Quizlet Flashcards
Hver hefur oft verið nefndur faðir borgarskipulags? og hvaða borgareinkenni er kennt við hann sem var grunnur að borgum Grikkja og Rómverja?
-hippodamus
- Hannaði borgina miletus
-hippodamian eða grid plan er grunnurinn að borgum grikkja og rómverja
-lagði drög að alexandriu - stærsta dæmi um borgarskipulag á þeim tíma
Nefnið 10 lykilatriði í sjálfbæru skipulagi?
-Aukinn þéttleiki
-Skilvirkari landnotkun - blöndun
-Vandað húsnæði og hönnun
-Sjálfbært hagkerfi
-Minni bílaumferðar -Vistvænar samgöngur
-Minni mengun og úrgangur
-Endurheimt náttúrulegra vistkerfa
-Lifandi umhverfi og “sence of place”
-Heilbrigt félagslegt umhverfi
-Aukin samfélagsleg þátttaka
-Varðveisla menningar og kjarna
Sýnið verkaskiptingu og ábyrgð mismunandi aðila í stjórnsýslunni?
-Alþingi og ríkisstjórn: Lagasetning, áætlanir á landsvísu, staðfesting skipulaga - eftirlit, landsskipulagsstefna, áætlar í einstökum málaflokkum er varða landnotkun
-Sveitafélög: svæðis-, aðal- og deiliskipulag, umhverfismat, byggingar og framkvæmdaleyfi
-Framkvæmdaraðilar: Hönnun og ráðgjöf, mat á umhverfisáhrifum
Hvers vegna eru forsendur mikilvægar í skipulagsgerð?
Undirbúningur fyrir skipulagsgerð og rýni í forsendur er mjög mikilvægur!
-Lýsir þróun svæðis
-Undirstaða fyrir spár og frekari framvindu
-Er grunnur að rýmismyndun - fagurfræði og formfræði
Nefnið 4 flokka skipulagsforsenda :
- samfélgaslegar forsendur
- hagrænar forsendur
- náttúrulegar forsendur
- byggðar forsendur
Nefndu dæmi um samfélgaslegar forsendur :
- Íbúafjöldi
- Bílaeign
Nefndu dæmi um hagrænar forsendur :
-Fjöldi starfa í mismunandi atvinnugreinum
-Landþörf mismunandi atvinnugreina
-Fjöldi m2 í atvinnuhúsnæði
Nefndu dæmi um náttúrulegar forsendur :
Náttúruvernd
vatnsvernd
náttúruminjar
vistkerfi, dýralíf og gróður
veðurfar
andrúmsloft
náttúruvá
Nefndu dæmi um byggðar forsendur :
menningaminjar
Fornleifar
Friðuð hverfi eða byggingar
Búsetu landslag
Gamlir sorphaugar eða urðunarstaðir
Hver eru öll skipulagsstigin á íslandi :
landsskipulag
svæðisskipulag
rammaskipulag
aðalskipulag
deiliskipulag
hverfisskipulag?
Hvaða skipulagsstig kveður á um landnotkunarflokka?
Aðalskipulag
Skilgreinið svæðisskipulag :
“skipulagsáætlun tveggja eða fleiri sveitarfélaga þar sem sett er fram sameiginleg stefna þeirra um byggðaþróun og þá þætti landnotkunar sem þörf er talin á að samræma vegna sameiginlegra hagsmuna hlutaðeigandi sveitarfélaga”.
Hvar er svæðisskipulag lögbundið :
Lögbundið á höfuðborgarsvæðinu annars valkvætt hvort eitt eða fl. sveitafélög standið að gerð svæðisskipulaga
-staðbundin ákvörðun - stefnumótandi aðgerðaráætlun
Deiliskipulagi er lýst með skipulagsskilmálum. nefnið dæmi um hvað þeir kveða á um :
“Deiliskipulag er skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags. Í deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa.
Kveða á um:
-landnotkun og notkun einstakra lóða
-lóðamörk
-byggingarmagn
-nýtingarhlutfall
-samgöngur
-bílastæði
-frágang lóða
-kvaðir
Nýtingarhlutfall :
Hlutfall milli brúttóflatarmáls bygginga á lóð eða reit og flatarmáls lóðar eða reits. Um skilgreiningu brúttóflatarmáls fer samkvæmt íslenskum staðli ÍST50.
Top down ?
“Top down”
- Kerfisbundið rökhyggju skipulag (system rational planning)
-‘modernískar’ áherslur
-Sérfræðiútreikningar og lítið samráð - stýrt af yfirvaldi
-Skýrar línur, hvað taldist rétt - “sannleikur”
-Undir áhrifum nytjahyggju og skyldukenningarinnar - reglur - lítill sveigjanleik
Til hvaða fornu menningar má rekja rúðunetsskipulagið?
í Egyptalandi til forna
Talið er að vestræn menning byggi á þremur megin stöðum, hverjar eru þær?
menningu grikkja
menningu rómverja
kristinni trú
Skilgreinið aðalskipulag :
“Aðalskipulag er skipulagsáætlun fyrir eitt sveitarfélag og skal taka til alls lands innan marka sveitarfélagsins. Í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjórnar um þróun sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál.”
Nefnið 3 tegundir gagna sem lýsa aðalskipulagi og eina sem lýsir því hvernig stefnan var mótuð :
Greinargerð, umhverfisskýrsla og uppdrættir
ein sem lýsir því hvernig stefnan var mótuð: greinagerð
Skilgreinið þéttleika byggðar
Byggingarmagn miðað við flatarmál lands sem m.a. er lýst með nýtingarhlutfalli eða reikningsstærðum eins og íbúar/ha eða íbúðir/ha.
Nefnið dæmi um aðalskipulagsgerð þar sem aukinn þéttleiki byggðar spilaði stórt hlutverk :
reykjavík
Skipuleggja mestan þéttleika byggðar í næsta nágrenni við lykilbiðstöðvar strætisvagna. - borgarlínuna
Verkaskipting og ábyrgð mismunandi aðila í stjórnsýslunni varðandi skipulagsgerð (Stjórnun) :
Umhverfisráðherra, yfirstjórn skipulagsmála
skipulagsstofnun, ráðherra til aðstoðar
sveitastjórnir og skipulagsnefndir, -bera ábyrgð á og annast gerð skipulagsáætlana -veita byggingar og framkvæmdaleyfi -hafa eftirlit með að byggingar/framkvæmdir séu í samræmi við skipulag
Út á hvað gengur samráðsskipulag ?
Að tekið sé meira tillit til notenda og að þeir fái að hafa skoðanir?
*post-moderniskar áherslur -félagslegi þátturinn mikilvægur
*Viðurkennt að ekki er hægt að reikna út alla hluti -áhersla á að ná til fólks
og byggja upp samtal
*Línur verða óljósari í byrjun í það minnsta
*Áhrif dyggðakenningarinnar gætir - hver ert þú? Hver er ég? Hvað get ég
gert til að láta gott leiða af mér?
*“Sá lærir sem lifir”
Í deiliskipulagi eru áhrif skipulagsins skoðuð út frá ýmsum umhverfisþáttum. Nefnið minnst 8 umhverfisþætti
- Vistkerfi
- Auðlindir
- Landslag
- Ásýnd
- Útsýni
- Hljóðvist
- Loftgæði
- Hagkvæmni
- Veðurfar
- Varðveislugildi
- svipmót byggðar og einstakra bygginga o.fl.
Meginmunurinn á skýringaruppdrætti og deiliskipulagsuppdrætti :
Deiliskipulagsuppdráttur
* bindandi ákvarðanir
Skýringaruppdrættir
* Ekki bindandi ákvarðanir
Nefnið minnst 4 ástæður fyrir því að byggðaþróun átti sér seint stað á Íslandi :
-Miðstýrt yfirvald lengi vel ekki til staðar
-Nægt landrými - frelsi
-Sjálfsþurftarbúskapur
-Tækni t.d. plógurinn og áveitur skiluðu sér ekki í þéttingu byggðar
-Umfang fiskveiða ekki fyrr en þegar markaðir opnast
-Valda- eða efnastétt verður seint til
-Stjórnsýslu og framkvæmda-starfssemi of dreifð (sýslu- og amtmannssetrin) og yfirmaðurinn (stiftamtmaður) var í Kaupmannahöfn
-Mennning (að Skálhotli og Hólum).
-Náttúrufræðilegar takmarkanir
Nefnið minnst 2 landfræðilegar takmarkanir fyrir þróun byggðar á Íslandi
-Landslag
*Sterkar landfr.l. heildir
*Byggð aðeins á kraga kringum landið
*Skorið af stórfljótum
-Veðurfar
*Akuryrkja ekki möguleg vegna kulda
Út frá framreiknuðum íbúafjölda er hægt að áætla ákveða þætti sem hafa mikil áhrif í skipulagi, nefnið minnst 2 dæmi :
út frá því er hægt að finna þörf fyrir húsnæði og þjónustu
Út frá framreiknuðum íbúafjölda eru áætlaðar fjöld nýrra íbúða, starfa og aukning á atvinnuhúsnæðis
Hvaða skipulagsstefna snýr að ríki?
Landsskipulagsstefnan
Hvaða skipulagsstefna snýr að sveitafélögum?
Svæðis, aðal og deiliskipulag
Nefnið minnst 4 dæmi um forsendugögn við gerð almenningssamgangna :
- Íbúafjöldi
- Bílaeign
- Fjöldi starfa í mismunandi atvinnugreinum
- Landþörf mismunandi atvinnugreina
- Fjöldi m2 í atvinnuhúsnæði
Í deiliskipulagi er kveðið nánar á um útfærslu á aðalskipulagi fyrir einstök svæði eða reiti innan sveitarfélags. Í hverskonar gögnum er þessi forskrift að mótun (byggðs) umhverfis sett fram og hver eru bindandi?
- í greinargerð
Bindandi ákvarðanir - á uppdráttum
Bindandi ákvarðanir - á skýringaruppdrætti og með líkönum/myndum ef með þarf
- Ekki bindandi ákvarðanir
Nefnið minnst 4 dæmi um skipulagsskilmála sem að settir eru fram í deiliskipulagi
- Landnotkun og notkun einstakra lóða
- Lóðamörk
- Byggingarmagn
- Nýtingarhlutfall
- Samgöngur
- Bílastæði
- Frágang lóða
- Kvaðir
Almennt séð eru orsakir þéttbýlismyndunar taldar háðar náttúru- og landfræðilegum takmörkunum
-Landslag
-Veðurfar
-Vatnsöflun
-Samgönguæðar
-Náttúruhamfarir
Almennt séð eru orsakir þéttbýlismyndunar taldar háðar ýmiskonar starfssemi og valdi.
-Yfirvald (trúarbrögð)
-Landbúnaður
-Fiskveiðar
-Iðnaður
-Frumiðnaður
-kolavinnsla
-Úrvinnsluiðnaður
-Þjónustuiðnaður
Í Reykjavík byggðist upp hverfi sem einkenndist af randbyggð fjölbýlishúsa og einkenndist af byggingastíl sem fyrstu íslensku arkitektarnir kynntust um aldamótin. Nefnið eitt gott dæmi!
Hringbraut
Hvað er skipulagsfræði ?
-Þverfagleg grein sem m.a. fæst við gerð áætlana um notkun lands og byggðarþróun
-Framtíðarsýn og leiðarljós
-Skapa ramma
-Samskiptahæfni og tengsl
Hvað er borg - skilgreining aristotelesar?
-“Borg er samansafn eða hópur fólks (á afmörku svæði) sem er sjálfu sér nægt um lífsnauðsynjar”
Hvað er borg - skilgreining thomlinson ?
-“Borg er fjölbreytt samansafn mannvirkja og fólks á tiltölulega afmörkuðu svæði. Þar sem fólkið starfar við þjónustu-störf og hefur tileinkað sér lífstíl sem einkennist af ópersónulegum samskiptum”
Hvað er borg í dag ?
- Á norðurlöndunum: 200 íbúar þar sem fjarlægð milli húsa er ekki meiri en 200m
-Hérlendis: 50 íbúar þar sem fjarlægð milli húsa er ekki meiri en 200m
Takmarkanir fyrir þéttbýlismyndun :
-Landslag, veðurfar, vatnsöflun, samgönguæðar, fiskveiðar, iðnaður, frumiðnaður, úrvinnsluiðnaður, þjónustuiðnaður
Fyrstu borgirnar :
-Bæir byrjuðu að þróast við stórfljót í ikjölfar akuryrkju og húsdýrahalds
-Form borga í fornöld réðist af: Varnarhlutverki og Valdi trúarleiðtogans
Þrjú tímabil grikkja :
-arkaiske tímabilið
-klassiske tímabilið
-helleniska tímabilið
Uppruni miðaldaborga má rekja til 5 meginstoða :
-1 úr klaustrum eða köstulum
-2 á grunni rómverskra herdeilda
-3 við krossgötur verslunar og pílagrímsferða
-4 við ám(brýr) og náttúrulegar hafnir
-5 frá grunni af skipan lénsherrum/valdhöfum
Fjögur tímabil í bygginasögunni :
-býsanska
-karlunga
-rómanska
-gotíska
