Flashcards_Bewijsrecht_Wk5
(26 cards)
Vraag
Antwoord
Wat is het Nederlandse bewijsstelsel?
Het Nederlandse bewijsstelsel is een negatief wettelijk stelsel. Bewijs mag alleen worden geleverd met de in art. 339 Sv opgesomde bewijsmiddelen (eigen waarneming, verklaringen van verdachte, getuige, deskundige, schriftelijke stukken). Daarnaast gelden bewijsminima (bijv. art. 342 lid 2: één getuige is onvoldoende) en is de rechterlijke overtuiging leidend (art. 338 Sv).
Noem de vijf wettige bewijsmiddelen volgens art. 339 Sv.
- Eigen waarneming van de rechter (art. 340 Sv)
- Verklaringen van de verdachte (art. 341 Sv)
- Verklaringen van een getuige (art. 342 Sv)
- Verklaringen van een deskundige (art. 343 Sv)
- Schriftelijke stukken (art. 344 Sv)
Wat is steunbewijs en waarom is dit belangrijk?
Steunbewijs is aanvullende bewijslast om een verklaring (bijv. van een getuige of verdachte) te ondersteunen. Volgens art. 342 lid 2 Sv en art. 341 lid 4 Sv mag een bewezenverklaring niet uitsluitend op één bron steunen. Voorbeeld: een getuigenverklaring moet worden ondersteund door ander bewijs (zoals camerabeelden of een deskundigenrapport).
Mag een rechter camerabeelden gebruiken als bewijsmiddel zonder deze tijdens de zitting te tonen?
Ja, mits aan drie voorwaarden is voldaan (HR 24 sept 2019, Eigen waarneming II):
1. De beelden maken deel uit van de processtukken.
2. De verdediging heeft vooraf kennis kunnen nemen.
3. Er is tijdens de zitting geen bezwaar gemaakt tegen het niet vertonen.
Wat zijn twee verweren tegen het gebruik van EncroChat/SkyECC‑bewijs na 13 juni 2023?
Geen kans van slagen:
1. Schending van het interstatelijke vertrouwensbeginsel (NL rechter toetst niet aan buitenlandse rechtmatigheid).
2. Gebrek aan Nederlandse machtiging (onderzoek uitgevoerd door buitenlandse autoriteiten).
Wel kans van slagen:
1. Betwisting van de betrouwbaarheid (bijv. algoritme‑ of decryptiefouten).
2. Schending van equality of arms (geen toegang tot ruwe data of onderliggende stukken).
Waarom is een verklaring van de verdachte alleen onvoldoende voor een bewezenverklaring?
Volgens art. 341 lid 4 Sv moet een bewezenverklaring op méér dan alleen de verdachtenverklaring steunen. Dit voorkomt valse bekentenissen onder druk en beschermt de verdachte. Voorbeeld: een bekentenis moet worden ondersteund door forensisch bewijs of een getuigenverklaring.
Wat is het verschil tussen “buiten redelijke twijfel” en “rechterlijke overtuiging”?
- Buiten redelijke twijfel (nieuw in art. 4.3.7 lid 2 WvSv): objectieve maatstaf (geen redelijke alternatieve scenario’s).
- Rechterlijke overtuiging (art. 338 Sv): subjectieve overtuiging van de rechter. De wetgever laat beide naast elkaar bestaan, al vrezen critici tegenstrijdigheid.
Is een dagboekaantekening een geldig bewijsmiddel?
Ja, mits voldaan aan art. 344 Sv (schriftelijk stuk). Zie HR 6 mrt 2012 (Dagboekaantekeningen): een dagboek kan als ondersteunend bewijs dienen, maar vereist wel aanvullende steun (bijv. forensisch onderzoek naar handschrift).
Wat zijn de voorwaarden voor een testimonium de auditu (horen zeggen)?
- Rechterlijke behoedzaamheid: kritische toetsing van de betrouwbaarheid.
- Ondervragingsrecht (art. 6 EVRM): de verdediging moet de gelegenheid krijgen de oorspronkelijke getuige te ondervragen, tenzij daar een geldige reden voor is (bijv. overlijden getuige).
Kan een letselrapportage van een forensisch arts als bewijsmiddel dienen?
Ja, op grond van art. 339 lid 1 sub 4 Sv (deskundigenverklaring) en art. 344 lid 1 sub 4 Sv (deskundigenverslag). Voorbeeld: een rapport over brandwonden kan letsel aantonen, maar niet per se de dader identificeren.
Waarom is het “unus testis, nullus testis”‑beginsel belangrijk?
Het voorkomt veroordeling op basis van één bron (art. 342 lid 2 Sv). Voorbeeld: een slachtofferverklaring over mishandeling moet worden ondersteund door letselbewijs of camerabeelden (HR 26 jan 2010).
Mag een rechter anonieme getuigenverklaringen gebruiken?
Nee, tenzij er uitzonderlijke omstandigheden zijn (art. 344a Sv). Anonieme verklaringen zijn alleen toegestaan bij ernstige bedreigingen voor de getuige, mits de verdediging compenserende waarborgen krijgt (bijv. gesloten zitting).
Wat is het verschil tussen een “testimonium de auditu” en een “getuigenverklaring ter terechtzitting”?
- Testimonium de auditu: verklaring van horen zeggen, bijvoorbeeld vastgelegd in een proces‑verbaal. Toegestaan mits kritisch getoetst en de verdediging ondervragingsrecht heeft (HR De Auditu).
- Getuigenverklaring ter terechtzitting: direct afgelegd tijdens de zitting; valt onder art. 342 Sv en biedt meer waarborgen voor confrontatie (art. 6 EVRM).
Kan een rechter een veroordeling baseren op een anonieme getuigenverklaring?
Alleen onder strikte voorwaarden (art. 344a Sv):
1. Ernstig gevaar voor de getuige (bijv. bedreiging).
2. Compenserende waarborgen, zoals gesloten zitting of voice‑altering.
3. Ander steunbewijs moet de anonieme verklaring ondersteunen (HR 14 mrt 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU6092).
Hoe wordt het “bewijsrisico” verdeeld in het strafproces?
Het bewijsrisico rust op het Openbaar Ministerie (OM). Het OM moet voldoende wettig en overtuigend bewijs leveren; de verdachte hoeft zijn eigen onschuld niet te bewijzen (art. 338 Sv). Als het OM faalt, volgt vrijspraak.
Wat is een “feit van algemene bekendheid” en hoe wordt dit gebruikt in bewijsrecht?
Een feit van algemene bekendheid (art. 339 lid 2 Sv) is een gegeven dat zo bekend is dat het geen bewijs behoeft (bijv. ‘water kookt bij 100 °C’).
Voorwaarden:
- Algemeen bekend in Nederland.
- Geen specialistische kennis vereist.
- Niet betwistbaar.
Voorbeeld: de rechter mag aannemen dat het druk is op de Dam tijdens Nieuwjaarsnacht zonder specifiek bewijs.
Waarom mag een reclasseringsrapport niet als bewijsmiddel dienen?
Vanwege het vertrouwelijk karakter van de relatie tussen reclasseringswerker en verdachte (HR 18 dec 2012, ECLI:NL:HR:2012:BY5323). Het rapport is bedoeld voor re‑integratie, niet voor bewijsvoering, om openheid in gesprekken te waarborgen.
Hoe werkt de “vrijheid van bewijswaardering” voor de rechter?
De rechter is vrij om te bepalen welk gewicht hij aan bewijsmiddelen toekent, mits:
1. Gebaseerd op wettige bewijsmiddelen (art. 338 Sv).
2. Duidelijk gemotiveerd in het vonnis (art. 359 Sv).
3. Niet onlogisch (een ‘onbegrijpelijk oordeel’ is cassatiegrond).
Wat is het belang van het EHRM‑arrest Salduz t. Turkije voor het Nederlandse bewijsrecht?
Het EHRM besliste dat verdachten toegang tot een advocaat moeten hebben tijdens politieverhoren (art. 6 EVRM). In NL leidde dit tot de Wet versterking positie verdachte (2017), waardoor verdachten eerder juridisch advies krijgen. Schending kan leiden tot uitsluiting van verklaringen als bewijs.
Kan een verdachte worden veroordeeld op basis van een enkel DNA‑spoor?
Ja, mits:
1. Het DNA‑spoor ontwijfelbaar aan de verdachte is gekoppeld (art. 344 lid 1 sub 4 Sv).
2. Er geen alternatieve scenario’s zijn die redelijke twijfel veroorzaken (HR 22 jun 2010, ECLI:NL:HR:2010:BM8113).
Voorbeeld: DNA op het moordwapen zonder plausibele verklaring voor aanwezigheid.
Wat zijn de risico’s van digitaal bewijs uit EncroChat/SkyECC?
- Betrouwbaarheid: risico op manipulatie of fouten in decryptie.
- Rechtmatigheid: gebrek aan transparantie over buitenlandse opsporingsmethoden (interstatelijk vertrouwensbeginsel).
- Toegang verdediging: moeilijkheden bij het analyseren van ruwe data (HR 13 jun 2023, ECLI:NL:HR:2023:893).
Hoe wordt het zwijgrecht van de verdachte gewaardeerd in de bewijsconstructie?
Het zwijgrecht (art. 29 Sv) mag niet als bewijs tegen de verdachte worden gebruikt. Wel kan het indirecte gevolgen hebben:
- Gebrek aan weerlegging van OM‑bewijs kan een verweer verzwakken.
- HR 15 nov 2016 (ECLI:NL:HR:2016:2778): zwijgen is geen bekentenis, maar kan ertoe leiden dat een alternatief scenario onaannemelijk wordt geacht.
Wat is een “kennelijk leugenachtige verklaring” en welke rol speelt dit in bewijsvoering?
Een verklaring van de verdachte die onverenigbaar is met ander bewijs (bijv. camerabeelden). De rechter mag dit gebruiken om de verklaring te verwerpen, maar niet als opzichzelfstaand bewijs (HR 27 nov 2001, ECLI:NL:HR:2001:AB1471).
