Funkcjonowanie dzieci chorych somatycznie Flashcards
(23 cards)
Jak funkcjonują niemowlęta chore somatycznie?
Okres niemowlęctwa to czas kształtowania zaufania wobec świata. Jeśli dziecko doświadcza separacji od rodziców i bólu przy zabiegach medcznych, to zyskuje przekonanie, że świat jest niebezpieczny, życie jest cierpieniem, a brak rodzica kojarzy z niebezpieczeństwem. Pojawia się zespół dziecka zranionego.
Jak funkcjonują dzieci do 2. roku życia chore somatycznie?
Dziecko poznaje świat przez zmysły. Jeśli to jest zaburzone (ból, unieruchomienie) to nie może prawidłowo się rozwijać, komunikować, eksplorować.
Jak funkcjonują dzieci 3-4 letnie chore somatycznie?
Nie odczuwają ciągłości choroby. Osobno przeżywają każdy edpizod. Kiedy choroba jest nieaktywna - czują się 100% zdrowe.
Stresory: separacja od rodziców, ból, organiczenie aktywności, zabiegi medyczne
Jak funkcjonują dzieci w okresie od 2. do 6. roku życia chore somatycznie?
Skupiają się na zdarzeniach w bezpośrednim doświadczeniu.
Błędnie przypisują odpowiedzialność za chorobę sobie - “to moja wina”
Jak funkcjonują dzieci 6-7 letnie chore somatycznie?
Rozumieją swoją chorobę, ale niekonicznie potrafią ją logicznie wytłumaczyć.
Pojawia się myślenie magiczne.
Mogą błędnie przypisywać sobie odpowiedzialność za chorobę, np. jestem chory, bo nie posprzątałem.
Pojawia się lęk: silne przywiązanie do rodzica, zachowania opozycyjno-buntownicze, zaburzenia snu, ryzyko zaburzeń lękowych.
Jakie mechanizmy obronne pojawiaja się u dzieci między 4. a 10. rokiem życia chorych somatycznie?
- Bunt: związany z ograniczeniami wynikającymi z choroby. Pojawiają się zachowania opozycyjne, brak współpracy, wybuchy złości.
- Podporządkowanie i zahamowanie: związane z odczuwaniem straty. Pojawiają się objawy depresyjne, poczucie winy, wstyd. Zahamowanie może być fizyczne (zależność, bierność) lub psychiczne (niezdolność do rozumienia choroby).
- Sublimacja i współpraca: może dotyczyć identyfikacji z rodzicem zmagającym się z tą samą chorobą i objawiać wspólnym uczestnictwem w aktywnościach wokół choroby, np. przygotowanie do chemioterapii. Jest adaptacyjne.
Jak adolescenci funkcjonują w przewlekłej chorobie somatycznej?
- Pełne rozumienie choroby.
- Okres największego ryzyka powikłań i śmierci, ponieważ dziecko próbuje odnaleźć swoją tożsamość poza chorobą, buntuje się, neguje leczenie i często rezygnuje z leczenia.
- Informacje o chorobie zwiększają lęk i depresję.
- Fasadowa normalność - paradoksalnie dzieci chore przewlekle deklarują więcej adaptacyjnych sposobów leczenia sobie i mniej objawów psychopatologicznych, co może być związane z mechanizmem obronnym.
- Częsta hospitalizacja = unikanie zajęć szkolnych = obniżenie zdolności intelektualnych
- Choroba = ograniczenia = mniej kontaktów z rówieśnikami = mniejsze zdolności interpersonalne, poczucie wykluczenia
- Choroba = ograniczenia = brak aktywności fizycznej = gorszy rozwój fizyczny i seksualny
Opisz elementy Modelu adaptacji do przewlekłej choroby dziecka Thompsona
Bazuje na podejściu biopsychospołecznym i ekologicznym (cechy dziecka + cechy środowiska)
1. Czynniki konstytucjonalne
2. Czynniki pośredniczące - mediatory
3. Proces adaptacyjny
Jakie to są czynniki konstytucjonalne?
Model adaptacji do choroby przewlekłej dziecka Thompsona
Uwarunkowania choroby i środowiska, czyli:
* rodzaj, nasilenie, przebieg choroby
* wiek dziecka w momencie diagnozy
* sytuacja społeczno-ekonomiczna rodziny
* dostępność opieki medycznej i specjalistycznej
Jakie to są czynniki pośredniczące?
Model adaptacji do choroby przewlekłej dziecka Thompsona
- Zasoby dziecka: temperament, samoocena, sposób radzenia sobie, dojrzałość emocjonalna
- Zasoby rodziny: styl wychowania, relacje w rodzinie, elastyczność, wsparcie społeczne
- Styl funkcjonowania matki/opiekuna: kluczowe znaczenie dla adaptacji dziecka
Czym jest proces adaptacji?
Model adaptacji do choroby przewlekłej dziecka Thompsona
Proces dynamiczny, zależny od: momentu w czasie, etapu choroby, etapu rozwoju dziecka, reakcji rodziny…
Pozytywna adaptacja: utrzymanie dobrego funkcjonowania psychicznego i społecznego, przystosowanie szkolne
Dezadaptacja: objawy depresji, lęku, izolacja społeczna, regresja rozwojowa
Od czego zależy adaptacja rodziców do choroby dziecka?
Można to opisać na podstawie modelu Rollanda lub według celów pomocy psychologicznej dla chorych dzieci i ich rodzin.
Jakie są cele pomocy psychologicznej dla chorych dzieci i ich rodzin?
- Normalizacja życia tak bardzo, jak tylko się da
- Osiąganie “mistrzostwa” w radzeniu sobie z chorobą dziecka
- Powiększanie sieci wsparcia społecznego
- Wspieranie w trakcie leczenia
Jakie są zasady udzielania pomocy psychicznej rodzinom z chorym dzieckiem?
- Podążanie za naturalnym rytmem rodziny
- Pozwalanie na wyrażanie emocji
- Nieunikanie rozmów o śmierci i chorobie
- Wspieranie dialogu rodziny (wewnętrznego i zewnętrznego)
Jak zachowuje się rodzic, postrzegający chorobę dziecka jako krzywdę?
- poczucie krzywdy, żal, gniew
- trudności w komunikacji, dużo pretensji, roszczeniowości, kierowania na siebie uwagi
- wołanie o pomoc, potrzeba opieki
- trudność w okazywaniu dziecku wsparcia - wymagania wsparcia OD dziecka
Psycholog musi zauważyć w irytującym zachowaniu rodzica wołanie o pomoc.
Jak zachowuje się rodzic, postrzegający chorobę dziecka jako stratę/zagrożenie?
- dużo negatywnej emocjonalności: smutek, lęk, poczucie beznadziei
- lęk o przyszłość
- myślenie katastroficzne
- ignorowanie pozytywów, np. remisji
- trudności w komunikacji, w tym z dzieckiem
- dziecko reaguje na funkcjonowanie rodziców smutkiem, płaczliwością, lękiem
- rodzic próbuje zrekompensować dziecku chorobę nadmierną bliskością, przez co ignoruje próby usamodzielnienia się dziecka
Jak zachowuje się rodzic, postrzegający chorobę dziecka jako wyzwanie?
- choroba to zadanie
- aktywne działanie
- dobra komunikacja z personelem medycznym, zaangażowanie w leczenie, chęć dowiadywania się o chorobie
- dostrzeganie pozytywów
- poczucie sprawczości, nadziei
- dobre radzenie sobie z emocjami
- dziecko przejmuje od rodzica sposób funkcjonowania = lepsza adaptacja do choroby
Wymień zadania rozwojowe dla niemowlaka
- zdobywanie zaufania do świata
- nauka mowy, spożywania stałego pokarmu, chodzenia, kontroli ciała
- nauka różnic między płciami i wstydu
Wymień zadania rozwojowe dla dziecka w wieku dziecięcym (2-3 lata)
- trening czystości
- proste pojęcia odnoszące się do świata i rzeczywistości
- nauka stosunku emocjonalnego do rodziców i innych ludzi
- odróżnianie dobra i zła, formowanie się sumienia
Wymień zadania rozwojowe dla dzieci w wieku zabawy (4-5 lat)
- opanowanie aktywności fizycznych związanych z zabawą
- nauka obcowania z rówieśnikami
- postrzeganie siebie jako rozwijającego się organizmu
Wymień zadania rozwojowe dla dziecka w wieku szkolnym (6-12 lat)
- uczenie się odpowiedniej roli płciowej
- nauka podstaw czytania, liczenia, pisania
- formowanie się niezależności osobistej
- operowanie pojęciami dot. codzienności
- formowanie stosunku do instytucji, np. szkoły
- formowanie systemu moralnego i wartości
Wymień zadania rozwojowe dla wczesnego i późnego adolescenta (12-18/22 lat)
- nawiązywanie głębokich relacji z rówieśnikami obu płci
- ustanawianie zasad etycznych dla zachowania
- opanowywanie zachowań społecznie akceptowalnych
- akceptacja swojej fizyczności
- obieranie ścieżki zawodowej i przygotowywanie się do niej
- przygotowywanie się do małżeństwa i życia rodzinnego
- rozwijanie dojrzałości emocjonalnej i intelektualnej
- opanowanie społecznej roli swojej płci
Wymień zadania rozwojowe dla wczesnej dorosłości (23-34 lata)
- wybór stałego partnera
- nauka życia z partnerem
- zarządzanie domem
- założenie rodziny i start w rolach rodzicielskich
- rozpoczęcie kariery zawodowej
- znalezienie swojej grupy towarzyskiej
- wzięcie odpowiedzialności za inicjatywę obywatelską
