neurologie Flashcards
(98 cards)
1
Q
Wat is de uitleg van Trigeminusneuralgie?
A
Aandoening van N. trigeminus met kortdurende, hevige, unilaterale pijnscheuten.
2
Q
Wat zijn de symptomen van Trigeminusneuralgie?
A
Schietende, kortdurende elektrische pijn; uitgelokt door aanraking, kauwen, spreken; vaak in V2/V3; refractaire periode na aanval. sensibiliteit normaal
3
Q
Wat zijn de oorzaken van Trigeminusneuralgie?
A
Klassiek: neurovasculair conflict (75%); secundair: MS, tumor (15%); idiopathisch (10%).
4
Q
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Trigeminusneuralgie?
A
Klinisch; MRI bij atypische gevallen.
5
Q
Wat is de behandeling voor Trigeminusneuralgie?
A
antiepileptica (carbamazepine, oxcarbazepine); microvasculaire decompressie bij falen medicatie.
6
Q
Zijn er andere relevante details over Trigeminusneuralgie?
A
Eerste manifestatie kan bij tandarts lijken op tandprobleem.
7
Q
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Trigeminusneuralgie?
A
Kan verward worden met tandpijn; overdiagnose bij tandklachten.
8
Q
Wat is de uitleg van Trigeminusneuropathie?
A
Chronische neuropathie van de N. trigeminus, gekenmerkt door continue pijn, vaak met sensibele stoornissen.
9
Q
Wat zijn de symptomen van Trigeminusneuropathie?
A
Brandende, prikkelende, jeukende pijn; allodynie; gevoelsverlies; soms korte pijnscheuten. Va
10
Q
Wat zijn de oorzaken van Trigeminusneuropathie?
A
Trauma (tandheelkundige ingreep, trauma), herpes zoster, reumatologisch (SLE, sclerodermie).
11
Q
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Trigeminusneuropathie?
A
Klinisch; anamnese; uitsluiten andere oorzaken; beeldvorming indien nodig.
12
Q
Wat is de behandeling voor Trigeminusneuropathie?
A
Neuropathische pijnmedicatie (gabapentine, pregabaline, amitriptyline); behandeling onderliggende oorzaak; multidisciplinair.
13
Q
Zijn er andere relevante details over Trigeminusneuropathie?
A
Verschil met neuralgie: continue pijn, minder schietend, vaak sensibiliteitsverlies.
14
Q
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Trigeminusneuropathie?
A
Kan lijken op tandpijn → risico onnodige extracties; tijdige herkenning en doorverwijzing belangrijk.
15
Q
Wat is de uitleg van Multiple Sclerose?
A
Auto-immuun CNS-aandoening met inflammatie en demyelinisatie.
16
Q
Wat zijn de symptomen van Multiple Sclerose?
A
Sensibele klachten, motorische zwakte, coördinatiestoornissen, dysarthrie, visusproblemen, cognitieve stoornissen, Uhthoff-fenomeen.
17
Q
Wat zijn de oorzaken van Multiple Sclerose?
A
Onbekend; genetisch, EBV, laag vitamine D, roken.
18
Q
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Multiple Sclerose?
A
McDonald-criteria: klinisch + MRI + liquoronderzoek (intrathecale IgG).
19
Q
Wat is de behandeling voor Multiple Sclerose?
A
Immunomodulerende therapie (DMARDs), corticosteroïden bij opstoot, symptomatisch: fysio, logo.
20
Q
Zijn er andere relevante details over Multiple Sclerose?
A
Uhthoff-fenomeen: verergering bij warmte, stress, infectie. Belangrijkste niet traumatische oorzaak van fysieke handicap
21
Q
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Multiple Sclerose?
A
Temporomandibulaire dysfunctie (58%)
Dysarthrie (42%)
Dysfagie (27%)
Facialisparese (19%)
Trigeminusneuralgie (7%)
22
Q
Wat is de uitleg van Ziekte van Parkinson?
A
Neurodegeneratie door verlies dopaminerge neuronen in substantia nigra.
23
Q
Wat zijn de symptomen van Ziekte van Parkinson?
A
Tremor, bradykinesie, rigiditeit, posturale instabiliteit, dysfagie, speekselvloed, depressie, dementie, pijn, hallucinaties.
24
Q
Wat zijn de oorzaken van Ziekte van Parkinson?
A
Multifactorieel: genetisch en omgeving: toxines (pesticiden), hoofdtrauma.
25
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Ziekte van Parkinson?
Klinisch; MRI ter uitsluiting; differentiaal met essentiële tremor, parkinsonismen.
26
Wat is de behandeling voor Ziekte van Parkinson?
Dopaminerg: levodopa, dopamine-agonisten, MAO-B remmers; DBS bij falen medicatie; ondersteunend: fysio, logo.
27
Zijn er andere relevante details over Ziekte van Parkinson?
Symptomen progressief, geen genezing.
28
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Ziekte van Parkinson?
Dysfagie, speekselvloed, tremor → mondzorg uitdagend; xerostomie door medicatie; interferentie bij behandeling door motore/cognitieve stoornissen.
29
Wat is de uitleg van Dystonie?
Aanhoudende of intermittente onwillekeurige spiersamentrekkingen, leidend tot abnormale, vaak repetitieve bewegingen of houdingen.
30
Wat zijn de symptomen van Dystonie?
Onwillekeurige spiersamentrekkingen; afwijkende houdingen; tremor; soms pijn; kan focale (bv. oromandibulaire), segmentale, of gegeneraliseerde vorm hebben.
31
Wat zijn de oorzaken van Dystonie?
Vaak onbekend; medicatie (neuroleptica), genetisch, hersenletsels (trauma, infarct, infectie).
32
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Dystonie?
Klinisch; anamnese; differentiaaldiagnose (essentiële tremor, Parkinson).
33
Wat is de behandeling voor Dystonie?
Botuline toxine-injecties (botox); medicatie (anticholinergica, benzodiazepines); soms diepe hersenstimulatie.
34
Zijn er andere relevante details over Dystonie?
Geste antagoniste: sensibele truc die tijdelijk symptomen vermindert; oromandibulaire dystonie kan ontstaan na tandheelkundige ingreep, causale link onzeker.
35
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Dystonie?
Oromandibulaire dystonie: kauw- en slikproblemen, bruxisme, TMD, tandfracturen; moeilijkheden bij spreken, esthetische impact; risico op verkeerde diagnose als tandprobleem.
36
Wat is de uitleg van Dementie ?
Dementie is een neurocognitieve stoornis met een ernstige achteruitgang in cognitieve functies die het dagelijks functioneren belemmert. Het is het eindstadium van verschillende neurodegeneratieve ziekten.
37
Wat zijn de symptomen van Dementie ?
- Geheugenverlies
- Taalstoornissen
- Verminderd probleemoplossend vermogen
- Gedragsveranderingen
- Desoriëntatie
- Stoornissen in dagelijkse activiteiten
- Verlies van sociale cognitie
38
Wat zijn de oorzaken van Dementie ?
- Opstapeling van abnormale eiwitten (bv. amyloïde, tau) leidt tot neuronale celdood
- Afhankelijke van type dementie: Alzheimer, vasculaire dementie, Lewy body, FTD,...
- Chronische hersenschade, atrofie
39
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Dementie ?
- Anamnese bij patiënt en omgeving
- Cognitieve testen (neuropsychologisch onderzoek)
- Structurele en functionele beeldvorming (MRI, PET)
- Analyse van hersenvocht
- DSM-5-criteria voor majeure of mineure stoornis (pas definiteve diagnose post mortem)
40
Wat is de behandeling voor Dementie ?
- Geen genezing mogelijk
- Symptomatische behandeling (bv. cholinesteraseremmers bij Alzheimer)
- Ondersteuning voor patiënt en mantelzorger
- Gerichte medicatie bij gedragsstoornissen
- Structuur en veiligheid in omgeving
41
Zijn er andere relevante details over Dementie ?
- 1 op 5 mensen krijgt dementie
- Belangrijkste doodsoorzaak in België
- 10% van 65+, 20% van 80+, 40% van 90+ heeft dementie
- MCI (mild cognitive impairment) kan voorstadium zijn
- Geleidelijke achteruitgang over jaren
42
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Dementie ?
- Moeite met mondhygiëne door cognitieve achteruitgang
- Problemen met instructie-opvolging, coöperatie
- Verhoogd risico op cariës en parodontitis
- Kauw- en slikproblemen mogelijk
- Verhoogd risico op aspiratie
- Vaste routines, korte sessies en vertrouwde gezichten belangrijk
- Communicatie aanpassen aan niveau patiënt
43
Wat is de uitleg van Epilepsie?
Epilepsie = hersenaandoening gekenmerkt door een blijvende aanleg om epileptische aanvallen te ontwikkelen.
Epileptische aanval = voorbijgaande episode met tekenen/symptomen tgv abnormale, overmatige of synchrone hersenactiviteit.
44
Wat zijn de symptomen van Epilepsie?
- Tonisch-clonische aanval: bewustzijnsverlies, tonische fase met verkramping, schreeuw, clonieën, tongbeet, urineverlies, verwardheid/slaperigheid nadien
- Absence: staren, kortdurend, amnesie
- Myoclonieën: korte bilaterale spierschok
- Focale aanvallen: motorisch (smakken, slikken, wilde bewegingen), sensorisch, cognitief (déjà-vu, geheugenproblemen), autonoom (nausea, zweten), emotioneel (angst, lachen)
45
Wat zijn de oorzaken van Epilepsie?
- Beroerte
- Hersentrauma
- Geboortetrauma
- Hersentumor
- Aangeboren aanlegstoornissen
- Infecties
- Bloedvatafwijkingen
- Auto-immuun
- Genetisch
- Soms geen duidelijke oorzaak
46
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Epilepsie?
- Klinische diagnose: anamnese, type aanval
- Aanvullend: EEG, MRI/CT bij vermoeden onderliggende oorzaak
- Onderzoek oorzaak: metabool, structureel, genetisch
47
Wat is de behandeling voor Epilepsie?
- Anti-epileptica (bv. valproïnezuur, fenytoïne, carbamazepine…)
- Levenshygiëne: slaap, stress, alcohol, lichtflitsen
- Noodmedicatie bij langdurige aanval (status epilepticus): diazepam, lorazepam, midazolam
- Chirurgie (bij medicatieresistente epilepsie)
- Neurostimulatie, ketogeen dieet
48
Zijn er andere relevante details over Epilepsie?
- 70% aanvalsvrij met medicatie
- 30% medicatieresistent
- Anti-epileptica kunnen bijwerkingen hebben: vermoeidheid, duizeligheid, concentratieproblemen
- Valproïnezuur → bloedingsneiging
- Fenytoïne → gingivahyperplasie
- Enzyminductie (carbamazepine, fenytoïne, fenobarbital) beïnvloedt metabolisme andere medicijnen (bv. anticonceptiepil)
- 99% van de aanvallen stopt spontaan binnen 5 minuten
- Status epilepticus = medisch urgent (langer dan 5 minuten, of 2 aanvallen zonder herstel bewustzijn)
49
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Epilepsie?
- Risico op epileptische aanval tijdens behandeling (stress, licht, geluid)
- Bij patiënten op fenytoïne: risico op gingivahyperplasie → belangrijk voor mondhygiëne
- Bloedingsrisico bij valproïnezuur (verlengde bloedingstijd)
- Aanpassen van medicatie-inname in overleg bij ingrepen
- Geen harde voorwerpen in mond steken bij aanval, geen drinken geven
- Mondzorg plannen in stabiele periodes, extra voorzichtig bij ingrepen Wanneer wél medische hulp inschakelen?
Persoon niet gekend met epilepsie.
Status epilepticus (aanval >5 minuten of 2 aanvallen zonder herstel van bewustzijn).
Ernstige verwonding.
Geen herstel van bewustzijn na de aanval.
50
Wat is de uitleg van Beroerte (CVA, TIA)?
Plots neurologisch deficit door infarct (80%) of bloeding (20%). ischemisch cva: verstopping bloedvat. hemorraghisch cva: scheur in bloedvat. TIA: indien symptome,<24u
51
Wat zijn de symptomen van Beroerte (CVA, TIA)?
Hemiparese, afasie, neglect, visusproblemen, coördinatiestoornissen, dysfagie.
52
Wat zijn de oorzaken van Beroerte (CVA, TIA)?
Trombose (cardiaal/arterieel), embolie, atherosclerose, dissectie, bloed en stollingsziekte, vaatontsteking
53
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Beroerte (CVA, TIA)?
Klinisch; CT/MRI hersenen; spoeddiagnostiek (time is brain).
54
Wat is de behandeling voor Beroerte (CVA, TIA)?
Trombolyse (<4,5-9u), trombectomie (<24u); secundair: anti-aggregantia, statines, revalidatie.
55
Zijn er andere relevante details over Beroerte (CVA, TIA)?
Hoger risico bij parodontitis (chronische ontsteking!).
56
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Beroerte (CVA, TIA)?
Relatie CVA en periodontale gezondheid/frequent tandartsbezoek/Urgent doorverwijzen bij klachten/verwijzen bij vaststellen verkalkte atherosclerose op opg/Unilateraal verminderde motoriek, impact op tandzorg/communicatieproblemen/dysfagie/uitstellen behandelingen 3 a 6 maand na CVA/anti-aggregantie niet staken in de eerste maanden/anticoagulantia: bespreek staking met huisarts/
57
Wat is de uitleg van intercraniale bloeding?
Bloedingen binnen de schedel:
- Epiduraal: tussen bot en dura mater
- Subduraal: tussen dura en arachnoidea
- Subarachnoïdaal: tussen arachnoidea en pia mater
- Intracerebraal: in het hersenweefsel zelf
Leidt tot inklemming, focale uitval, coma.
58
Wat zijn de symptomen van intercraniale bloeding?
- Plots hevige hoofdpijn (“thunderclap headache”)
- Focale uitval
- Inklemming/coma
- Lucide interval (bij epiduraal)
- Verwardheid bij ouderen na val
59
Wat zijn de oorzaken van intercraniale bloeding?
- Trauma (belangrijkste oorzaak epiduraal en subduraal)
- Arteriële hypertensie (vooral bij intracerebrale bloeding)
- Bloedvatmalformaties (aneurysma, AVM)
- Bloedverdunners
60
Hoe wordt de diagnose gesteld bij intercraniale bloeding?
- Kliniek: hoofdpijn, focale uitval, verwardheid
- Beeldvorming (CT/MRI hersenen)
61
Wat is de behandeling voor intercraniale bloeding?
- Acute opname
- Monitoring, behandelen inklemming (chirurgie)
- Ondersteuning vitale functies
- Behandeling oorzaak (bv. aneurysma coilen, hypertensie behandelen)
62
Zijn er andere relevante details over intercraniale bloeding?
- Thunderclap headache: alarmsymptoom, spoedindicatie
- Lucide interval bij epiduraal: eerst goed, dan plots verslechtering
- Verwardheid bij ouderen na val kan subduraal zijn
- Bloedingen kunnen tot inklemming en overlijden leiden
63
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van intercraniale bloeding?
- Herkennen van alarmsymptomen (plots hevige hoofdpijn, neurologische uitval) en spoedverwijzing
- Risico op bloedingsproblemen bij ingrepen bij patiënten op bloedverdunners (overleg arts)
- Bij trauma in de mondregio (bv. val) → overweeg neurologisch nazicht bij onbegrepen klachten zoals hoofdpijn/verwardheid
64
Wat is de uitleg van clusterhoofdpijn?
Clusterhoofdpijn is een vorm van primaire, zeer hevige, unilaterale hoofdpijn. Het treedt aanvalsgewijs op en wordt gekenmerkt door extreme pijn rond het oog of temporaal. Staat bekend als "suicide headache" vanwege de intensiteit.
65
Wat zijn de symptomen van clusterhoofdpijn?
- Zeer hevige, unilaterale pijn (15–180 min)
- Vaak rond oog, kaak, temporaal
- Autonome symptomen ipsilateraal: rood/tranend oog, verstopte neus, ooglidoedeem, zweet, miose, ptose
- Rusteloosheid of agitatie tijdens aanval
66
Wat zijn de oorzaken van clusterhoofdpijn?
- Trigeminovasculair systeem (pijn)
- Trigeminale autonome reflex (autonome symptomen)
- Hypothalamus (circadiaan ritme – aanvallen op vaste tijdstippen)
- Genetische aanleg: 18x verhoogd risico bij eerstegraads familielid. alcohol is een trigger
67
Hoe wordt de diagnose gesteld bij clusterhoofdpijn?
- ICHD-III criteria:
• ≥5 aanvallen
• Duur 15–180 min
• Typische symptomen
• Frequentie: 1 per 2 dagen tot 8 per dag
- Uitsluiten andere oorzaken
- Vaak verkeerde diagnose (migraine, tandproblemen, sinusitis)
68
Wat is de behandeling voor clusterhoofdpijn?
Aanval:
• Zuurstoftherapie (12–15L/min, >15 min)
• Triptanen (subcutaan/neusspray)
Preventie:
• Verapamil (let op: tandvleeshypertrofie)
• Lithium, topiramaat, melatonine
Overgang:
• Corticosteroïden
• GON-blokkade
69
Zijn er andere relevante details over clusterhoofdpijn?
- Prevalentie: 0,1%
- 2–3x vaker bij mannen
- Begin meestal 20–40 jaar
- 85–90% episodisch, 10–15% chronisch
- Triggers: alcohol (tijdens actieve periode)
- Psychiatrische comorbiditeit: depressie, angst, agressie
70
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van clusterhoofdpijn?
- 23–29% consulteert eerst tandarts
- Vaak foutief als tand- of kaakprobleem gediagnosticeerd
- Onnodige behandelingen zoals extracties of sinusoperaties
- Belangrijk dat tandartsen de symptomen herkennen
- Tijdige verwijzing naar neuroloog voorkomt misbehandeling
71
Wat is de uitleg van creutzfeldt jakob?
CJD is een zeldzame, dodelijke neurodegeneratieve aandoening veroorzaakt door prionen (abnormale eiwitten). De ziekte leidt tot snelle, progressieve hersenbeschadiging en dementie.
72
Wat zijn de symptomen van creutzfeldt jakob?
- Snel progressieve dementie
- Evenwichts- en coördinatiestoornissen
- Myoclonieën (spierschokken)
- Visuele stoornissen
- Spraakstoornissen
- Parkinsonisme
- Epileptische aanvallen
- Mutisme in late stadia
73
Wat zijn de oorzaken van creutzfeldt jakob?
sporadisch/genetisch/verworven - Abnormale vouwing van het prioneiwit (PrP)
- Normaal PrP → pathologisch PrP^Sc (resistent aan afbraak)
- Vorming van amyloïde fibrillen → neuronale celdood
- "Sponsachtige" hersenschade (spongiforme encefalopathie)
- Niet te behandelen of omkeerbaar
74
Hoe wordt de diagnose gesteld bij creutzfeldt jakob?
- Klinisch beeld (snelle progressie)
- EEG met typische afwijkingen
- MRI hersenen (specifieke signalen)
- Analyse cerebrospinaal vocht (o.a. 14-3-3 eiwit)
- Definitieve diagnose enkel via hersenbiopsie of autopsie
75
Wat is de behandeling voor creutzfeldt jakob?
- Geen curatieve behandeling
- Enkel ondersteunende zorg
- Symptoomcontrole en comfortzorg
- Snelle achteruitgang leidt meestal tot overlijden binnen 4–6 maanden
76
Zijn er andere relevante details over creutzfeldt jakob?
- Zeer zeldzaam: ± 1 op 1 miljoen per jaar
- Meestal sporadisch (85%)
- Kan ook genetisch (10–15%) of verworven (bv. via besmet weefsel)
- Incubatie tot 40 jaar mogelijk
- Besmettelijk via besmet weefsel (hersenoperatie, corneatransplantaat)
77
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van creutzfeldt jakob?
- Theoretisch risico op transmissie via tandheelkundige handelingen (bv. bij contact met pulpa of beschadigd tandvlees)
- Geen bewezen besmetting via tandartsprocedures
- Prionen zijn resistent aan standaard sterilisatie
- Aanbevolen:
• Wegwerpmateriaal
• Strikte decontaminatie (CDC/WHO-richtlijnen)
• Patiënt als laatste inplannen
• Verwijzen naar gespecialiseerd centrum indien nodig
78
Wat is de uitleg van myasthenia gravis?
Myasthenia gravis is een auto-immuunziekte van de neuromusculaire overgang waarbij antistoffen de prikkeloverdracht naar de spieren blokkeren, wat leidt tot spierzwakte en vermoeibaarheid.
79
Wat zijn de symptomen van myasthenia gravis?
- Spierzwakte die toeneemt bij inspanning en verbetert bij rust
- Oogspieren: ptose (hangend ooglid), dubbelzien
- Gelaat: faciale zwakte
- Slik- en spraakproblemen (dysfagie, dysarthrie)
- Kauwproblemen
- Zwakte in ledematen en nekspieren
- Ademhalingsproblemen bij ernstige vorm (myasthene crisis)
80
Wat zijn de oorzaken van myasthenia gravis?
- Auto-antistoffen tegen acetylcholinereceptoren (AChR) op de spiercel (80–90%)
- Alternatieve antistoffen: anti-MuSK, anti-LRP4
- Geassocieerd met thymuspathologie (bv. thymoom)
- Verstoorde prikkeloverdracht tussen zenuw en spier
81
Hoe wordt de diagnose gesteld bij myasthenia gravis?
- Klinisch beeld + test op antistoffen in bloed
- Elektromyografie (EMG): afnemend spierpotentiaal
- Beeldvorming thorax (thymus)
- Ice-pack test (bij ptose)
- Reactie op medicatie (acetylcholinesteraseremmer)
82
Wat is de behandeling voor myasthenia gravis?
- Acetylcholinesteraseremmers (bv. pyridostigmine)
- Immunosuppressiva: corticosteroïden, azathioprine, mycofenolaat mofetil
- Thymectomie (bij thymoom of generaliseerde MG)
- Behandeling myasthene crisis: intensieve zorg, ventilatie
- Vermijden van triggerende medicatie
83
Zijn er andere relevante details over myasthenia gravis?
- Prevalentie: ± 0,2 per 1000
- Komt voor op elke leeftijd, bimodale piek: jongvolwassen vrouwen, oudere mannen
- Symptomen fluctueren: slechter bij stress, infectie, vermoeidheid
- Risico op levensbedreigende myasthene crisis
84
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van myasthenia gravis?
- Kauw-, slik- en spraakproblemen → moeilijkheden bij tandzorg
- Vermoeibaarheid → consultaties best in de ochtend, kort en stressarm
- Medicatiebijwerkingen:
• Speekselvloed (acetylcholinesteraseremmers)
• Infectierisico (immunosuppressiva)
- Voorzichtig met medicatievoorschrift:
• Vermijd aminoglycosiden, fluoroquinolonen, sedativa, corticosteroïden zonder overleg
• Bij lokale anesthesie: gebruik amide-anesthetica, vermijd intravasculaire injectie
- Overleg met neuroloog bij twijfel
85
Wat is de uitleg van Amyotrofe laterale sclerose?
ALS is een progressieve, neurodegeneratieve aandoening waarbij zowel de bovenste als de onderste motorneuronen afsterven. Dit leidt tot spierzwakte, verlamming en uiteindelijk ademhalingsfalen.
86
Wat zijn de symptomen van Amyotrofe laterale sclerose?
- Progressieve spierzwakte (armen, benen, gelaat)
- Spasticiteit
- Fasciculaties (zichtbare spiertrekkingen)
- Dysartrie (spraakproblemen)
- Dysfagie (slikproblemen)
- Ademhalingsmoeilijkheden - sialorrhea
- Geen aantasting van cognitieve functies in de meeste gevallen
87
Wat zijn de oorzaken van Amyotrofe laterale sclerose?
genetisch/leeftijd/omgeving - Degeneratie van motorneuronen in hersenschors, hersenstam en ruggenmerg
- Oorzaak meestal onbekend (sporadisch in 90%)
- 5–10% familiaal (bv. SOD1-, C9orf72-mutatie)
- Verlies van prikkeloverdracht aan spieren → spieratrofie en verlamming
88
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Amyotrofe laterale sclerose?
- Klinisch beeld (progressieve zwakte zonder sensibiliteitsverlies)
- EMG (electromyografie) toont denervatie
- Uitsluiten van andere neurologische aandoeningen
- Genetisch onderzoek bij familiaire gevallen
89
Wat is de behandeling voor Amyotrofe laterale sclerose?
- Geen genezing mogelijk
- Vertraagde progressie met Riluzole of Edaravone
- Multidisciplinaire aanpak:
• Fysiotherapie, logopedie, slik- en ademhalingsondersteuning
• PEG-sonde bij ernstige dysfagie
• Niet-invasieve beademing
90
Zijn er andere relevante details over Amyotrofe laterale sclerose?
- Zeldzaam: ± 2–3 per 100.000
- Beginleeftijd meestal 50–70 jaar
- Snel progressief (gemiddelde overleving 2–5 jaar)
- Cognitie meestal intact, maar gedragsveranderingen mogelijk bij sommige vormen (bv. ALS-FTD)
91
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Amyotrofe laterale sclerose?
- Dysfagie en dysartrie → verhoogd risico op aspiratie tijdens tandzorg
- Beperkte mondopening en slikcontrole → moeilijkheden bij behandelingen
- Communicatieproblemen door spraakstoornis
- Verminderde mobiliteit → aangepaste stoelpositie nodig
- Mondzorg cruciaal vanwege voedingsproblemen en aspiratierisico
- Aangepaste benadering vereist (korte, goed voorbereide sessies, samenwerking met zorgteam)
92
Wat is de uitleg van Bell's palsey?
Bell's palsy is een plots ontstane, idiopathische, unilaterale verlamming van de aangezichtszenuw (nervus facialis). Het is de meest voorkomende oorzaak van perifere facialisparese.
93
Wat zijn de symptomen van Bell's palsey?
- Acute unilaterale gelaatsverlamming
- Niet kunnen sluiten van oog (lagophthalmie)
- Afhangende mondhoek
- Verminderde smaak (voorste 2/3 tong)
- Hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid)
- Droge ogen of mond
94
Wat zijn de oorzaken van Bell's palsey?
idiopathisch - Waarschijnlijk virale ontsteking (vaak herpes simplex virus reactivatie)
- Ontsteking/zwelling van de n. facialis in het benige kanaal → compressie en dysfunctie
- Perifere zenuwuitval
95
Hoe wordt de diagnose gesteld bij Bell's palsey?
- Klinisch (plotse, unilaterale verlamming van boven- en ondergezicht)
- Uitsluiten andere oorzaken (CVA, tumor, Lyme, Ramsay Hunt, trauma)
- Alarmsymptomen uitsluiten: geleidelijke progressie, bilateraal, andere hersenzenuwen betrokken
96
Wat is de behandeling voor Bell's palsey?
- Corticosteroïden (bv. prednisolon) binnen 72u starten
- Bescherming van het oog (kunsttranen, oogpleister)
- Eventueel antivirale medicatie bij verdenking HSV
- Revalidatie: kinesitherapie, mimetherapie
97
Zijn er andere relevante details over Bell's palsey?
- Meestal goedaardig beloop
- 70–85% herstelt volledig binnen 3–6 maanden
- Slechtere prognose bij volledige verlamming, oudere leeftijd of comorbiditeit (bv. diabetes)
- Recidief is zeldzaam
- Ramsay Hunt-syndroom is differentiaaldiagnose (facialisparese + blaasjes in oor)
98
Wat zijn de tandheelkundige gevolgen van Bell's palsey?
- Asymmetrie in gezicht → functionele en esthetische gevolgen
- Moeilijkheden met mondsluiting → speekselverlies, droge mond, slikproblemen
- Problemen met mondmotoriek kunnen spraak en eten beïnvloeden
- Mondhygiëne kan bemoeilijkt zijn aan aangedane zijde
- Oogbescherming belangrijk bij behandelingen (niet kunnen sluiten)
- Aangepaste benadering vereist bij ernstige parese (bv. zuigslangen vermijden die lipspanning vereisen)
