begiettergrepen van het lied Ut queant laxis om toonafstanden uit het hoofd te kunnen leren.
Welke soort musici kwamen op na het ontwikkelen van het eerste notenschrift?
Componisten, want door het notenschrift kon je jouw muziek op papier met anderen delen.
Wie was Hildegard von Bingen?
Geboren in 1098. Ze schrijft meerdere boeken en heeft contact met mensen in hoge posities aan het hof en in de kerk. Ze heeft visioenen die ze in haar geschriften vastlegt en componeert en schrijft kerkmuziek. (Bijna 80 liederen gebundeld in Symponiae Harmoniae Caelestium)
Wat zijn de verschillen tussen muziek van Hildegard von Bingen en gregoriaanse muziek?
De muziek heeft veel overeenkomsten, maar Hildegards muziek heeft meer melodieuze, lange fraseringen en een grotere toonomvang waardoor de muziek levendiger wordt.
Wat is organum?
Een vorm van meerstemmige gezang. De ontwikkeling van het notenschrift was belangrijk voor het ontstaan van het organum.
Wat is meerstemmigheid en hoe wordt dit genoemd?
Polyfonie, als er in een gezang meerdere stemmen / delen van een koor een eigen melodie zingen.
Wat is de eerste vorm van polyfonie / organum?
parallel organum: stemmen krijgen eigen melodieën die tegelijk gezongen worden. De eerste stem is een tenor. De tenor zingt de basismelodie (cantus firmus).
Gelijdelijk ontwikkeld de polyfonie zich. Wat zijn deze ontwikkelingen?
Parallele zang wordt soms afgewisseld met een tegenbeweging.
- bv. Als de melodie van de bovenstem daalt, stijgt die van de onderstem.
- Tweede stem wordt vrijer / ritme vrijer (soms sneller)
- Soms zelfs 3 of 4 stemmen
Wat was een nadeel van de polyfonie?
De muziek verliest zijn inhoud omdat het niet meer goed te verstaan is door de vele stemmen met andere melodieën.
Wat was de theorie van Pythagoras over harmonie?
Volgens Pythagoras kan je de harmonie van klanken afleiden uit de harmonie van wiskundige verhoudingen. Hij vond de eerste toonladder en muziektheorie uit.
Wat is het probleem met de theorie van pythagoras?
Getallenreeksen lopen niet mooi in de pas, sommige klanken zijn dissonanten. Hierdoor wordt een eenvoudigere toonladder gebruikt.
Wat is consonante en dissonante muziek?
Consonant = welluidend
Dissonant = vals. Dissonanten worden gezien als onvolmaakt en ketterij, en worden zo veel mogelijk vermeden.
Wat zijn kenmerken van wereldse muziek uit de hoge middeleeuwen?
- weinig van bewaard gebleven
- Uitgevoerd door minstrelen, minnezangers & troubadours.
- zwieriger, ritmischer, en dynamischer dan gregoriaanse zang. Waarschijnlijk eenstemmig.
- In volkstaal en syllabisch. De liederen gaan over actuele gebeurtenissen.
