Les 10: Diensten en vestiging

Question 1

Welke regels bestaan er voor informatiemaatschappijen?

Answer 1

• Zij mogen niet worden onderworpen aan discriminatie, aan bepaalde belemmerende maatregelen, ook pure interne belemmerende maatregelen.

Question 2

Wat was het probleem met Uber?

Answer 2

• Probleem: Uber vervoert ook mensen via deze applicatie → zodra er vervoer in het spel is = zal het vrij verkeer van diensten niet meer van toepassing.
• Dit is een typische instinker: vanaf dat transport in een casus is verwerkt is het verdrag dus niet noodzakelijk van toepassing op de casus. 2 opties binnen Uber Spain:
  
  1. Uber levert een dienst van de informatiemaatschappij → dan zou Uber beschermd zijn.
  2. Of de dienst is transportdienst → Spanje kan al wat meer doen wat ze wil, vermits het vrij verkeer van diensten niet van toepassing is.

Question 3

Leidt een platform tot meer EU-recht?

Answer 3

• Ja, want als ik bv. een bepaald product zou leveren: ik ben Belg, u bent Belg en we zijn in België → louter interne situatie waarop het EU recht en de verkeersvrijheden niet van toepassing zijn.
• Platform en de holding in Nederland is verbonden met Uber Spanje → EU-recht wel van toepassing omdat er een grensoverschrijdend aspect is.
• Dus hier leidt het tot meer rechten omdat het zonder het platform niet van toepassing zou zijn of toch niet noodzakelijk.
  
  • Dit zorgt er dus ook voor dat er minder nationaal recht in dat soort situaties van toepassing is.

Question 4

Hoe relevant is arrest Uber Spain voor andere platformen zoals Airbnb?

Answer 4

• Het Uber arrest is zeer specifiek en houdt heel precies rekening met hoe de Uberdiensten zijn opgesteld en dit arrest is dus niet noodzakelijk toepasbaar op andere platformen.

Question 5

Leidt EU-recht tot deregulering?

Answer 5

• Niet noodzakelijk. De wetgever is hier niet tussengekomen, het was het Hof van Justitie die een uitspraak heeft geveld = rechterlijke macht omdat de wetgever hieromtrent niets had bepaald of niet genoeg.
• Hof moet altijd antwoorden want anders is er rechtsweigering.

Question 6

Hoe lost Hof Uber Spain op?

Answer 6

1. Eerste kernelement: 2 diensten zijn inherent verbonden, mogen niet opgesplitst worden maar moeten als 1 geheel worden beschouwd → software en transport zijn verbonden.
   
   • Zonder software, zonder app → geen vervoersdiensten maar zonder de dienstverleners en vervoer → geen app. Dus Uber controleert veel meer de situatie dan bv. Airbnb die de prijzen niet bepaald.
   • Uber veel controle: kwaliteit, bestuurders, gedrag, kan chauffeurs verbannen, prijs → beslissende invloed op chauffeurs.
   • Zie arrest Care Optica voor samengestelde diensten: daar wel opgesplitst in 2 delen.
2. Dus het is een samengestelde dienst en we bekijken die normaal apart, maar omwille van de bijzondere omstandigheden gaat men samennemen → we kiezen transport en Uber verliest de zaak.

Question 7

Welke conclusies kunnen we nemen van Uber Spain?

Answer 7

• Het toepassingsgebied van het EU recht wordt uitgebreid:
  
  • Het was een Spaanse zaak, Spaanse chauffeurs, Spaanse consumenten maar vanwege het platform (dus grensoverschrijdend) → EU recht van toepassing door die verbinding Uber Nederland en Spanje.
• Kan dit arrest worden uitgebreid naar andere platforms?
  
  • Moeilijk want heel specifieke beslissing over Uber.
  • Geen automatisch verband deregulering en EU-recht.
  • Samengestelde diensen = altijd vrij moeilijk.
• Vraag kan ook gesteld worden of die uitzondering van transport nog op zijn plaats is omdat dit natuurlijk bijna altijd grensoverschrijdend zal zijn.

Question 8

Wie kan vrijheid van vestiging en dienstverlening inroepen?

Answer 8

• Natuurlijke personen en rechtspersonen zolang ze onderdaan zijn van een lidstaat.
• Economische activiteit is nodig.
• Dit gaat over vrije verkeer van personen → de nationaliteit van de persoon die de vrijheid inroept doet ertoe ↔ vrij verkeer van goederen waar het uitmaakt of het goed in vrij verkeer was in de EU; vrij verkeer van kapitaal (maakt daar ook minder uit).
  
  • Burgerschap: ofwel is het een rechtspersoon (art. 54 VWEU) en anders nationaal recht: vanaf wanneer bent u onderdaan van een lidstaat.

Question 9

Wie moet gehoorzamen aan vrijheid vestiging en dienstverlening?

Answer 9

1. In eerst instantie: lidstaten = verticale werking.
2. Beperkte horizontale werking voor bepaalde personen: niet alleen lidstaten maar ook regionale overheden, parastatale enzovoort, om die voor de rechter te slepen.
3. Ook bepaalde particuliere organisaties: maar dan zullen er wel bepaalde voorwaarden moeten worden voldaan: eerder over collectieve organisaties, collectieve regelingen:
   
   • Bv. sportorganisaties
   • Bv. Beroepsorganisaties: advocaten balie
   • Bv. collectieve regelingen zoals die onderhandeld worden tussen vakbonden of verenigingen van vakbonden: Viking, Laval = ook vakbondacties → In die gevallen mag u zich richten tegen die vakbond, tegen die sportorganisatie, tegen die balie.
   • Zie ook Walrave en Koch

Question 10

Arrest Walrave en Koch

Answer 10

2 gangmakers (=motorrijder) en op een bepaald moment is er een regel dat die van dezelfde nationaliteit zijn. Zij komen daar tegen in en dat mag van het hof dat zij tegen in dit geval de wielrenner unie opkomen. Dit is maar één voorbeeld van die horizontale beperkte werking.

Question 11

Wat is het grensoverschrijdend element bij vestiging?

Answer 11

1. Primair: u gaat voor het eerst naar een andere lidstaat en u gaat zich daar vestigen.
   
   • Bv. een Britse advocaat die naar Ierland verhuist.
2. Secundair: u heeft al een vestiging maar u wil er nog een. Veel lidstaten weigerden dit, maar daar is een einde aan gekomen.

Question 12

Wat is het grensoverschrijdend element bij diensten?

Answer 12

1. Verlener beweegt
2. Ontvanger beweegt: bv. u gaat naar Italië en u ontvangt daar een massage
3. Kan ook zijn dat ze beide bewegen: u bent een ski monitor en u komt van Nederland en een andere persoon die skilessen wilt ontvangen is een Belg.
4. Diensten bewegen maar noch de verlener, noch de ontvanger: bv. platform en het internet.

Question 13

Arrst Cowan

Answer 13

• Hof: Cowan is een potentiële ontvanger van diensten. Hij gaat naar Parijs, hij kan daar diensten ontvangen = dat is voldoende voor het grensoverschrijdend element → Cowan valt binnen het toepassingsgebied en mag niet worden gediscrimineerd.

Question 14

Wat is een bijkomende voorwaarde dat gemeenschappelijk is doorheen heel het vrij verkeer van personen?

Answer 14

• Er moet een economische activiteit zijn uitgeoefend = gemeenschappelijk doorheen heel het vrij verkeer van personen: werknemers, diensten & vestiging.
• Criterium: tegenprestatie voor de dienst in kwestie.
  
  • Bv. nationale onderwijssystemen zijn gewoonlijk niet tegen vergoeding verleent.
• Belangrijk is dat die economische activiteit, die diensten gewoonlijk tegen vergoeding moeten zijn gegeven. Het kan perfect zijn dat in het specifieke geval waarin u zit, de specifieke casus die u krijgt, dat de dienstverrichter in kwestie er helemaal niets voor ontvangt.
  
  • Het is niet nodig dat u u dat levert als dienstverrichter aan de marktprijs of dat u dat enige winst uitslaat. Dat hoeft niet, dat mag. U zal onder het vrij verkeer van diensten vallen.
  • Ook voldoende als een derde partij betaalt

Question 15

Arrest Geeraert-Smits en Peerbooms

Answer 15

• Geneeskundig toerisme vanuit Nederland naar andere lidstaten omdat de wachtlijsten te lang waren → vroegen dan terugbetaling in Nederland.
• Nederland wou dat niet betalen en zei: die patiënten eigenlijk niet onder het vrij verkeer van diensten vallen want geneeskundige zorgen zouden geen zorgen zijn waarvoor u normaal gezien moet betalen dus het zijn geen economische activiteiten dus het valt niet onder het vrij verkeer van diensten.

Question 16

Arrest Geeraert-Smits en Peerbooms: wat zei het Hof?

Answer 16

• Hof: normaal gezien tegen betaling = geneeskundige diensten: het is niet omdat de ontvanger daar niet voor betaalt dat het niet onder het vrij verkeer van diensten valt.
• Het is voldoende dat een derde partij dat allemaal betaalt. Dus moet het Hof, bepaalt het Hof dat Nederland moet betalen voor dat geneeskundig toerisme, moet terugbetalen aan de patiënten die ergens in andere landen bepaalde diensten ontvangen.

Question 17

Wat zijn situaties buiten toepassingsgebied?

Answer 17

• Puur interne situaties
• Alles wat onder een andere vrijheid
• Niet-winstgevende rechtspersonen: VZW’s, ondanks dat ze ondernemingen soms zijn vallen niet onder het vrij verkeer van diensten.
• Transport
• Uitzondering voor openbaar gezag:
  
  • Zie Zaak Reyners: advocaat : openbaar gezag? Hof zei nee → niet per se voor alle werkzaamheden.

Question 18

Is Keck van toepassing op vrij verkeer diensten?

Answer 18

• Keck: werd bekeken in de Alpine Investment case (cold calling) → Hof heeft Keck daar niet toegepast omdat de situatie niet vergelijkbaar was met arrest Keck en Mithouard.
  
  • Die regeling in Alpine Investments die betref ook toegang tot de markten en dat val normaal gezien niet onder Keck. De open vraag blijft kunnen we Keck toepassen op het vrij verkeer van diensten → open vraag.

Question 19

Arrest Commissie/België (2011)

Answer 19

• Zijn notarissen = dienstverrichters die een openbaar gezag uitoefenen?
• België vreesde dat Nederlandse notarissen zouden massaal beginnen samenwerken en allemaal naar België zouden komen en zou een impact hebben op de monopolieprijzen van de notaris.
• Hof heeft toegelaten dat er een uitzondering is voor het openbaar gezag omdat ze authentieke aktes verlijden → zorgt voor rechtmatigheid en rechtszekerheid van handelingen tussen particulieren vanwege de hoge bewijswaarde = valt onder de uitzondering voor openbaar gezag.

Question 20

Wat zijn de rechten onder diensten of vestiging?

Answer 20

• Recht op vertrek, binnenkomst en verblijf.
• Als je er bent: recht op hetzelfde statuut als zelfstandigen, gelijke behandeling bij uitoefening van uw activiteiten (zie burgerschaprichtlijn), rechtspersonen mogen ook terug vertrekken = geen exit of entry tax en eens dat ze er zijn → recht op gelijke behandeling.

Question 21

Wat zijn de belemmeringen van die rechten diensten of vestiging?

Answer 21

• Alle vormen van discriminatie zijn verboden:
  
  • Directe discriminatie: Cowan en Reyners
  • Indirecte discriminatie
• Niet-discriminerende belemmering waarvan maatregelen die de markttoegang beïnvloeden = specifieke capita-selecta.

Question 22

Voorbeeld belemmering: Spaanse supermarkten

Answer 22

• In Catalonië waren een heleboel maatregelen aangenomen om supermarkten tegen te houden en dus ook buitenlandse supermarkten door kruidenierszaken.
• Commissie: zaak tegen Spanje dat ze de verplichtingen onder het vrij verkeer van diensten niet naleefden.
• Hof: Spanje mag geen zuiver economische rechtvaardigingsgrond inroepen → mag in geen enkele vrijheid worden ingeroepen als rechtvaardiging: enkel uit corporatisme om uw kleinhandel te beschermen = gaat niet lukken.

Question 23

Wat is de dienstenrichtlijn?

Answer 23

• Dienstenrichtlijn is een richtlijn = moet worden omgezet in een andere nationale regelgeving ↔ verordening = wel direct van toepassing in alle lidstaten.
• Bepaalde criteria, uitzonderingen, rechtvaardigingen = heel vaag en soms heel uitgebreid:
  
  • Bv. art. 20: heel uitgebreid waardoor bijna elke handeling eronder zou kunnen vallen.
  • Preambule 95 van de richtlijn = daarin staan alle rechtvaardigingsgronden.
• De cocktail van de eenheidsvergunning + thuislandcontrole + minimale harmonisatie → wordt verder uitgebreid.
• Dienstenrichtlijn vrij controversieel omdat het Europa socialer wou maken, maar ook omdat het vrij ver gaat in wat het probeert te bereiken met de verkeersvrijheden

Question 24

Kan je de dienstenrichtlijn inroepen tegen wie je wil?

Answer 24

• Je kan de richtlijn niet inroepen tegen wie je wil → je moet je baseren op de nationale omzettingswetgeving.

Question 25

Wat is het toepassingsgebied dienstenrichtlijn?

Answer 25

• Van toepassing op diensten van een dienstverrichter die in een lidstaat zijn gevestigd = heel breed.
• Uitsluiting toepassingsgebied: waslijst van dingen die er niet onder vallen:
  
  • Niet-economische diensten
  • Financiële diensten
  • Vervoer
  • Belastingen, gokactiviteiten, audiovisuele diensten
  • Notarissen, advocaten, sociale diensten,…

Question 26

Wat doet de dienstenrichtlijn met de rechtspraak die al bestond?

Answer 26

• Deze dienstenrichtlijn codificeert rechtspraak die normaal gezien enkel van toepassing is op een bepaald individueel geval → al die cases gaan over zeer specifieke, individuele zaken.
• Nu de richtlijn verheft die individuele zaken tot een algemeenheid. Ontdoen die rechtspraak van alle ifs and buts. Alle redenen waarom die uitspraken net in die specifieke situatie werd geveld en maakt er iets algemeen van. Dat is op zich al een enorme uitbreiding.

Question 27

Is de richtlijn ook van toepassing op louter interne situaties?

Question 28

Mag je de dienstenrichtlijn inroepen tegen eigen lidstaat?

Answer 28

• Ja! Hof van Justitie: “dat de dienstenrichtlijn tot doel heeft de beperkingen op de vrijheid van vestiging van dienstverrichters in de lidstaten en op het vrije verkeer van diensten tussen de lidstaten te verwijderen en bij te dragen tot verwezenlijking van een vrije en concurrerende interne markt.”
• Dus de wetgever heeft een einde willen maken aan het verbod om gebruik te maken van commerciële communicatie → verbod zoals het is opgesteld moet verdwijnen.
  
  • Zie ook arresten Trijber en Harmsen: iemand dat een zaak wint in een zaak die absoluut niet kon winnen als het louter was geweest op het verdrag maar nu dus wel op grond van de richtlijn.

Question 29

Wat is de zwarte lijst?

Answer 29

• Zwarte lijst met praktijken die nooit kunnen:
  
  • Nooit direct discrimineren, nooit indirect discrimineren
  • U mag niet zeggen tegen bepaalde dienstverrichters dat ze een vestiging mogen hebben in een bepaalde lidstaat, een bepaalde wederkerigheidsvoorwaarde opleggen etc. Die activiteit al eens hebben uitgeoefend.

Question 30

Wat is de grijze lijst?

Answer 30

• Grijze lijst: die mag je rechtvaardigen onder de rule of reason = eerst kijken of het niet-discriminatoir is, dwingende reden van algemeen belang en of het proportioneel is.
• Bv. Je vroeg als onderneming om een bepaalde vergunning maar je kreeg geen antwoord of het duurde super lang of allemaal bijkomende eisen die niet aan nationals worden gevraagd.
  
  • Deze mogen niet als ze discriminerend zijn, tenzij er een dwingende reden is van algemeen belang en zij ook proportioneel zijn.

Question 31

Wat is de zware lijst voor diensten?

Answer 31

• Korter dan voor vestiging:
  
  • Geldt zowel voor diensten die u afneemt als voor diensten die u verricht: Dus ten aanzien van een dienstverleners geldt artikel 16 lid 2 en ten aanzien van afnemers geldt artikel 19 → kruisverwijziging maken.

Question 32

Wat is de grootste beperking vrijheid dienstverlening?

Answer 32

• = eisen dat ondernemingen een vestiging hebben in een bepaald land → absolute ontkenning: gebeurde vroeger wel eens = nu per se verboden.
• Artikel 16, lid 23: bevat mbt diensten nog een aantal rechtvaardigingsgronden → rule of reason is hieruit gehaald in tegenstelling tot vestiging bij grijze lijst.

Question 33

Wat zijn voordelen dienstenrichtlijn?

Answer 33

• Peer review: dienstenrichtlijn heeft ingesteld dat de lidstaten nagaan om te kijken of de nationale, restrictieve maatregelen zijn opgehoffen.
• Ook een verplichting om kennis te geven aan de commissie voor nieuwe beperkende maatregelen.

Question 34

Wat is Solvit?

Answer 34

• SOLVIT: idee erachter is dat we via zachtere methodes gaan werken: bv. alternatieve geschillenbeslechting:
  
  • Elke lidstaat hier stelt een groep mensen samen en die gaan problemen bij andere lidstaten oplossen → netwerk.
• Voorbeeld: ik ben een dienstverlener in Italië, ik kom naar België en wordt geconfronteerd met bepaalde zware gemeentelijke vergunningen → ik ga naar mijn nationaal agentschap dat het ander agentschap gaat contacteren en probeert in der minne tot een oplossing te komen = enkel als u nog geen procedure bent gestart voor een rechtscollege.
• Zo sneller en informeler een oplossing: dit is ook gekoppeld aan een systeem van administratieve vereenvoudiging en centrale contactpunten.

Question 35

Wat is het idee van centrale contactpunten?

Answer 35

• In duidelijke termen duidelijk maken aan dienstverrichters wat nu de regels zijn, de procedures : toegankelijk in een portaal door de commissie opgesteld.