HC1 Introductie en Beschrijven van DSM-5

Question 1

Persoonlijkheid

Answer 1

Langdurige patronen van waarnemen, omgaan met en denken over de omgeving en zichzelf die worden vertoond in een breed scala van sociale en persoonlijke contexten

Question 2

Persoonlijkheidsstoornis

Answer 2

Een langdurig en blijvend patroon van innerlijke ervaring en gedrag dat afwijkt van de verwachting van de cultuur van een individu. Het is pervasief (= in meerdere levensdomeinen aanwezig) en inflexibel. Begint in de adolescentie en vroege volwassenheid. Is stabiel over tijd en leidt tot klinische signifiant lijden of beperking op sociaal, beroepsmatig vlak of andere gebieden van functioneren

Question 2

Egosyntonisch ??

Answer 2

Persoonlijkheidsstoornissen zijn egosyntonisch (versus egodystonische klinische stoornissen zoals angststoornissen) en interfereren met adaptief interpersoonlijk functioneren
- egosyntonisch: gedrag dat in lijn ligt met de persoonlijkheid

Question 3

3 P’s van psychologie

Answer 3

• pervasief
• persistent
• pathologisch
  Wanneer er voldaan wordt aan de drie p’s spreken we van een persoonlijkheidsstoornis

Question 4

Onderdelen van de DSM

Answer 4

• diagnostische kenmerken
• geassocieerde kenmerken ter ondersteuning van de diagnose
• prevalentie
• ontwikkeling en beloop
• risico- en prognostische factoren
• cultuurgebonden diagnostische aspecten
• geslachtsgebonden diagnostische aspecten
• differentiële diagnose: alternatieve diagnose voor de ziekte

Question 5

Prognostische factoren

Answer 5

Situatie, toestand of karakteristiek van een persoon waar men rekening mee houdt bij het opstellen van een prognose

Question 6

Algemene criteria DSM-5
- langdurig

Answer 6

A. Een langdurig patroon (min 5 jaar) van innerlijke ervaring en gedrag dat opmerkelijk afwijkt van de verwachting van het individu zijn/haar samenleving (wat acceptabel is en getolereerd wordt). Dit patroon wordt gemanifesteerd in twee of meer van de volgende gebieden: zie andere FC
B. Het patroon is inflexibel en pervasief over een groot bereik van persoonlijke en sociale situaties
C. Het langdurige patroon leidt tot klinische significant lijden of beperkingen in sociale, beroepsmatige of andere belangrijke gebieden van functioneren (functionele beperking en leed)
D. Het patroon is stabiel en van lange duur, het begin kan teruggebracht worden naar tenminste adolescentie of vroege volwassenheid
E. Het langdurige patroon kan niet beter verklaard worden als een manifestatie of gevolgen van een andere mentale stoornis
F. Het blijvende patroon is niet te wijten aan de directe fysiologische effecten van een middel, zoals bijv. drugsgebruik, medicatie of andere medische aandoeningen zoals hoofdtrauma

Question 7

Algemene criteria DSM-5
- Kort

Answer 7

A. Langdurig patroon van afwijkend gedrag
B. Inflexibel en pervasief
C. klinisch significant lijden of beperkingen
D. Stabiel en van lange duur
E. Niet beter verklaard door een andere stoornis
F. Niet te wijten aan de directe fysiologiscche effecten

Question 8

Aspecten van criterium A (DSM-5)

Answer 8

• cognitie: manieren om het zelf, anderen en gebeurtenissen waar te nemen en te interpreteren
• affectivieit: het bereik, de intensiteit, aansprakelijkheid en geschiktheid van emotionele reacties
• interpersoonlijk functioneren: interactie met andere personen
• Impulscontrole: zoals bijv. bij de antisociale persoonlijkheidsstoornissen, die moeite heeft met remmen van impulsen, plaatsen in anderen. Verder zijn ze erg gericht op korte termijn bevrediging van behoeftes

Question 9

Exclusiecriteria

Answer 9

• geen manifestatie of consequentie van een andere mentale stoornis. Het gaat om langdurige patronen wat invloed heeft op de persoonlijkheid
• niet te wijten aan de fysiologishe effecten van een middel of een andere medische aandoening

Question 10

Verdieping criteria E

Answer 10

Persoonlijkheidskenmerken die de persoonlijkheidsstoornis definiëren, moeten worden onderscheiden van kenmerken die onststaan als reactie op specifieke situationele stressoren of voorbijgaande mentale toestanden, zoals depressieve gevoelens

Question 11

Clusters in DSM-5

Answer 11

Cluster A: Excentriek en vreemd
Cluster B: Emotionele cluster
Cluster C: Angstige cluster

Question 12

Persoonlijkheidsstoornissen in Cluster A
- 4% prevlentie

Answer 12

• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Question 13

Persoonlijkheidsstoornissen in Cluster B
- 3.5-4% prevalentie

Answer 13

• Borderline persoonlijkheidsstoornis
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis
• Theatrale/histronische persoonlijkheidsstoornis
• Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Question 14

Persoonlijkheidsstoornissen in Cluster C
- 3-9% prevalentie

Answer 14

• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
• Vermijdende persoonlijkheidsstoornis
• Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis

Question 15

Aanpassingen voor in het hybride model DSM-5

Answer 15

• Paranoïde, schizoïde, histronische en afhankelijke persoonlijkheidsstoornissen verwijderen
• algemen definitie/criteria herzien tot stoornissen op het niveau van zelf- en interpersoonlijk functioneren
  –> ‘het falen van het ontwikkelen van een coherent zelfgevoel en chronisch interpersoonlijk disfunctioneren’
• beoordeel niveaus van zelf en interpersoonlijk functioneren
• beoordelen van onderliggende pathologische persoonlijkheidskenmerken
• optie toevoegen om eigenschap specifiek te diagnosticeren

Question 16

Alternatieve model DSM-5

Answer 16

• Beperkt empirisch bewijs voor de validiteit van sommige bestaande persoonlijkheidsstoornissen
• Gebrek aan specificiteit in algemene definitie van persoonlijkheidsstoornissen
• Ontoereikende maat van de ernst van de persoonlijkheidsstoornissen
• Heterogeniteit binnen de types
• Willekeurige drempels voor diagnose
• Gedragsgeoriënteerde criteria
• Overmatige comorbiditeit tussen persoonlijkheidsstoornissen
• Instabiliteit van de huidige categoriale criteria voor persoonlijkheidsstoornissen
• Stabiliteit van persoonlijkheidsstoornissen

Question 17

Gebrek aan specificiteit in algemene definitie van persoonlijkheidsstoornissen

Answer 17

De huidige algemene DSM-5TR-criteria voor persoonlijkheidsstoornissen waren niet empirisch gebaseerd en zijn niet specifiek genoeg. Ze zouden evengoed van toepassing kunnen zijn op andere soorten psychische stoornissen, doordat er niet genoeg differentiatie is tussen de stoornissen

Question 18

Ontoereikende maat van de ernst van de persoonlijkheidsstoornissen

Answer 18

In de huidige DSM-5 persoonlijkheidsstoornis criteria is er geen ernstgraad. De patiënten hebben een persoonlijkheidsstoornis of niet. In de klinische praktijk is het nuttig en noodzakelijk om de ernst van de persoonlijkheidsstoornis te beoordelen om de intensiteit en het type van de behandelingen te bepalen

Question 19

Heterogeniteit binnen de types

Answer 19

Er bestaat heterogeniteit binnen de types. Voor bijvoorbeeld borderline kunnen 256 verschillende combinaties van symptomen worden gemaakt. Dit kan beperkend werken bij het zoeken naar de juiste behandeling. Verder kan het ook lastig worden om te soorten personen met borderline te vergelijken

Question 20

Willekeurige drempels voor diagnose

Answer 20

Er bestaat geen duidelijke cut-off; is de ervaring van 5 symptomen kwalitatief verschillend van 4? Is een specifiek aantal symptomen indicaitef voor belangrijke uitkomsten?

Question 21

Gedragsoriënterende criteria

Answer 21

De DSM-5 persoonlijkheidsstoornissen zijn en mengeling van symptomen, gedragsuitinhen van kenmerken, en kenmerken zelf. Voor sommige stoornissen ligt de nadruk op symptomen en gedragsuitingen. Criteria neigen ertoe gedragsuitingen te bevoordelen ten koste van karakteristtieke patronen van innerlijke ervaringen zoals gedragsmotivatie, affectieve ervaring en cognitieve stijl

Question 22

Overmatige comorbiditeit

Answer 22

De meerderheid van patiënten lijdt aan 2 of meerdere persoonlijkheidsstoornissen. 70% heeft er meer dan 1
- 65% van de gevangen heeft een persoonlijkheidsstoornis, waarvan 35% meerdere

Question 23

Instabiliteit van de huidige categoriale criteria voor persoonlijkheidsstoornissen

Answer 23

De huidige criteria voor persoonlijkheidsstoornissen spreekt over persistentie en pervasiviteit
- stoornis begint vroeg, is stabiel en houdt angdurig aan zonder interventie
- punt prevalentie en life time prevalentie

Question 24

Punt prevalentie

Answer 24

De maat voor het percentage mensen in een populatie die op een bepaalde tijd en datum (= momentopname) aan de criteria van een stoornis voldoen

Question 25

Life time prevalentie

Answer 25

De maat voor het percentage mensen in een populatie die op enig moment in hun leven (tot het moment van assessment) aan de criteria van de stoornis voldoen

Question 26

punt en life time prevalentie

Answer 26

Wanneer de stoornis langdurig zou zijn, dan zouden point en life time prevalentie gelijk aan elkaar moeten zijn. Echter, blijkt de life time prevalentie drie keer zo hoog te zijn als de punt prevalentie

Question 27

Conclusie over het alternatieve model DSM-5

Answer 27

Mensen lijken relatief stabiele (maladaptieve) persoonlijkheidskenmerken te hebben, die tn grondslag liggen aan symptomen van problematisch zelf-relateren en interpersoonlijk functioneren

Question 28

Aanpassing algemene criteria in alternatieve model DSM-5

Answer 28

A. Matige of grotere beperkingen in het persoonlijkheidsfunctioneren in de domeinen van zelf (identiteit, zelfsturing) en andere (empathie en intimiteit)
B. Een of meer pathologische persoonlijkheidskenmerken
C. A en B zijn relatief inflexibel en pervasief
D. A en B zijn relatief stabiel in de tijd
E. Niet beter te verklaren door een andere psychische stoornis
F. Niet uitsluitend toe te schrijven aan fysiologishe effecten van een middel of een andere medische aandoening (bijv. hoofdtrauma)
G. Niet beter begrepen als normaal voor iemands ontwikkelingsfase of sociaal-culturele omgeving

Question 29

Criterium A in het alternatieve model DSM-5

Answer 29

Matige of grotere beperkingen in het personlijkheidsfunctioneren in de domeinen van het zelf en de ander. Beperkingen in het zelf- en interpersoonlijk functioneren vormen de kern van persoonlijkheidspathologie. De mate van pathologie wordt beoordeeld met de Level of Personality Functioning Scale (LPFS). Het niveau van functioneren wordt beoordeeld voor de zes behouden persoonlijkheidsstoornissen of andere kenmerken. We spreken van een persoonlijkheidsstoornis wanneer het disfunctioneren gemiddeld - extreem is
0: Weinig/geen beperking
1: Enigzins beperkingen
2: Matige beperkingen
3: Ernstige beperkingen
4: Extreme beperkingen

Question 30

Zelf: ideniteit en zelfsturing

Answer 30

Aanpassing in het alternatieve model
- identiteit
- zelfsturing

Question 31

Identiteit

Answer 31

Jezelf als een uniek persoon ervaren, met duidelijke grenzen tussen jezelf en anderen, stabiel gevoel van zelfvertrouwen, accurate beoordeling van het zelf, mogelijkheid voor, en vermogen om emoties te reguleren en ervaren

Question 32

Zelfsturing

Answer 32

Het nastreven van coherente en betekenisvolle korte termijn- en levensdoelen, het gebruik van constructieve en prosociale interne gedragsnormen, het vermogen om productieff op zichzelf te reflecteren

Question 33

Interpersoonlijk: empathie en intimiteit

Answer 33

Aanpassing in het alternatieve model van de DSM-5
- empathie
- intimiteit

Question 34

Empathie

Answer 34

Begrip en waardering voor de ervaringen en motivaties van anderen, tolerantie voor verschillende perspectieven, het begrijpen van de effecten van het eigen gedrag op anderen

Question 35

Intimiteit

Answer 35

Diepte en duur van de verbinding met anderen, verlangen en vermogen tot nabijheid, wederkerigheid van respect weerspiegeld in interpersoonlijk gedrag

Question 36

Criterium B in het alternatieve model DSM-5

Answer 36

Een of meerdere pathologische persoonlijkheidskenmerken aanwezig. Om de pathologische persoonlijkskenmerken te meten, wordt het Big Five model omgezet in een pathologisch model de PID-5. De termen van de Big Five zijn gerelateerd aan het pathologisch model, maar hier worden vaak de uiterste van gebruikt

Question 37

Negatief affect

Answer 37

• emotionele labiliteit
• angst
• separatie angst
• depressiviteit
• vijandigheid
• achterdochtig
• onderdanigheid
• doorzettingsvermogen
• gebrek aan beperkte activiteit

Question 38

Afstandelijkheid

Answer 38

• teruggetrokkenheid
• vermijding van intimiteit
• depressiviteit
• beperkt affect
• achterdochtig

Question 39

Antagonisme

Answer 39

• manipulatie
• bedrog
• grandiositeit
• aandacht zoeken
• ongevoeligheid
• vijandigheid

Question 40

Disinhibitie

Answer 40

• onverantwoordelijk
• impulsiviteit
• afleidbaarheid
• risico’s nemen
• gebrek aan rigide perfectionisme

Question 41

Psychoticisme

Answer 41

• ongewone overtuigingen en ervaringen
• excentriciteit
• cognitieve en perceptuele disregulatie

Question 42

Trek gespecificeerde stoornissen

Answer 42

Elk type stoornis wordt beschreven in kerncomponenten en met bijbehorende persoonlijkheidskenmerken

Question 43

3 fase van assessment

Answer 43

1. inventarisatie
2. classificatie
3. diagnostische formulering

Question 44

Fase 1. Inventarisatie

Answer 44

• (hetero)anamnese, waarin de patiënt vertelt over zijn klachten en de mate waarin de patiënt problemen in het functioneren ervaart
• behandelaar en patiënt formuleren samen een hulpvraag. De therapeut probeert de relatie tussen de symptomen en persoonlijkheid te bespreken
• Gezien de complexiteit van de persoonlijheidsstoornis is een uitgebreid assessment aangewezen
• Inventarisatie van verschillende probleemgebieden van de persoonlijkheidsstoornis
• Inventarisatie van de geassocieerde problemen (psychiatrisch, sociaal en somatisch)
• Risicobeoordeling
• Medicatiegeschiedenis
• Levenscontext (familie, buurt en sociale context)
• Sterke punten en ondersteunend netwerk

Question 45

Fase 2. Classificatie

Answer 45

Bij classificatie wordt nagegaan of de klachten in een bepaalde DSM-5 categorie passen. Eerst wordt onderzocht of de klachten toe te schrijven zijn aan een andere psychische stoornis. Nadat andere psychische stoornissen zijn geclassificeerd, is het belangrijk om ook de persoonlijkheidsstoornis te specificeren met behulp van een semigestructureerd interview. Om biases te vermijden is het van belang om gestructureerde klinische interviews te gebruiken
- MINI-DSM-5 / SCID-5 / CV
- SCID-5-P

Question 46

Fase 3. Diagnostische formulering

Answer 46

De diagnostische formulering beschrijft de problemen van de patiënt in hun unieke individuele context. Relevante dactoren zijn: voorgeschiedenis, leefsituaties, financiën, opleiding en/of werk, kwaliteit van het sociale netwerk en sociale relaties, zorg voor kinderen en naasten, lichamelijke gezondheid, somatische comorbiditeit en medicatiegebruik. Voor een goede diagnostische formulering kan het nodig zijn om de diagnose verder te verfijnen door bijvoorbeeld psychologische testen te gebruikten