Farma IV krew Flashcards
(102 cards)
1
Q
Tiklopidyna
A
Tienopirydyna
1) selektywne i nieodwracalne wiązanie się z receptorem ADP typu P2Y12 (-> Gi -> zahamowanie cyklazy adenylowej)
2) upośledzenie aktywacji GP IIb/IIIa - będącego receptorem dla fibrynogenu
pełne działanie pojawia się po pewnym czasie - właściwym lekiem jest metabolit wątrobowy (CYP2C19), a efekt utrzymuje się wiele dni po zaprzestaniu podawania leku
początek działania po 3-5 dniach zażywania
DN: TTP (thrombocytic thrombocytopenic purpura zakrzepowa plamica małopłytkowa, zespół Moschcowitza)
2
Q
Betriksaban
A
Inhibitor Xa - III faza bad klim
DOACs (p.o.) = NOAC
3
Q
Koloidy
A
Dekstrany
Skrobia hydroksyetylowana
Preparaty żelatyny
KOLOIDY SĄ SKUTECZNIEJSZE niż krystaloidy w uzupełnianu płynów
uzupełniają przestrzeń WEWNĄTRZNACZYNIOWĄ
- predysponują do hiperonkotycznego uszkodzenia nerek (zbyt duża objętość płynu w naczyniach) - można to zmniejszyć przez wcześniejsze podanie krystaloidów (odciągnięcie płynu do przestrzeni zewnątrznaczyniowej)
- preparaty krwiozastępcze nie transportują tlenu i nie zastępują funkcji RBC
4
Q
Apiksaban
A
Inhibitor Xa
DOACs (p.o.) = NOAC
antidotum - Andeksanet alfa (zmodyfikowany, rekombinowany czynnik Xa) - wiąże się z rywaroksabanem i apiksabanem w osoczu - odwraca działanie tych leków
rywaroksaban, apiksaban, dabigatran: leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z Afib (prewencja udaru niedokrwiennego mózgu) - co najmniej równa skuteczność co warfaryna, w większe bezpieczeństwo
✓szybkie uzyskanie przewidywalnego i stabilnego efektu przy stałym dawkowaniu
✓ nieliczne interakcje lekowe
✓ brak konieczności monitorowania lab
LEKI WYGODNE
5
Q
Kangrelor
A
krótko działający analog ATP (odwracalny antagonista)
i.v.
6
Q
Płytki krwi agregują pod wpływem:
A
trombiny (rec. PAR-1) ADP (rec. P2Y1, P2Y12) TXA2 (rec. TP) 5-HT (rec. 5-HT2q) adrenaliny (rec. a2A adrenergiczny) PAF (rec. PAF) plazminy (PAR-4)
7
Q
DOACs direct oral anticoagulants (bezpośrednie doustne antykoagulanty)
A
=NOAC non-VKA oral anticoagulants
doustne koagulanty niebędące antgonistami wit. K
Rywaroksaban Apiksaban Edoksaban Betriksaban (inhibitory Xa) Dabigatran (bezpośredni inhibitor trombiny)
rywaroksaban, apiksaban, dabigatran: leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z Afib (prewencja udaru niedokrwiennego mózgu) - co najmniej równa skuteczność co warfaryna, w większe bezpieczeństwo
✓szybkie uzyskanie przewidywalnego i stabilnego efektu przy stałym dawkowaniu
✓ nieliczne interakcje lekowe
✓ brak konieczności monitorowania lab
LEKI WYGODNE
8
Q
Związki blokujące receptor płytkowy dla fibrynogenu GP IIb/IIIa
A
Abcyksymab
Eptyfibatyd
Tyrofiban
9
Q
Leczenie anemii z niedoboru Fe - leki dożylne (3)
A
(i.v.)
glukonian żelazowy
kompleks żelaza, sorbitolu i kwasu cytrynowego
ferumoksytol (kompleks: tlenek żelaza i dekstran)
DN:
uszkodzenie ściany naczyniowej w miejscu podania preparatu
dolegliwości mięśniowo-stawowe
rzadko alergie
przewlekłe powikłanie - przedawkowanie Fe i odkładanie Fe w układzie siateczkowo-śródbłonkowym = hemosyderoza (przeprowadza się wówczas dożylne podanie testowe Fe)
próba na krew utajoną wychodzi fałszywie dodatnia
10
Q
EPO erytropoetyna
A
fizjologicznie wytwarzana przez aparat przykłębuszkowy nerek w odp na hipoksję (193aa)
spadek utlenowania krwi do nerek -> HIF1 -> ekspresja genów
rekombinowane EPO alfa i beta (różnią się glikozylacją)
Terapia ANEMII:
- w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek (głównie u chorych dializowanych);
- u pt z AIDS (też tych leczonych zydowudyną, która powoduje mielosupresję z niedokrwistością makrocytową)
- w przebiegu przewlekłych schorzeń zapalnych i nowotworowych;
- w wybranych przypadkach aplazji szpiku;
- u wcześniaków
- podaje się dawcom krwi
- przez wykonaniem planowe autotransfuzji
- przez zabiegiem chirurgicznym u chorych z anemią
- doping
DN:
1) HTA
2) nadlepkość krwi (ZZ)
3) przejściowo zespół grypopodobny
11
Q
Alteplaza
A
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN II
rtPA identyczny z ludzkim (otrzymany syntetycznie ludzki tkankowy aktywator plazminogenu)
rt-PA nie jest rozpoznawany jako białko obce - można stosować u pt z Ig p/streptokinazie
12
Q
Treprostynil
A
PGI2
PGI zapobiega adhezji PLT i WBC - działa p/miażdżycowo (wytwarzana w endotelium dużych naczyń)
poprawia właściwości reologiczne kwri
PGI rozszerza naczynia
hamuje agregację PLT
ma bezpośredni wpływ wazodylatacyjny na tętniczki płucne -> NADCIŚNIENIE PŁUCNE
13
Q
Fenprokumon
A
antagonista witaminy K - hamuje powstawanie w wątrobie pełnowartościowych czynników krzepnięcia II, VII, IX, X oraz białek C i S - przez ingerencję w proces potranslacyjnej gamma-karboksylacji reszt Glu w tych białkach
(p.o.)
stosowany głównie w Niemczech
14
Q
kwas e-aminokapronowy
A
Leki hamujące fibrynolizę - drobnocząsteczkowe analogi Lys (NIEODWRACALNE kompetytywne inhibitory aktywatorów plazminogenu PA)
hiperfibrynoliza: wstrząs, operacje na układzie moczowo-płciowym (uwolnienie urokinazy), białaczki, neo/marskość wątroby
operacje kardiochirurgiczne z krążeniem pozaustrojowym
położnictwo
CI: ciężka NN krwiomocz u chorych na hemofilię nie podawać do jam stawowych, narządów wewn, OUNu ciąża - tylko gdy
15
Q
Bezpośrednie (bez udziału antytrombiny) inhibitory trombiny
A
Lepirudyna, Dezyrudyna - rekombinowane hirudyny
Biwalirudyna, Argatroban - syntetyczne analogi hirudyny
tworzą z trombiną kompleks, w którym traci ona zdolność do wiązania się z fibrynogenem
efekt oznaczamy, monitorując APTT (APTT mierzy aktywność skierowaną przeciwko czynnikowi IIa=trombinie)
zastosowanie: HIT profi DVT PCI ACS udar
DN:
powikłania krwotoczne
wstrząs anafilaktyczny po powtórnym stosowaniu lepirudyny po upływie <3mscy
CI jak dla HNF:
+ ciąża i karmienie piersią
+ niewydolność nerek w przypadku rekombinowanej hirudyny (lepi, dezy, biwali RUDYNY)
+ niewydolnosć wątroby w przypadku argatrobanu
+ uczulenie
16
Q
Eptyfibatyd
A
Związek blokujący receptor płytkowy dla fibrynogenu (rec. GP IIb/IIa) - zapobiega tworzeniu agregacyjnych sieci płytkowych, które są utrzymywane przez fibrynogen
KOMPETYTYWNIE
mimetyk sekwencji RGD Arg-Gly-Asp (też: tyrofiban)
cykliczny heptapeptyd
(i.v.) OZW bez zwyżek ST (NSTEMI)
u osób obciążonych ryzykiem zgonu/zawłu
obniżki ST
cukrzycy
nie uczula jak abcyksymab
17
Q
Trombopoetyna
A
stymuluje powstawanie i uwalnianie ze szpiku PLT
zastosowanie: ciężkie małopłytkowości
cytokina wspomagająca produkcję megakariocytów, a więc proliferację PLT
rHuMGDF Recombinant human megakaryocyte growth and development factor
RHuTPO Recombinant human thrombopoietin
różnią się długością łańcucha peptydowego, siła działania taka sama
leczenie: małopłytkowości wywołanych radio i chemioterapią
żeby zwiększyć liczbę PLT u dawców
nie wiadomo czy działają u chorych po przeszczepie szpiku
DN: HTA
hipokaliemia
18
Q
Defibrotyd
A
inhibitor Xa
polideoksyrybonukleotyd o działaniu
p/zakrzepowym (hamuje powstawanie zakrzepu) i
fibrynolitycznym (pomaga w jego rozpuszczeniu):
- zwiększa [PGE2] i [PGI2]
- zmienia aktywność PLT
- wzrost akt. t-PA
- umiarkowana aktywność przeciwzakrzepowa (w przeciwieństwie do warfaryny i heparyny
=> leczenie pt z ryzykiem krwawienia
=> VOD (wątrobowa choroba żylno-okluzyjna) - groźna komplikacja chemioterapii prowadzonej u pt przez przeszczepem szpiku => MODS
19
Q
Przeciwwskazania do stosowania leków fibrynolitycznych
A
Leki fibrynolityczne pozbywają się już powstałych zakrzepów - boimy się ukrwotocznienia
BEZWZGLĘDNE ✘1 przebyty udar (<2 mscy) ✘2 neo/tętniak śródczaszkowy ✘3 świeży uraz głowy (<1msc) ✘4 operacja neurochir ✘5 TIA ✘6 czynne krwawienie z narządów wewn ✘7 zabieg chir ✘8 biopsja/nakłucie <10dni ✘9 wczesny okres połogu <7dni ✘10 podejrzenie tętniaka rozwartswiającego aorty ✘11 krwotoczna retinopatia cukrzycowa lub inne zagrożenie wystąpienia krwotoku wewnątrzgałkowego ✘12 długotrwałe zabiegi reanimacyjne
WZGLĘDNE ✘1 utrwalone HTA (>200/100mmHg) ✘2 ciąża ✘3 czynny wrzód trawienny ✘4 uraz/zabieg operacyjny >10dni <3 mscy ✘5 zaawansowana niewydolność wątroby ✘6 ch neo i zapalne ✘7 w przyp streptokinazy/APSAC - wcześniejsze zastosowanie leku między 4. dobą a 6. msc
20
Q
Biwalirudyna
A
bezpośredni (bez udziału antytrombiny) inhibitory trombiny
syntetyczny analog hirudyny
tworzy z trombiną kompleks, w którym traci ona zdolność do wiązania się z fibrynogenem
CI:
+ niewydolność nerek w przypadku rekombinowanej hirudyny (lepi, dezy) i biwali RUDYNY
21
Q
Acenokumarol
A
antagonista witaminy K - hamuje powstawanie w wątrobie pełnowartościowych czynników krzepnięcia II, VII, IX, X oraz białek C i S - przez ingerencję w proces potranslacyjnej gamma-karboksylacji reszt Glu w tych białkach
(p.o.) OACs
antagoniści wit. K działają tylko in vivo
mniej stabilna farmakokinetyka niż warfaryna:
- t do osiągnięcia max stęż: 2-3h (vs 1,5h)
- biologiczny T1/2 8-10h (vs 36-42h)
- acenokumarol a większa tendencja do krwawień - neo, stany zapalne różne (też inferkcje), choroby nerek, tyreotoksykoza - zmniejszają wiązanie się acenokumarolu z białkami osocza w wiekszym stopniu niż warfaryny - zwiększenie frakcji wolnej acenokumarolu w osoczu
- efekty dopiero po kilku dniach podawania leków (ze względu na okresy półtrwania już zaktywowanych czynników krzepnięcia)
- w pierwszych dniach może dojść do zwiększenia się ryzyka powikłań zakrzepowych (białko C ma najkrtórszy T1/2, a więc najszybszy efekt to zanik białka C, czyli stan portrombotyczny)
=> rozpoczynanie terapii 2-4dni “na zakładkę” z heparyną - konieczność stałego monitorowania leczenia: WAŻNE USTALENIE ODP INR (czas protrombinowy) rzędu 2-4
Nietolerancja acenokumarolu/trudności w uzyskaniu stabilnego INR? Rozważ warfarynę
DN:
- krwawienia - odtrutka: i.v. wit. K (efekt po kilku-kilkunastu h)/ natychmiast: FFP (osocze świeżo mrożone)
- martwica skóry (warfarin necrosis - spowodowana tym, że na początku stosowania leku mamy stan protrombotyczny)
- zespół “purpurowych stóp”
- reakcje uczuleniowe
- teratogenność - nie wolno stosować w ciaży
22
Q
Anagrelid
A
lek hamujący dojrzewanie megakariocytów i tworzenie płytek krwi, używany w leczeniu nadpłytkowości - nie jest zaliczany do grupy leków przeciwpłytkowych (leki p/ płytkowe hamują agregację)
23
Q
Warfaryna
A
antagonista witaminy K - hamuje powstawanie w wątrobie pełnowartościowych czynników krzepnięcia II, VII, IX, X oraz białek C i S - przez ingerencję w proces potranslacyjnej gamma-karboksylacji reszt Glu w tych białkach
mieszanina racemiczna w równych proporcjach enancjomerów R i S (silnego)
dokładny mechanizm działania warfaryny: inhbicja reduktazy epoksydu witaminy K -> bez zredukowanej wit. K nie ma y-glutamylokarboksylacji => PIVKA
(p.o.) OACs
farmakokinetyka:
antagoniści wit. K działają tylko in vivo
- t do osiągnięcia max stęż: 1,5h (vs 2-3h)
- biologiczny T1/2 36-42h (vs 8-10h)
- efekty dopiero po kilku dniach podawania leków (ze względu na okresy półtrwania już zaktywowanych czynników krzepnięcia)
- w pierwszych dniach może dojść do zwiększenia się ryzyka powikłań zakrzepowych (białko C ma najkrtórszy T1/2, a więc najszybszy efekt to zanik białka C, czyli stan portrombotyczny)
=> rozpoczynanie terapii 2-4dni “na zakładkę” z heparyną - konieczność stałego monitorowania leczenia: WAŻNE USTALENIE ODP INR (czas protrombinowy) rzędu 2-4
metabolizm przez CYT P 450 (S: CYP2C9 - moduluje aktywność warfaryny in vivo; R: CYP1A2, 3A4)
INTERAKCJE LEKOWE - przy próbie ustalania odp INR trzeba wziąc pod uwagę inne przyjmowane leki
- polimorfizm genetyczny CYP2C9 - zmienność odp na warfarynę, różne interakcje lekowe
- mut VK OR C1 (vit. K. epOxide reductase 1): *1 większe zapotrzebowanie na lek - szybszy metaolizm, *2 mniejsze zapotrzebowanie, wolniejszy metabolizm
- mut. II (protrombiny), VII, IX
(mut IX - nadwrażliwość na OACs - brak obróbki potranslacyjnej IX => bardzo antykoagulacja)
DN:
- krwawienia - odtrutka: i.v. wit. K (efekt po kilku-kilkunastu h)/ natychmiast: FFP (osocze świeżo mrożone)
- martwica skóry (warfarin necrosis - spowodowana tym, że na początku stosowania leku mamy stan protrombotyczny)
- zespół “purpurowych stóp”
- reakcje uczuleniowe
- teratogenność - nie wolno stosować w ciaży
24
Q
Inhibitory fosfodiesterazy
A
Dipirydamol
Cylostazol
25
Przeciwwskazania do stosowania leków p/zakrzepowych
BEZWZGLĘDNE
1. skaza krwotoczna
2. krwawienie z PP, choroba PP związana z dużym ryzykiem krwawienia
3. objawowe nadciśnienie wrotne (-> żylaki przełyku, odbytu itd)
4. rozwarstwienie aorty
5. ciąża w przypadku (p.o.) OACs
WZGLĘDNE
1. niedawno przebyty UDAR krwotoczny/ pourazowy KRWIAK śródczaszkowy (<2mscy)
2. operacja/uraz głowy (<20dni)
3. guz mózgu
4. <24h po zabiegu operacyjnym, biopsji narządu, nakłuciu tętnicy, nakłucie lędźwiowe diagnostyczne/lecznicze
5. źle kontrolowane HTA (>200/110 mmHg)
6. retinopatia cukrzycowa
7. ciężka niewydolność wątroby/nerek
8. ostre zapalenie osierdzia
9. HIT
26
kwas traneksamowy
Leki hamujące fibrynolizę - drobnocząsteczkowe analogi Lys (NIEODWRACALNE kompetytywne inhibitory aktywatorów plazminogenu PA)
hiperfibrynoliza: wstrząs, operacje na układzie moczowo-płciowym (uwolnienie urokinazy), białaczki, neo/marskość wątroby
operacje kardiochirurgiczne z krążeniem pozaustrojowym
położnictwo
```
CI:
ciężka NN
krwiomocz
u chorych na hemofilię nie podawać do jam stawowych, narządów wewn, OUNu
ciąża - tylko gdy
```
27
Molgramostym
GM-CSF - pobudza rozwój progenitorów GRANULOCYTÓW, MAKROFAGÓW, EOZYNOFILI, a także (słabiej) PLT i RBC
G-CSF jak i GM-CSF są stosowane w :
- leczeniu neutropenii spowodowanej chemioterapią przeciwnowotworową;
- terapii wybranych przypadków aplazji szpiku;
- izolacji krążących KM w celu użycia ich do regeneracji szpiku po chemioterapii przeciwnowotworowej (czynniki zwiększają bowiem uwalnianie szpikowych komórek macierzystych, co ułatwia ich izolację z krwi obwodowej).
DN: bóle kości
gorączka, wysypka skórna
hipotonia, tachykardia
obniżenie sat. O2 krwi tętniczej (przy podaniu i.v.)
wysięki opłucnowe i osierdziowe
powikłania zakrzepowe (przy dużych dawkach)
vasculitis (przy użyciu długotrwałym)
28
Cylostazol
SELEKTYWNY inhibitor fosfodiesterazy typu 3 w PLT i kom. mm gładkich ściany naczyń
więcej cAMP -> efekt antyagregacyjny, miorelaksacyjny
- chromanie przestankowe - istotnie ograniczające, u pt u których nie można wykonać rewaskularyzacji
- chromanie u cukrzyków - bo nie zmienia metabolizmu glukozy
nie ma wskazań do podawania cylostazolu jako leku P/PLT
29
Pegfligrastym
Fligrastym to G-CSF - stymuluje powstawanie, dojrzewanie i uwalnianie ze szpiku NEUTROFILI
PEGYLACJA=
- mniejszy klirens nerkowy => większy T1/2 => wydłużenie czasu działania na neutrofile
- nietoksyczne
- nie-antygenowe, nie-immunogenne
- dobrze rozpuszczalne w wodzie i rozp org
- fajnie się wydala przez nerki
- bardziej odporne na rozkład przez proteolizę
30
Tikagrelor
(p.o.)
działa BEZPOŚREDNIO na receptor P2Y12 - nie wymaga metabolicznej aktywacji w wątrobie
ODWRACALNY antagonista P2Y12
hamuje aktywność płytek SZYBCIEJ i SKUTECZNIEJ niż klopidogrel
31
Blokery receptora dla ADP niebędące tienopirydynami
Kangrelor
| Tikagrelor
32
Tenekteplaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN III
zmodyfikowany t-PA
T1/2 3x dłuższy niż alteplazy
200x większa odporność na inaktywację
większe powinowactwo do fibryny
33
Antagoniści witaminy K
dawniej: OACs oral anticoagulants
Doustne leki przeciwzakrzepowe nie rozpuszczają uformowanego zakrzepu, celem leczenia jest natomiast zapobieganie jego narastaniu oraz powikłaniom zakrzepowo-zatorowym.
acenokumarol
warfaryna
hamują powstawanie w wątrobie pełnowartościowych czynników krzepnięcia II, VII, IX, X oraz białek C i S - przez ingerencję w proces potranslacyjnej gamma-karboksylacji reszt Glu w tych białkach:
y-karboksyglutaminian ma 2 reszty anionowe wiążące się z Ca2+, a Ca2+ jest przyciągany przez ujemnie naładowane Fl PLT-> kluczowa rola w czasowym przyleganiu czynników krzepnięcia do powierzchni błony PLT, gdyż tylko na powierzchni płytki może nastąpić wzajemna interakcja czynników krzepnięcia
farmakokinetyka:
działają tylko in vivo
- efekty dopiero po kilku dniach podawania leków (ze względu na okresy półtrwania już zaktywowanych czynników krzepnięcia)
- w pierwszych dniach może dojść do zwiększenia się ryzyka powikłań zakrzepowych (białko C ma najkrtórszy T1/2, a więc najszybszy efekt to zanik białka C, czyli stan portrombotyczny)
=> rozpoczynanie terapii 2-4dni "na zakładkę" z heparyną
- konieczność stałego monitorowania leczenia: WAŻNE USTALENIE ODP INR (czas protrombinowy) rzędu 2-4
interakcje:
NASILENIE działania p/zakrzepowego:
1) propranolol, fenylbutazol (NLPZ)
2) SSRI: cytalopram, sertralina; entakapon (Parkinson, inhibitor COMT)
3) metronidazol (imidazole psuje wątrobę), kotrimoksazol (sulfametoksazol wypiera z albumin), cyprofloksacyna, erytromycyna (hamuje CYP), izoniazyd (psuje wątrobę, zwiększa AspAT i AlAT) flukonazol (azole hamują CYP)
* amiodaron, diltiazem, fenofibrat, klofibrat, propafenon
OSŁABIENIE działania p/zakrzepowego:
1)
2) barbiturany (przyspieszają CYP), karbamazepina
3) rifampicyna (przyspiesza CYP), gryzeofulwina (przyspiesza CYP), rybawiryna
* cholestyramina, merkaptopuryna
zastosowanie: chronic anticoagulation
1. TERAPIA DVT (ŻChZZ)
2. profi u pt z Afib
3. u pt z protezami zastawkowymi
DN:
- krwawienia - odtrutka: i.v. wit. K (efekt po kilku-kilkunastu h)/ natychmiast: FFP (osocze świeżo mrożone)
- martwica skóry (warfarin necrosis - spowodowana tym, że na początku stosowania leku mamy stan protrombotyczny)
- zespół "purpurowych stóp"
- reakcje uczuleniowe
- teratogenność - nie wolno stosować w ciaży
34
Leczenie hemofilii B
brak IX
| - koncentrat osoczopochodnego/rekombinowanego czynnika IX: NONAKOG ALFA
35
Skrobia hydroksyetylowana:
450 000 wielko
200 000 średnio
70 000 mało cząsteczkowa
Koloid
Amylopektyna nasycona grupami hydroksyetylenowymi, zawierająca liczne wiązania a-glikozydowe [5-10%].
Wywiera niewielki wpływ na układ krzepnięcia.
DN:
świąd skóry (CZĘSTO)
reakcje uczuleniowe i anafilaktyczne (0,05% = RZADKO).
36
Romiplostym
mimetyk trombopoetyny
zwiększa liczbę PLT u pt z immunologiczną małopłytkowością
niewiele DN :)
37
Odtrutka dla antagonistów wit. K przy dużym krwawieniu
efekt po kilku-kilkunastu h:
(i.v.) wit. K
efekt natychmiastowy:
FFP (fresh frozen plasma - osocze świeżo mrożone)
38
Leczenie anemii z niedoboru Fe - leki doustne (5)
```
(p.o.):
asparaginian
chlorek
fumaran
glukonian
bursztynian żelazawe
```
+ kwas askorbinowy -stabilizuje Fe2+ (takie jest wchłaniane)
+ kwas bursztynowy - zwiększa wchłanianie
leczenie trwa długo (miesiące)
DN: GI distress (NWB zaparcia)
drgawki
przewlekłe powikłanie - przedawkowanie Fe i odkładanie Fe w układzie siateczkowo-śródbłonkowym = hemosyderoza (przeprowadza się wówczas dożylne podanie testowe Fe)
próba na krew utajoną wychodzi fałszywie dodatnia
39
Heparyna niefrakcjonowana (HNF)
podstawowy lek umożliwiający zmniejszenie krzepliwości krwi
bezpośredni endogenny antykoagulant - fizjologiczny regulator krzepliwości krwi
```
co to:
polianionowy polisacharyd (kwaśny sulfonowany wielocukier syntetyzowany i gromadzony w ziarnostościach MASTOCYTÓW
do celów leczniczych z bś jelit świń
```
mechanizm: KOFAKTOR ANTYTROMBINY - heparyna - reszty Lys - AT => zmiany konformacyjne AT => pojawienie się pętli z Arg (AT staje się szybkim inhibitorem!)
- zwiększa kilka tys X szybkość działania AT
inaktywuje Xa i IIa (trombinę)
=> neutralizuje trombinę i hamuje jej powstawanie:
hamuje wiele proteaz serynowych, łącząc się tą Arg kowalencyjnie z nimi: z IIa, z Xa, oraz z IXa, XIa, XIIa
=> heparyna nie zużywa się w reakcji - może połączyć się z kolejną AT
sekwencją odp za wiązanie się z AT jest pentasacharyd obecny w 30% łańcuchów hep
działa in vivo i in vitro (antagoniści wit K tylko in vivo)
(s.c.)
(i.v.)
nie i.m. - grozi to krwawieniem
(a antagoniści wit. K są doustni)
farmakokinetyka:
- szybki początek aktywności, krótki T1/2
- monitorowanie APTT Activated Partial Thromboplastin Time (szlak wewnątrzpochodny), chcemy rząd 1,5-2,5
```
zastosowanie:
profi i leczenie DVT
UA (niestabilna ch wieńcowa)
NSTEMI (ACS)
STEMI (ACS)
PCI
protezy zastawkowe serca
zator tętniczy
udar mózgu
MOŻNA W CIĄŻY
```
```
DN:
- krwawienia
- HIT heparin induced trombocytopenia
typ I (nieimunologiczna) - niewielka, pierwsze 2-4dni, nieważne
typ II (immunologiczna) - >50%, po 4-10dniach
większe ryzyko zakrzepicy
CI!
antygen: PF4
- martwica skóry
- reakcje uczuleniowe
- osteoporoza
- łysienie (odwracalne)
```
40
Edoksaban
Inhibitor Xa
| DOACs (p.o.) = NOAC
41
Idraparynuks
inhibitor Xa - pentasacharyd - łączy się z AT
działa długo
bad klin u pt z Afib, ale były liczne powikłania KRWOTOCZNE, więc badanie przerwano
42
Deferoksamina
Odtrutka na ostre zatrucie żelazem - wiąże go i ułatwia wydalanie z krwi
Ostre zatrucie Fe jest szczególnie groźne u dzieci - śmiertelne - głęboka hipotonia i wstrząs
43
Sargramostym
GM-CSF - pobudza rozwój progenitorów GRANULOCYTÓW, MAKROFAGÓW, EOZYNOFILI, a także (słabiej) PLT i RBC
G-CSF jak i GM-CSF są stosowane w :
- leczeniu neutropenii spowodowanej chemioterapią przeciwnowotworową;
- terapii wybranych przypadków aplazji szpiku;
- izolacji krążących KM w celu użycia ich do regeneracji szpiku po chemioterapii przeciwnowotworowej (czynniki zwiększają bowiem uwalnianie szpikowych komórek macierzystych, co ułatwia ich izolację z krwi obwodowej).
DN: bóle kości
gorączka, wysypka skórna
hipotonia, tachykardia
obniżenie sat. O2 krwi tętniczej (przy podaniu i.v.)
wysięki opłucnowe i osierdziowe
powikłania zakrzepowe (przy dużych dawkach)
vasculitis (przy użyciu długotrwałym)
44
Leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z Afib
rywaroksaban, apiksaban, dabigatran: leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z Afib (prewencja udaru niedokrwiennego mózgu) - co najmniej równa skuteczność co warfaryna, w większe bezpieczeństwo
✓szybkie uzyskanie przewidywalnego i stabilnego efektu przy stałym dawkowaniu
✓ nieliczne interakcje lekowe
✓ brak konieczności monitorowania lab
LEKI WYGODNE
45
Urokinaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN I
naturalny aktywator plazminogenu
z kultur ludzkich embrionalnych kom. nerkowych
46
Antidotum na rywaroksaban
```
Andeksanet alfa (zmodyfikowany, rekombinowany czynnik Xa)
wiąże się z rywaroksabanem i apiksabanem w osoczu - odwraca działanie tych leków
```
47
Klopidogrel
Tienopirydyna
1) selektywne i nieodwracalne wiązanie się z receptorem ADP typu P2Y12 (-> Gi -> zahamowanie cyklazy adenylowej)
2) upośledzenie aktywacji GP IIb/IIIa - będącego receptorem dla fibrynogenu
pełne działanie pojawia się po pewnym czasie - właściwym lekiem jest metabolit wątrobowy (CYP2C19), a efekt utrzymuje się wiele dni po zaprzestaniu podawania leku
początek działania po kilku h
DN: CIĘŻKA NEUTROPENIA
KRWAWIENIA: z PP, z nosa, hematuria, w miejscu podania leku, krwotok śródczaszkowy
przedawkowanie - wydłużenie czasu krwawienia
nie ma swoistego antidotum - odwrócić klopidogrel można przetoczeniem masy płytkowej
OPORNOŚĆ NA KLOPIDOGREL (30% pt)
bo - niestosowanie leku
- zbyt niska dawka nasycająca i/lub podtrzymująca
- leki zaburzające wchłanianie i/lub metabolizm (IPP)
- cukrzyca/insulinooporność
- otyłość
- palenie tytoniu (może nasilać odpowiedź)
- zmienność genetyczna: białek odp za wchłanianie (ABCB1), enzymów wątrobowych (CYP), receptora P2Y12
48
Desmoteplaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN III
ze ŚLINY NIETOPERZA
ma dużą swoistosc wobec fibryny, nie ma powinowactwa wobec fibrynogenu
49
Prasugrel
Tienopirydyna
1) selektywne i nieodwracalne wiązanie się z receptorem ADP typu P2Y12 (-> Gi -> zahamowanie cyklazy adenylowej)
2) upośledzenie aktywacji GP IIb/IIIa - będącego receptorem dla fibrynogenu
pełne działanie pojawia się po pewnym czasie - właściwym lekiem jest metabolit wątrobowy (CYP2C19), a efekt utrzymuje się wiele dni po zaprzestaniu podawania leku
ma lepszą farmakokinetykę od klopidogrelu
50
Krwawienia po heparynie - antidotum
Siarczan protaminy (jest bardzo pozytywnie naładowany, a heparyna bardzo ujemnie)
protamina nie inaktywuje heparyn drobnocząsteczkowych
51
Analogi prostacykliny
Epoprostenol
Iloprost
Treprostynil
52
Inhibitory czynnika Xa
fondaparynuks
idraparynuks
idrabiotaparynuks
syntetyczne pentasacharydy (to samo co w HNF) - wiążą się w sposób odwracalny z antytrombiną
leczenie nie wymaga kontroli laboratoryjnej (tak jak heparyny drobnocząsteczkowe)
53
Peginesatyd
Pegylowany analog EPO
54
Fligrastym
G-CSF - stymuluje powstawanie, dojrzewanie i uwalnianie ze szpiku NEUTROFILI
G-CSF jak i GM-CSF są stosowane w :
- leczeniu neutropenii spowodowanej chemioterapią przeciwnowotworową;
- terapii wybranych przypadków aplazji szpiku;
- izolacji krążących KM w celu użycia ich do regeneracji szpiku po chemioterapii przeciwnowotworowej (czynniki zwiększają bowiem uwalnianie szpikowych komórek macierzystych, co ułatwia ich izolację z krwi obwodowej).
DN: bóle kości
gorączka, wysypka skórna
hipotonia, tachykardia
obniżenie sat. O2 krwi tętniczej (przy podaniu i.v.)
wysięki opłucnowe i osierdziowe
powikłania zakrzepowe (przy dużych dawkach)
vasculitis (przy użyciu długotrwałym)
55
Elinogrel
Tienopirydyna
1) selektywne i nieodwracalne wiązanie się z receptorem ADP typu P2Y12 (-> Gi -> zahamowanie cyklazy adenylowej)
2) upośledzenie aktywacji GP IIb/IIIa - będącego receptorem dla fibrynogenu
pełne działanie pojawia się po pewnym czasie - właściwym lekiem jest metabolit wątrobowy (CYP2C19), a efekt utrzymuje się wiele dni po zaprzestaniu podawania leku
pierwszy lek, dla którego opracowano zarówno postać DOŻYLNĄ, jak i doustną
(i.v.) STANY NAGŁe w kardiologii
56
Kwas acetylosalicylowy (aspiryna)
- acetyluje 530Ser w miejscu aktywnym COX-1 - NIEODWRACALNIE hamuje aktywność COX-1 w płytkach krwi i produkcję TXA2
- acetyluje różne białka:
TF (tissue factor) - zmniejsza jego aktywację
fosfolipidy - zmniejsza liczbę miejsc wiążących dla kompleksów protrombinazy i tenazy
fibrynogen - zaburzenie tworzenia fibryny i czopu
= hamuje powstawanie zakrzepu włóknikowego i zmniejsza jego gęstość
:) nieodwracalnie
:) względnie wybiórczo wobec COX-1
= już małe dawki są przeciwpływkowe
dawki:
p/płytkowe 75-300mg/d < p/bólowe < p/zapalne
szybko się wchłania z G PP
efekt po 60min
biologiczny T1/2=20min (pojedyncza dawka leku działa na płytki ok 20min), ale że jako płytki nie mają jądra i nie mogą wytworzyć nowego COX, ASA działa przez cały czas życia płytki (7-10dni)
po pojedynczej dawce aktywność płytek odnawia się o 10% dziennie (już 20% PLT to ok hemostaza)
mała dawka nie powoduje zachamowania wytwarzania PGI w śródbłonku (endotelium tworzy nowy COX-1, a poza tym za PGI raczej odpowiada COX-2, obecny konstytutywnie na śródbłonku)
ASPIRYNOOPORNOŚĆ = występowanie epizodów sercowo-naczyniowych u osób stosujących odp dawki ASA jako leku p/PLT (5-40% pt)
- oporność kliniczna to brak spodziewanego efektu ochronnego szczególnie przy wtórnej prewencji ch u krąż
- oporność laboratoryjna - brak hamowania funkcji PLT przez ASA w jednym z testów (brak hamowania przez ASA agregacji wyizolowanych PLT z krwi w odp na małe stęż kolagenu)
bez oporności: A) agregacja PLT B) wytwarzanie TXB2 są zahamowanie in vivo i in vitro
I oporność farmakokinetyczna (w labie działa, w pacjencie już nie): in vitro aktywność A i B zahamowana, in vivo jest agregacja i TXB2
NIESTOSOWANIE LEKU PRZEZ PACJENTA
(farmakoKinetyczna - pacjent Kurwa nie zażywa...)
zmienność wchłaniania i dystrybucji leku -> podaj większe dawki
stany zwiększonego powstawania i zużycia PLT - świeże PLT dostają się do krążenia między dawkami (po operacjach, cukrzyca) -> podawaj częściej
II oporność farmakodynamiczna: obie aktywności nieazhamowane w labie i w pacjencie, czyli w ogóle nic nie działa (WIĘKSZOŚĆ OPORNOŚCI)
zależy od wielu czynników biol, które ingerują w oddziałanie na COX-1, lub jest jakaś kompensacja
III pseudooporność: jak II, ale tylko A (nie hamuje agregacji)
TXB2 nie powstaje i tu, i tu
czyli: TXA2 też nie ma, wszystko spoko, efekt farmakologiczny leku zachowany :)
ale brak jest wpływu na szlaki aktywacji płytek - po prostu tym osobom płytki nie agregują pod wpływem kolagenu
1) zabezpieczenie pt z ChNS przed powikłaniami ZZ (blaszki miażdżycowe niestabilne - uruchomienie agregacji)
czyli: zapobieganie agregacji PLT:
SA angina stabilna
Afib przewlekły
MI ostry i po nim
udar
miażdżyca - zarostowa miażdżyca tt obwodowych
profi MI u osób z grup ryzyka
```
2) p/zapalnie: rzuty gorączki reumatycznej
przeziębienie
nerwobóle
bóle głowy
zapalne/zwyrodnieniowe zmiany stawów
```
3) profi i leczenie średnio ciężkiego zapalenia ZZ żył głębokich - ASA hamuje powstawanie zakrzepu włóknikowego i zmniejsza jego gęstość
CI:
1. Nadwrażliwość
2. Wrzody
3. Stany zapalne PP
4. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej (cukrzyca, mocznica, tężyczka)
5. Stany, w których nie powinniśmy wydłużać krwawienia (pooperacyjne, skazy krwotoczne, krwawienia maciczne, miesiączka (gratuluję serdecznie jeśli kiedykolwiek brałaś polopirynę przy okresie, bardzo mądrze), krwawienia z PP)
6. Polipy w nosie (astma aspirynowa)
7. Niewydolność nerek i wątroby
57
Argatroban
bezpośredni (bez udziału antytrombiny) inhibitory trombiny
syntetyczny analog hirudyny
tworzy z trombiną kompleks, w którym traci ona zdolność do wiązania się z fibrynogenem
CI:
+ niewydolnosć wątroby w przypadku argatrobanu
58
APSAC (anisoylated plasminogen streotokinase activator complex)
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN I
kompleks streptokinazy z ludzkim plazminogenem, Ser740 centrum aktywnego zastąpiono gr. acylową
ma powinowactwo do fibryny, ale jest nieczynny
in vivo po zwiazaniu z zakrzpem następuje deacylacja i uwaktywnienie
59
IL-11 (OPRELWEKINA)
stymuluje powstawanie i uwalnianie ze szpiku PLT
zastosowanie: ciężkie małopłytkowości
rekombinowana ludzka IL-11
- przyspiesza dojrzewanie megakariocytów i zwiększa liczbę PLT
a także:
- nasila hematopoezę
- nasila wzrost kom śródbłonka PP
- nasila wzrost osteoklastów
leczenie: małopłytkowości związane z terapią neo pochodzenia pozaszpikowego
DN: HTA
hipokaliemia
60
kwas aminometylobenzoesowy
Leki hamujące fibrynolizę - drobnocząsteczkowe analogi Lys (NIEODWRACALNE kompetytywne inhibitory aktywatorów plazminogenu PA)
hiperfibrynoliza: wstrząs, operacje na układzie moczowo-płciowym (uwolnienie urokinazy), białaczki, neo/marskość wątroby
operacje kardiochirurgiczne z krążeniem pozaustrojowym
położnictwo
```
CI:
ciężka NN
krwiomocz
u chorych na hemofilię nie podawać do jam stawowych, narządów wewn, OUNu
ciąża - tylko gdy
```
61
Darbepoetyna
rekombinowana EPO o dłuższym T1/2 (25h)
| 1x/tyg
62
Tyrofiban
Związek blokujący receptor płytkowy dla fibrynogenu (rec. GP IIb/IIa) - zapobiega tworzeniu agregacyjnych sieci płytkowych, które są utrzymywane przez fibrynogen
+ działa słabo na rec witronektynowy (rola w adhezji, migracji i proliferacji komórek)
mimetyk sekwencji RGD Arg-Gly-Asp (też: eptyfibatyd)
niepeptydowa poch. Tyr
(i.v.) OZW bez zwyżek ST (NSTEMI)
u osób obciążonych ryzykiem zgonu/zawłu
obniżki ST
cukrzycy
nie uczula jak abcyksymab
63
Reteplaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN III
DZIAŁA DŁUGO
mutant t-PA (nie zawiera części oligosacharydowej domeny typu kringle1)
-> nie jest rozpoznawana przez rec kom śródbłonka w wątrobie
=> biologiczny T1/2 5-10x dłuższy niż tPA
64
Tekarfaryna
antagonista witaminy K - hamuje powstawanie w wątrobie pełnowartościowych czynników krzepnięcia II, VII, IX, X oraz białek C i S - przez ingerencję w proces potranslacyjnej gamma-karboksylacji reszt Glu w tych białkach
(p.o.)
metabolizowany przez esterazy - nie idzie przez CYPy w wątrobie
- uniezależnia to przemiany leku od diety i innych leków
- długi T1/2
zastosowanie: p/zakrzepowo w Afib
65
Worapaksar, Atopaksar
PAksaR
- antagoniści PAR1 protease activated receprots 1- hamują agregację PLT inicjowaną przez trombinę
ZBYT SILNE - ZWIĘKSZAJĄ RYZYKO KRWAWIEŃ
Worapaksar zwiększa ryzyko ciężkich i umiarkowanych powikłań krwotocznych, w tym krwotoku wewnątrzczaszkowego
CI: wywiad (+) udar, TIA, krwawienia wewnątrzczaskowe
66
Tienopirydyny
Tiklopidyna
Klopidogrel
Prasugrel
Elinogrel
przedłużają BT (czas krwawienia)
hamują agregację PLT
opóźniają obkurczanie się zakrzepu
1) selektywne i nieodwracalne wiązanie się z receptorem ADP typu P2Y12 (-> Gi -> zahamowanie cyklazy adenylowej)
2) upośledzenie aktywacji GP IIb/IIIa - będącego receptorem dla fibrynogenu
pełne działanie pojawia się po pewnym czasie - właściwym lekiem jest metabolit wątrobowy (CYP2C19), a efekt utrzymuje się wiele dni po zaprzestaniu podawania leku
bo: efekty są nieodwracalne, a więc płytka nie agreguje przez cały okres życia płytki (3-7dni)
zastosowanie:
1) miażdżyca - zapobieganie powikłaniom naczyniowym u chorych z miażdzycą
2) zawały (+ASA): NSTEMI, STEMI, leczenie interwencyjne (PCI) i zachowawcze (tromboliza0
67
Pikotamid
Antagonista rec. TXA2
inhibitor syntazy TXA2
u pt z miażdżycą kończyn dolnych - zmniejsza P wystąpienia zdarzeń naczyniowych
68
Terutroban
selektywny antagonista rec. dla TXA2, hamuje agregację płytek inicjowaną przez trombinę
ZBYT SILNY - ZWIĘKSZA RYZYKO KRWAWIEŃ
69
Drotrekogin alfa
```
rekombinowane aktywne białko C (czyli antyzakrzepowe)
działanie:
p/zakrzepowe
profibrynolityczne
p/zapalne
```
- Ebola
- anulowano: wstrząs septyczny
70
Krystaloidy
0,45%Nacl
0,9%NaCL
PWE płyn fizjologiczny wieloelektrolitowy izotoniczny
Rr ringera
izotoniczne - skład, osmolarność i pH zbliżone do płynu śródmiąższowego - uzupełniają przestrzeń ZEWNĄTRZNACZYNIOWĄ
- do szybkiego uzupełniania niedoborów płynowych-
- ulegają szybkiej eliminacji nerkowej oraz dystrycjiugi do przestrzeni pozanaczyniowych
= KRYSTALOIDY DAJĄ SZYBKI, ALE KRÓTKI EFEKT OBJĘTOŚCIOWY
nie powodują reakcji uczuleniowych :)
DN; ryzyko przewodnienia, nasilenia zaburzeń elektrolitowych oraz zwiększenia gotowości prozakrzepowej krwi
- preparaty krwiozastępcze nie transportują tlenu i nie zastępują funkcji RBC
71
Heparyny drobnocząsteczkowe (LMWHs)
Enoksaparyna, Nadroparyna, Dalteparyna, Bemiparyna, Certoparyna, Parnaparyna, Rewiparyna, Tynzaparyna, Semuloparyna
krótsze niż HNF łańcuchy polisacharydowe (<18 jednostek cukowych, <5400 m.cz.)
NEUTRALIZUJĄ Xa, ALE NIE TROMBINĘ
=> nie wydłużają APTT (APTT mierzy aktywność skierowaną przeciwko czynnikowi IIa)
=> można je podawać bez konieczności wykonywania testów krzepnięcia ani korekty dawkowania
DN:
1) powikłania krwotoczne
2) HIT, ale rzadziej niż HNF
3) zmniejszenie masy kostnej
72
Leczenie hemofilii A
brak VIII
- koncentrat osoczopochodnego/rekombinowanego czynnika VIII: OKTOKOG ALFA
- EMICIZUMAB (bad. klin.) - naśladuje działanie VIII, ma działać u chorych którzy wytworzą Ig p/VIII
- DESMOPRESYNA - lek z wyboru w łagodnej hemofilii A - zwiększa aktywność czynnika VIII w osoczu
73
Lenograstym
G-CSF - stymuluje powstawanie, dojrzewanie i uwalnianie ze szpiku NEUTROFILI
G-CSF jak i GM-CSF są stosowane w :
- leczeniu neutropenii spowodowanej chemioterapią przeciwnowotworową;
- terapii wybranych przypadków aplazji szpiku;
- izolacji krążących KM w celu użycia ich do regeneracji szpiku po chemioterapii przeciwnowotworowej (czynniki zwiększają bowiem uwalnianie szpikowych komórek macierzystych, co ułatwia ich izolację z krwi obwodowej).
DN: bóle kości
gorączka, wysypka skórna
hipotonia, tachykardia
obniżenie sat. O2 krwi tętniczej (przy podaniu i.v.)
wysięki opłucnowe i osierdziowe
powikłania zakrzepowe (przy dużych dawkach)
vasculitis (przy użyciu długotrwałym)
74
MPEG EPO
| Metoksypolietylenoglikol-epoetyna beta
długo działający stymulator RECEPTORÓW dla EPO
75
Streptokinaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN I
nieenzymatyczne białko z B hemolizujących Strepów, wiąże się z plazminogenem, uczynniając plazminę
(i.v.) zmniejszenie śmiertelności po MI + ASA wzmacnia
uwaga:
po 4 dniach pojawiają się Ig blokujące działanie streptokinazy; przed ponownym użyciem musi minąć rok
białko obce - często reakcje alergiczne
76
Preparaty żelatyny:
oksypoliżelatyny
żelatyny usieciowane
żelatyny modyfikowane
Koloidy
Spośród koloidów dają najmniejszy i najkrótszy efekt objętościowy.
Nasilają diurezę.
Mają minimalny wpływ na układ krzepnięcia.
```
DN:
reakcje uczuleniowe (0,4% = CZĘSTO), sporadycznie o znacznym nasileniu.
```
77
Desmopresyna
lek z wyboru w łagodnej hemofilii A - zwiększa aktywność czynnika VIII w osoczu
78
Kwas folinowy (Leukoworyna, Citrovorum Factor)
zredukowany, czynny metabolit kwasu foliowego = THF
w zatruciu metotreksatem
79
Dezyrudyna
bezpośredni (bez udziału antytrombiny) inhibitory trombiny
rekombinowana hirudyna
tworzy z trombiną kompleks, w którym traci ona zdolność do wiązania się z fibrynogenem
CI:
+ niewydolność nerek w przypadku rekombinowanej hirudyny (lepi, dezy) i biwali RUDYNY
80
Pamiteplaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN III
dłuższy T1/2
większe powinowactwo do fibryny
81
Monteplaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN III
dłuższy T1/2
82
Duteplaza
Lek fibrynolityczny - pobudza tworzenie plazminy i rozkład już istniejącego włókinka (fibryny)
GEN II
postać dwułańcuchowa rt-PA
83
Fondaparynuks
inhibitor Xa - pentasacharyd - łączy się z AT
syntetyczny pentasacharyd + kwas siarkowy
zwiększa aktywność AT 300X
usuwany z krążenia przez nerki
- nie wiąże się z PLT -> nie ma trombocytopenii
- nie wykazuje reakcji krzyżowej z Ig HIT
=> można leczyć zakrzepice w przebiegu HIT
- nie wchodzi w interakcję z ASA i warfaryną
zastosowanie:
NSTEMI
profi DVT
profi zakrzepicy żylnej u osób po alloplastycze stawu biodrowego/kolanowego
wady:
- podawanie pozajelitowe
- wydalanie z moczem
- brak swoistego środka neutralizującego
- drogi w porównaniu z heparynami
84
Lepirudyna
bezpośredni (bez udziału antytrombiny) inhibitory trombiny
rekombinowana hirudyna
tworzy z trombiną kompleks, w którym traci ona zdolność do wiązania się z fibrynogenem
wstrząs anafilaktyczny po powtórnym stosowaniu lepirudyny po upływie <3mscy
CI:
+ niewydolność nerek w przypadku rekombinowanej hirudyny (lepi, dezy) i biwali RUDYNY
85
Danaparoid
inhibitor Xa, 20x słabszy inhibitor IIa
mieszanina heparynoidów o małej m cząsteczkowej (z jelita świni)
=> HIT typ 2 (słabo wiąże Ig p/PLT indukowane przez heparynę)
86
Hirudyna
bezpośredni (bez udziału antytrombiny) inhibitor trombiny
| z pijawek
87
Rywaroksaban
Inhibitor Xa - wiąże się wybiórczo z miejscem aktywnym Xa niezależnie od tego czy jest wolny, czy związany w kompleksie protrombinazy
DOACs (p.o.) = NOAC
rywaroksaban, apiksaban, dabigatran: leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z Afib (prewencja udaru niedokrwiennego mózgu) - co najmniej równa skuteczność co warfaryna, w większe bezpieczeństwo
✓szybkie uzyskanie przewidywalnego i stabilnego efektu przy stałym dawkowaniu
✓ nieliczne interakcje lekowe
✓ brak konieczności monitorowania lab
LEKI WYGODNE
antidotum - Andeksanet alfa (zmodyfikowany, rekombinowany czynnik Xa) - wiąże się z rywaroksabanem i apiksabanem w osoczu - odwraca działanie tych leków
88
Dipirydamol
blokuje transporter adenozyny i w ten sposób zwiększa jej stężenie przy receptorach w naczyniach krwionośnych
1) NIESELEKTYWNY inhibitor PDE (fosfodiesterazy) -> zwiększenie [cAMP] w płytkach
2) działa agonistycznie na receptor dla prostacykliny
1) choroby krążenia mózgowego - podawany razem z ASA pomaga zmniejszyć częstość występowania nawracających udarów mózgu
2) pacjenci z mechanicznymi zastawkami serca (dipirydamol + warfaryna)
uwaga na interakcję dipirydamolu z adenozyną -> zwiększa T1/2 adenozyny
3) diagnostyka kardiologiczna - próba z dipirydamolem - zespół podkradania - preferencyjna poprawa krążenia wieńcowego w odcinkach miażdżycowo niezmienionych, pogorszenie przepływu w tych z miażdżycą
89
Abcyksymab
Związek blokujący receptor płytkowy dla fibrynogenu (rec. GP IIb/IIa) - zapobiega tworzeniu agregacyjnych sieci płytkowych, które są utrzymywane przez fibrynogen
fragm. Fab p/ciała p/ receptorowi
(i.v.) angioplastyka tt. wieńcowych u osób obciążonych dużym ryzykiem zgonu/zawału
którzy nie byli wcześniej leczeni inhibitorami rec. GP IIb/IIIa
MOŻE UCZULAĆ bo jest białkiem - uwaga z podawaniem u pt, którzy otrzymali ten lek w ciągu ostatniego roku
90
Edoksaban
Inhibitor Xa
| DOACs (p.o.) = NOAC
91
Idrabiotaparynuks
inhibitor Xa - pentasacharyd - łączy się z AT
działa długo
MNIEJ KRWAWIEŃ
idraparynuks + biotyna (wit. H)
=> możliwość szybkiej neutralizacji działania p/zakrzepowego (awidyna - w białku jaja kurzego)
=> niewielka akumulacja aktywności p/zakrzepowej
92
Eltrombopag
niebiałkowy agonista receptora trombopoetyny
leczenie: ITP idiopathic/immunologic thrombocytopenic purpura
małopłytkowość w marskości bo HCV
93
Leki przeciwpłytkowe
leki hamujące agregację płytek krwi
1. ASA
2. Tienopirydyny (tiklopidyna, klopidogrel, prasugrel, elinogrel)
3. Blokery receptora dla ADP niebędące tienopirydynami (kangrelor, tikagrelor)
4. Blokery GPIIb/IIIa - płytkowego receptora dla fibrynogeny: Abcyksymab, mimetyki sekwencji RGD (eptyfibratyd, tyrofiban)
5. Inhibitory syntazy i/lub rec dla TXA2 (pikotamid)
6. Inhibitory PDE fosfodiesterazy (dipirydamol, cylostazol)
7. PGI i pochodne prostacykliny (epoprostenol, iloprost, treprostynil)
8. Nowinki: worapaksar, atopaksar, terutroban
94
Leki fibrynolityczne
aktywatory plazminogenu - pozbywają się już powstałego zakrzepu przez pobudzenie tworzenia plazminy rozkładającej fibrynę
zastosowanie:
ostry MI (<12h od objawów)
ostry udar niedokrwienny na tle zakrzepicy (<3h)
DVT, PE, zmiany ZZ w tętniakach
leki fibrynolityczne można także podawać lokalnie
DN:
krwawienia
nadmierna fibrynoliza - hiperfibrynoliza ("zespół lityczny")
reakcje alergiczne przy streptokinazie
95
Dabigatran
bezpośredni (bez udziału antytrombiny) inhibitory trombiny
DOACs (p.o.) = NOAC
```
profikaltyka DVT (ŻChZZ)
nie jest konieczne oznaczenie ATPP
```
rywaroksaban, apiksaban, dabigatran: leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z Afib (prewencja udaru niedokrwiennego mózgu) - co najmniej równa skuteczność co warfaryna, w większe bezpieczeństwo
✓szybkie uzyskanie przewidywalnego i stabilnego efektu przy stałym dawkowaniu
✓ nieliczne interakcje lekowe
✓ brak konieczności monitorowania lab
LEKI WYGODNE
antidotum: idarucyzumab
96
Antidotum na dabigatran
Idarucyzumab - fragm. Fab humanizowanego Ig
| odwraca działanie dabigatranu, bezpośredniego (bez AT) inhibitora IIa
97
Iloprost
PGI2
PGI zapobiega adhezji PLT i WBC - działa p/miażdżycowo (wytwarzana w endotelium dużych naczyń)
poprawia właściwości reologiczne kwri
PGI rozszerza naczynia
STABILNY analog prostacykliny
T1/2 eliminacji 30 min
1. w chorobach prowadzących do poważnych zwężeń i zamknięcia tt obwodowych, zwłaszcza u pt zagrożonych AMPUTACJĄ, u których angioplastyka lub operacja jest niemożliwa do przeprowadzenia
2. nadciśnienie płucne (jak wszystkie analogi prostacykliny)
```
CI: nadwrażliwość na iloprost
stany związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia krwawienia
zaawansowana ChNS
OZW w ciągu ostatnich 6 miesięcy
zdekompensowana HF
groźne arytmie
TIA w ciągu ost 3 mscy
```
98
Dekstrany: 70 000, 60 000, 40 000, 1000 (haptenowy)
Trudno rozkładalne wielkocząsteczkowe polisacharydy (składające się głównie z cząsteczek glukozy połączonych trudno rozkładalnymi wiązaniami a- 1,6-glikozydowymi, o ciężarze 70kDa, 60 - wysoko i 40kDa - niskocząsteczkowe)
- znacznie zwiększają zawartość przestrzeni wewnątrznaczyniowej - hiperonkotycznie
- efekt objętościowy waha się w granicach 130-175% i trwa 3-6h
+ poprawiają właściwości reologiczne RBC
+ działanie przeciwagregacyjne względem PLT (mniejsz stężenie vWF)
+ hamują działanie czynników krzepnięcia (V, VIII) i PAI-1
= poprawa mikrokrążenia, ale też zaburzenia hemostazy, (nie istnieje żadne specyficzne antidotum blokujące przeciwzakrzepowe działanie dekstranów.)
uwaga:
1. powinny być podawane wspólnie z krystaloidami, aby zapobiec odwodnieniu przestrzeni zewnątrzkomórkowej i uszkodzeniu nerek
2. przez każdą pierwszą infuzją lub przy przerwie >48h podawaj dekstran haptenowy
3. mogą uniemożliwić oznaczenie grupy krwi.
DN:
reakcje anafilaktyczne i anafilaktoidalne - można zahamować wcześniejszą infuzją DEKSTRANU haptenowego (1000) - monowalentny hapten łączy się kompetycyjnie z przeciwciałami, nie dopuszczając do ich reakcji z dekstranem właściwym.
99
Aprotynina
Naturalny inhibitor proteaz serynowych
unieczynniając plazminę, hamuje układ fibrynolityczny
blokując kalikreinę - układ kininotwórczy (szlak wewnątrzpochodny)
była stosowana jako lek zapobiegający krwawieniom po operacjach (mega skuteczna), ale powodowała wzrost śmiertelności
100
Semuloparyna
Ultradrobnocząsteczkowa heparyna uzyskiwana w wyniku selektywnie kontrolowanej depolimeryzacji HNF
2-3tys Da
hamowanie Xa: IIa 80:1
101
Epoprostenol
PGI2
PGI zapobiega adhezji PLT i WBC - działa p/miażdżycowo (wytwarzana w endotelium dużych naczyń)
PGI rozszerza naczynia
epoprostenol to syntetyczny, nietrwały analog PGI2
NAJSILNIEJSZY znany inhibitor agregacji płytek
rec. IP -> więcej cAMP
1. operacje z krążeniem pozaustrojowym (chroni liczbę i czynność płytek - poprawia właściwości reologiczne krwi, ogranicza hemolizę i agregację)
2. hemodializa gdy heparyna nie jest wskazana
3. schorzenia z małoPLT (chroni płytki)
4. pierwotne nadciśnienie płucne (rozszerza łożysko płucne)
5. ch. Raynauda
6. terapia schorzeń powodujących zwężenie tt obwodowych
DN:
duże poszerzenie naczyń -> obniżenie CTK , zaczerwienienie twarzy, pulsujący ból głowy, kolka brzuszna, nudności
płytki nie agregują -> krwawienie
krótki biologiczny T1/2 - DN ustępują szybko po odstawieniu
102
```
Enoksaparyna
Nadroparyna
Dalteparyna
Bemiparyna
Certoparyna
Parnaparyna
Rewiparyna
Tynzaparyna
```
LMWH heparyny drobnocząsteczkowe
NEUTRALIZUJĄ Xa, ALE SŁABIEJ TROMBINĘ
(aktywność mówimy że anty-Xa)
=> nie wydłużają APTT (APTT mierzy aktywność skierowaną przeciwko czynnikowi IIa)
=> można je podawać bez konieczności wykonywania testów krzepnięcia ani korekty dawkowania
- nie są inaktywowane przez protaminę
DN:
1) powikłania krwotoczne
2) HIT, ale rzadziej niż HNF
3) zmniejszenie masy kostnej
