Evolutie; soortvorming en selectie

Question 1

wat is evolutie

Answer 1

ontstaan van organismen en geleidelijke verandering van eigenschappen van organismen; zo zijn in de loop van de tijd geleidelijk uit eenvoudig gebouwde organisme steeds ingewikkelder gebouwde organismen ontstaan

Question 2

wat is abiogenese

Answer 2

ontstaan van leven uit levenloze materie

Question 3

wat is de evolutietheorie

Answer 3

meest aannemelijke theorie voor het ontstaan van organismen, het verloop van de waargenomen verandering van soorten en de oorzaken ervan

Question 4

theorie over ontstaan van organische verbindingen

Answer 4

bijvoorbeeld door bliksemontladingen uit (zee)water, ammoniak, methaan en waterstof; de ontstane organische verbindingen vormden met elkaar vervolgens steeds grotere eenheden

Question 5

theorie over ontstaan van van eerste levenvormen

Answer 5

zonder kern; in een oersoep, een geconcentreerde oplossing met organische verbindingen, bijvoorbeeld bij onderzeese uitstroomopeningen uit de aarde van het zwavelgas zouden voorlopers van zwavelbacteriën hebben kunnen ontstaan (alle organismen zouden hiervan afstammen)

Question 6

wat zijn fossielen

Answer 6

versteende overblijfselen of afdrukken in gesteenten

Question 7

hoe ontstaan fossielen

Answer 7

(resten van) organismen door sediment van de lucht afgesloten werden en verstenen

Question 8

wat is een soort

Answer 8

groep individuen die in de natuur meestal reproductief geïsoleerd is, dus op een natuurlijke wijze met individuen buiten die groep geen nakomelingen kunnen krijgen

Question 9

wat is onderlinge kruisbaarheid

Answer 9

wanneer individuen onderling vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen (hoort dan tot een soort)

Question 10

wat zijn rassen

Answer 10

Verzamelingen van individuen van een soort met bepaalde kenmerken, verschillende rassen van een soort zijn kruisbaar

Question 11

wat zijn populaties

Answer 11

groepen bij elkaar levende individuen van een soort als voortplantingsgemeenschap

Question 12

waaruit kan afgeleid worden dat huidige levensvormen een gemeenschappelijke voorouders hebben

Answer 12

1. DNA (veel komt overeen)
2. stoffen waaruit organismen bestaan (bv. 20 aminozuren)
3. embryonale ontwikkeling (bv. kieuwbogen bij de mens, groeien bij vissen uit tot kieuwen)
4. homologe organen
5. rudimentaire organen

Question 13

wat zijn homologe organen

Answer 13

bouw van organen met een overeenkomstige embryonale ontstaanswijze, waardoor een gemeenschappelijke voorouder waarschijnlijk is

Question 14

wat zijn rudimentaire organen

Answer 14

nauwelijks ontwikkelde organen en hebben geen functie (meer)
bv. staartwervels en wormvormig aanhangsel van de blindedarm bij de mens

Question 15

wat is soortvorming

Answer 15

nieuwe soorten ontstaan als na vele generaties door een te groot geworden verschil in gedrag en/of erfelijk materiaal tussen verschillende geïsoleerde populaties onderlinge voortplanting met vruchtbare nakomelingen niet meer mogelijk is

Question 16

wat zijn voorwaarden voor soortvorming

Answer 16

1. reproductieve isolatie
2. mutaties
3. natuurlijke selectie

Question 17

wat is reproductieve isolatie

Answer 17

doordat een populatie van de rest van de soort gescheiden raakt en daarmee lange tijd geen voorplanting plaatsvindt, zal deze een nieuwe soort gaan vormen. Komt omdat nieuwe eigenschappen ontstaan door mutaties

Question 18

wat is natuurlijke selectie

Answer 18

subpopulaties reageren door hun andere genensamenstelling verschillend op het omringde milieu en kunnen daardoor erfelijk steeds meer van elkaar afwijken

Question 19

wat is allopatrische soortvorming

Answer 19

veronderstelt dat door geografische isolatie organismen worden gescheiden, bv. door water en/of verschuiving van continenten, en door mutaties steeds minder met elkaar overeenkomen

Question 20

wat is sympatriche soortvorming

Answer 20

veronderstelt dat mutaties of foutieve mitose- of meiosedelingen leiden tot organismen met veranderd gedrag, bv. met betrekking tot voedingsgewoonte of seksueel gedrag, waardoor ze geïsoleerd raken van de rest van de populatie

Question 21

waarom is genetische variatie binnen een populatie belangrijk

Answer 21

instandhouding van de populaire,
bij een veranderd milieu is de kan groot dat een aantal individuen geschikte eigenschappen heeft om zich te handhaven en voort te planten

Question 22

waardoor wordt genetische variatie binnen populatie groter

Answer 22

1. mutatie, waardoor nieuwe eigenschappen ontstaan; hierdoor ontstaan een grotere verscheidenheid aan eigenschappen
2. recombinatie van allen, bij de vorming van voortplantingscellen en de versmelting bij de bevruchting

Question 23

waardoor wordt genetische variatie binnen populatie kleiner

Answer 23

1. natuurlijke selectie
2. kunstmatige selectie

Question 24

waarom wordt genetische variatie binnen populatie kleiner door natuurlijke selectie

Answer 24

Individuen met een beter aan het milieu aangepast genotype hebben een grotere overlevings- en voortplantingskans; bepaalde genen zullen daardoor in elke volgende generatie in een groter deel van de populatie voorkomen en andere genen zullen minder voorkomen of geheel verdwijnen

Question 25

wat is kunstmatige selectie

Answer 25

het selecteren door de mens van planten en dieren op opbrengst als ze tot voedsel dienen en op uiterlijk bij sierplanten (gezelschapsdieren worden geselecteerd op uiterlijk en gedrag). Door gerichte kruisigingen en selectie (veredelen) ontstaan na verloop van tijd genetische homogene rassen

Question 26

waardoor gebeurt evolutie binnen een soort

Answer 26

verandering van allelfrequenties percentages van allelen in de genenpool waardoor het aantal genotypen en fenotypen verandert in tijd en ruimte

Question 27

waardoor verandering van allelfrequenties

Answer 27

1. random mutaties 2. gene flow (genen van naburige populaties binnen komen) 3. natuurlijke selectie 4. seksuele selectie 5. genetic drift

Question 28

wat is selectiedruk

Answer 28

sterk veranderde omstandigheden leveren een grote interactie tussen eigenschappen en milieufactoren

Question 29

wat is fitness (bij natuurlijke selectie)

Answer 29

het vermogen van een populatie om natuurlijke selectie te overleven

Question 30

met wat neemt de fitness bij natuurlijke selectie toe

Answer 30

1. adaptatie 2. het kunnen opzoeken van gunstige omstandigheden

Question 31

wat is adaptatie (bij natuurlijke selectie)

Answer 31

aanpassing van populaties aan een andere omgeving, door adaptatie neemt de fitness toe

Question 32

wat is het gevolg van een toenemende fitness

Answer 32

specialisatie

Question 33

wat is specialisatie (bij natuurlijke selectie)

Answer 33

het aangepast zijn van individuen aan specifieke omstandigheden

Question 34

wat is seksuele selectie

Answer 34

doordat de partner kiest voor bepaalde kenmerken ontstaan er verschillen tussen geslachten, bijvoorbeeld bij pauwen kiest het beigekleurige vrouwtje voor het mannetje met de felst gekleurde grootste staart

Question 35

wat is genetic drift

Answer 35

als door toeval enkele individuen in sterke mate de genenpool van een soort gaan bepalen

Question 36

wat kan genetic drift veroorzaken

Answer 36

1. flessenhalfseffect 2. founder effect

Question 37

wat is flessenhalseffect

Answer 37

als de genenpool veel kleiner wordt en daardoor bepaalde genen die in de oorspronkelijke populatie weinig voorkomen nu relatief veel vaker voorkomen

Question 38

wat is founder effect

Answer 38

als zeldzame genen in pioniers geleidelijk vaker voorkomen dan in de bevolking waar deze individuen oorspronkelijk vandaan kwamen

Question 39

wat zijn de types mutaties

Answer 39

1. puntmutatie 2.chromosoommutatie 3. genoom mutatie

Question 40

wat is puntmutatie

Answer 40

wijziging in DNA waarbij een nucleotide is betrokken. 1. insertie, toevoeging van een nucleotide 2. deletie, verdwijnen van een nucleotide

Question 41

wat is chromosoommutatie

Answer 41

een deel van een chromosoom, raakt los of wordt omgedraaid

Question 42

wat is genoommutatie

Answer 42

Verdubbeling of verdrievoudiging van het aantal chromosomen

Question 43

wat is een mogelijke oorzaak van genoommutatie

Answer 43

mutagene stoffen en straling, virussen en 'spontane' mutaties door eigen stofwisseling

Question 44

waardoor worden meestal genoommutaties hersteld

Answer 44

DNA-herstelsysteem of gemuteerde cellen worden door apoptose uit het organisme verwijderd

Question 45

wat is co-evolutie

Answer 45

proces in de evolutie waarbij twee verschillende organismen zich voortdurend aan elkaar aanpassen

Question 46

tot wat kan co-evolutie leiden

Answer 46

1. toenemend mutualisme 2. prooi-predatorrelatie

Question 47

wat kan toenemend mutualisme tot leiden

Answer 47

dat organismen niet meer zonder elkaar kunnen. bijvoorbeeld, bloemvorm en bijengedrag

Question 48

welke factoren zijn van invloed op de biodiversiteit op een eiland (de eilandtheorie)

Answer 48

1. afstand tot het vasteland 2. aantal aanwezige soorten 3. grootte van het eiland 4. ontstaan van nieuwe soorten 5. uitsterven van soorten

Question 49

waarom is de afstand tot het vasteland een factor voor de eilandtheorie

Answer 49

omdat organismen kunnen immigreren naar het eiland

Question 50

waarom is het aantal aanwezige soorten een factor voor de eilandtheorie

Answer 50

hoe groter de afstand tot het vasteland hoe minder soorten

Question 51

waarom is grootte van het eiland een factor voor de eilandtheorie

Answer 51

hoe groter jet eiland hoe meer soorten zich kunnen handhaven

Question 52

waarom is het ontstaan van nieuwe soorten een factor voor de eilandtheorie

Answer 52

doordat het milieu anders is dan van het vasteland waar ze vandaan komen zullen soorten evolueren

Question 53

waarom is het uitsterven van soorten een factor voor de eilandtheorie

Answer 53

de kans op uitsterven is op eilanden groter, onder meer doordat de genenpool van een soort kleiner is

Question 54

wat zijn de 3 domeinen (ordening van organismen)

Answer 54

1. bacteriën 2. Archana 3. eukaryoten

Question 55

wat is taxa (meervoud, taxon (enkelvoud)

Answer 55

een algemene term voor een groep organismen met bepaalde kenmerken

Question 56

waaruit bestaat een clade

Answer 56

uit een voorouder met alle daaruit voortkomende soorten

Question 57

wat is een cladogram

Answer 57

geef de verwantschap weer tussen voorouder(s) en daaruit voortgekomen soorten, teruggaand tot een (eerste) voor ouder

Question 58

wat is het onderzoeksgebied van populatiegenetica

Answer 58

verdeling van genen in populaties

Question 59

Wat is de wet van Hardy-weinberg

Answer 59

betreft de verdeling van genen in een populatie

Question 60

welke voorwaren moet een populatie aan doen om de frequenties van allelen en genotypen in een populatie constant te houden

Answer 60

1. populatie is groot en gesloten 2. paringen zijn zuiver willekeurig 3. geen selectie 4. elk genotype heeft gelijke kansen op nakomelingen 5. er vinden geen mutaties plaats 6. er vindt geen migratie plaats 7. meiose vindt normaal plaats

Question 61

is de constantie van frequenties van allelen en genotypen reëel

Answer 61

nee, de meeste populaties voldoen niet aan de genoemde voorwaarden