Neoimpresjonizm Flashcards
(8 cards)
Georges Seurat Kąpiel w Asnières
Kierunek nazwany neoimpresjonizmem został zainicjowany w 1884 roku przez Georges’a
Seurata (1859–1891), który wystawił na pierwszym Salonie Niezależnych obraz Kąpiel
w Asnières, wcześniej odrzucony z oficjalnego Salonu. Było to dzieło przełomowe, gdyż
zamiast przedstawiania ulotnego wrażenia, chwilowego stanu natury ujmowanego bezpo-
średnio w plenerze, artysta pokazał obraz malowany w pracowni, efekt długiego wysiłku
intelektualnego. Zastosowana metoda zachwyciła przede wszystkim Paula Signaca. Obraz malowany latach 1883–1884 jest jedną z najbardziej znaczących prac w dorobku artysty. Powstał
zgodnie z zasadą dywizjonizmu. Seurat namalował go farbami olejnymi na płótnie o wymiarach
3,00 x 2,00 m. Obraz znajduje się w Narodowej Galerii w Londynie. Jest to scena letniego wypoczynku
nad brzegiem rzeki. Zarówno format, jak i kompozycja dzieła były starannie przemyślane. Artysta chciał
nawiązać w nim nie tylko do doświadczeń impresjonizmu, lecz także do dorobku dawnego malarstwa,
a zwłaszcza monumentalnych fresków tworzonych przez twórców renesansowych.
Powstały ok. 1884 roku neoimpresjonizm (fr. néo-impressionnisme)
reprezentowali:
Georges Seurat i Paul Signac. Zarzucali oni impresjonistom, że nie wyciągnęli odpowiednich
wniosków z badań na temat koloru. Dążyli do usystematyzowania wiedzy na ten temat.
Dzięki tej technice odbiorca odnosił wrażenie, jakby powierzchnia obrazu wibrowała. Neoimpresjoniści – w przeciwieństwie do sztuki impresjonistów: intuicyjnej, wrażeniowej, dokumentującej ulotność chwili – stosowali w praktyce zasadę naukową, prowadząc analizę każdego
koloru lokalnego. Badali wpływ światła na kolor, a także wzajemne relacje barw w plamach
sąsiadujących ze sobą na płótnie. Analizowanie każdego dotknięcia pędzla i wprowadzanie
punktowo czystych barw wymaga czasu, dlatego obrazy powstawały długo, niejednokrotnie
kilka lat. Nie przedstawiały tym samym ulotności chwili, lecz syntezę zjawisk. Ich powstanie
często poprzedzały liczne studia przygotowawcze i szkice, które impresjoniści mogliby uznać
za gotowe dzieła.
Estetyka i techniki malarskie neoimpresjonizmu
– kierunku, który zaistniał w ramach postimpresjonizmu – zostały opisane przez jednego
z jego twórców – Paula Signaca – w broszurze Od Eugène’a Delacroix do neoimpresjonizmu
(fr. Delacroix au Néo-impressionnisme) wydanej w 1899 roku. Zawierała ona wykład na temat
dywizjonizmu – naczelnej zasady estetycznej stosowanej przez malarzy tego kierunku. Signac tłumaczył, że wprawdzie najczęściej twórczość neoimpresjonistów kojarzy się
z wprowadzaniem do obrazu drobnych plam barwnych, ale znacznie istotniejsze jest to,
aby drobne plamki czystych barw w oku widza zlewały się w pożądany kolor. Gdy obraz
Georges’a Seurata Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte został zaprezentowany
na ostatniej wystawie impresjonistów, wywołał falę krytyki. Zdecydowanie nie został on
odebrany jako dzieło impresjonistyczne. Wydaje się, że zgodnie z zamiarem Seurata, obraz
ten stał się malarską wykładnią doktryny neoimpresjonistów.
Bazując na teorii Michela Eugène’a Chevreula, a także studiując pisma Eugène’a
Delacroix, Seurat wyprowadził teorię, którą nazwano chromoluminizmem, ale artyści
woleli nazwę dywizjonizm.
Wprawdzie dywizjonizm stosowali już – choć niekonsekwentnie
– impresjoniści, jednak pointylistyczny sposób nakładania farby drobnymi plamkami
był nowością. Artysta przejął paletę impresjonistów, niemniej nie odrzucał czerni. Stworzył
teorię barwnej ramy do obrazu, czyli rodzaju bordiury otaczającej przedstawienie, którą tworzyły plamki barw w barwach dopełniających względem tych występujących na
obrazie, zwłaszcza w miejscach sąsiadujących z ramą.
Georges Seurat
Artysta, który przez pewien czas studiował w paryskiej akademii, w gruncie rzeczy miał
akademicką metodę malowania, polegającą na tym, że do każdego obrazu przygotowywał
liczne szkice oraz studia kolorystyczne i walorowe. Seurat malował liczne pejzaże i akty. Interesowały go także sceny cyrkowe, czemu dał wyraz w obrazie Cyrk
Paul Signac
początkowo był pod wpływem dzieł impresjonistów, a zwłaszcza Claude’a
Moneta i Camille’a Pissarra. Przyczynił się w znaczącej mierze do skonkretyzowania
i upowszechnienia zasad neoimpresjonizmu. Wiele lat spędził na południu Francji
w Saint-Tropez. Jako pasjonat żeglarstwa, odbył podróże do Włoch i Turcji, stamtąd
przywoził liczne studia akwarelowe. Preferował tematy marynistyczne. W obrazach
malowanych w pracowni stosował konsekwentnie zasadę dywizjonizmu i pointylistyczny
sposób malowania. Przestrzegał prawa kontrastu i mieszania optycznego barw. Dwa z jego
obrazów znajdują się w polskich zbiorach: Poranek (Antibes) w Muzeum Narodowym
w Warszawie, a Widok Złotego Rogu w Konstantynopolu w Muzeum Sztuki w Łodzi.
Paul Signac
Port w Saint-Tropez
Artysta odkrył uroki portu
podczas podróży jachtem
po Morzu Śródziemnym.
Miejscowość zachwyciła
go tak bardzo, że dzielił
czas między Saint-Tropez
i Paryż, malując liczne
przedstawienia ulubionego
śródziemnomorskiego
miasteczka. Obraz
ukształtowany z małych
skontrastowanych ze sobą
plamek czystego koloru został
namalowany w 1899 roku
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach ok. 82 x 65 cm.
Znajduje się w Musée de
l’Annonciade w Saint-Tropez
we Francji.
Georges Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte
scena rodzajowa z wyspy leżącej pośrodku
Sekwany niedaleko Paryża. Dawniej było to ulubione miejsce odpoczynku paryżan. Obraz
stał się zatem wizją podmiejskiej arkadii, a zarazem katalogiem mody paryskiej schyłku lat
osiemdziesiątych XIX stulecia. Artysta długo przygotowywał się do stworzenia tego dzieła,
malując ponad 30 studiów olejnych i niemal tyle rysunkowych. Poza poszukiwaniami dotyczącymi koloru, ogromną rolę przywiązywał do kompozycji, która nie przypominała
swobodnego kadru, ale powstała w wyniku starannych przemyśleń, oraz do geometrycznej
harmonii obrazu. Dzieło stało się wykładnią programu neoimpresjonistów. Obraz malowany w latach 1884–1886 farbami olejnymi na płótnie o wymiarach ok. 3,08 x 2,08 m
przedstawia scenę rodzajową – niedzielny wypoczynek paryskiej klasy średniej na jednej z wysp
na Sekwanie. Skala obrazu sprawia, że postacie, które są na pierwszym planie, cechuje niemal
naturalna wielkość. Dla ukazania głębi artysta wykorzystał perspektywę linearną, ale posłużył się
nią nie do końca konsekwentnie. Seurat najpierw namalował pejzaż, następnie zaś uzupełnił go
postaciami, które pozowały w różnym czasie. Przy złożeniu ich w całość popełnił nieznaczne błędy
w zakresie ich skali. Kompozycja jest klarowna, harmonijna i statyczna, postacie zdają się być
zatrzymane w ruchu. Artysta posłużył się szeroką gamą barw chromatycznych. Stosował zasadę
dywizjonizmu, a farbę naniósł w taki sposób, że nakładane na płótno punkty barwne są wyraźnie
widoczne. Obraz znajduje się w Art Institute w Chicago w Stanach Zjednoczonych
