Les 7: Burgerschap

Question 1

Is er een voorrangsregeling tussen burgerschap en de vrijheden?

Answer 1

• Burgerschap is ondergeschikt aan de vrijheden dus we gaan altijd eerst nagaan of de vrijheden van toepassing zijn en indien niet: burgerschap.

Question 2

Over wat gaat burgerschap?

Answer 2

• Mensen: impact van het vrij burgerschap op het vrij verkeer van werknemers.
• Burgerschap gaat toch bepaalde voordelen geven, ook al is er geen economische activiteit, geen grensoverschrijdende activiteit. Er zijn ook fiscale en sociale voordelen.

Question 3

Wat is de historiek van het burgerschap?

Answer 3

• Verdrag van Maastricht: eerste keer dat burgers rechten krijgen zonder economische activiteit. Dus rechten zonder plichten, anderen zagen het eerder als empty gesture (=lege structuur).
  
  • Eerst symbolisch, marketing-gag?
• Uitgegroeid tot veel meer.

Question 4

Is burgerschap hetzelfde als nationaliteit?

Answer 4

• “Burger van de Unie is eenieder die de nationaliteit van een lidstaat bezit” : art. 9 VEU, art. 20, lid 1 VWEU. Het komt naast het nationale burgerschap en komt niet in de plaats = lidstaten willen controle houden over wie ze nationaliteit wil geven.
  
  • Geen onderdeel van vrij werknemersverkeer, geen onderdeel van interne marktrecht, maar heeft wel een impact op vrij verkeer.
• Het is niet echt een extra vrijheid. Eerder: “vrijheid van verkeer gewaarborgd door art. 20VWEU” (bewoordingen Hof).
  
  • Rechten zijn inter alia: art. 20, lid 2 VWEU:
    
    • Rechten zijn inter alia: art. 20, lid 2 VWEU:

Question 5

Wat is het personeel toepassingsgebied van burgerschap van de unie?

Answer 5

• Burgerschap van de Unie: Personeel toepassingsgebied: Lidstaten willen zelf het toepassingsgebied bepalen want ze kennen het hof.
  
  • Dus: nationale burgerschap bepaalt het burgerschap en komt dus niet in de plaats: art. 20
• Hof: burgerschap heel belangrijk dus dat moet de primaire hoedanigheid van onderdanen zijn: “intended to be…” (Rottman 2010).

Question 6

Arrest Micheletti?

Answer 6

• Zaak dateert van voor het burgerschap maar relevant voor eerste stap.
• Hof: lidstaat, als u een Europese Unie wil vormen, dan moet u aanvaarden dat erkennen dat soms een lidstaat een persoon erkent die u niet wil.
• Dubbele nationaliteit: Argentijns-Italiaans maar is vooral in Argentinië. Hij wil zich vestigen in Spanje als tandarts. Spanje erkent de dubbele nationaliteit maar weigert vrijheid van vestiging want geen gewone verblijfplaats.
• Hof: u moet maar aanvaarden dat die persoon Italiaans staatsburgerschap heeft = geen bijkomende voorwaarden aan het Unie-burgerschap, anders is het een nationale interpretatie terwijl dat het op Europees niveau moet worden bepaald. Dezelfde concepten blijven terugkomen.
• Recht op toegang indien geldig identiteitsbewijs of paspoort.

Question 7

Wat is de impact van het Micheletti arrest?

Answer 7

• Impact van het arrest: als een lidstaat zijn nationaliteit “verkoopt” en dan naar een andere lidstaat kan vertrekken → als je mensen laat betalen voor paspoort → de andere lidstaten dragen de gevolgen want zij moeten bepaalde voordelen toekennen: bv. sociale en fiscale voordelen.

Question 8

Arrest Rottman?

Answer 8

• Oostenrijker die vervolgd wordt voor oplichterij. Hij krijgt Duitse nationaliteit maar tijdens kandidatuur vermeldt hij niets over de strafprocedure. Hij verliest de Oostenrijkse procedure. Duitsland beseft dat Rottman ook nog Duitsland heeft opgelicht en trekt Duitse nationaliteit in → hij is staatloos = geen burgerschap meer.
• Hof: nationaliteit is een bevoegdheid van de lidstaten, maar: intrekking nationaliteit valt onder EU-recht omwille van de aard en gevolgen = zonder verkeersvrijheden dat eraan te pas komen. Dus de beslissing moet worden getoetst aan Europees recht.
  
  • Intrekking nationaliteit = band met unierecht → dus ook toekenning wordt ook deels gecontroleerd.
• Hof zegt niet: Duitsland u mag deze nationaliteit niet intrekken. Het mag wel, maar ze moeten het wel rechtvaardigen op grond van openbare orde en het moet evenredig zijn.
  
  • Toetsing door nationale rechter. In deze zaak: Hof zegt: nationaliteit heeft dus ook een EU-dimensie. Duitsland moet kunnen rechtvaardigen op grond van Unierecht.

Question 9

Arrest Zhu en Chen? Feiten

Answer 9

• Iers meisje van 4, verblijft in VK en is nooit in Ierland geweest. China → VK → Noord-Ierland. Legal engineering van de moeder en de moeder geeft dit toe = alles eraan gedaan dat het kindje de nationaliteit van een lidstaat verkreeg.
• Moeder en vader hebben Chinese nationaliteit en hebben al een kindje met Chinese nationaliteit maar op het moment dat ze een tweede kind willen = nog eenkindspolitiek. De vader werkt regelmatig in het VK. De moeder bevalt in Belfast en Ierland kent nationaliteit toe op basis van iure soli = als u op het grondgebied van dat land wordt geboren → automatisch nationaliteit.
• Moeder wil in het VK blijven want ze moet voor dat kindje zorgen. VK claimt misbruik om zich een voordeel toe te kennen volgens een niet helemaal koosjere constructie en ook geen grensoverschrijdend element.

Question 10

Wat zegt het Hof hierover in Zhu & Chen?

Answer 10

• Kiest kant van baby en moeder :”Van meet af aan dient de stelling te worden verworpen dat een EU burger geen beroep kan doen op de bepalingen van het EU recht inzake het vrije verkeer op de enkele grond dat die persoon zich nooit van de ene naar een andere lidstaat heeft verplaatst.”
  
  • Zuiver interne situatie -> grensoverschrijdend element is niet noodzakelijk voor Unie-burgerschap.
• Een baby kan een burger zijn = geen leeftijdsvereiste.
• Lidstaten mogen verblijf weigeren maar moet proportioneel zijn.
• Legal engineering kan geen kwaad en de moeder heeft constructie gevonden om te bewegen = dat is wat het EU recht wou dat ze deed.
• Moeder krijgt ook hetzelfde verblijfsrecht: afgeleide rechten anders wordt het nuttig effect ontdaan = contra legem?
  
  • Dus verblijfsrecht voor Mw. Chen: bloedverwanten in opgaande land werkt in beide richtingen.

Question 11

Controle Hof op concept burgerschap: 2 soorten:

Answer 11

1. Indirecte invloed: zaak Zu en Chen. LS gaan hun wetgeving aanpassen (bv. Ierland).
2. Directe invloed: Hof maakt duidelijk dat zij controle wil uitvoeren op wat lidstaten doen met nationaliteit.

Question 12

Wat zijn de rechten onder burgerschap?

Answer 12

• Recht om te verplaatsen = vrij verkeer. Dat recht wordt geïmplementeerd door art. 21 VWEU maar ook de Burgerschapsrichtlijn.

Question 13

Wat is de burgerschapsrichtlijn?

Answer 13

• Burgerschapsrichtlijn: Richtlijn 2004/38/EG
  
  • OPGELET: Richtlijn is enkel van toepassing op burger van de Unie die zich begeeft naar of verblijft in een andere LS dan de LS van nationaliteit!
  • Richtlijn dus niet van toepassing op zij die verblijven in de lidstaat van nationaliteit.
    
    • Bv. Luxemburger werkt 5j in Nederland en terug naar Luxemburg → gewone VWEU

Question 14

Wie kan genieten van de burgerschapsrichtlijn?

Answer 14

1. Echtgenoot (ook van hetzelfde geslacht: zie arrest Coman (2018): dezelfde rechten als iemand die daar is getrouwd in de andere lidstaat. Betekent niet dat elke lidstaat het homohuwelijk moet invoeren)
2. Geregistreerd partner
3. Rechtstreekse bloedverwant in neergaande lijn -21j of ten laste
4. Rechtstreekse bloedverwant in opgaande lijn indien ten laste (Hof beetje laten vallen in Zu en Chen want moeder was niet ten laste van het kind).

Question 15

Wat is er geen vereiste voor de richtlijn?

Answer 15

• Richtlijn van toepassing ongeacht economische activiteit! Dit is anders dan bij vrij verkeer van goederen of diensten.

Question 16

Zijn er beperkingen burgerschapsrichtlijn?

Answer 16

• Richtlijn: bepaalde beperkingen op grond van openbare orde, veiligheid, volksgezondheid → wel een aantal criteria.

Question 17

Wat zijn de 3 categorieën van situaties burgerschap?

Answer 17

1. Lidstaat verblijf tot 3 maanden: geldig ID of paspoort, ook familieleden met geldig paspoort.
2. +3 maanden maar -5j: moeilijkere categorie.
3. Ononderbroken periode van 5 jaar legaal verblijf → dan krijg je een permanent verblijfsrecht (verblijf in de gevangenis telt niet mee)

Question 18

Wat zijn de voorwaarden +3m maar -5j?

Answer 18

• +3m maar -5j: Voorwaarden (niet-cumulatief, of-of).

1. Werknemer of zelfstandige in gastland, of…
2. Voldoende bestaansmiddelen
3. Studie + ziektekostenverzekering + verklaring van voldoende middelen
4. Familielid dat begeleidt of zich bij Unieburger voelt en zelf voldoet aan bovenstaande

• Vanaf het moment dat die Unieburger u verlaat = geen poten om meer op te staan.

Question 19

Wat is het effect op vrij verkeer van burgerschap?

Answer 19

• Toepassingsgebied uitgebreid naar niet-economisch actieve personen. Kan ook zijn dat u illegaal verblijft → legaal worden.
• Geen nationaliteit lidstaat nodig: derdelanders ook bepaalde rechten op basis van de richtlijn en zelfs geen grensoverschrijdend element nodig.
• Men kan nog andere rechten uit richtlijn putten:
  
  • Sociale voordelen, achternamen, bepaalde vergoedingen,…

Question 20

Arrest Grunkin-Paul: 2008

Answer 20

• Duits kind, verblijft in Denemarken en hij krijgt een dubbele naam, maar voor Duitsland hoeft dat niet. Duitsland past het recht van het land van nationaliteit dus hij krijgt maar 1 naam.
• Reden achter Duitse wetgeving: the concerns is hypthenation-complication = bureaucratische nachtmerrie. Effectief problemen bij het reizen = misverstanden.
• Hof: unieburgerschap geeft het recht om Grunkin-Paul te eisen als naam.

Question 21

Arrest Bogendorff von Wolffersdorff: 2016

Answer 21

• Hij wil zijn naam heel de tijd wijzigen en het is een enorme naam. Duitsland eerste wijziging en dan naar VK (dubbele nationaliteit). Daarna gaat hij terug naar Duitsland en hij is een unieburger die zich beweegt dus wil worden ingeschreven in de registers.
  
  • Duitsland geeft hem het recht om voornaam te wijzigen.
  • Achternaam lastiger: in principe moet het kunnen omdat je anders 2 namen hebt afhankelijk van het land. Duitsland had ook al de namen van de dochter geaccepteerd dus anders zou het niet mogelijk zijn om te zien dat hij vader is.
• Duitsland zei: in dit geval is het wel degelijk dat de persoon er zelf voor heeft gekozen om deze naam te veranderen (dus andere situatie dan Grunkin-Paul).
• Principe van continuïteit van de naam. Ook een heel lange naam. Duitsland heeft ook de adelijke naam afgeschaft. Diegene die ze hebben mogen ze wel houden.
  
  • Hof aanvaardt dit maar Hof laat het over aan de nationale rechter: hij moet verifiëren of Duitsland een rechtvaardiging kan aanvaarden op basis van de openbare orde. Ander recht dan verblijf,…

Question 22

Wat zijn de rechtvaardigingen voor belemmeringen bij burgerschap?

Answer 22

• Rechtvaardigingen: openbare orde, openbare veiligheid of volksgezondheid. Heel uitzonderlijk wordt aan andere rechtvaardiging geaccepteerd: De Cuyper (2006):
  
  • Belg die in Frankrijk verbleef en bleef werkloosheidsuitkering claimen maar hij wou dus liever in Frankrijk blijven. België wou stoppen met uitkering.
• Hof aanvaardt dat België streng optreedt met dit soort gevallen want hij bevindt zich niet in België meer en ook geen onverwachte controles meer om te zien of die toch niet stiekem werkt en uitkering geschrapt zien worden.
  
  • Zeldzaam geval van andere rechtvaardigingsgrond!