Pytania - ogólna Flashcards
(84 cards)
METO
- Na czym polegają różnice między naukowym i potocznym (nienaukowym)
podejściem do wiedzy psychologicznej?
Aspekty podejścia do wiedzy: Nienaukowe/Naukowe
Podejście ogólne: Intuicyjne/Empiryczne
Obserwacja: Przypadkowe, niekontrolowane/Systematyczna, kontrolowana
Opis wyników: Tendencyjny, subiektywny/Obiektywny, nietendencyjny
Pojęcia: Niejednoznaczne/Jasne, operacyjne definicje
Narzędzia: Nieprecyzyjne, niedokładne/Dokładne, precyzyjne
Pomiar: Nietrafny i nierzetelny/Trafny i rzetelny
Hipotezy: Niemożliwe do sprawdzenia/Możliwe do sprawdzenia
Postawa: Bezkrytyczna, akceptująca/Krytyczna, sceptyczna
METO
- Co to jest rzetelność pomiaru i jakie są metody ustalania poziomu rzetelności
pomiaru?
RZETELNOŚĆ POMIARU – pozwala określić dokładność, z jaką dane narzędzie badawcze (metoda), mierzy to, co faktycznie mierzy.
Metody ustalania rzetelności pomiaru:
1. Metody oparte na porównaniu dwukrotnych badań tym samym testem (test-retest reliability). Może zostać przeprowadzone na dwa sposoby: gdzi 1 i 2 testem mija czas, albo gdy 2 jest od razu po 1. 1 - estymacja stabilności testu; 2 - estymacja wiarygodności.
- Metody oparte na porównaniu form alternatywnych (równoległych) testu - testy równoległe (identyczne) - (a) równość średnich wyników badania jednym i drugim testem, (b) równość wariancji, (c) równość interkorelacji pozycji każdego z obu testów;
- Metody oparte na porównaniu części (połówek itp.) tego samego testu (split-half reliability) - jedna składa się z pozycji testowych o numeracji nieparzystej, druga parzystej. Współczynnik korelacji między wynikami obu połówek testu nosi nazwę współczynnika równoważności między połówkowej
- Metody oparte na analizie właściwości statystycznych pozycji testowych (internal reliability) - metody Cronbacha, Kudera i Richardsona, Hoyta, Winera, Brzezińskiego.
- Metody oparte na analizie związku pozycji testowych z ogólnym wynikiem testu - metoda Spearmana-Browna. Ubocznym produktem analizy pozycji testowych jest zbiór współczynników korelacji (punktowo-dwuseryjnej) każdej pozycji z wynikiem ogólnym testu. Możemy też obliczyć średnią tych korelacji — r„. Zachodzi związek między średnią interkorelacją pozycji testowych (r„) i średnią korelacją pozycji z ogólnym wynikiem testowym (r„).
- Grupa metod oparta na badaniu stopnia zgodności sędziów kompetentnych oceniających odpowiedzi testowe (współczynnik W-Kendalla) - współczynnik zgodności sędziów oraz metodę analizy wariancji.
METO
- Co to jest trafność pomiaru i jakie są metody ustalania trafności pomiaru?
TRAFNOŚĆ POMIARU – odpowiada na pytanie, czy badamy to, co faktycznie chcemy zbadać. Dotyczy też poprawności wniosków wyprowadzanych na podstawie wyników testowych lub innych form badania. Dzieli się na trafność treściową (wewnętrzną), kryterialną (diagnostyczną i prognostyczną) oraz teoretyczną.
1. Analiza korelacji z innymi testami lub zmiennymi
2. Badanie struktury wewnętrznej testu – sprawdzamy zgodność wewnętrzną (homogeniczność) za pomocą analizy współczynników korelacji każdej pozycji testu z wynikiem ogólnym
3. Analiza różnic międzygrupowych
4. Analiza procesu rozwiązywania testu
5. Wykorzystanie metody zmian nieprzypadkowych – 2-krotne badania tym samym testem, między badaniami wprowadza się oddziaływanie eksperymentalne
METO
- Co to jest operacjonalizacja i czemu służy?
OPERACJONALIZACJA (WSKAŹNIKOWANIE) – procedura tłumaczenia twierdzeń teoretycznych na twierdzenia o zdarzeniach obserwowalnych; nadawanie sensu empirycznego terminom teoretycznym. Pozwala odpowiedzieć na pytania: Do czego w świecie rzeczywistym odnoszą się twierdzenia teorii?; Jak dalece występujące w teorii zmienne i ich relacje poddają się obserwacji?; Jak wybrany sposób zbierania danych empirycznych wpłynie na możliwość odniesienia tych danych do teorii?
METO
- Scharakteryzuj poprawnie postawioną hipotezę badawczą.
HIPOTEZA – tymczasowe (próbne) wyjaśnienie danego zjawiska; przewidywanie na temat przyszłego przebiegu konkretnego zdarzenia wywiedzione z teorii. Hipotezy mają postać stwierdzeń. Poprawna hipoteza: Trafna – adekwatnie odpowiada na problem; Oszczędna – jest najprostszą odpowiedzią na problem; Weryfikowalna – ma taką postać, że łatwo ją przyjąć lub odrzucić; Orzeka o granicach własnej stosowalności.
METO
- Co to jest problem badawczy i czemu służy jego artykułowanie?
PROBLEM BADAWCZY – pytanie lub zbiór pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie lub program badawczy. Wyartykułowanie problemu badawczego: Wyznacza granice poszukiwań badawczych; Wyznacza granice dla jego potencjalnych rozwiązań; Ukierunkowuje proces stawiania hipotez.
METO
- Jaka jest różnica między trafnością wewnętrzną i zewnętrzną badania
psychologicznego?
Trafność wewnętrzna to odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu rzeczywiście zmienna niezależne zadziałała na zmienną zależną w badaniu według danego planu eksperymentalnego. Za badanie trafne wewnętrznie będziemy uznawać badanie przeprowadzone w sposób umożliwiający uzyskanie prawdziwej odpowiedzi na sformułowane przez badacza pytanie.
Trafność zewnętrzna badania psychologicznego związana jest z możliwością generalizacji wniosków z próby badawczej na populację. Jest zatem związana z realizmem życiowym – cechą ważną w projektowaniu eksperymentu w taki sposób, aby możliwie wiernie odnosił się do sytuacji realnego życia ludzi.
METO
- Co to jest moderator i jak się go ustala?
MODERATOR – zmienna, której wartości modyfikują kierunek i / lub siłę zasadniczej zależności. Aby ocenić, czy dana zmienna jest moderatorem sprawdzamy czy efekt interakcji jej wpływu ze zmienną niezależną na zmienną zależną jest statystycznie istotny
METO
- Co to jest mediator i jak się go ustala?
MEDIATOR – zmienna pośrednicząca zależność między zmienną niezależną a zmienną zależną. Sprawdzamy, czy istotny statystycznie wpływ zmiennej niezależnej na zmienną zależną zanika lub istotnie słabnie, gdy do analizy włączymy zmienną mediującą, która istotnie statystycznie zależy od zmiennej niezależnej i istotnie statystycznie wpływa na zmienną zależną.
METO
- Czym się charakteryzuje badanie korelacyjne i jakie są wady i zalety badań
korelacyjnych?
Badanie to polega na zebraniu różnych informacji o jednostkach badanych i weryfikacji powiązań pomiędzy nimi. W przypadku badania korelacyjnego nie zakłada się przyczynowo-skutkowego mechanizmu działania zjawisk. Charakteryzuje się: Brakiem manipulowania zmienną niezależną; Jego istotą jest sprawdzenie współzmienności poszczególnych zmiennych.
ZALETY: Umożliwia jednoczesny pomiar wielu zmiennych; Duża powtarzalność; Nie wymaga dużej wiedzy badacza; Wymaga stosunkowo małych nakładów finansowych
WADY: Nie wykrywa kierunku zależności przyczynowo-skutkowych; Niewrażliwa na pozorność wykrywanych związków (też: mediatory); Słaba kontrola badacza nad zmiennymi zakłócającymi (też: moderatory); Podatność na stwierdzenie zależności przypadkowych; Upraszczające założenie o liniowości związku pomiędzy zmiennymi; Duża wrażliwość na wyniki skrajne (outliers)
METO
- Czym się charakteryzuje prawdziwy eksperyment i jakie są wady i zalety
eksperymentów prawdziwych?
- Przydzielenie uczestników badania do grup: eksperymentalnej i kontrolnej - Randomizacja I stopnia – losowy dobór osób do badania; Randomizacja II stopnia – losowy dobór osób do grup: eksperymentalnej i kontrolnej w celu zapewnienia warunków, w których grupy będą różniły się wyłącznie właściwościami wynikającymi ze zmiennej niezależnej
- Stałe warunki działania
- Pomiar zmiennej zależnej po (lub przed i po) wprowadzeniu zmiennej niezależnej
ZALETY: Pozwala wykrywać kierunek zależności przyczynowo-skutkowych; Pozwala kontrolować wpływ wielu zmiennych; Duża powtarzalność; Dostarcza precyzyjnego sprzężenia zwrotnego o trafności twierdzeń.
WADY: Konstruktorem sytuacji jest badacz; Stosuje się do ograniczonego zakresu zależności (o przyczynach, którymi można manipulować); Umożliwia badanie niewielu zmiennych jednocześnie; Wymaga dużej wiedzy badacza; Wymaga dużych nakładów finansowych
METO
- Czym się charakteryzuje quasi-eksperyment i jakie są wady i zalety quasieksperymentów?
- Nie ma losowego doboru osób do grup eksperymentalnych i kontrolnej jest dobór celowy do grup badawczych
- Nie ma manipulacji zmienną niezależną -> o wartości zmiennej wyjaśniającej decyduje przypisanie do grupy
- Nie stosuje się planu z powtarzanymi pomiarami
ZALETY: Przy rozsądnym poziomie trafności wewnętrznej charakteryzują się wysokim poziomem trafności zewnętrznej; Pozwalają na wyciągnięcie ostrożnych wniosków przyczynowo-skutkowych w stosunku do zmiennych, którymi nie można lub trudno manipulować; W miarę tania i rzetelna ocena planów oddziaływań
WADY: Nie są eksperymentami; Pomijają losowy przydział do grup (brak randomizacji); Możliwość alternatywnych oddziaływań (interakcja zmiennych)
METO
- Co to jest randomizacja i czemu służy?
RANDOMIZACJA – losowy przydział uczestników badania do warunków eksperymentalnych; każdy z uczestników ma takie same szanse znalezienia się w każdym z warunków eksperymentalnych; Ma na celu likwidację różnic pomiędzy warunkami pod względem innych zmiennych niż: Zmienna manipulowana (niezależna); Potencjalne różnice w zmiennej mierzonej (zależnej)
METO
- Omów kardynalne normy etyczne respektowane w badaniach psychologicznych z
udziałem ludzi?
- Uzyskanie zgody na udział w badaniu
- Wolność od nacisków
- Możliwość wycofania się z badania na każdym etapie bez podania powodów
- Ochrona przed krzywdą: fizyczną, psychiczną, społeczną; Anonimowość badań; Poufność zebranych danych
- Pozytywny bilans zagrożeń i korzyści; Minimalizacja zagrożeń – nie może być większe niż to, na jakie narażona jest osoba w życiu codziennym
- Odkłamanie – prawo do poznania prawdy o manipulacjach badawczych i hipotezach
METO
- Co to jest metaanaliza i czemu służy?
METAANALIZA – statystyczna integracja wyników pojedynczych badań; Służy do wyciągnięcia ogólniejszych wniosków z wielu badań na dany temat
METO
- Scharakteryzuj właściwości skal pomiarowych (poziomów pomiaru)?
Skala nominalna A, B, C: Zmienne jakościowe; Kategorie wzajemnie rozłączne i wyczerpujące
Skala porządkowa A > B > C: Kategorie dodatkowo pokazują porządek wielkości danej zmiennej; Nieznana jest wielkość różnic między poziomami
Skala interwałowa A = B-2 = C-4: Dowolny interwał między wynikami ma takie samo znaczenie na całej długości skali; Umowny punkt zerowy (jeśli jest)
Skala ilorazowa A = B/2 = C/4: Punkt zerowy w wyznaczonym przez Naturę miejscu (absolutny punkt zerowy); Pozwala na orzekanie o stosunkach między pomiarami (np. 2x większy od)
METO
- Wyjaśnij, w jaki sposób posługiwanie się próbą ochotników może być źródłem
artefaktów w badaniu psychologicznym.
ARTEFAKTY – zależności ustalone w eksperymencie, które nie odzwierciedlają prawidłowości naturalnych, lecz są spowodowane wpływem procedury eksperymentalnej
- Wynikające ze specyfiki sytuacji eksperymentalnej
- Wynikające z właściwości osób badanych
- Spowodowane właściwościami eksperymentatora
- Sytuacyjne i osobowościowe determinanty ochotniczego zgłaszania się do badań psychologicznych: Przyczyny materialne, Sposób werbowania do udziału w badaniu, Osoba przeprowadzająca lub organizująca badanie, Temat badania, Płeć (kobiety – badania standardowe,; mężczyźni – niezwykłe), Stopień uspołecznienia, potrzeba aprobaty społecznej, konformizm, inteligencja, potrzeba osiągnięć, poszukiwanie pobudzenia , poziom przystosowania, samoocena– wyższe u ochotników, Autorytaryzm, etnocentryzm – niższe u ochotników
METO
- W jaki sposób można zapewnić reprezentatywność próby badanych w badaniach
psychologicznych?
Reprezentatywność jest zapewniona gdy każdy członek populacji ma taką samą szansę znalezienia się w próbie. Aby zebrać reprezentatywną próbę należy:
- Dokładnie zdefiniować populację, którą chcemy charakteryzować
- Przygotować operat losowania (np. numer PESEL)
- Dokonać procedury losowania uczestników badania
- Dodatkowo można zadbać o odtworzenie struktury populacji np. ze względu na płeć, wykształcenie, wiek…
METO
- Co to jest moc statystyczna i jak można ją maksymalizować?
MOC TESTU (MOC STATYSTYCZNA) – prawdopodobieństwo odrzucenia hipotezy zerowej, gdy jest ona fałszywa. Zatem inaczej jest to prawdopodobieństwo niepopełnienia błędu drugiego rodzaju.
- Im większa jest moc testu, tym mniejsze jest ryzyko przyjęcia fałszywej hipotezy zerowej.
- Moc testu zależy od wielkości próby użytej w badaniu (im więcej przebadanych osób tym lepiej), siły efektu w populacji oraz przyjętego poziomu istotności (najczęściej alfa = 0,05).
- Przyjmuje się, że zadowalająca moc testu powinna wynosić co najmniej 0,8.
- Moc testu można zastosować przy porównaniu dwóch testów statystycznych, wybierając test o większej mocy. Testy parametryczne są testami o większej mocy w porównaniu do odpowiadających im testom nieparametrycznym.
Zwiększenie mocy statystycznej badań – zabiegi:
- zwiększenie próby badawczej
- redukcja losowej zmienności obserwowanej w próbach
- wykorzystanie testów lub struktur badania, które mają z natury wyższą moc statystyczną,
METO
- Jakimi cechami musi się charakteryzować artykuł empiryczny w psychologii?
- Poprawny merytorycznie, typograficznie, ortograficznie, gramatycznie
- Jasny – jednoznaczny, utrzymujący stały poziom abstrakcji i wyrafinowania
- Wyczerpujący
- Spójny
- Zwięzły
- Skromny i ostrożny – brak wniosków „na wyrost”, omówienie słabości prezentowanego podejścia teoretycznego i empirycznego
- Twórczy
- Poprawny politycznie
METO
- Co to jest przedział ufności i w jaki sposób można go zastosować do wyciągania
wniosków z badania empirycznego?
Przedział ufności dla wybranej statystyki (np. średniej lub linii regresji) to zakres wartości, w którym, z zadanym prawdopodobieństwem, leży “prawdziwa” wartość statystyki. Aby zbudować przedział ufności, który obejmowałby nie znaną wartość wyniku prawdziwego, psycholog powinien znać: wynik otrzymany, współczynnik rzetelności testu, błąd standardowy.
Wyciąganie wniosków z badania:
- Przedział ufności wyliczamy dla oszacowania wartości pewnej charakterystyki populacji na podstawie próby.
- Przedział ufności określa nam prawdopodobny zasięg odchylenia naszych wyliczeń od wartości rzeczywistej.
- Interpretacja przedziału ufności jest oczywista: im mniejszy przedział ufności, tym dokładniej obliczony przez nas estymator przybliża wartość rzeczywistą dla całej populacji. Odwrotnie szeroki przedział ufności oznacza możliwość dużych odchyleń wartości z próby od wartości z populacji - czyli małą wiarygodność naszych wyników.
- Granice przedziałów ufności prowadzą do lepszego zrozumienia zjawisk, a ich szerokość jest doskonałą wskazówką dokładności oszacowania badanych parametrów (czasów przeżycia, współczynników umieralności, metody leczenia itd.).
METO
- Co to jest testowanie hipotezy zerowej i jak się ono odbywa?
TESTOWANIE HIPOTEZY ZEROWEJ – sprawdzanie, czy różnice pomiędzy średnimi grup eksperymentalnych nie są dziełem przypadku
- Postawienie hipotezy zerowej (założenie o przypadkowości różnic)
- Testowanie hipotezy zerowej w oparciu o prawidłowości statystyczne: Wybranie poziomu istotności (alfa); Wyliczenie na podstawie danych empirycznych średnich w poszczególnych grupach (np. eksperymentalnej i kontrolnej); Obliczenie różnic w średnich między grupami; Sprawdzenie, czy otrzymana różnica spełnia założony poziom istotności
OSOBOWOŚĆ I R.INDYWIDUALNE
- Scharakteryzuj trzypoziomowy model osobowości Dana McAdamsa.
Poziomy wyodrębnione pod względem kryterium metodologicznego – co składa się na poznanie człowieka (model integracyjny)?
Cechy osobowości, Charakterystyczne przystosowania, Historia życia
Wzajemnie niezależne od siebie
POZIOM I:
- Ogólne, niezależne od kontekstu cechy, dyspozycje do przejawiania określonych sposobów zachowania
- Cechy należące do modeli struktury osobowości jako zespołu cech, dymensji, właściwości
- Ogólne, stabilne różnice indywidualne w zachowaniu, myśleniu, odczuwaniu
- Odpowiada za spójność sytuacyjną i czasową zachowania
- Cechowe modele osobowości
POZIOM II:
- Zmienne poznawczo-motywacyjne (dążenia osobiste, plany strategie, wartości) i rozwojowe (mechanizmy obronne)
- Informują o ty, do czego jednostka zmierza, w jaki sposób i co robi
- Osobista adaptacja do zadań o charakterze motywacyjnym , poznawczym i rozwojowym
- Bardziej indywidualny opis, dynamiczny
- Zależne od kontekstu (sytuacji, roli społecznej)
- Teorie społeczno-poznawcze, poznawcza psychologia ja, psychologia ego
POZIOM III:
- Tożsamość, indywiduacja ja – zdolność do określenia całej aktywności, jedności osoby
- To, co najbardziej unikalne (wewnętrzna historia ja)
- Model człowieka samosterownego, autonomicznego, świadomego swoich dążeń
- Modele narracyjne osobowości (poziom najważniejszy)
OSOBOWOŚĆ I R.INDYWIDUALNE
- Opisz funkcje planów życiowych w ujęciu T. Mądrzyckiego.
PLAN ŻYCIOWY – stworzony lub dowolnie wybrany przez jednostkę cel główny powiązany z celami pomocniczymi. Są tworzone z myślą o realizacji i tym się różnią od marzeń. Są świadomym i motywacyjnym elementem osobowości
- Ściśle związane z funkcjonowaniem świadomym, dotyczą spraw ważnych dla jednostki
- Dotyczą aktywności bardziej różnorodnej treściowo od planów działań, bardziej ogólny i mniej sprecyzowany charakter
- Aktywność rozłożona w długim czasie
- Wyznaczniki: orientacja przyszłościowa i odraczanie gratyfikacji, motywacja wewnętrzna, (potrzeba autodeterminacji) zainteresowania, pogląd na świat, system wartości
- Uwarunkowania: wiek, płeć, poziom inteligencji, temperament, potrzeby, wzór zachowania A, aspekty pojęcia własnej osoby, czynniki społeczne
Funkcje:
- Zaspokajanie potrzeb
- Źródło wiedzy o funkcjonowaniu człowieka i jego wartościach, wpływają na obraz siebie
- Realizowane dają dobre samopoczucie, nadają sens życiu
- Sprawiają, że jednostka sama kształtuje swój los, ukierunkowane na realizację własnego potencjału
- Są wartością samą w sobie
- Mogą wyznaczać drogi do celu, które są zgodne z normami moralnymi
- Powodują, że aktywność jednostki jest dobrze zorganizowana i ukierunkowana, co pozwala maksymalnie wykorzystać własne możliwości
- Adaptacyjność – PROAKCJA
