DOMEIN C: AARDE - endogene processen Flashcards
het actualiteitsprincipe
The present is the key to the past. (Het uitgangspunt dat fysische processen zoals die nu plaatsvinden in het verleden ook zo plaatsvonden).
lithosfeer
De vaste buitenkant van de aarde (buitenste laag van de aardmantel + aardkorst) die is opgebouwd uit platen die ten opzichte van elkaar bewegen.
asthenosfeer
Het plastische gedeelte van de aardmantel onder de lithosfeer.
convectiestromen
De stroming van taai vloeibaar gesteente in de asthenosfeer, die verantwoordelijk is voor de platentektoniek.
platentektoniek
Het bewegen van de continenten, de platen, onder invloed van convectiestromen.
plaatbewegingen
Resultaat van een duwkracht vanuit de (mid)oceanische rug (ridge push) en een trekkracht als gevolg van het wegduiken van de oceanische korst bij een subductiezone (slab pull).
divergente plaatgrens
Grens tussen twee uit elkaar bewegende platen boven een opstijgende convectiestroom.
(mid)oceanische rug
Een langgerekt gebergte met vulkanen langs de grens van twee divergerende platen op de bodem van de oceaan.
subductie
Wanneer de zwaardere oceanische plaat, door de dalende convectiestroom, onder de lichtere continentale plaat zakt.
diepzeetrog
Een langgerekte diepte in de oceaan, parallel aan de convergente plaatgrens. (gevormd door subductie)
effusieve erupties
Relatief vloeibaar magma en weinig gasdruk.
explosieve erupties
Taai stroperig magma en een hoge gasdruk.
schildvulkaan
Brede vulkanen met een flauwe helling die ontstaan bij een effusieve eruptie.
stratovulkaan
Een kegelvormige vulkaan met vrij steile hellingen die ontstaat bij een explosieve eruptie.
caldera
Komvormige diepte die ontstaat wanneer, na een explosieve eruptie, de geleegde magmakamer instort. Een caldera kan ook ontstaan doordat de top van de vulkaan door de eruptie is weggeblazen.
hotspot
Plek op de aardkorst boven een vanaf de onderzijde van de aardmantel geïsoleerde kolom opstijgend heet gesteente.
gebergtevorming
Een convergerende plaatbeweging zorgt voor horizontale en verticale druk op een stuk aardkorst dat vervolgens opgeheven wordt.
plooiingsgebergte
Opgeheven, geplooide stukken aardkorst die ontstaan bij een convergerende plaatbeweging.
slenken
Vaak langgerekte stukken aardkorst die langs breuken naar beneden zakken.
horsten
Vaak langgerekte stukken aardkorst langs breuken die tussen twee slenken liggen en niet zakken.
breukgebergte
Een opheffing van de aardkorst langs breuken, boven een opstijgende convectiestroom.
aardbeving
Ontstaat langs plaatgrenzen doordat platen tegen elkaar blijven drukken totdat de spanning te groot wordt en de platen met een schok losschieten.
schaal van Mercalli
Een schaal die het effect van een aardbeving weergeeft door te kijken naar de intensiteit van de schade aan mensen en gebouwen.
tsunami
Enorme vloedgolf die ontstaat doordat een aardbeving op de zeebodem (een zeebeving) de bovenliggende waterkolom verticaal verplaatst.
