cultuur van de kerk; h. 8

Question 1

Hoe verlevendigen priesters bijbelse verhalen?

Answer 1

Met attributen, gebaren, speciale kleding, wierook, kaarsen en een kelk.
Doen bijbelse verhalen na in theatrale vorm, zodat het goed te begrijpen is voor gelovigen.

Question 2

Waar wordt het liturgisch drama voor gebruikt?

Answer 2

Om religieuze verhalen aan de ongeletterde kerkbezoeker uit te leggen en ze te verlevendigen.

Question 3

Wat zijn tropen en wanneer worden deze toegevoegd?

Answer 3

In de negende eeuw worden nieuwe teksten aan de gezongen liederen in de kerk toegevoegd, de tropen. Dit zijn gezongen dialogen (bv. de paastrope)

Question 4

Wanneer ontstaat het liturgisch toneel en hoe ontwikkeld het zich?

Answer 4

Vanaf de 10e eeuw. Liturgie is latijns, dus drama eerst ook in het latijns opgevoerd maar steeds meer in volkstaal.
- Scenes op verschillende locaties -> meerdere decors in de zijbeuken van de kerk, met de ruimte daartussen als neutraal speelvlak (bv. straat)
- Wordt komischer, luchtiger, een spektakel -> rond 1100 uit de mis verbannen en in 1216 verbannen uit de kerk, mag alleen nog buiten de kerk opgevoerd

Question 5

Wat zijn mysteriespelen?

Answer 5

• vorm van liturgisch drama, over belangrijke bijbelse verhalen (schepping, dag des oordeels)
• Eerst latijns, daarna in volkstaal
• Stukken worden steeds wereldser, doen ook leken (niet geestelijken) mee
• Steeds vaker buiten de kerk opgevoerd, geliefd bij het volk

Question 6

Waar ging het Jeu d’Adam over en waarom was dit stuk bijzonder?

Answer 6

• Basis Latijnse responsoria, maar gesproken dialogen in volkstaal.
• Zondeval Adam & Eva, oudste zonen Kaïn en Abel, profeten die Christus als verlosser aankondigen.
• Buiten de kerk met kerkdeuren als achtergrond

Question 7

Wat zijn mirakelspelen?

Answer 7

Toneelstukken over een heiligleven of een marialegende.
- Massale volksspektakels

Question 8

Wat is een bekend thema voor mirakelspelen?

Answer 8

Mens kiest verkeerd pad, komt tot inkeer, vraagt om vergiffenis, ziel wordt gered en kan toch naar de hemel.

Question 9

Hoe heet de variant op de mirakelspelen en waar gaat deze variant over?

Answer 9

Passiespel, over het lijden en de dood van Jezus.
- Tijdens paastijd, hele dorp werkt mee
- Via muziek nu bekend als oratoria (gezongen vertellingen)

Question 10

Wat is het mirakelspel?

Answer 10

Andere variant op mirakelspel.
- Geen statisch decor, decor staat op een wagen en rijdt rond. Elke wagen is een scène.

Question 11

Wat is een zinnespel / moraliteit?

Answer 11

Een toneelstuk over moraal. Hoe de mens moet leven om in de hemel te komen.

Question 12

Wat betekent allegorie en in welk mysteriespel komt dit voor?

Answer 12

Komt voor in Ordo virtutum (de orde der Deugden) 1150 door Hildegard von Bingen.
Allegorie: personages zijn abstracte begrippen, 20 vrouwen beelden deugden uit, 1 man de duivel.

Question 13

Wat is het verhaal van Elckerlijc en wat voor toneelstuk is dit?

Answer 13

Zinnespel / moraliteit. Elckerlijc heeft gezondigd, moet van god pelgrimstocht lopen waar niemand ooit van terugkomt, maar wordt door verschillende deugden geholpen om zijn zonden goed te maken zodat hij naar de hemel kan.
- Elckerijc betekent ‘iedereen’ –> moraal van het verhaal

Question 14

Op welke twee manieren kunnen toneelstukken opgevoerd worden?

Answer 14

1. Chronologisch (tijdsvolgorde, opvolgende scènes)
2. Simultaan = gebeurtenissen vinden tegelijkertijd plaats
   - Tussen toeschouwers lopen komieken verkleed als bv. de duivel

Question 15

Hoe zag het decor van theatervoorstellingen eruit?

Answer 15

Spectaculair = echte dieren, takels met engelen, opening van hel als drakenmond
- Mechanismen bediend door meerdere mensen
- Mansiones

Question 16

Wat zijn mansiones?

Answer 16

Speciale huisjes voor de voorstellingen.
- 1 huisje is meerdere plekken in 1 voorstelling, door borden is te zien wat het huisje op dat moment voorsteld

Question 17

Hoe worden toneelspellen met humor genoemd en wat is de tegenhanger daarvan?

Answer 17

Wereldse humor in toneelstukken = kluchten of sotternieën
Tegenovergestelde van sotternie = Abele spelen (ernstige spelen)

Question 18

Hoe worden in Handschrift-van Hulthem de soternieën en abele spelen opgevoerd?

Answer 18

Vijf paren, abel spel opgevolgd door sotternie.
- Abel spel ernstig, daarna komische sotternie.

Question 19

Wat is een voorbeeld van een abel spel?

Answer 19

Lanseloet van Denemarken en Sanderijn (dienstmeisje van zijn moeder) worden verliefd, kunnen niet trouwen door standenverschil. Moeder zorgt voor miscommunicatie, Sanderijn verlaat het hof en Lanseloet heeft liefdesverdriet.

Question 20

Wat is een voorbeeld van een sotternie?

Answer 20

Jan en Bette hebben een slecht huwelijk, Bette speelt de baas en Jan drinkt veel. Jan bied Bette stof voor een nieuwe rok aan als hij 3 dagen de baas mag spelen.