H4: PARKINSON & andere Flashcards

Question

FRONTOSTRIATAAL NETWERK: onderverdelen in 3 circuits:

Answer 1

- MOTORISCHE CIRCUIT - ASSOCIATIEF CIRCUIT - LIMBISCH CIRCUIT => de scheiding tss deze circuits is niet zo strikt --> want het is een GEÏNTEGREERD NETWERK dat is dus ook de reden waarom PD niet alleen een motorische aandoening, cognitieve en affectieve aandoening is, WANT de basale ganglia (die aangetast is bij PD) cruciaal is bij meerdere neurale circuits

Answer 2

rigiditeit bradykinesie tremor fog gangstoornissen

Answer 3

rigiditeit is NIET HETZELFDE als spasticiteit => beide vormen van HYPERTONIE = overdreven spierspanning SPASTICITEIT = STIJFHEID VAN DE SPIEREN => meer weerstand vd ene richting dan in de andere richting (niet overal evenveel weerstand) => snelheids-afhankelijk --> opvallender bij snelle bewegingen = spasticiteit (meer weerstand) is dan erger => lidmaat = zwak RIGIDITEIT = OVERDREVEN HOGE TONUS (spierspanning) --> spasticiteit behoort hier wel tot => zelfde weerstand in alle richtingen => niet snelheidsafhankelijk => lidmaat is niet zwak LODEN PIJP RIGIDITEIT => relatief uniforme rigiditeit --> spieren voelen continu stijf --> in zowel agonisten als antagonisten AGONISTEN = samentrekkende, korte spieren (bv; biceps) ANTAGONISTEN = verlengde spieren (bv; triceps) TANDRAD RIGIDITEIT => blijft regelmatig haperen in beweging = rigiditeit + tremor

Answer 4

= VERMINDERDE SNELHEID waarmee bewegingen uitgevoerd worden = TRAGER/ LANGZAMER BEWEGEN --> + ook moeilijker om bewegingen uit te voeren lopen: - schuifelen - voeten slepen - freezing = plotseling bevriezen: ze willen lopen maar hun lichaam blokkeert gezicht: - minder gezichtsuitdrukking - gezichtspieren = trager bewegen repetitieve taken = moeite met dingen die je snel achter elkaar doet - vingertikken - klappen - handbeweging herhalen slikproblemen --> kan leiden tot verstikking of kwijlen spraakproblemen - zachtere monotone stem - moeite met duidelijk spieren ADL - trager bij versch zaken zoals: aankleden, schrijven, eten HYPOKINESIE = bewegingen zijn KLEINER OF MINDER KRACHTIG = VERMINDERD AMPLITUDO AKINESIE = ONVERMOGEN om BEWEGING TE INITIËREN = niet kunnen starten met bewegen bv; iemand wil beginnen wandelen, maar lichaam blijft even stilstaan

Answer 5

= een ONVRIJWILLIGE trilling of bevind van een lichaamsdeel RUSTIGE TREMOR (typisch bij PD) - bij AFWEZIGHEID van een vrijwillige SPIERACTIVITEIT - VERDWIJNT wanneer we een ACTIE UITVOEREN bv; tremor in wijsvinger, maar wanneer je naar je glas grijpt/ reikt verdwijnt deze tremor, maar komt deze wel ook weer terg wanneer je lichaam ontspannen ACTIE TREMOR - =bij een VRIJWILLIGE BEWEGING - ontstaat juist tremor wanneer je een actie wilt uitvoeren => kan men nog eens opdelen in twee soorten actietremor: POSTURALE TREMOR - bij het STILHOUDEN van een LCIHAAMSDEEL TEGEN ZWAARTEKRACHT INTENTIE TREMOR - bij DOELGERICHTE BEWEGING bv; vinger uw neus proberen aan te raken, maar je hand gaat trillen naarmate je dichterbij komt

Answer 6

PARKINSONISCHE GANG 1. voorovergebogen houding 2. hangend hoofd, schouders laag 3. schuifelende pasjes 4. verkorte paslengte 5. verminderde armzwaai 6. heupen en knieën = gebogen

Answer 7

FREEZING = korte episodische afwezigheid+ vermindering v voorwaartse beweging van de voeten, ondanks de intentie om te lopen -> je lichaam blokkeert => GEEN KERNSYMPTOOM, niet alle patiënten hebben dit, wel ongeveer de helft van de Parkinsonpatiënten

Answer 8

de motorische symptomen bij PD zijn meestal zichtbaar en zijn = topje van de ijsberg (ze liggen dus aan de oppervlakte) --> MAAR er zit onder dat oppervlak nog heel wat andere dingen die onzichtbaar zijn, maar een even of zelf meer beperkende impact hebben op het individu: deze kunnen zelfs levensbedreigend zijn 1. NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN depressie, apathie cognitieve beperkingen executieve dysfuncties dementie impulsieve & compulsieve gedragingen 2. SLAAPSTOORISSEN restless legs overmatig slapen overdag ... 3. STOORNISSEN IN AUTONOME FUNCTIES overmatig zweten erectiele dysfunctie blaasdysfunctie ... 4. MAAG-DARMKLACHTEN reflux (dus maagzuur) constipatie slikmoeilijkheden = dysphagie

Answer 9

depressie apathie impulsieve en compulsieve gedragingen executieve dysfuncties cognitieve beperkingen dementie

Answer 10

50% vd mensen met PD --> rapporteren significante depressieve symp - verlies v interesse - verlies v plezier in gewone zaken - bijna dagelijks triest voelen - hopeloos voelen - angstig - bezorgd => INVLOED OP ACTIVITEIT van het DAGELIJKSE LEVEN: aankleden, eten... SENSITIEF voor LEVODOPA = medicatie voor PD --> sommige studies geven aan dat depressieve klachten zouden beter kunnen worden bij het innemen van deze medicatie --> maar niet bij iedereen! diagnostiek is zeer moeilijk ---> symp v klinische depressie = vaak veel voorkomend bij Parkinson

Answer 11

NIET = DEPRESSIE !!! => apathie is niet gerelateerd aan laag zelfbeeld of negatieve kijk op de toekomst onduidelijk hoe die apathie ontstaat --> is het te wijten aan de ziekte of is het eerder een gevolg vd lichamelijke beperking mogelijke verklaring voor apathie --> MINDER DOPAMINE, dus MINDER BELONINGSSYSTEEM ACTIVATIE waardoor er MINDER MOTIVATIE is 16.5M-42.2% vd individuen met PD - GEBREK aan ENTHOUSIASME & EMOTIE voor activiteiten - GEBREK aan INITIATIEFNAME: weinig uit zichzelf doen - GEBREK aan BEZORGDHEID - problemen met het VOLHOUDEN v activiteiten - EMOTIONELE AFVLAKKING GEEN evidentie voor LEVODOPA voor de symp van apathie

Answer 12

gedrag vertonen dat - ONCONTROLEERBAAR - OVERDREVEN - DWANGMATIG is GEVOLG van DOPAMINE DYSREGULATIE & EXCESSIEVE HOEVEELHEID v DOPAMINE => PD vaak dopamine-verhogende medicijnen --> bij sommige leidt dat tot te veel dopamine in bep delen vd hersenen -> kan zorgen voor VERMINDERDE CONTROLE OVER IMPULSEN 6%-18.4% v individuen met PD - excessief hobbyïsme --> te veel willen uitvoeren van een bep hobby - verzamelgedrag - gokken - hyperseksualiteit - compulsief winkelen - compulsief eten - excessief computer- en internetgebruik OBSESSIEVE & COMPULSIEVE GEDRAGINGEN worden gezien als een GEVOLG VAN DE BEHANDELING/ medicatie en NIET van de ZIEKTE ZELF

Answer 13

EXECUTIEVE FUNCTIES (dirigent vd hersenen) = reeks van hogere cognitieve processen die doelgerichte gedragingen controleren --> van doelformulering naar intentievorming, naar succesvolle uitvoering en verwerking vd uitkomst => bij PD kunnen deze minder goed werken INHIBITIE = jezelf kunnen tegenhouden/ controleren --> vermogen om NIET AUTOMATISCH TE DOEN WAT IN JE OPKOMT, maar ACTIES/ GEDRAGINGEN TE ONDERDRUKKEN, vanwege ongepastheid in de context WERKGEHEUGEN = tijdelijk vasthouden van informatie --> COGNITIEF VASTHOUDEN VAN TAAK-RELEVANTE INFO TERWIJL MEN TAAK UITVOERT PLANNEN = vooruitdenken + stappen organiseren --> NADENKE OVER WAT ER MOET GEBEUREN EN WELKE STAPPEN ER GEZET DIENEN TE WORDEN OM DOEL TE BEREIKEN SET-SHIFTING/ TAAK-SWITCHING = kunnen SCHAKELEN TUSSEN TAKEN/ GEDACHTEN --> flexibiliteit om van de ene taak/ gedacht naar de andere te gaan

Answer 14

18-36% AANDACHT - moeite met aandacht te behouden - snel afgeleid MENTALE INFO-VERWERKINGSSNELHEID - BRADYPHRENIE (cogn tegenhanger van bradykinesie) = vertraging vd mentale verwerkingssnelheid = hersenen denken trager - dezelfde veranderingen in het brein die leiden tot bradykinessie kunnen ook leiden tot bradyphrenie PROBLEEMOPLOSSEND VERMOGEN EXECUTIEF FUNCTIONEREN GEHEUGEN - KT is meestal ernstiger aangetast dan LT TAAL - moeite met vinden van woorden - langzamer spreken of zoeken naar zinnen

Answer 15

MINSTENS 75% vd mensen met PD -> krijgt DEMENTIE als ze 10 JAAR OF LANGER LEVEN MET DE ZIEKTE ontstaan? gemiddeld 10 jaar NA 1e symptomen v PD incidentie: 4-6x VAKER VOOR IN PD ivm gezonde leeftijdsgenoten RISICOFACTOREN: - hogere leeftijd - ernst vd motorische symp --> hoe erger bewegingen aangetast, hoe groter risico - milde cognitieve problemen in vroege stadia: hoger risico op ontw v dementie - visuele hallucinaties

Answer 16

= neurodegeneratief, sporadische ziekte --> gekenmerkt door progressief verlies van: -AUTONOME FUNCTIES - PARKINSONISCHE SYMPTOMEN - CEREBELLAIRE SYMPTOMEN - vanaf 60 jaar - 6-10 jaar na onset - oorzaken -> onbekend diagnose door een ACCUMULATIE PAPP-LANTOS BODIES = eiwitten die typisch zijn voor de ziekte

Answer 17

histologisch (= onder microscoop) - ABNORMALE ACCUMULATIE (= ophoping) van ALFA SYNUCLEÏNE in cytoplasma van OLIGODENDROCYTEN => ophopingen = PAPP LANTOS BODIES => veroorzaakt - neuro- inflammatie (ontsteking) - stoornissen in zenuwfunctie - afsterven v hersencellen --> celdood MULTISYSTEEM --> toxische eiwitten VERSPREIDEN NAAR FUNCTIONEEL VERBONDEN GEBIEDEN ATROFIE VAN BREINREGIO's REFLECTEERT ongeveer de optredende SYMPTOMEN --> war de beschadigingen optreden zal ongeveer VOORSPELLEN WAT VOOR SYMPTOMEN je kan tegenkomen - basale ganglia: parkinsonistische symp - cerebellum: ataxie en coördinatiestoornissen - hersenstam: autonome stoornissen - frontale kwab: executieve dysfuncties en gedragsveranderingen

Answer 18

ALGEMENE SYMPTOMEN & tekenen 1. CARDIOVASCULAIR AUTONOOM FALEN orthostatische hypothensie = plotse bloeddrukval wanneer je te snel rechtstaat of gaat liggen 2. SEKSUELE STOORNISSEN libidoverlies genitale hyposensitiviteit 3. URINAIRE DYSFUNCTIE & DARMDYSFUNCTIE constipatie incontinentie 4. THERMOREGULATOIRE ONTREGELING sudomotorisch falen = autonome controle oer zweetklieren verliezen, maar ook van tranen en speeksel thermoregulatoir falen = koude voeten en handen 5. RESPIRATOIRE STOORNISSEN nachtelijke stridor = abnormaal ademgeluid dat veroorzaakt wordt door de luchtstroom in de vernauwing van de luchtweg apneu = onderbrekingen vd ademhaling (tijdens slapen) 6. SLAAPSTOORNISSEN levendig dromen apneu COGNITIEVE & PSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN 1. FRONTALE DYSFUNCTIE aandachtstoornissen executieve dysfunctie emotionele incontinentie = lachen of huilen in ongepaste context 2. DEPRESSI + ANGST + PANIEKAANVALLEN 3. DEMENTIE + VISUELE HALLUCINATIES

Answer 19

1. PARKINSONIAN TYPE MSA = MSA-P bradykinisie rigiditeit verlies v posturale controle balansstoornissen tremors => komt 2-4x vaker voor dan MSA-C 2. CEREBELLAR TYPES MSA = MSA-C coördinatie en balansstoornissen dysarthrie = spraakstoornis, want kracht en coördinatie v mond en kaakspieren - slechte articulatie - laag stemvolume dysphagie = slikstoornis --> moeilijk kauwen & slikken visusstoornissen = wazig of dubbel zicht

Answer 20

= neurodegeneratieve, sporadische ziekte die zich kenmerkt door progressieve stoornissen van: - beweging - gang - balans - oogbewegingen vanaf 60jaar 7-9 jaar onset oorzaak = onbekend diagnose --> histologisch: TAUOPATHIE = aandoeningen die worden gekenmerkt door BEWEGINGSTOORNISSEN + PROGRESSIEVE COGNITIEVE STOORNISSEN klinisch + MRI (atrofie hersenstam zichtbaar) CSV- metingen (cerebrospinaal vocht)

Answer 21

HISTOLOGISCH abnormale accumulatie van TAU- PROTEINE - EIWITTEN worden NIET AFGEBROKEN --> itt gezonde mensen - VORMING v SCHADELIJKE AGGREGATIES in hersencellen => omdat deze niet afgebroken worden bij mensen met PSP is er een VORMIG VAN SCHADELIJKE STOFFEN

Answer 22

PSP-PLS = PSPS- PRIMARY LATERLA SCLEROSIS PSP-C = PSP- CEREBELLAR ATAXIA

Answer 23

= PROGRESSIEVE SUPRANUCLEUS PALSY - RICHARDSON's SYNDROME = meest voorkomende --> 25-50% SNELST PROGRESSIE, KORTE OVERLEVING (7jaar) ATROFIE = krimp van: - hersenstam - frontaal - cerebellair motorisch: - rigiditeit - posturale instabiliteit - retrocollis - akinesie - spraakstoornissen - supranucleaire blikverlamming --> visuele stoornis => COMBINATIE VAN DE HOUDING EN VISUELE STOORNIS --> maakt dat deze mensen VAAK BOTSEN TEGEN ZAKEN cognitief/ gedragsmatig: - apathie - executieve dysfunctie - bradyfrenie - cognitieve rigiditeit - desinhibitie

Answer 24

= PROGRESSIEVE SUPRANUCLEUS PALSY PARKINSONISM = 2e MEEST VOORKOMENDE fenotype: 15-35% GEEN BLIKVERLAMMING in vroeg stadium, WEL in latere stadia - minder ernstig verloop - minder ernstige tau-pathologie - minder ernstige corticale atrofie - evolutie naar PSP-RS motorisch - bradykinesie - rigiditeit - dysarthrie - asymmetrische tremor Hoe onderscheiden van PD --> PSP-P is NIET/ BEPERKT RESPONSIEF AAN LEVODOPA

Answer 25

= parapluterm voor DEMENTIE WITH LEWY BODIES = DLB & PARKINSON DISEASE DEMENTIE (PDD) => progressief, neurodegeneratieve aandoeningen gekenmerkt door COGNITIEVE ACHTERUITGANG + PARKINSONISME vanaf 50 jaar 5-8jaar na diagnose (overleving) oorzaak = onbekend diagnose: klinisch: 1-jaar regel - om 2 ziektes te onderscheiden --> differentiëren obv de volgorde vh optreden vd symp PDD - diagnose PD + minstens 1 jaar na parkinsonische symptomen dementie vastgesteld DLB - cognitieve achteruitgang -> parkinsonische symp vooraf - cognitieve achteruitgang binnen het 1e jaar na onset parkinsonische symp

Answer 26

HISTOLOGISCH = wijdverbreide accumulatie van ALFA SYNUCLEÏNE = LEWY BODIES --> in neuronen leidt tot NEURONALE DYSFUNCTIE & CELDOOD (apoptose) verlies van DOPAMINE --> stoornissen in: - beweging -cognitie - gedrag - slaap - motivatie verlies van ACETYCHOLINE --> stoornissen in - geheugen - leren

Answer 27

COGNITIEVE symptomen: - visuele hallucinaties (80%) - wispelturige veranderingen in concentratie + aandacht + alertheid + waakzaamheid - geheugenstoornissen - executieve dysfuncties - desoriëntatie in tijd en ruimte MOTORISCHE symptomen: (komen overeen met Parkinson) - rigiditeit - tremor - balansstoornissen - voorovergebogen houding - bradykinesie - akinesie - schuifelende passen - micrografie SLAAPSTOORNISSEN - REM-slaapstoornissen => wanneer we slapen hebben we atonie (afwezigheid v spierspanning) --> mensen met REM valt die atonie weg en daardoor kunnen ze heel heftig bewegen in hun slaap - insomnie - slaperigheid overdag - restless legs syndroom: mensen drang om hun benen te bewegen, omdat er onaangenaamgevoel / pijnlijk gevoel is tijdens het zitten/ stilliggen (kan ook overdag)

Answer 28

via REVALIDATIE VAN BEWEGINGSSTOORNISSEN --> MULTIDISCIPLINAIRE ONDERNEMING

Answer 29

1. COGNITIEVE STIMULATIE: activiteiten bedoeld om het ALGEMENE COGNITIEVE EN SOCIALE FUNCTIONEREN te verbeteren 2. COGNITIEVE TRAINING: meer GERICHTE AANPAK --> focus op specifieke functies en het HERTRAINEN van een SPECIFIEKE VAARDIGHEID 3. COGNITIEVE REVALIDATIE: meer GEÏNDIVIDUALISEERDE AANPAK --> focus op DAGELIJKSE FUNCTIONELE ACTIVITEITEN en het gebruikmaken v STERKTES OM TE COMPENSEREN voor zwaktes

H4: PARKINSON & andere Flashcards

(53 cards)