GKS i cz ogólna (I)

Question 1

jaka jest lokalizacja syntezy GKS i MKS?

Answer 1

w korze nadnerczy z cholesterolu (rozkład łańcuchów bocznych)
- w w-wie pasmowatej i siatkowatej - GKS
- w w-wie kłębkowatej - MKS
- w w-wie siatkowatej - androgeny (niewielka ilość)

Question 2

jaki jest najsilniej działający GKS?

Answer 2

kortyzol/hydrokortyzon

Question 3

czego prekursorem jest kortyzol?

Answer 3

aldosteron

Question 4

oprócz GKS co jest jeszcze wytwarzane w warstwie siatkowatej kory nadnerczy?

Answer 4

DHEA - androgenny steroid o drugorzędnym działaniu; prawdopodobnie zwiększa anabolizm mięśni

Question 5

jakie działania wykazują GKS w stresie?

Answer 5

zwiększona aktywność układu symatycznego i zwiększone widzialnie hormonów nadnerczy

Question 6

jaka jest różnica w kontroli uwalniania MKS i GKS?

Answer 6

GKS –> sterowane przez przysadkę i podwzgórze w dobowym rytmie
MKS –> układ renina-angiotensyna-aldosteron

Question 7

jakie działanie wykazują MKS?

Answer 7

osłabienie ukrwienia nerek lub wzrost jonów sodu w kanalikach dystalnych powoduj zwiększone wytwarzanie reniny, a to zwiększa widzialnie aldosteronu

Question 8

jakie są prawidłowe wartości kortyzolu w moczu?

Answer 8

80 - 120 μg/24h.

Question 9

jaka jest etiologia podwyższonego stężenia kortyzolu we krwi?

Answer 9

nadmierne wydzielanie ACTH co może świadczyć o
- gruczolaku przysadki wydzielającym ACTH
- raku płuc
- guzie tarczycy
- guzie nadnerczy wydzielającym ACTH
- długie intensywne leczenie glukokortykosteroidami
- przewlekły i nagły stres, depresja i anoreksja

Question 10

jaka jest etiologia zaniżonego stężenia kortyzolu we krwi?

Answer 10

• pierwotna niedoczynność kory nadnerczy - choroba Addisona (podowowana reakcją autoimmunologiczną, gruźlicą (i innymi zakażeniami)
• wrodzony przerost nadnerczy, czyli wrodzony niedobór enzymów odpowiedzilanych za syntezę hormonów nadnerczowych

Question 11

jak się dzieli molekularny mechanizm działania GKS?

Answer 11

wolny (genomowy)
szybki (nie genomowy)

Question 12

jaki jest mechanizm działania genomowego GKS?

Answer 12

GKS to związki lipofilne. Przez błonę komórkową wnikają do wnętrza komórki, po związaniu się z receptorem cytoplazmatycznym przechodzą do jądra komórkowego, gdzie wiążą się z DNA zmniejszając ekspresję wielu genów.

Question 13

do czego prowadzi genomowe działanie GKS?

Answer 13

• zahamowanie działania czynników transkrypcyjnych (AP-1, NFk-B) włączając geny COX-2, indukowanej formy syntazy tlenku azotu, cytokin, molekuł adhezyjnych
• indukcja aneksysny-1 (lipokortyny-1) hamującej działanie fosfolipazy A2 = hamowanie prozapalnych metabolitów kwasu arachidonowego

Question 14

jaki jest mechanizm działania nie genomowy GKS?

Answer 14

podobny do działania neurotransmiterów - wpływ na wewnątrzkomórkowy poziom jonów wapnia

Question 15

jakie związki należą do przedstawicieli GKS?

Answer 15

prednizon
prednizolon
metyloprednizolon
triamcynolon
deksametazon
betametazon
hydrokortyzon

Question 16

jaki jest podział GKS ze względu na długość działania?

Answer 16

długo działające - hamowanie ACTH na ponad 36h
pośredni czas działania
krótko działające - hamowanie ACTH na mniej niż 12h

Question 17

jakie związki należą do długo działajacych GKS?

Answer 17

deksametazon
betametazon

Question 18

jakie substancje należą do GKS o pośrednim czasie działania?

Answer 18

trimcynolon

Question 19

jakie substancje należą do GKS o krótkim czasie działania ?

Answer 19

kortyzon
hydrokortyzon
prednizon
metyloprednizolon

Question 20

które GKS najsilniej/średnio/najsłabiej wpływają na resorpcję sodu?

Answer 20

najsilniej - fludrokortyzon
średnio - hydrokortyzon, kortyzon
najsłabiej - prednizon, prednizolon

Question 21

które GKS najsilniej hamują przysadkę mózgową?

Answer 21

deksametazon
betametazon

Question 22

jaki test wykonuje się w celu hamowania widzialnia ACTH?

Answer 22

test hamowania deksametazonem

Question 23

jakie są dostępne drogi podania GKS?

Answer 23

doustnie - częste działania niepożądane
dożylnie - częste działania niepożądane
wziewne - mniej nasilone działania niepożądane, ale często objawy ze strony jamy ustnej i gardła - kandydoza
miejscowo - ograniczone wchłanianie, mniejsze ryzyko działań niepożądanych

Question 24

jakie są efekty GKS?

Answer 24

• Przeciwzapalne
• Przeciwalergiczne
• Immunosupresyjne
• Przeciwobrzękowe (uszczelnienie naczyń)
• Nasilenie glukoneogenezę i glikogenogenezę (działanie diabetogenne!)
• Nasilenie lipolizy wywołanej katecholaminami
• Zatrzymują jony sodu i powodują utratę jonów potasu (resztkowe działanie mineralokortykoidowe)
• Antagonistyczne działanie w stosunku do witaminy D (wzrost wydalania wapnia)
• Działanie antyproliferacyjne
• Poprawa reaktywności naczyń oraz oskrzeli na aminy katecholowe
• Wzrost liczby trombocytów
• Najpierw wzrost leukocytów, a potem długoterminowo spadek
• Zmniejszają wewnątrzwydzielniczą funkcję gonad
• Euforyzujące działanie, a propsychotyczne przy długotrwałym stosowaniu.
• Spadek reaktywności ustroju umożliwia lepsze radzenie sobie ze stresem.

Question 25

jakie są wskazania do stosowania GKS?

Answer 25

- choroba Addisona - terapia zastępcza, substytucyjna - astma - choroby alergiczne - wstrząs anafilaktyczny - uczulenie na leki - choroba posurowicza - przeszczepy - choroby autoimmunologiczne - kolagenozy - zespół nerczycowy - choroba Leśniewskiego-Crohna - choroby zapalne np RSZ - choroby nowotworowe - choroby skóry - egzemy, łuszczyca - obrzęk mózgu

Question 26

jakie są ADRs przy przewlekłym stosowaniu GKS?

Answer 26

* Jatrogenny zespół Cushinga (m.in. Cukrzyca sterydowa) * Nadkażenia bakteryjne, grzybicze, uaktywnienie zakażeń utajonych (gruźlica) * Zaostrzenie objawów ch. wrzodowej * Upośledzenie gojenia ran * Atrofia mięśni * Rozstępy skórne * Osteoporoza * Cukrzyca * Obrzęki * Nadciśnienie tętnicze i hipokaliemia (dział.mineralokortykoidowe) * Jaskra * Zaćma * Zakrzepica * Nadciśnienie śródczaszkowe * Stany hipomaniakalne, euforia, depresja * Niewydolność kory nadnerczy (zahamowanie wydzielania CRF,ACTH po nagłym odstawieniu GKS)

Question 27

jak należy stosować GKS aby uniknąć ADRs przy przewlekłym stosowaniu? (no nie da się całkiem)

Answer 27

optymalna jest dawka jednorazowa rano, co 48 h

Question 28

jakie są przeciwskazania do stosowania GKS?

Answer 28

- ostre choroby zakaźne - choroba wrzodowa - cukrzyca - NT - czynna forma gruźlicy - stany pooperacyjna - obrzęk śluzakowaty - choroba Cushinga - jaskra - zaćma - osteoporoza - psychozy - ciąża - myasthenia gravis

Question 29

jakie jest dawkowanie GKS przy terapii substytucyjnej w niewydolności kory nadnerczy?

Answer 29

Hydrokortyzon 30 mg/doba (RANO) lub Hydrokortyzon 20 mg (RANO) i 10 mg (około godziny 15.00-16.00)

Question 30

jakie jest dawkowanie GKS przy przełomie nadnerczowym (np. po nagłym odstawieniu GKS)?

Answer 30

Hydrokortyzon 100 mg (i.v.)

Question 31

jaki jest mechanizm działania ketokonazolu?

Answer 31

blokowanie aktywności grupy enzymów: 17α-hydroksylazy i 11β-hydroksylazy w nadnerczach, które uczestniczą w wytwarzaniu kortyzolu (spadek kortyzolu) oraz innych hormonów, których stężenie jest zwykle zwiększone w zespole Cushinga.

Question 32

jak dawkowany jest ketokonazol w zespole Cushinga?

Answer 32

(400-1200 mg/doba w tabl.) w 2-3 podzielonych dawkach. Dawka dostosowana na podstawie stężenia kortyzolu mierzonego regularnie (krew lub mocz).

Question 33

jakie są zalecenia przy terapii ketokonazolem?

Answer 33

Badanie czynności wątroby przed leczeniem i co 6 msc lub co tydzień przez 1 msc po zwiększeniu dawki.

Question 34

jakie są ADRs kertokonazolu?

Answer 34

niewydolność nadnerczy nudności wymioty biegunka wzrost transaminaz