Farma III pasożyty Flashcards
Chemioprofilaktyka malarii
Malarone = Atowakwon + proguanil
Doksycyklina
Meflochina (4)
Chlorochina (1)
SBET
Chlorochina (1)
Meflochina (4)
Artemeter + Lumefantryna
Malarone = Atowakwon + Proguanil
Tafenochina, Ferrochina
P/malaria
Nowe substancje hamujące polimeryzację hemu w hemozoinę (bad klin)
Chlorochina, hydroksychlorochina
- P/malaria - profilaktyka, leczenie - wszystkie zarodźce
Działa na formy krwinkowe i gamety (nie gamety falciparum)
Formy tkankowe NIE - przy P. vivax i P. ovale trzeba łączyć z PRYMACHINĄ
Mech: zapobiega polimeryzacji hemu w hemozoinę (gromadzi się w wakuolach odżywczych)
Oporność: gł. P. falciparum - POMPA wyrzucająca (mut pfcrt)
Zarodziec sierpowy bywa oporny!
1) Leczenie wszystkich plasmodiów (często w skojarzeniu z malarone)
2) Profilaktyka
3) Ropień wątroby spowodowany zakażeniem amebą - gdy metronidazol nie daje rady
4) RZS, łuszczyca, SLE
Poważne DN:
1) świąd skóry (częstszy u czarnych)
2) NW ból brzucha - GI distress
3) zaburzenia widzenia ze zmianami w dnie oka (coroczne badania okulistyczne)
4) wydłużenie QT
5) anoreksja, bóle głowy, pokrzywki
6) zmatowienie włosów
7) fototoksyczne
8) przy niedoborze G6PD - hemoliza
9) rzadko: neuropsychiatryczne
10) hematologiczne (agranulocytoza)
szybkie podanie pozajelitowe - spadek CTK, zatrzymanie krążenia
CI: porfiria
niewydolność wątroby
uwaga u pt neurologicznych
Amodiachina
- P/malaria - leczenie - oporny P. falciparum
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
P. falciparum oporny na chlorochinę
poważniejsze DN niż chlorochina:
zaburzenia hematologiczne (agranulocytoza, AA)
uszkodzenie wątroby
(ze względu na toksycznosć nie stosowana w profilaktyce choroby)
+ atrezunat
Chinina
- P/malaria - leczenie - ciężki P. falciparum (LEK Z WYBORU)
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
Działa na formy krwinkowe i gamety (nie gamety falciparum), nie na formy tkankowe - jak chlorochina
Oporność: gł. P. falciparum - POMPA wyrzucająca (mut pfmdr1)
(im/iv - chlorowodorek) - cieżki P. falciparum - jak najszybciej zamień na formę doustną
(po - siarczan) - lekki P. falciparum
Babesia
+ doksycyklina/klindamycyna - pozwala to na skrócenie czasu stosowania chininy do 3 dni
BARDZIEJ TOKSYCZNY NIŻ CHLOROCHINA
DN:
- cinchonismus: szumy i dzwonienie w uszach, upośledzenie słuchu, bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, NW
- objawy uczuleniowe (zaczerwienienie skóry, pokrzywka, skurcz oskrzeli, obrzęk Quinckego)
- zaburzenia hematologiczne (leukopenia, AG, małoPLT, AH - zwł w niedoborach G6PD)
- blackwater fever: hemoliza, gorączka, hemoglobinuria, uszkodzenie nerek
- hipoglikemia - w dawkach terapeutycznych - stymuluje wyrzut insuliny
- niekiedy skurcze macicy w III trymestrze, ale jest to tak rzadkie że nadal chinina jest lekiem z wyboru na P. falciparum w wciąży
szybkie podanie iv - spadek CTK (jak chlorochina), zmiany w pracy serca (wydłużenie QT, artymie) - monitorowanie kardiologiczne
Meflochina
- P/malaria - profilaktyka + leczenie - zarodźce oporne na chlorochinę, zwłaszcza P. falciparum
(zarodźce niewrażliwe na chorochinę są zwalczane przez meflochinę)
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
zwalcza TYLKO formy krwinkowe zarodźców (zwł tych najczęstszych - vivax i falciparum)
oporność - transporter
1) leczenie P. falciparum (lekiem z wyboru jest jednakże chinina)
2) profilaktyka P. falciparum (tam gdzie są szczepy niewrażliwe na chlorochinę, ale wrażliwe na meflochinę - np. w Tajlandii mamy oporność na meflochinę i chininę)
DN: NWB bóle brzucha (GI distress)
zawroty głowy, trundości w zasypianiu
nieznaczne zaburzenia zachowania
objawy neurologiczne (drgawki) - CI: padaczka
objawy psychiatryczne (psychozy) - CI: pt psychiatryczni
zab. hematologiczne, zab rytmu, aminotransferazy - CI: pt z arytmiami
CI: pewne grupy zawodowe (piloci, żołnierze)
co robić - rozdzielić 1 tygodniową dawkę na 2, po 6h
jak są DN z OUNu to odstaw
Prymachina
- P/malaria - leczenie
chinon - upośledza funkcjonowanie łańcucha oddechowego (konkurując z ubichinonem)
aktywny wobec stadiów TKANKOWYCH wszystkich zarodźców, jako jedyna zwalcza też hipnozoity P. vivax i P. ovale
+ zapobiega nawrotom zakażenia P. vivax i P. ovale
- uszkodzenie gametocytów P. falciparum przez pojedynczą dawkę leku - przerwanie transmisji
oporność częściowa
- Ostra malaria: Chlorochina + prymachina
- Pneumocystis jiroveci - łagodniejsze/ u pt z AIDS: KLINDAMYCYNA+PRYMACHINA jako alternatywa dla Biseptolu (Kotrimoksazolu) lub Pentamidyny
DN:
zaburzenia hematologiczne: hemoliza!!!, granulocytopenia, AA
w przypadku pojawienia się objawów hemolizy - przerwać leczenie
CI: niedobór G6PD (leczenie możesz zacząć gdy masz potwierdzenie że pacjent nie cierpi na niedobór G6PD)
ciąża - przechodzi przez łożysko i może powodować hemolizę krwinek płodowych (niska akt G6PD)
Atowakwon
- P/malaria - profilaktyka + leczenie
chinon - upośledza funkcjonowanie łańcucha oddechowego (na etapie cyt bc1)
Pneumocystis jiroveci (gorsza alternatywa dla kotrimoksazolu) toksoplazmoza u pt z upośledzeniem odporności? (bad klin)
monoterapia prowadzi do oporności - mut. genu cyt b
+ proguanil (DHRF inhibitor) - zapobiega wystąpieniu oporności, działa synergistycznie
DN: gorączka, zaczerwienienie skóry, NWB, bezsenność, bóle głowy
Malarone (Atowakwon + Proguanil)
- P/malaria - profilaktyka + leczenie P. falciparum
aktywny wobec form tkankowych i krwinkowych P. falciparum
DN: bóle brzucha, NWB (GI distress)
bóle głowy
zaczerwienienie skóry
wyższy AspAT AlAT
Halofantryna
- P/malaria - leczenie P. falciparum
fantryny: aktywne jedynie wobec form krwinkowych
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
op krzyzowa z meflochiną
TOKSYCZNA - jedynie LECZENIE malarii wywołanej przez P. falciparum niereagujący na chlorochinę
DN: kardiotoksyczność: dawkozależne wydłużenie QT, arytmie
NW ból brzucha kaszel, zaczerwienienie skóry, swiąd itd
w obecności pokarmu lek się lepiej wchłania - aby nie doszło do nagłego zwiększenia jego stężenia, nie należy go zażywać w czasie jedzenia
CI: ciąża
Lumefantryna
- P/malaria - leczenie P. falciparum
fantryny: aktywne jedynie wobec form krwinkowych
hamuje polimeryzację hemu w hemozoinę
op krzyzowa z meflochiną
Lumefantryna+artemeter (Coartem): P. vivax, P. falciparum
Dobrze tolerowana, nie wykazuje kardiotoksyczności jak halofantryna
CI: ciąża
Artemizynina
- P/malaria
terpenoid, ziółka
ma lepiej rozpuszczalne w wodzie pochodne: artezunat, artemeter
aktywny metabolit: dihydroartemizynina
mech: 1) łączy się z globiną w wakuolach trawiennych pasożyta i pod wpływem hemu ulega rozszczepieniu do rodników
2) hamje ATP-azę odp za transport Ca do ER w ciele pasożyta
aktywna wobec form krwinkowych wszystkich zarodźców, też wobec gamet P. falciparum
też: Toxoplasma gondii
Leishmania major
Schistosoma sp.
w zakażeniach P. falciparum opornych na starsze leki (w zasadzie artemizynina i pochodne to jedyne preparaty efektywnie oddziałujące w przypadku oporności na chininę)
połączenia: z amodiachiną, sulfadoksyną, pirymetaminą…
Szybko działają - leczenie ATAKÓW (nie w profilaktyce)
DN: wydłużają QT
rzadko DN
Artezunat
- P/malaria
mech: 1) łączy się z globiną w wakuolach trawiennych pasożyta i pod wpływem hemu ulega rozszczepieniu do rodników
2) hamje ATP-azę odp za transport Ca do ER w ciele pasożyta
w zakażeniach P. falciparum opornych na starsze leki (w zasadzie artemizynina i pochodne to jedyne preparaty efektywnie oddziałujące w przypadku oporności na chininę)
ARTEZUNAT + MEFLOCHINA (4)
Szybko działają - leczenie ATAKÓW (nie w profilaktyce)
rzadko DN
Artemeter
- P/malaria
mech: 1) łączy się z globiną w wakuolach trawiennych pasożyta i pod wpływem hemu ulega rozszczepieniu do rodników
2) hamje ATP-azę odp za transport Ca do ER w ciele pasożyta
w zakażeniach P. falciparum opornych na starsze leki (w zasadzie artemizynina i pochodne to jedyne preparaty efektywnie oddziałujące w przypadku oporności na chininę)
ARTEMETER + LUMEFANTRYNA (7)
Szybko działają - leczenie ATAKÓW (nie w profilaktyce)
rzadko DN
