hormony tarczycy + homeostaza wapnia Flashcards
(152 cards)
1
Q
jak inaczej nazywa się przedni płat przystadki mózgowej?
A
cz gruczołowa przysadki mózgowej
2
Q
jak inaczej nazywa sie tylny płat przysadki mózgowej?
A
część nerwowa przysadki mózgowej
3
Q
jakie najważniejsze hormony są uwalniane z płata przedniego PP?
A
- tyreotropina (TSH)
- kortykotropina
- gonadotropiny (folitropina, lutropina)
- hormony efektrorowe: soamtotropina, melanotropina, prolaktyna
4
Q
które hormony przedniego płata PP wpływają na inne gruczoły wydzielania wewnętrznego?
A
- tyreotropina (TSH)
- kortykotropina
- gonadotropiny (folitropina, lutropina)
5
Q
jakie hormony są wydzielane z tylnego płata PP?
A
oksytocyna
wazopresyna
6
Q
gdzie produkowane są hormony tylnego płata PP?
A
wyprodukowane w podwzgórzu
7
Q
jaki hormon podwzgórza pobudza przysadkę do wydzialania TSH?
A
TRH - tyreoliberyna
8
Q
jakie są funkcje TSH?
A
- stymuluje wzrost tarczycy
- stymuluje wytwarzanie hormonów tarczycy
- stymuluje wydzielanie hormonów tarczycy
9
Q
jakie hormony są wydzialane przez tarczycę?
A
- t3
- t4
- kalcytonina
t4 i t3 produkowane są w stosunku 20:1
t3 i t4 sa magazynowane w koloidz
10
Q
który hormon tarczycy ma najsilniejsze działąnie i w jaki sposób powstaje?
A
t3 –> powstaje głównie w procesie odjodowania t4 na obwodzie
11
Q
co to jest NIS?
A
symporter sodowo-jodkowy
12
Q
w jakiej postaci jod jest dostarczany do organizmu? jakie jest dzienne zapotrzebowanie na jod?
A
dostarczany z pożywieniem w postaci anionu jodkowego (I-)
zapotrzebowanie dzienne to 200ug
13
Q
jaki jest mechanizm działania NIS?
A
przenisi anion jodkowy do komórki razzem z dwoma kationami sodowymi; niskie stężenieni jonów sodowych w komórce utrzymywane jest za pomocą pompy sosowo-potasowej
14
Q
jakie związki blokują selektywnie NIS?
A
nadchlorany ClO4-
rodanki SCN-
15
Q
za co odpowiada białko pendryna?
A
za transport anionów jodkowych z tyreocytu do światła pęcherzyka
16
Q
jakie stany chorobowe tarczycy mogą wymagać farmakoterapii?
A
- niedoczynność tarczycy
- nadczynność tarczycy
- wole obojętne - zapewnieniae prawidłowej potaży jodu
17
Q
jaki lek jest stosowany przy koniecznści terapii hormonalnej w chorobach tarczycy?
A
LT4 - łatwiej uzyskać stały poziom leku we krwi i długi czas działania
18
Q
jakie sa możliwości leczenia nadczynności tarczycy?
nie tylko farmakologiczne
A
- leczenie chirurgiczne
- tyreostatyki
- radioaktywny jod
19
Q
jaki może mieć charakter nadczynność tarczycy?
mogą być dwa
A
immunogenny
nieimmunogenny
20
Q
w przypadku jekiej choroby nadczynność tarczycy ma charakter immunogenny?
A
choroby Gravesa-Besadowa
21
Q
w przypadku jakiej choroby nadczynność tarczycy ma charakter nieimmunogenny?
A
autonomiczny gruczolak (w przeciwieństwie do wola guzkowego nie ma związku z niedostateczną podażą jodu
zalecane jest leczenie chirurgiczne lub jod radioaktywny
22
Q
jakie leczenie należy wdrożyć w chorobie Gravesa-Besadowa?
A
zalecane jest leczenie chirurgiczne lub jod radioaktywny. W klasycznym przebiegu często są długo utrzymujące się remisje (długotrwała poprawa) po leczeniu tyreostatykami
23
Q
jaki jest efekt działania tyreostatyków?
A
hamują wytwarzanie lub uwlnianie hormonów
24
Q
jakie wyróżniamy tyreostatyki?
A
- jony nadchloranu
- podchodne: tiouracylu - propyltiouracyl; merkaptoimidazolu - karbimazol i metabolit tiamazol (Metizol)
- jod i jodki
25
do jakiej grupy związków należą pochodne tiouracylu oraz merkaptoimidazolu?
ugrupowanie tiomocznika
26
jakie są powikłania po stosowaniu jonów nadchloranu jako tyreostyków?
* agranulocytoza
* zespół nerczynowy (po kilku miesiącach)
27
jakie są przeciwskazania do stosowania jonów nadchloranu?
duże wole guzkowe
wole zamostkowe
28
które z tyreostatykow należą do najpopularniejszych?
* propyltiouracyl
* karbimazol
* tiamazol
| czyli pochodne tiouracylu i merkaptoimidazolu
29
jaki jest mechanizm działania pochodnych tiouracylu i merkaptoimidazolu jako tyreostatyków?
służą jako substrat dla rozkładu peroksyadaz tarczycy zależnie od dawki hamując wbudowanie jodu do tyrozyny zawratej w tyreoglobulinie (brak przekształcania jodku w jod) - dzięki temu hamują wytwarzanie monojodotyrozyny, dwujodotyrozyny, T3 i T4
30
jakie sa wskazania do stosowania pochodnych tiouracylu i merkaptoimidazolu?
* nadczynność tarczycy, zwłaszcza w chorobie Gravesa-Besadowa (po roku próba odstawienia leku i ocena skuteczności)
* przełom tarczycowy
* przygotowanie do zabiegu wycięcia tarczycy
* wspomaganie leczenia jodem radioaktywnym
31
jakie sa ADRs pochodnych tiouracylu i merakaptoimidazolu?
* szybko rozwijająca się agranulocytoza
* duży wytrzeszcz oczu
32
jak należy przeprowadzać leczenie tyreostaykami?
| dawkowanie
rozpoczyna się od dużej dawki - tiamazol 10-40mg/dobę, propylotriouracyl 300-400mg/dobę w trzech dawkach dzielonych) stopniowo zmniejsza się do dawki podtrzymującej (tiamazol 2,5-10mg w jednej dawce dobowej i propylotiouracyl 50-150mg 1 na dobę)
33
po jakim czasie leczenia tyreostatykami uzyskuje się eutyreozę ?
po 6-8 tyg
34
od jakiego leku zaczyna się w Polsce leczenie nadczynności tarczycy?
od Tiamazolu
35
jaki efekt dizałania wykazuje Tiamazol?
posiada wewnątrztarczycowe dzialanie immunosupresyjne - w chorobie Gravesa-Besadowa zmniejsza stężenie przeciwciał przeciw receptorowi TSH miejscowo w obrębie tarczycy
36
w jakich przypadkach zamiast Tiamazolu stosowany jest propylotiouracyl?
przy nadwrażliwości na tiamazol
u pacjentek w ciąży
w czasie karmienia piersią
37
jak powinno przebiegać monitorowanie skutków leczenia tyreostaykami?
1. comiesięczna kontrola stężenia w surowicy hormonów: początkowo FT4 (TSH może przez długi czas utrzymywać się na niskim poziomie), a następnie TSH (jego stężenie należy utrzymywac w granicach normy)
2. gdy stan eutyreozy,a. FT4 obniża się do dolnych granic normy lub poniżej normy, to nawet przy obniżonym stężeniu TSH należy rozważyć zmniejszenie dawki tyreostatyku
38
jakie jest najbardziej poważne ADRs leczenia tyreostatykami?
agranulocytoza
39
kiedy pacjent powinien odstawić tyreostatyki i wykonać badania morfologii krwi obwodowej?
w razie wystąpienia anginy - pojawia się przy agranulocytozie wywołanej tyreostatykami; dalsze leczenie tyreostatykami nie jest w ten czas możliwe i należy hospitalizować pacjenta
40
jakie sa cechy farmakokinetyczne i farmakodynamiczne tiamazolu?
| wchłanianie
biodostępność
wiązania z białkami
metabolizm
wydalanie
T1/2
Szybkie, dobre wchłanianie p.o.
Biodostępność ponad 90%.
Gromadzony w sposób czynny w gruczole tarczowym. Nie wiąże się z białkami osocza.
Metabolizm – wątroba.
Wydalanie – nerki.
T1/2 = 6 h. Maksymalne stężenia w surowicy: 0,4 – 1,2 h.
41
jakie powinno być dawkowanie tiamazolu?
indywidualne; dawka początkowoa zwykle 10-40mg/dobę
dawka podtrzymująca niższa - 2,5-10mg/doba
od rozpoczęcia leczenia tiamazolem (30mg/doba) normalizacja stężenia T4 i T3 we krwi trawa około 7 tyg; w dawce 40mg/doba trawa 4 tyg
42
jakie dodatkowo działanie (względem tiamazolu i karbimazolu) wykazuje propyltiouracyl?
hamuje przemianę T4 do T3 na obwodzie --> hamowanie odjodowania; szybciej obniża stężenie aktywnego hormonu
43
dlaczego leczenie tiamazolem jest korzystniejsze nież propyltiouracylem?
| (+ wyjątki)
mniejsze ryzyko poważnego uszkodzenia wątroby i dawkowanie 1/doba
wyjątki: ciąza i przełom tarczycowy
44
jaka jest farmakokinetyka propyltiouracylu?
Dobre wchłanianie p.o.,
biodostępność 75-80%,
metabolizm – wątroba,
wydalanie – nerki.
45
w jakich przypadkach należy stosować propyltiuuracyl jako tyreostatyk?
* w łagodnej lub umiarkowanej nadczynności tarczycy w podeszłym wieku (czas leczenia do 24 msc, skuteczność 70%)
* u pacjentów młdych z dużym wolem (zaleca się leczneie jodem radioaktywnym lub usunięcie tarczycy)
* lek z wyboru w ciąży - jod radioaktywny przeciwskazany,a. tiamazol przenika w dużym stopniu przez łożysko (względnie przeciwskazany)
* u kobiet karmiących piesią (minimalne przenikanie do mleka
* w przypadku braku zgody na zabieg usunięcia chirurgicznego tarczycy
* w przełomie tarczycowym - duże dawki (jest lepszy od tiamazolu - hamowanie przemiana T4 do T3 na obwodzie) duże dawki jodu, dekasametazon mogą być tylko doraźnie stosowane, do opanowania stanu ostrego
* zapobiegawczo by uzyskać eutyreozę przed chirurgicznym usunięciem tarczycy u usób młodych z małym powiększeniem tarczycy
* stosowany przed podaniem jodu 131 - odstawia się na 2-3 dni przed jego podaniem i po jego podaniu (zapobieganie nasileniu tyreotoksykozy)
46
jakie powinno być dawkowanie propyltiouracylu?
w nadczynności tarczycy 300mg/dobę (dzielona po 100 mg co 8 h)
47
jak pokarm wpływa na biodostępność propyltiouracylu?
nie wpływa
48
jakie są ADRs propyltiuracylu?
* agranulocytoza
* granulocytopenia
* ryzyko krzyżowej nadwrażliwości jeśli występowała po innych tioamidach
* ciężkie uszkodzenie wątroby (w okresie pierwszych 6 miesięcy
49
jak jod wpływa na funkcje tarczycy?
niezbędny pierwiastek so syntezy T4 i T3; w zależności od dwaki pobudza lub hamuje czynność tarczycy
50
jak jodki wpływająna funkcje tarczycy?
w dużych dawkach krótkotrwale dziaąłją jak tyreostatyki - hamują proteolizę i uwalnianie hormonów tarczycy do krwioobiegu
51
jakie dodatkowe działanie wykazuje jod?
| oprócz tego jakie wywołuje na tarczycę
silne działanie antyseptyczne (miejscowe stosowanie)
jod łączy sę z grupami aminowymi białek drobnoustrojów --> zahamowanie ich aktywności
reakcja jodu z cząsteczką wody --> uwolnienie aktywnego tlenu i jodowodoru
52
jaką terapię wspomagającą stosuje się przed operacją wola?
terapia Plummera
powoduje zmniejszenie wielkości i ukrwienia wola --> propylotiouracyl i prze 1-2tyg jod, następnie operacja
53
jakie sa wskazania do stosowania jodku?
* zapobieganie powstawania wola z niedoboru jodu, zwłaszcza w okresie zwiększonego zapotrzebowania (np.ciąza i laktacja)
* zapobieganie nawrotowi wola po leczeniu farmakologicznym lub operacyjnym wola zależnego od niedoboru jodu
* leczenie wola zależnego od niedoboru jodu i leczenie niedoczynności tarczycy wywołanej niedoborem lub zaburzeniami przemiany jodowej
* w okulistyce stosowany jest miejscowo do leczenia zmętnień ciała szklistego i soczewki
54
jakie przykładowe preparaty zawierają jodek potasu?
jodid 100 (tab)
Jodid 200 (tab)
Kelp (tab)
Vitreolent (krople do oczu)
| sól jodowana zawiera jodek potasu
55
czym jest płyn Lugola?
wodny rozt∑ór czystego jodu w jodku potasu (zwiększenie rozpuszczalności w wodzie) - dzięki czemu otrzymuje się pożądane roztwory 1%, 2%, 5%
56
jakie sa wskazania do stosowania płynu Lugola?
* zewnętrzne do odkażania - miejscowo na nieuszkodzoną skórę na otarcia, drobne zadrapania, brzegi ran, płukanie gardła
* jako suplementacja
57
czym jest jodyna?
| TO NIE TO SAMO CO PŁYN LUGOLA
alkoholowy roztwór jodu, który może być stosowany zewnętrznie
58
jaka jest farmakokinetyka jodu?
| wchłanianie
biodostępnosć
wiązanie z białkami
droga podania
* jod wchłania się w jelicie na całej jego długości oraz prze uszkodzoną skórę
* dostępność biologiczna jodku potasu wynosi prawie 100%
* wchłonięty jod występuje w postaci wolnej lub związanej z albuminami
* jod podany p.o. przekształca sie w jodek i jest wychwytywany oraz gromadzony w gruczole tarczycowym
59
jaki izotop jodu służy w terapii chorób tarczycy?
jod 131
60
jaki jest mechanizm działania terapii radioaktywnym jodem?
emituje promieniowanie beta i gamma nieszcząc hormonalnie czynną tkankę tarczycy
61
jakie T1/2 wykazuje jod 131?
8 dni
62
jakie sa wskazania do stosowania radioaktywnego jodu?
* rak tarczycy
* nadczynność tarczycy
* wole obojętne
| stosowany także u młodych osób
efekt po 2-4msc
63
jaki powinien być podawany jod 131?
p.o. w posatci kapsułki na czczo (min 4h po posiłku), po podaniu dawki nie należy przyjmować pokarmów przez min 2h
64
jakie sa skutki uboczne stosowania jodu 131?
przejściowe pogorszenie samopoczucia, uczucie zmęczenia lub pobolewanie okolicy tarczycy (rzadko)
65
czym jest niedoczynnośc tarczycy?
niedostateczne wytwarzanie i/lub wydzialanie hormonów tarczycy
66
jaka jest farmakoterapia niedoczynności tarczycy?
ciągłe przyjmowanie hormonów tarczycy, a jeżeli przyczyną choroby jest niedobór jodu (obecnie coraz rzadziej) - preparatów jodu
Zazwyczaj zażywa się T4 (lewotyroksynę np. Eutyrox, Letrox), w pojedynczej dawce rano, 20-30 min przed posiłkiem. Podobną skuteczność mają leki zażywane tuż przed spoczynkiem nocnym, o ile zachowamy 2h odstęp od ostatniego posiłku
67
jaka jest farmakodynamika T4 i T3?
T4 i T3 sa wytwarzane w tarczycy i stamtąd przedostają sie do krwi w proporcji 10 do 1 (T4 do T3).
W 80% główne miejsce wytwarzania T3 znajduje się jednak w narządach obwodowych (w szczgólności w wątrobie i nerkach).
Tam mniej więcej taka sama część T4 ulega przekształceniu w aktywną T3 i metabolicznie nieaktywną dormę recverse T3.
T3 jest głównym hormonem produkowanym w tarczycy podczas gdy T4 musi być uznana za prohormon (T4 działa około pięć razy słabiej niż liotyronina).
Podstwawowy sposób działania hormonów tarczycy jako tak zwanych hormonów indukujących polega na indukowaniu transkrypcji genów
68
na jakie procesy oraganizmu wpływają T3 i T4?
* metabolizm glukozy, tłuszczów, białek i substancji mineralnych
* zużycie tlenu
* metabolizm tkanki kostnej, wzrost i dojrzewanie
* czynnośc serca, układu krążęnia i mózgu
* inne hormony (w tym przypadku występują interakcje)
69
jakie są wskazania do stosowania LT4?
* niedoczynnośc tarczycy
* wole z eutyreozą (zatrzymanie działnia TSH)
* nadczynność tarczycy (w połaczeniu z tyreostatykami w celu przeciwdziałania niedoczynności jatrogennej)
* choroba Hashimoto
70
czym jest syntetyczna lewotyroksyna?
zwierający jod lewoskrętny syntetyczny analog naturalnej tyroksyny
71
jaka jest farmakokinetyka syntetycznej lewotyroksyny?
| wchłanianie
droga
początek dziłania
T1/2
Wchłanianie – jelito cienkie. Początek działania przyjęcie p.o. = 3-5 dni. T1/2= 3-4 dni (w nadczynności), 9-10 dni (w niedoczynności).
72
jakie sa wskazania do stosowania syntetycznej lewotyroksyny?
* wole obojętne - głównie u dorosłych, gdy nie jest wskazane stosowanie jodu
* zapobieganie nawrotom po chirurgicznym usunięciu wola obojętnego (w zalezności od stopnia zachowanej czynności tarczycy po zabiegu
* terapia substytucyjna w niedoczynności
* terapia supresyjna w raku tarczycy
* suplementacja przy stosowaniu leków przeciwtarczycowych w leczeniu nadczynnosci tarczycy
73
czy leczenie syntetyczną lewotyroksyną jest możliwe u kobiety ciężarnej?
Tak, leczenie należy kontynuowac w ciąży, zapotrzebowanie może być nawet większe. Stężęnia w mleku matki sa zbyt niskie aby wywołać ADRs u dzicka
74
jakie powinno być dawkowanie syntetycznej lewotyroksyny?
indywidualne; rozpoczynać od małych dawek, zwiekszając co 2-4 tyg. dostępne tabletki od 25 mcg-200mcg
75
na podstawie jakiego parametru krwi obwodowej nalezy kontrolowac postępy leczenia syntetyczną lewotyroksyną?
ocena TSH, bo stężenia T4 i fT4 sa podwyższone u wielu pacjentów
76
jakie sa przeciwskazania do stosowania syntetycznej lewotyroksyny?
* świeżo przebyty zawał serca
* w czasie zapalenia mięśnia sercowego
77
jaki wskaźnik krwi obwodowej wskazuje na przedawkowanie syntetycznej lewotyroksyny?
t3
78
co należy zastosować podczas leczenia przedawkowania syntetycznej lewotyroksyny?
betablokery
plazmafereza
79
jaki preparat oprócz Euthyrokxu i Letroxu jest stosowany w niedoczynności tarczycy?
Novothyral
oprócz lewotyroksyny (T4) zawiera także lityroninę (T3); rzadziej stosowany
80
czym jest wole obojętne?
to wole z eutyreozą, nie wykazujace objawów zapalnych oraz cech guza złośliwego
81
jaki jest podział wola obojątnego?
wole miąższowe oraz wole guzkowe (wyczuwalny guzek wielkości 1cm+)
82
jakie sa przyczyny wola obojętnego?
* wewnątrztarczycowy niedobór jodu
* nadmierna stymulacja tarczycy TSH (np opornośc na hormony tarczycy; nadmiar jodu, lekihamijące syntezę hormonów tarczycy (tyreostatyki, lit, soja), procesy immunologiczne, związki wolotwórcza tj. zanieczyszczenia przemysłowe)
* nadmierna stymulacja tarczycy przez B-HCG w ciąży, GH
83
jaka jest farmakoterapia wola obojętnego miąższowego?
LT4 (50-150mcg)
jod (100mcg) + LT4 (75mcg)
jod (100-200mcg)
| leczenie trwa od 1 do kilu lat
84
jaka farmakoterapia jest stosowana w przypadku wola obojętnego wieloguzkowego?
LT4
| leczenie zachowawcze jest mało skuteczne
85
jaka farmakoterapię się stisuje w przypadku wola obojętnego z guzkami odosobnionymi?
LT4
| leczenie zachowawcze jest mało skuteczne
86
Kiedy należy leczyć wole obojętne jodem 131?
* guzki autonomiczne z eutyreozą
* duże wole, gdzy przeciwskazania do operacji (zmniejszenie objętości tarczycy o 30-60%)
87
jakie hormony uczestniczą w regulacji gospodarki wapniowej?
* parathormon - paratyryna, PTH (z przytarczyc)
* kalcytonina (z tarczycy)
* kalcytriol - D3 (z nerek)
88
jakie sa efekty działania PTH?
ZWIĘKSZANIE STĘŻ WAPNIA W PŁYNACH ZEWNĘTRZKOMÓRKOWYCH
* odwapnianie kości (nasilenie aktywności osteoklastów)
* zwiększenie aktywacji witaminy d3, a przez to zwiększenie wchłaniania wapnia w jelitach
* zmniejszenie wydalania wapnia przez nerki (jednocześnie **zwiększa wydalanie fosforanów**)
89
w jaki sposób PTH wpływa na nerkę?
* zwiększa w nerkach, kanalikach dalszych wchłanianie zwrotne Mg2+ i Ca2+
* wzrost wydalania fosforanu w kanalikach proksymalnych
* wzrost syntezy witaminy D3 (kalcytriolu)
90
kiedy może wystąpić niedobór PTH i czym on skutkuje?
po usunięciu tarczycy -> ryzyko tężyczki na skutek hipokalcemii i hiperfosfatemii
91
jaka jest farmakoterapia niedoboru PTH?
nie wykorzystuje się PTH tylko cholekalcyferol (D3) i dihydrotachystrerol (syntetyczny analog witaminy D aktywowany w wątrobie, nie wymaga hydroksylacji w nerkach, jak witamina D2 - ergokalcyferol; ma szybki poczatek działania - 2h, którszy T1/2 i silniejsze dziąłanie niż witamina D)
92
jakie parametry są zaburzone w nadczynności przytarczyc?
* podwyższone stężenie PTH
* podwyższone stężenie wapnia
* obniżone stężenie fosforanów
93
jakie hormony regulują hemostazę wapnia i fosforu?
* witamina D (1,25-dihydroksywitamina D3 – kalcytriol) - **pobudza wchłanianie wapnia i fosforanów**; PTH stymuluje produkcje w nerkach, a ona hamuje produkcję PTH (jak wapń)
* PTH - stymuluje produkcję kalcytriolu w nerkach; fosforany stymulują jego wydzilanie
* FGF23 - czynnik wzrostu fibroblastów 23; stymuluje wydalanie fosforanów i hamuje produkcję kalcytriolu w nerkach); jego produkcję pobudzają fosforany i kalcytriol
94
jakie jest zanaczenie wapnia w organizmie?
| do poczytania, nic odkrywczego
* Jest podstawowym składnikiem mineralnym organizmu, który współtworzy tkankę kostną.
* Odgrywa ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej czynności wielu mechanizmów regulacyjnych.
* Wpływa na działanie licznych enzymów.
* Jest przekaźnikiem informacji wewnątrzkomórkowej.
* Jest niezbędnym elementem procesu krzepnięcia krwi.
* Wpływa na przewodnictwo nerwowe i kurczliwość mięśni poprzecznie prążkowanych.
* Zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, dzięki czemu wykazuje działanie przeciwwysiękowe, przeciwobrzękowe, przeciwalergiczne i przeciwzapalne.
95
pod wpływem jakich czynników zwiększa się stężenie wapnia we krwi?
PTH i czynnej postaci wit D
96
pod wpływem jakiego hormonu zmniejsza się stężenie wapnia we krwi?
kalcytoniny
97
ile powinna wynosić całkowita zawartość wapnia w organizmie człowieka dorosłego?
1200g
98
jakie jest minimalne zapotrzebowanie na wapń u dorosłych?
800-100mg/d
99
jakie jest prawidłowe stężenie wapnia we krwi?
2,15–2,6 mmol/l
100
jakie preparaty są stosowane w leczeniu hipokalcemii?
-Gluceptat wapnia - preferowany, lepiej tolerowany.
-Chlorek wapnia
-Węglan wapnia (wapń 40%) – preferowany. Obniża pH żołądka.
-Mleczan wapnia (wapń 13%)
-Fosforan wapnia (wapń 25%)
-Cytrynian wapnia (wapń 21%) – preferowany u chorych z achlorhydrią (lepsze wchłanianie).
| p.o i i.v.
101
jaka farmakoterapia jest stosowana w hipokalcemii łagodnej?
zalecane preparaty doustne (węglan wapnia) 1-3 g/dzień
102
jaka farmakoterapia jest stosowana w hipokalcemii ciężkiej?
powolny wlew 5-20 ml glukonianu wapnia 10%.
| Szybki wlew ryzyko zaburzeń rytmu serca!
103
węglan wapnia: doga i dawkowanie
| jednorazowo
zwyczajowo
leczenie osteoporozy
* i.v. jednorazowo 2,25-4,5mmol
* p.o. zazwyczaj do 50 mmol/d
* w leczeniu osteoporozy u dorosłych p.o. 500-2000 mg wapnia/d
104
jakie są wskazania do stosowania węglanu wapnia?
* niedobory wapnia - np. zaburzenia wchłaniania, leczenie tężyczki, złamań, krzywicy, osteoporozy
* leczenie hiperforsfatemii (aby obniżyć poziom fosforanów we krwi)
* lecznie wspomagające chorób alergicznych i stanów zapalnych - kontrowersyjne
* zatrucia - solami metali cięzkich, chlorkiem węgla, solami magnezu i fluoru
* częsty składnik preparatów zobojętniających pH żołądka
105
jakie sa ADRs węglanu wpania?
* Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wzdęcia, zaparcia lub biegunki.
* Pozajelitowe podawanie dużych dawek soli wapnia łączy się z ryzykiem wystąpienia hiperkalcemii (brak łaknienia, zaburzenia
żołądkowo-jelitowe, wielomocz, osłabienie mięśniowe, kamica nerkowa, zaburzenia rytmu serca, śpiączka).
* Podawanie i.m. może być przyczyną martwicy i zwapnienia tkanek miękkich.
* Zbyt szybkie podawanie i.v. preparatów soli wapnia = zaburzenia rytmu serca, rozszerzenie naczyń obwodowych i zaczerwienienie twarzy, poty, kredowy smak w ustach i objawy hiperkalcemii. W przypadku przedawkowania stosuje się nawodnienie i wymuszoną diurezę (furosemid) oraz kalcytoninę.
106
jakie może być przykłądowe dakowanie glukonianu wapnia?
Tabletki po 45 mg (jonów wapnia) – 4 x 1-2 tabl/doba, po posiłku.
107
jakie są wskazania do stosowania glukonianu wapnia?
* zwiększone zapotrzebowanie na wapń (np. okres wzrostu, ciąża, karmienie piersią)
* niedobory wapnia
* leczenie osteoporozy
* leczenie osteoporozy, tężyczki
108
z jakimi związkami i hormonami glukonian wapnia wchodzi w interakcje?
* witamina D
* PTH
* kwaśny pokarm zwiększa wchłanianie wapnia
109
jakie są ADRs glukonianu wapnia?
żołądkowo-jelitowe (wzdęcia, zaparcia, biegunka)
110
czym objawia się przedawkowanie glukonianu wapnia?
hiperkalcemia (zaburzenia żołądkowo-jelitowe, osłabienie mięśniowe, wielomocz, kamica nerkowa)
111
jaką terapię sie podejmuje przy znacznym przedawkowaniu glukonianu wapnia?
* nawadnianie
* roztwór chlorku sodu i.v. (cięzkie przypadki)
* furosemid - po nawodnieniu (nie podawać tiazydów!)
* kalcytonina - w przypadku braku poprawy
112
z jakiego związku powstaje 1,25-dihydroksycholekalcyferolu w skórze pod wpływem UV?
Cholekalcyferol (D3)
113
w jakich etapach powstaje 1,25-dihydroksycholekalcyferolu z cholekalcyferolu?
1. w wątrobie hydroksylacja do kalcyfediolu
2. w nerkach hydroksylacja do kalcytriolu
114
jaką rolę w organizmie odgrywają kalcyfediol i kalcytriol?
aktywnych metabolitów cholekalcyferolu
115
jakie są efekty działania kalcyfediolu i kalcytriolu?
* regulują procesy transkrypcji i translacji
* warunkują syntezę białek odpowiedzilanych za wchłanianie wapnia oraz białek warunkujących procesy mineralne w kościach
* zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów w przewodzie pokarmowym,
* Zwiększa wchłanianie zwrotne wapnia w nerkach
* Zwiększa stężenie wapnia i fosforanów we krwi.
* Dodatkowo: hamuje wydzielanie PHT, ułatwia mineralizację kości, zapobiega utracie wapnia
116
jakie są konsekwencjie niedoboru witaminy D
krzywica, utrata wapnia z kości (osteomalacja)
117
jakie są najważniejsze formy witaminy D?
* Witamina D3 (cholekalcyferol) - forma naturalna w organizmach zwierzęcych, synteza skórna pod wpływem UV z 7-dehydrocholesterolu
* Witamina D2 (ergokalcyferol) - pochodna roślinna występowanie w org. roślinnych i grzybach
* Witamina D1 (kalcyferol) – występuje w tranie
118
jaki związek jest oznaczany we krwi w kierunku diagnostyki zaburzeń stężenia witaminy D w organizmie?
25-hydroksywitamina D w surowicy (25-OHD)
119
jaki wpływ na metabolizm witaminy D ma PTH?
symuluje produkcję kalcytriolu
120
w jakich narządach zachodzi metabolizm wiataminy D?
wątroba, nadmiar przechowywany w tk. Tłuszczowej
121
jaki wpłw na metabolizm witaminy D ma FGF23?
hamuje produkcję kalcytriolu
122
od czego może zależeć wchłanianie cholekalcyferolu?
w jelicie cienkim (p.o.) – wzrost wchłaniania w obecności tłuszczu.
Choroby wątroby i dróg żółciowych – spadek wchłaniania
123
jakie jest T1/2 kalcyfediolu a jaki kalcytriolu?
kalcyfediolu = 16 dni
kalcytriolu = 3-6 h
124
pod wpływem jakich czynników spada aktywność 1 alfa-hydroksylazy-25(OH)D3?
* kortyzonu
* tyroksyny
* etanolu
* kwasicy metabolicznej
* zwiększonego stężenia wapnia i fosforanów we krwi
125
w jaki sposób jest wydalana witamina D i jej aktywne metabolity?
po połączeniu w wątrobie z kwasem glikuronowym, glicyną lub tauryną są wydalane z żółcią do przewodu pokarmowego, a tylko niewielkie ilości pojawiają się w moczu. Niewielka ilość witaminy D3 przenika do mleka ludzkiego
126
jaki jest efekt dziłania 25-hydroksywitaminy D3 – kalcyfediolu?
najsilniejszy czynnik stymulujący jelitowy transport wapnia, fosforanów i resorpcję kości
126
jaki jest efekt dziłania 25-hydroksywitaminy D3 – kalcyfediolu?
słabsza jelitowa stymulacja transportu wapnia, fosforu i resorpcja kości niż po kalcytriolu, lecz silniej pobudza wchłanianie zwrotne wapnia w nerkach (reguluje napływ wapnia i kurczliwość mięśni)
127
jaki jest efekt działania 24,25- dihydroksycholekalcyferolu D3 – sekalcyfediolu?
słabsza jelitowa stymulacja transportu wapnia, fosforu i resorpcja kości niż po kalcytriolu
128
gdzie znajdują się recceptory dla witaminy D i jej pochodnych?
W wielu tkankach docelowych (nie tylko kości, jelita, nerki) stwierdzono receptory dla kalcytriolu – regulacja wydzielania PTH, reniny, insuliny, różnicowanie i proliferacja komórek dendrytycznych i limfocytów T, różnicowanie kom. nowotworowych
129
jaki przykładowy lek stosowany jest w suplementacji cholekalcyferolu (D3)?
* Vigantol 500 mcg/ml (20 000 j.m.) krople doustne (roztwór)
* Vigantoletten 1000 25 mikrogramów (1000 j.m.), tabletki
130
jakie są wskazania do stosowania cholekalcyferolu?
* zapobieganie krzywicy
* zapobieganie schorzeniom w przypadku stwierdzonego ryzyka niedoboru witaminy D
* leczenie krzywicy i/lub osteomalacji
* leczenie wspomagające w osteoporozie (2 krople/doba = 1000 j.m.)
* leczenie niedoczynności przytarczyc
131
Ryzyko wystąpienia jakich zaburzeń występuje przy długotrwałym stosowaniu cholekalcyferolu?
hiperkalcemii
132
jakie paramatry należy kontrolować przy długotrwałym stosowaniu cholekalcyferolu?
kontrola stężęnia wapnia w surowicy i moczu oraz kontrola czynności nerek
| !!wielk podeszły, leczenie glikozydami nasercowymi, diuretykami!!
133
jakie s aADRs przy stosowaniu cholekalcyferolu?
* hiperkalcemia
* hiperkalcynuria
* zaparcia
* nudności
* wymioty
* biegunka
134
jakie są objawy przedawkowania cholekalcyferolu?
| (+ dawkowanie warunkujące przedawkowanie)
Ryzyko zwapnienia narządów miąższowych. Względnie niski indeks terapeutyczny. Dorośli 20 000 – 60 000 j.m./doba przez kilka tygodni.
135
jakie stężenie cholekalcyferolu warunkuje zatrucie tą substancją?
40 000 – 100 000 j.m.
| Przywrócenia prawidłowego stężenia wapnia we krwi trwa kilka tygodni!
136
jakie jest prawidłowe dawkowanie vigantolettenu 1000?
* Dorośli (w tym osoby w podeszłym wieku) Jedna tabletka na dobę (co odpowiada 0,025 mg lub 1000 j.m. witaminy D).
* Leczenie wspomagające w osteoporozie u dorosłych: Dwie tabletki na dobę (co odpowiada 0,050 mg lub 2000 j.m. witaminy D).
137
dlaczego korzystniej jest wybierać preparat o statucie leku a nie suplement diety?
Gwarancja pewności, że preparat zawiera to, co obiecuje producent (dawka, skład, bezpieczeństwo)!
138
jakie są efekty działania kalcytriolu?
* Kalcytriol tak jak PHT indukuje RANKL w osteoblastach i białka tj.
osteoklastyna, regulujące proces mineralizacji kości
* Zwiększa wchłanianie wapnia z jelit.
* Zwiększa zwrotne wchłanianie wapnia w kanalikach nerkowych
* Zwiększenie stężenie fosforanów zwykle nie jest widoczne na początku terapii
* Zwiększa aktywność osteoklastów w kościach
* Zwiększa mineralizację substancji międzykomórkowej kości wytwarzanej przez osteoblasty (tworzenie tkanki kostnej wzrasta)
139
jakie sa wskazania do stosowania kalcytriolu?
gdy konieczne szybkie działanie
| wzrost wapnia we krwi w 24- 48 h
140
do czego prowadzi niedobór kalcytriolu?
krzywica (dzieci), osteomalacja (dorośli)
141
jakie preparaty stosuje się w leczeniu niedoboru witaminy D3?
cholekalcyferol
142
jakie preparaty stosuje się w leczeniu niedoboru witaminy D3 w przewlekłej niewydolności nerek?
kalcytriol, ewentualnie kalcyfediol lub alfakalcydiol (pochodna 1-hydroksylowa)
143
w leczeniu jakich schorzeń stosuje się analogii witaminy D?
w leczeniu łuszczycy lub wtórnej nadczynności przytarczyc w przewlekłej niewydolności nerek
są to **kalcypotrien, doksekalcyferol**
144
przez jakie komórki wydzialana jest kalcytonina?
komórki parafolikularne tarczycy
145
jakie jest T1/2 ludzkiej kalcytoniny?
10 min
146
jakie jest **main** działanie kalcytoniny?
Jedyny hormon obniżający stężenie wapnia we krwi!
147
jakie są inne efekty działania kalcytoniny?
| oprócz głównego
* hamuje uwlanianie wapnia i fosforanów z kości i wzmaga ich wbudowywanie w tkankę kostną
* zmniejsza aktywność osteoklastów - działa antagonistycznie do PTH
* zwiększa wydalanie wapnia i fosforanów w nerkach (synergizm z PTH)
* działanie analgetyczne
* spadek wydzialania gastryny i kwasu żołądkowego
148
jaki jest główny cel działalności kalctoniny?
obniżenie stężenia wapnia i fosforanów poprzez wpływ na kości i nerki
149
jakie są wskazania do terapii kalcytoniną?
* Hiperkalcemia
* Choroba Pageta
* Osteoporoza
* Przerzuty nowotworowe do kości.
150
jaki preparat jest stosowany do terapii kalcytoniną?
kalcytonina łososiowa
151
jakie są drogi podania kalcytoniny łososiowej?
podskórnie, domięśniowo, donosowo
