Probava i apsorpcija - poglavlje 66 I

Question 1

hidroliza ugljikohidrata, masti i bjelančevina

Answer 1

• obrnuto od kondenzacije
• ugljikohidrati -> H i OH iz vode se vežu za polisaharide čime se odvajaju monosaharidi
• masti -> probavni enzimi vraćaju molekuli triglicerida tri molekule vode -> tako se odcijepljuju mk od glicerola
• bjelančevine -> proteolitički entimi vraćaju H i OH na bjelančevine pa se one razlože na ak

Question 2

ugljikohidrati u hrani

Answer 2

• 3 izvora: saharoza, laktoza i škrob
• u manjoj mjeri: amiloza, glikogen, mliječna kiselina, alkohol

Question 3

probava ugljikohidrata

Answer 3

1. usta -> ptijalin u slini(iz parotidne žlijezde) -> a-amilaza -> škrob na maltozu i manje polimere -> jer se hrana kratko zadržava manje od 5% škroba se hidrolizira
2. želudac -> hidroliza škroba s a-amilazom iz sline se nastavlja sve dok se hrana ne pomiješa sa želučanim sokovima -> tada niski pH inaktivira amilazu -> 30,40% škroba se hidrolizira
3. tanko crijevo -> pankreasna a-amilaza ista ko iz sline samo puno djelotvornija -> sav škrob se hidrolizira za nekoliko min -> preostaju maltoze i glukozni polimeri
4. crijevna stijenka -> na četkastoj prevlaci enterocita(koji oblažu resice) -> dihararidaze(lataza, saharaza…) -> završni produkti probave su monosaharidi koji su topivi u vodi i odmah se apsorbiraju u portalnu krv(80% glukoza, 10% fruktoza i galatkoza)

Question 4

probava bjelančevina

Answer 4

1. želudac -> pepsin(najbolje djeluje pri pH 2-3, a neaktivan iznad 5) -> hidrolizira bjelančevine na proteoze, peptone i polipeptide -> najviše kolagen -> on je dio vezivnog tkiva i kad se razgradi omogućuje ostalim enzimima da djeluju
2. dvanaesnik i jejunum -> iz gušteračinog soka -> tripsin i kimotripsin bjelančevine na polipeptide -> karboksipolipeptidaze odcijepljuje pojedine ak s karboksilnog kraja bjelančevine -> mali dio uk bjelančevina dođe do ak
3. crijevna stijenka -> četkasta prevlaka enterocita na resicama tankog crijeva, imaju mikroresice -> tu su peptidaze(aminopolipeptidaza i dipeptidaza) -> cepaju polipeptide na tri i dipeptide
4. citosol enterocita -> svi tri i dipeptidi se cepaju na ak -> uz peptidaze -> ak idu u krv -> rijetka apsorpcija peptide u krv

Question 5

masti u hrani

Answer 5

• najčešći sastojak -> trigliceridi ili neutralne masti(glicerol + 3mk) -> najviše životinjskog podrijetla
• od ostalih: fosfolipidi, kolesteroli(nema mk ali nastaje iz masti i ima svojstva masti), esteri kolesterola

Question 6

probava masti

Answer 6

• želudac -> lingvalna lipaza iz sline -> manje od 10% probave TAG
• tanko crijevo -> emulgiranje masti
• tanko crijevo -> gušteračna lipaza -> u minuti probave sve TAG što dođu, do slobodnih mk i 2-MAG
• tanko crijevo -> kolesterol-ester-hidrolaza i fosfolipaza A -> hidroliza estera kolesterola i fsofolipida
• micelama se prenose do

Question 7

emulgiranje masti

Answer 7

• prvi korak probave masti -> u duodenumu -> fizičko razbijanje masnih kapljica na manje čestice
• u duodenum dolazi žuč -> bogata žučnim solima i fosfolipidom lectinom -> te molekule imaju polarne i nepolarne dijelove -> nepolrni dijelovi otope u pov sloju masne kapljice, a polarni strše prema van i otapaju se u okolnoj vodi -»» smanjenje pov napetosti masti, ona postaje topljivija
• mućkanjem masti u želucu one se mogu sada raspasti na manje čestice(detergentsko djelovanje) -> smanjuje se njihov promjer ali se površina višestruko poveća
• ## lipaze(topive u vodi) mogu djelovat samo na njihovoj porvšini

Question 8

micele i prijenos masti

Answer 8

• hidroliza tag -> reverzibilna -> 2mag i slobodne mk u blizini masnih kapljica -> koči daljnju probaviu -> treba ih maknuti -> u tome sudjeluju žučne soli
• velika konc žučnih soli -> stvaraju micele - kuglaste tvorbe od 30ak žučnih soli
• žučne soli -> imaju sterolnu jezgru i polarnu skupinu -> sterolne jezgre imaju razgradne proizvode masti - u sredini je mala masna kapljica a polarne skupine strše van prekrivajući površinu micele -»»»» omogućuje da masti u miceli ostanu čitave dok se ne apsorbiraju u krv
• mogu služit i kao prijenosno sredstvo

Question 9

ličina tekućine koja se apsorbira

Answer 9

• unesena + izlučena probavnim sokovima => 1.5 +7= 8-9L
• 7L se apsorbira u debelom crijevu, sve ostalo u tankom

Question 10

apsorpcija u želucu

Answer 10

• slaba -> nema resičastu apsorpcijsku membranu i ima tight junctions
• osim malih molekula topivim u lipidima -> alkohol, aspirin

Question 11

apsorpcijska površina

Answer 11

• Kerckringovi nabori -> kružni nabori -> najviše u duodenumu i jejunumu -> 3x povećavaju površinu
• resice -> na epitelu tankog crijeva -> prox gušće, što distalnije do rijeđe -> 10x povećavaju površinu
• mikroresice -> stvaraju četkastu prevlaku -> na svakoj resici ima ih 1000 -> 20x povećava
  .
• ukupno se poveća 1000puta -> 250m2

Question 12

crijevna resica građa

Answer 12

• povoljan raspored krvožilnih struktura za apsorpciju tekućine i otopljenih tvari u portalnu krv
• povoljan smještaj središnjeg limfnog voda za apsorpciju u limfu
• pinozitozni mjehurići -> za pinocitozu tekućine(rijetko)
• u mirkoresicama -> aktinske niti za kontrakciju i izlaganje hrani

Question 13

količina apsorpcija u tankom crijevu

Answer 13

• normalno apsorbiramo: nekoliko stotina ugljikohidrata, 100g masti, 50-100g ak, 50-100g iona, 7-8L vode
• možemo apsorbirati(kapacitet) -> nekoliko kg ugljikohidrata, 500g masti, 600g bjelančevina, 20L vode

Question 14

apsorpcija vode

Answer 14

• kroz crijevu sluznicu -> osmozom - difuzijom
• himus razrijeđen -> potpuna apsorpcija vode
• može se prenositi i iz plazme u himus -> npr kad dođe hiperosmotska tekućina u duodenum

Question 15

apsorpcija Na

Answer 15

• 0.5% Na koji dospije u crijeva(hranom i probavnim sokovima) ostane u crijevu i napušta tijelo -> jer se velika većina apsorbira - inače bi ga puno gubili
• bazlolat strane stanice -> aktivna NaK crpka -> Na ide iz stanice tj u međustanični prostor
• luminalna strana stanice -> zbog gradijenta stvorenog primarnim aktivnim transoportom -> Na ulazi u stanicu i vuče za sobom u kotransportu: glukozu i ak i kontratransportu H ion
• osmoza vode prati Na -> trans i para celularno -> prema međustaničnom prostoru
  .
• dehidracija -> luči se aldosteron -> povećava sve mehanizme apsorpcije Na primarno -> a posljedično i ostalih iona Cl, vode -» važno u debelom crijevu -> smanjuje se dehidracija

Question 16

apsorpcija Cl i HCO3- iona

Answer 16

• klorid -> u gornjem dijelu crijeva, brza i difuzija -> slijede Na električni gradijent koji ostavlja -> prema međustaničnoj tvari kroz kloridne kanale -> aktivno u ileumu i debelom crijevu malo
• hidrogenkarbonat(ima ga dost zbog gušterače) -> dio H iona koji se secernira u lumen crijeva kontratransportom s Na + HCO3- -> H2CO3 -> H2O i CO2 -> H2O ostane u himusu, CO2 se apsorbira u krv i izdahne

Question 17

sekrecija HCO3- i apsorpcija Cl u ileumu i debelom crijevu

Answer 17

• HCO3/Cl izmjenjivač -> HCO3 ide u lumen -> neutralizira kisele proizvode bakterija u deelom crijevu

Question 18

apsorpcija Ca, Fe, Mg, K, PO4-

Answer 18

• Ca -> aktivno u krv iz dvanaesnika, ovisno o tjelesnim potrebama -> paratireoidni hormon i vitamin D
• Fe -> aktivno iz tankog crijeva -> važno za hemoglobin
• K, Mg, PO4 -> aktivno kroz sluznicu
  .
• općenito -> dvovalentni ioni se apsorbiraju gro puta manje od jednovalentnih